დღემდე.

***
ივლისის მზიან დილას მთელი ოჯახი ვემზადებოდით ნათელასა და ვაჟას ჯვრისწერისთვის. მამა კი ჯაჯღანებდა რა დროს ამათი ჯვრისწერა და ქორწილიაო, მაგრამ მოხუცებს თუ კიდევ ერთხელ მოუნდათ თავიანთი სიყვარულის გაზიარება საჯაროდ - თუნდაც სიბერის ჟამს, მერე რა მოხდა? მე და დედა ვამშვიდებდით აფორიაქებულ მამას, რომელიც ცდილობდა ყველაფერი ზედმიწევნით მოეწესრიგებინა და მშობლების ქორწილში ვინმე უპატივცემულოდ არ დარჩენილიყო ან ვინმეს არ ეთქვა მოხუცების ბედნიერების აღსანიშნავად ოთარას თავი არ მოუკლავსო. მით უმეტეს, სოფელში როგორი სუფრების გაშლა იციან, თქვენც გეცოდინებათ. აღარ მოვყვები, ძალიან მეზარება. მით უფრო, რომ სულ ცოტა ხანში ჩემი თვალით მომიწევს ყოველივეს ყურება. მაგრამ რას ვიზამ, ნათელასა და ვაჟას შემყურეს მეც მინდა ვინმეს ისე თავდავიწყებით ვუყვარდე, რომ ჩემი სიყვარული კუბოს კარამდე მიიტანოს. ჰო, მართლა, ეს „სიყვარული კუბოს კარამდე“ სულაც არ არის ჩემი მოფიქრებული. პირველკურსელები გვაიძულა რექტორმა ამ სპექტაკლზე წავსულიყავით, მეც ვერ ჩამოვრჩი. ვერ ვიტყვი ცუდი იყო - მეთქი, მაგრამ იმდენად დამამახსოვრდა პიესის სათაური, როგორც კი შესაძლებლობა მომეცემა, ყოველთვის ვიმეორებ. თან იმდენად დარწმუნებით, თითქოს აქედანვე პირობას ვდებ ჩემი მეორე ნახევარი კუბოს კარამდე მეყვარება. არა, მეყვარება აუცილებლად, მაგრამ... ჰო, როგორც არის და ეს არის.

ვუყურებდი ლოყებშეფაკლულ ნათელას, რომელსაც თავზე ყვავილებით მორთული თეთრი ბერეტი მოერგო. ასევე თეთრი ჩითის კაბა ეცვა, მოხდენილად ჰქონდა ტანზე. ეს კაბა ცხონებულმა დიდმა ბებიამ დაუტოვა თავის ერთადერთ ქალიშვილს, ნათელას და ბებიაც ამ დრომდე გულმოდგინედ ინახავდა. სიძველისაც არაფერი ეტყობოდა, სულ ქათქათა იყო. ფეხზეც, რა თქმა უნდა, თეთრი მაღალქუსლიანი ფეხსაცმელი ეცვა. ნუ, არც ისე მაღალქუსლიანი, ლედი გაგამ და დონატელა ვერსაჩემ რომ იციან ხშირად ვახტანგ გორგასლის სიმაღლეზე წამოჭიმვა. ძალიანაც ერიდებოდა ბებოს მსგავსად გამოპრანჭვა, მაგრამ ჩემი სურვილით თეთრი ხელთათმანებიც კი მოვარგე თბილ, ნაშრომ, კანმომჭკნარ ხელებზე. ბოლოს რომ წითელი ტუჩსაცხი წავუსვი ძალით, დამზავებლად დედა ჩაგვიდგა შუაში, მაგრამ მაინც ისე გამოვპრანჭე ჩემი ნათელა, ვერავინ იტყოდა სამოცდაათი წლისააო. პირიქით, ბევრი წლის წინანდელ ახალგაზრდა, მშვენიერ, თვალებციმციმა, ცქრიალა, გრძელნაწნავებიან გოგოს ჰგავდა. იმ გოგოს, ვაჟა ბაბუას რომ გონი დააკარგვინა და მთვრალმა თავის ძმადნაფიცებთან ერთად წივილ-კივილის გარეშე მოიტაცა. თურმე, ნათელასაც შეუვლია იქამდე თვალი ვაჟასთვის, რომელზეც, როგორც ამბობენ, ნახევარი იმერეთის გოგოები მაინც გიჟდებოდნენ. ამიტომაც ბედიღბალა ბებიაჩემს სულ არ დაუწყია თავის დაფასება. ჩემით წამოგყვებიო უთქვამს. აესეთი სიმპათიური, დაკუნთული, უწვერ-ულვაშო და თავხოტორა ჯარისკაცი ვაჟა გულისსწორად გაუხდია პირველივე დანახვისას. იმის მერე ელოდა როდის მოიტაცებდა გულშიჩავარდნილი ჭაბუკი. ჰოდა, თურმე, რუსთაველის პროსპექტიდან ისე უცებ გაქუსლეს თეთრი ჟიგულით სიყვარულშეფიცულებმა, ალბათ, ბარათაშვილის მერანიც ვერ დაეწეოდათ. უი, ხომ არ ვაჭარბებ? ნაჰ, არა! რაც მომიყვეს, იმას გიყვებით, ოღონდ ზღაპრულად. იყოს ჩვენი ცხოვრება ზღაპარი და ჩვენ მეზღაპრეები. განა, ვინმე წინააღმდეგია?!

- ვაჟა, ჩემო ბებერო ლომო, ხო არ ნერვიულობ, შე კაცო? - ბავშვობის მეგობარი, ძმადნაფიცი, მეჯვარე კაცი ამხნევებდა ბაბუას, რომელსაც ყელზე ყლინჯს ვუსწორებდი (ჩემი ენის ლექტორი რომ იყოს აქ, მაგარს ჩამკოცნიდა ყლინჯისთვის).
- ეხ, გია, ასე მგონია, ისევ უნდა მოვიტაცოთ ნათელა მთვრალებმა. ისევ ის პატარა გოგო მიდგას თვალწინ, მანქანაში ჩაჯდომისთანავე წრფელი სიყვარული რომ შემომფიცა და მითხრა - ნუ გეშინია, მამაჩემისგან მე გადაგარჩენო.
- წლები, ჩემო ვაჟა, წლები. ბიჭო, ხო არ გგონია დაბერდი? აგერ ახლა იწყებთ ცხოვრებას, ღმერთის წინ დებთ ფიცს. სახუმაროა, კაცო?
- დამილოცოს ჩემი ნათელა ღმერთმა! მაშინ რომ თავი გაიგიჟა ჯვრისწერა არ გვინდა, სუფრა გავაკეთოთ სახლში გადაპატიჟება-გადმოპატიჟებითო, კი წავირტყი ხელი თავში მამაჩემთან ერთად, მაგრამ რა ჰქონია გულში?! დიდებული ქალი მყავს, დიდებული! ერთი მამაჩემსაც კი ვეჩხუბე თავის დროზე. ჩემი ვაჟი ქორწილის გარეშე როგორ დავტოვოო იძახდა, მაგრამ ნათელა იყო ჩვენი უფროსი და გამგებელი. ვინ რას გააწყობდა მაგასთან?!
- ჰოდა, ბრძენი ქალი გყავს გვერდით, ჩემო ვაჟა! იმიტომაცაა, ასეთი ძვირფასი ოჯახი რომ გაქვთ!
- აგაშენოს ღმერთმა, გია! გავიხსენოთ დღეს ახალგაზრდობა, უწინდელივით დამიმშვენე მხარი. მაგარი უნდა დავთვრეთ, იცოდე! სიცოცხლის რამდენიმე წელი დამრჩენია და ბედნიერად მინდა გავატარო!
- იცოცხლე, იცოცხლე! - ძმურად ხელი ჰკრავს მხარზე და მარტო გვტოვებს. სულ ღიმილით ვუსმენ მათ დიალოგს. ნეტა, ასეთი იქნება ჩემი სიბერეც?!
- ქეთო, ბაბუ, კიდევ დიდხანს უნდა მისწორო ეს ჰალსტუხი? დავიღალე კაცი! დამაგვიანდა ჯვრისწერაზე, კაცო! ცოლი მომყავს, ცოლი!
- ცოტაც მოითმინე და ახლავე. მე კი დიდად არ ვიცი ამ ყლინჯის შესწორება, მაგრამ იხტიბარს არ ვიტეხ, ხომ ხედავ? მაგარი სიმპათიური ხარ, ბაბუ, რა! ნათელას ადგილზე არც მე ვიტყოდი უარს, გემოვნებიანი ბებია მყავს, რას ვერჩი? - როგორც იქნა, ვასწორებ და მერე ბაბუას ლოყაზე ვკოცნი. თან ვეხუტები. თვითონაც თავზე მკოცნის.

მამაჩემის ხმა ყველას მომენტალურად გვაფხიზლებს. იქით გამოპრანჭულ რძალ-დედამთილს, აქეთ - მე და ვაჟიკოს. სახლში მიმოფანტული სტუმრების მზერაც მამასკენაა მიმართული.
- წავედით, წავედით, არ დაგვაგვიანდეს, თორემ შეყვარებული წყვილი ინერვიულებს მერე. მამაოც გველოდება უკვე რა ხანია. რით ვერ მორჩით ამ გამოპრანჭვას, კაცო?
- მოვრჩით, მამა, ჩემო ვაჟკაცო! წავედით მაშინ! ღმერთმა მშვიდობიანი და ბედნიერი დღე მოგვცეს! - პასუხს უბრუნებს ვაჟაც და მაშინვე ყველა ვცოცხლდებით. ჩვენ-ჩვენ ნივთებს ვავლებთ ხელს.



მალე გავიხიკეთ სახლიდან. მამა პეტრე უკვე ტაძარში გველოდა. მეზობლებიც იქ იყვნენ. სიძე-დედოფალს ელოდნენ მოუთმენლად. გამოპრანჭული ნათელასა და შარვალ-პიკაჯში გამოწობილი ვაჟას დანახვისას ტაშის ხმაც მალევე გაისმა. ჯვრისწერა იწყებოდა. ხეივანს მივუყვებოდი ტაძრისკენ, როცა გვერდით ვიღაც უცხო ყმაწვილი ამომიდგა. სულაც არ ჰგავდა ქორწილისთვის მზადმყოფს. თანაც დაპატიჟებული სტუმრების სიაში არ მახსოვს ყოფილიყო, თორემ ვიცნობდი.
- ვინ არიან?
- ნათელა და ვაჟა. - მოკლედ ვპასუხობ.
- რა ხანია სიყვარული არ მინახავს. თან ასეთი. თან ამ ასაკში. თან აქ. რავი, რა. - გაურკვევლად ლაპარაკობს. სიტყვებს შორის დიდ პაუზებს აკეთებს. ისეთი დაბნეულია, ვერ ვიგებ რა უნდა აქ ან საერთოდ ამ ქვეყნად რა უნდა?
- ნუ გეშინია, უსიყვარულოდ არავინ კვდება. ყველას ვიღაც უყვარს. ახლა ხმამაღლა, ზოგჯერ - უსიტყვოდ.
- მჯერა. შეიძლება მეც შემოვიდე?
- ღმერთის სახლი ყველასთვის ღიაა.
- ჰო, ვიცი, მაგრამ ამ მოხუცების ჯვრისწერას რომ არ დავესწრო და მათი სიყვარული არ გავიზიარო, მაგრად ვინანებ!

პასუხი აღარ გამიცია. თავი დავუქნიე და ტაძარში შევედი. ჩემთვის დავდექი. შორიდან ვუყურებდი ბებოს და ბაბუს, რომლებიც ბედნიერებას ასხივებდნენ, რომლებიც სიყვარულისთვის მოევლინნენ ამ სამყაროში. მწველი მზერა ისევ არ მანებებდა თავს. და ისევ ჩემ გვერდით დადგა ის ვიღაც, რომლის სახელიც კი არ ვიცოდი. შევვიწროვდი. განა რას მიშავებდა? მაგრამ ვერ ვისვენებდი. უცნაური გრძნობა მქონდა. პირველი. უსახელო. გაურკვეველი. და ძებნა დავიწყე, რომ რამე დამერქმია ამისთვის. მოდი, აღელვება იყოს - მეთქი გულში გავიფიქრე.
- რა მაგარია, არა? - აღფრთოვანებული მეკითხება.
- ჰო, ნათელამ და ვაჟამ ნამდვილად მიიტანეს თავიანთი სიყვარული კუბოს კარამდე. - ისევ ვახსენებ. შანსს არ ვკარგავ.
- შენი ბებია და ბაბუაა?
- კი, მამაჩემის დედ-მამა.
- რა ბედნიერი ხარ, ქეთო! - მეუბნება და ჩუმდება. მერე ისევ მამა პეტრეს უყურებს. ვაჟა და ნათელასაც. მე კი ვფიქრობ - როგორ ახერხებს ამ სოფელში ყველა, რომ წამში იგებს ადამიანის სახელს? ან იქნებ, იქამდეც იცოდა? ან აქ რა უნდა? ან ვინ არის?

ყურში ჩუმი ჩურჩული : „უნდა, უნდა, უნდა!...“. მე ვხვდები, რომ ჩემი სიყვარულიც კუბოს კარამდე მაქვს მისატანი. როგორც ჩანს, ვიწყებ. ნათელასა და ვაჟას ქორწილი ჩემი მეორე ნახევრის პოვნის საწინდარი აღმოჩნდა. აკი ვთქვი ჩვენი ცხოვრება ზღაპარია - მეთქი?! ჩვენ ამ ზღაპრის გმირები ვართ. მრავალომგამოვლილი, მაგრამ სიყვარულით სავსე პერსონაჟები. მთავარი როლი ჩემია. და ჩემთან მყოფის, რომელიც კვლავ დაჟინებით მიყურებს და ფიქრობს. ალბათ, ფიქრობს - იქნებ, ოდესმე თვითონაც იდგეს აქ თავის „ნათელასთან“ ერთად. სიმღერა ისმის.

______
„მე მინდა გიყურო მაგ ლამაზ თვალებში,
მინდა რომ გიყურო,
გიყურო შენ...
და მერე გავყვები იმ ლამაზ ხეივანს,
ივლისის საღამოს რომ შეგხვდი შენ...
მე მაინც მოგძებნი, მე მაინც გიპოვნი,
მე ისევ მოგძებნი,
გიპოვნი შენ...
და მერე გავყვები იმ ლამაზ ხეივანს,
სწორედ იმ ხეივანს,
რომ შეგხვდი შენ...“

***
შავებში ჩაცმული ვზივარ. ჩემ წინ ცივი სახლი დევს. სახლი, სადაც ნათელას ვაჟას ძინავს. თანაც ღრმა ძილით. ნათელა კი მეხუტება. ჩემი მჭევრმეტყველების მიუხედავად, ვერ ვპოულობ ერთ სიტყვასაც კი, რომლითაც მას ვანუგეშებ და ამ მრავალწლიან სიყვარულს იმიერში გავაცილებინებ. ტირილისგან თვალები დასიებული მაქვს, მაგრამ მდუმარედ ვტირი. ხმაც კი ვერ ამომდის ყელიდან. გულჩაწყვეტილი, სევდითა და მონატრებით სავსე ვუყურებ ბაბუას სურათს და გული მისკდება. მამაჩემის განადგურებულ მზერას თვალს ვერ ვუსწორებ. დედაც სადღაც კუთხეშია მიმჯდარი და გულამოსკვნილი ტირის თავისთვის იმ კაცს, რომელსაც მეორე მამას ეძახდა. მე არ ვიცი რა ვქნა, როგორ ამოვაყოლო ეს ამხელა დარდი გულს და ვინმეს გავაგებინო როგორ მტკივა. ჩემი ბავშვობა მოკლემეტრაჟიან ფილმებად დამიდის გონებაში. მაგონდება ვაჟა, რომელსაც ყოველ საღამოს ჩემთვის მამალოები მოჰქონდა; რომელიც წინ და უკან დამატარებდა კისერზეშემომჯდარს და ყველას ეუბნებოდა - ეს ჩემი საფიცარი ქეთოაო; რომლისგანაც არასდროს გამიგონია რომ დაიღალა, როცა ვთხოვდი სასეირნოდ წავეყვანე. მაგონდება ბაბუაჩემი - ყველასთვის სანატრელი, გულშიჩასახუტებელი მამა, ბაბუა, ძმა, ძმადნაფიცი, მეგობარი, ახლობელი, ნათესავი და საერთოდ - ყველას ყველაფერი. ახლა ასეთი უსიცოცხლობა პირველად იგრძნობა ჩვენს სახლში. მე ვერ მოვუსწარი.

შენზე დარდი გულში ჩამყვა, ჩემო მაგარო ბაბუ. ვერ მოგისწარი. ძალიანაც ვეცადე. ორივეს გვეშინოდა. და ზუსტად ის მოხდა, რისიც ორივეს გვეშინოდა. წახვედი და მარტო დავრჩი. დავწერე ის წყეული ბოლო გამოცდა და შენკენ გამოვეშურე მაშინვე. მაინც მჯეროდა, რომ დამხვდებოდი. შეიძლებოდა ვერ გეცნე ან უბრალოდ შეუძლოდ ყოფილიყავი, მაგრამ მე იმ რწმენით მოვდიოდი, გიხილავდი, გულში ჩაგიხუტებდი და ძველებურად გეტყოდი - ვაჟა, ჩემო მაგარო ბაბუ, მომენატრე უსაშველოდ - მეთქი. მერე შენ მიპასუხებდი - ნუ მანატრებ თავს, ქეთინოო და გაგიბრაზდებოდი ამ ჩემს დაუშნოვებულ სახელზე. მეწყინა. მე მაინც გითხარი, მაგრამ შენ ვეღარ გაიგონე. აღარც პასუხი დამიბრუნე. ვერც უშნოდ და ვერც ლამაზად ვეღარ თქვი ჩემი სახელი. გეჩქარებოდა? ნეტავ, სად გეჩქარებოდა? ან იქნებ, მე დავიგვიანე? აღარ ვიცი რომელზე ვიჯავრო - ჩემ დაგვიანებაზე, თუ შენ სიჩქარეზე. ყოველთვის სადღაც გეჩქარებოდა, ჩემო მაგარო ბაბუ. იქნებ, ახლა მაინც არ გეჩქარა... თვალებს ვხუჭავ და ისევ მივდივართ მაღლა, მთაში. ისევ ვზივარ მე იმ ცხენის უნაგირზე, შენ რომ თავგადაკლული უვლიდი, თმასაც უვარცხნიდი და მეც მაფერებინებდი. მივუყვებით ამ გზას და შენ მიყვები ზღაპრებს ცხენებზე, სულგუნის ღმერთზე, მესულგუნეებზე, საძოვრებზე, საქონლებზე, ჰო, ამ ცხოვრებაზეც და თან მამზადებ ყველაფრისთვის, რომ ეს ცხოვრება მართლა არ არის ზღაპარი და ყოველთვის ბედნიერად ვერ ვიქნებით; რომ ადამიანის სული ტანჯვაში გამოიწრთობა; რომ ყველა ტკივილი, რომელსაც ჩვენ განვიცდით, მერე აუცილებლად ბედნიერებას მოგვიტანს. წვერშევერცხლილი მთები კი ჯერ კიდევ მაღლიდან დაგვყურებენ, ამასობაში ნათელას მზერაში ჩვენ უკვე ვპატარავდებით, მაგრამ ჯიუტად არ გვაშორებს თვალს სახლის კიბიდან შარაზე და მიუხედავად იმისა რომ მე ცეროდენა ვარ, როგორც შენ ამბობ, დიდი გული მაქვს და სწორედ ამ გულის გამო თავსაფარწაკრული ნათელა კვლავ მხედავს. და მე მერე უკან გზასაც ვხედავ. მოგვაქვს ტომრებში ჩაწყობილი წვნიანი სულგუნები, ნაწნავები, ნადუღი, მაწონი და ეს ყველაფერი ჩვენი ხელით გაკეთებულია. მე და შენ, ჩემო მაგარო ბაბუ, მთის სუნი აგვდის, ცეცხლის სუნი, კარვის სუნი, მესულგუნეების სუნი. შენ ისევ დაუღალავად პასუხობ ჩემს კითხვებს, რომელიც არასდროს ილევა და არც გინდა გამოილიოს. მითხარი, ახლა რომ რამე გკითხო, მიპასუხებ? ხომ მეუბნებოდი ყოველთვის - ჩემო ქეთო, შენი ბაბუ შენს ყველა კითხვას პასუხს ყოველთვის უპოვისო? ვეღარ უპოვე. ვეღარ პოულობ. ვიაზრებ, რომ ვეღარც იპოვი და მარტო ვრჩები ჩემს პასუხგაუცემელ კითხვებთან ერთად. ბარში ჩამოსულები უკან აღარ მივდივართ. შენ მარტო წახვედი და იმიტომ. მარტო შეერიე იმ ღრუბლებს, ჩვენს წვერშევერცხლილ მთებს რომ დაჰყურებდნენ მაღლიდან. რა ვქნა, გამოვიქცე ისევ იმ შარაზე, ჩემო მაგარო ბაბუ? იქნებ, ღრუბლებსაც მივწვდე და შენ ციდან ხელიც ჩამომიყო მოსაფერებლად? როგორ მინდა მჯეროდეს, რომ ისევ მოხვალ. მოდი. გავიზარდე, მაგრამ გპირდები ისევ წამოვალ შენთან ერთად კარვების, საძოვრების, ყანებისა და მესულგუნეების სანახავად. ისევ შემოვჯდები თმადავარცხნილ ცხენზე და ახლა ჩემით მარდად გავაჭენებ. გამაგონე შენი სიცილი. ვერ გეგუები ასეთს. ნათელამ რა უნდა ქნას შენ გარეშე? ვის დაელოდოს? ვის გულზეთავდადებულმა დაიძინოს ყოველ ღამით? ვაჟა, ჩემო მაგარო ბაბუ, ახლა შენს ქვას უნდა მოვეფეროთ? ერთი ღამეც და სულ წახვალ. უკანმოუხედავად. არადა, როგორ გინდოდა შენთვის მომესწრო. დედამ მითხრა თვალები ჩვენი გრძელი ეზოს ჭიშკართან ჰქონდაო და მე მაინც დავაგვიანე. თუ შენ გამასწარი? მოდი და გპირდები, რომ დღეიდან ყველაფერს მე დავიბრალებ. ნათელა ჩემ გამო აღარ გეჩხუბება. როგორ ვიცოცხლო უშენოდ? ვინ დამელოდება ყოველ შაბათს გზისპირას? ვინ გამაცილებს ორშაბათობით უნივერსიტეტისკენ? ვის მოვუყვე ჩემი ამბები? ჩემო გულის მესაიდუმლევ... ვაჟა, ჩემო მაგარო ბაბუ... გთხოვ, არ დამისრულდე.

ფიქრებიდან ჩემ წინ მდგომი სილუეტი მაფხიზლებს. თვალებში ცრემლებჩამდგარი ბუნდოვნად ვხედავ ყველაფერს. ის აქ არის. მანაც მოასწრო ვაჟას გაცნობა. მანაც გაიგო სულ რაღაც ერთ დღეში როგორი კაცი იყო ბაბუაჩემი. და ჰო, მანაც იხილა ვაჟას კუბოს კარამდე მიტანილი სიყვარული.
- ვიზიარებ, ქეთო, ღმერთმა გაგინათლოს... - ხელზე ხელს მადებს და ვგრძნობ, რომ ჩემს მწუხარებას მთელი გულით იზიარებს. თავს ვწევ მაღლა და თვალებში ვუყურებ. ნიკაპი მიკანკალებს და მინდა ეს დაგუბებული ცრემლები ერთიანად გადმოვაფრქვიო. ჩემ მერე ნათელასთან იმუხლება. - ვწუხვარ, ბებო. მაგარი კაცი იყო თქვენი ქმარი და მიხარია, რომ გაცნობა მოვასწარი. ღმერთმა გაგაძლებინოთ! - ბებიაჩემს ანუგეშებს. მისი თვალები სევდითაა სავსე. თითქოს ვინმე თავისიანი აღარ ჰყავდეს. მაგრამ ჰო, ვაჟა ყველასი იყო. იმიტომაც უყვარდა ყველას. ახლაც გვეყვარება, მერეც და იქამდე, სანამ ცოცხლები ვიქნებით.

ისევ ფეხზე დგება. ბაბუას სურათთან მიდის და ერთხანს უყურებს. სანთელსაც ანთებს და ვინ იცის რას ფიქრობს... კარისკენ მიემართება და გასვლამდე თავს უკან აბრუნებს, მიყურებს და უსიტყვოდ, მაგრამ ჩემგანცდებგაზიარებული თავდახრილი მიდის. უკანასკნელ ძალებს ვიკრებ და მეც მივყვები. კიბეებზე ჩასულს ვეწევი.
- ლევან...
- ჰო, ქეთო. - მაშინვე იგებს ჩემს ჩაწყვეტილ ხმას.
- მადლობა, რომ მოხვედი.
- რა არის სამადლობელი, ქეთო? ბაბუაშენი მე ძალიან მიყვარდა. მაგრად დამწყდა გული.
- მესმის, ლევან, მესმის. ჩვენც ასე ვართ. ყველა. რას ვიზამთ... როგორც ამბობენ, ღმერთსაც საუკეთესოები უნდა თავისთან.
- რამე ხო არ გჭირდება? მამაშენი კი ვნახე, მაგრამ ვერ ვკითხე. განადგურებულია. ან როგორ შეიძლება ვინმეს გული არ დასწყდეს? მართლა მაგარი ბაბუ გყავდა, ქეთო!
- არა, არაფერი, მადლობა. რაც საჭირო იყო, მამამ მოაგვარა უკვე.
- მართლა თუ რამე დაგჭირდეს, არ მოგერიდოს, რა. გაუჩენელს გავაჩენ. იმ დღეს რომ არ შემოვსულიყავი ტაძარში და ვერ გამეცანით, მაგრად გამიტყდებოდა. ახლაც ვერ მოვისვენებდი, რომ არ ჩამოვსულიყავი და არ მენახე. მაგრად უნდა იყო, ქეთო, ვაჟას ხათრით, იცოდე!
- მადლობა, ლევან, რომ მოხვედი. გამიხარდა.
- წავალ ახლა, ქეთო. არ მინდა თავი მოგაბეზრო ამდენი ლაპარაკით. შენ გვერდით ვარ. ხვალ გნახავ.

აღარაფერს ვპასუხობ. ხვალამდე - მეთქი მინდა ვუთხრა, მაგრამ ამ ერთი სიტყვის თქმის ძალაც აღარ მრჩება. მზერით ვაცილებ ჭიშკრისკენ. თვითონაც ისეთი მძიმე ნაბიჯებით მიდის...

მძიმე დღე თენდება. ნათელას ცხოვრების სიყვარულს მიწის სიღრმემდე მივაცილებთ. ვტირით. ვტირ...

- ქეთო, ნუ გეშინია! - აღელვებული ხმა მესმის. და მიუხედავად ამისა, მაინც ჩემ დამშვიდებას ცდილობს. - მე შენთან ვარ. და ვიქნები.


დღეს.

***
- ჯუბა, ჩვენთან გამო, რა. სალაპარაკო მაქვს შენთან. ლევანი სად ჯანდაბაშია საერთოდ იცი? - დაძაბული ხმით ვეკითხები ტელეფონში ჩემი ქმრის მეგობარს.
- გამოვალ, ქეთო. - რატომღაც ჩემს კითხვას უპასუხოდ ტოვებს. შევეჩვიეთ.
ზარს ვთიშავ და ჯუბას ველოდები. ამ ლოდინში ლამის გული გამიჩერდეს. სარკეში რომ ვხედავ ჩემს თავს, მეშინია. ვეღარ ვარ ის ქეთო, რომ ვიყავი. და არც ის სილამაზე მაქვს, რომელიც მქონდა. ჩემი მაგარი ბაბუსგან შემზადებული ამ ცხოვრებისეულ ბარიერებს მაინც ვერ ვხვდები ისე, როგორც საჭიროა. ალბათ, მეც უნდა დავნებდე.
და სანამ ფიქრებში ღრმად წავალ, ჯუბა იქამდე მოდის.
- როგორ ხარ?
- ნორმალურად, შენ როგორ ხარ?
- რავი, რა. ლევანი არ ვიცი სადაა. - თავიდანვე მპასუხობს.
- არც მე ვიცი, ჯუბა. ძალიან დავიღალე.
- რა ჯანდაბა უნდა საბოლოოდ?
- მართლა არ ვიცი. ბოლოს ისევ ვიკამათეთ და გავარდა. მართლა დავიღალე. მეზიზღება ეს სიტყვა და უკვე იმდენჯერ ვიმეორებ, რომ ეს გამეორებაც მღლის.
- ვიცი, ქეთო. ვერ გავუგე პროსტა რა უნდა. დაიკარგა ძალიან.
- და მე? მე რა ვქნა? მე რომ დავიკარგო, ისე იდარდებს ეგეც ჩემზე, როგორც მე ვდარდობ ახლა მასზე?
- ვერ გეტყვი, რომ გაუგო. ვიპოვი, დაველაპარაკები, მოვიდეს აზრზე იქნებ. ვაფშე არც თვითონ იცის რა უნდა. სი/რი ღლაპივით იქცევა. მაგრად მოვდებ ერთს ყბაში.
- აზრი არ აქვს, ჯუბა. ცხრაჯერ ვილაპარაკეთ. უამრავჯერ ავუხსენი ყველაფერი. გეგონება ეს პრობლემა მარტო მაგისია და ჩემი - არა. რა, მე არ მტკივა? თუ ქვა ვარ? ვინ ვარ საერთოდ? აღარავინ! რომ მეგონა ერთად გავუმკლავდებოდით და რამეს მოვიფიქრებდით, ზუსტად მაშინ აირია. პირობას რომ მაძლევდა შენთან ვიქნები და გადავიტანთ ამასაცო, დაავიწყდა? ისიც კი არ ვიცი რა ხალხთან ერთადაა ახლა. ყველა ჩამოგიშორათ. ვითომ ეს დალევა და ტვინის გათიშვა მოაგვარებს რამეს. მოვა ერთ დღეს, დამპირდება აღარ განმეორდებაო, მარტო აღარ დაგტოვებო და მერე ისევ იკიდებს თავის ნათქვამს. დავიღალე დევნით. თითქოს ორი წლის ბავშვი იყოს, ჯუბა. მეც ხომ ადამიანი ვარ?
- დამშვიდდი, ქეთო, რა. დაველაპარაკები მე მაგას, ოღონდ შენ არ ინერვიულო.
- დამავიწყდა როგორი იყო ლევანი. საერთოდ გაქრა ის ადამიანი, ვინც მე შემიყვარდა და მისგან არაფერი დარჩა. ყველა ზღაპარი ცუდი დასასრულით დამიმთავრა და ყველა მოცემული პირობა დაარღვია. არ ვიცი ვისი ბრალია, ჩემი თუ მისი, მაგრამ როგორც უნდა იყოს, ისევ ვცდილობ გავუგო. ჩემი სიყვარული კუბოს კარამდე მაქვს მისატანი, ჯუბა.
- ჰო, მესმის და ნუ ტირი, რა. ვეღარ ვცნობ საერთოდ. ვაფშე სხვა ვიღაცაა. თითქოს არც არასდროს ყოფილა ძველი ლევანი.
- დავიღალე. და როცა ნახავ, აუცილებლად უთხარი რომ დამღალა. ჩემთან იქამდე არ მოვიდეს, სანამ სააქაოს არ დაბრუნდება. აღარ შემიძლია არც ამდენი ტირილი.
- წავალ, ქეთო, მოვძებნი. თავს მიხედე შენ, ნურაფერზე იდარდებ. მაგარი უხერხულად ვარ, ვერაფერს რომ ვერ გშველი, მაგრამ თუ ვიპოვე, სახეს გავუხევ. - ფეხზე დგება ჯუბა, თავზე მკოცნის და მიდის. ერთიანად გამოფიტული ვეღარც ვაცილებ, დივანზევე ვწვები და დაძინებას ვცდილობ.

გუშინ.
„გპირდები, რომ გამოვსწორდები.“

გუშინწინ.
„მაპატიე, ქეთო, არ ვარ შენი ღირსი.“

გუშინწინის წინ.
„ტყუილად გითხარი ნუ გეშინია - მეთქი. თურმე, ჩემგან მოყენებული ტკივილების უნდა გეშინოდეს.“

გუშინწინის წინის წინ.
„ვინ ვარ მე, ქეთო? თითქოს ჩვენი უშვილობა მარტო ჩემი პრობლემა იყოს. როგორ ეგოისტივით ვიქცევი?!“

გუშინწინის წინის წინის წინ.
„ამ ერთხელაც, რა. მერე რა, თუ შვილი ვერ გვეყოლება? რამეს მოვიფიქრებთ, გპირდები. შენ მარტო არ ხარ. აღარ გატკენ.“

და სხვა მრავალი.
სიმღერა ისმის.

______
„სად, სად მიხმობ ისევ,
რას მერჩი, რა გინდა, სიყვარულო,
რას, რას ღელავ ნეტავ,
რა, რა მოგდის, გულო?
დროს, დროს ექო გვასწრებს,
წივიან, წივიან მავთულები,
რას, რას დარდობ ასე,
რა, რა მოგდის, გულო?
დაწყნარდი, დამშვიდდი, დადუმდი წამით,
მაცალე, მადროვე ოცნება უხმოდ,
ნურაფერს ნუ მკითხავ, ნურაფერს ნუ მთხოვ,
დაწყნარდი, გულო.
ნურაფერს ნუ მკითხავ,
ნურაფერს ნუ მთხოვ,
დაწყნარდი, გულო.
მზე, მზე ღამეს გითევს
და შენ წინ იები იშლებიან,
რას, რას ითხოვ კიდევ,
რა, რა მოგდის, გულო?
დაწყნარდი, დამშვიდდი,
დადუმდი წამით,
მაცალე, მადროვე ოცნება უხმოდ,
ნურაფერს ნუ მკითხავ,
ნურაფერს ნუ მთხოვ,
დაწყნარდი, გულო.
ნურაფერს ნუ მკითხავ,
ნურაფერს ნუ მთხოვ,
დაწყნარდი, გულო.“

ჩვენ ზღაპარში ვცხოვრობდით. ფერად ყოველდღიურობაში. ვგეგმავდით მომავალს შვილებთან ერთად და მერე ერთმა ბაქტერიამ ამოაყირავა რეალობა. სილამაზიდან სიმახინჯემდე ერთი ნაბიჯი იმდენად სწრაფად გადავდგით, რომ გააზრება ვერ მოვასწარით. ჩვენი ყველა ზღაპარი ერთდროულად დაიმსხვრა და ბოროტმა დედინაცვალმა მოწამლული ვაშლი გვაჭამა. მე უფრო ძლიერი აღმოვჩნდი, ვიდრე ლევანი. და რომ მეგონა მისი ხელით უფრო გავუძლებდი, პირიქით, მარტო დავრჩი. ყველაზე დიდი საყრდენი გამომეცალა ხელიდან. ყველაზე დიდი იმედი. დავრჩი უშვილო, უქმრო, უყველაფრო. ყველა გამამხნევებელი სიტყვა გულზე ეკალივით მერჭობოდა და მეგონა, ჩემი არავის ესმოდა. მამშვიდებდნენ, მაგრამ მე ვერ ვმშვიდდებოდი, უფრო მეტად ვღიზიანდებოდი და იმ ადამიანებს, რომლებმაც ჩემი სატკივარის გაზიარება მოინდომეს, ხელი ვკარი. სათითაოდ ჩამოვიშორე. გადავწყვიტე, ლევანთან ერთად მებრძოლა ამ ფიქრების წინააღმდეგ, მაგრამ ლევანმაც ისე მკრა ხელი, როგორც მე დანარჩენებს. გავიყარეთ. ჩვენ-ჩვენი გზა ამოვირჩიეთ, მაგრამ არა - ჩემი ნებით. და ყველა ის პრინცესული ვარდისფერი კაბა თუ ცისფერი ხელთათმანები კარადაში ღრმად შევჩურთე. აღარ მინდოდა მენახა. ვეღარ გავუსწორე თვალი ჩემს ოცნებებს, რომელშიც ჩემს შვილებთან ერთად ვთამაშობდი. ვებრძოდი ჩემს თავს. ყველა იმ საღამოს, სადაც შვილებთან ერთად ვსეირნობდი, სადაც ლევანი თავს გვევლებოდა და სადაც ჩვენ, ყველანი ბედნიერად ვცხოვრობდით. დროდადრო მაინც გადმოვიღებდი წინასწარ ნაყიდ ტანსაცმელებს ჩემი მომავალი ვერდაბადებული შვილებისთვის და ვეფერებოდი. ვასველებდი ცრემლებით ქუდებს, ხელთათმანებს, კაბებს, ბოდეებს, შარვლებს, პერანგებს, მაისურებს, წინდებს და ვიძინებდი ასე. აი, ასე, ლევანის გარეშე. ტანსაცმელჩახუტებული. ლევანს კი ეძინა სადღაც მთვრალს ხან ვისთან, ხან - ვისთან. ლანდად ვიქეცი. ჯერ ჩემი თავის, მერე კი - ლევანის. დევნა დავუწყე. ხვეწნა. ბრძოლა ვთხოვე და მაინც არაფერი. როცა ერთად უნდა გვეომა, ცალ-ცალკე ვუმკლავდებოდით. ან რა გამკლავება ერქვა ამასაც? მე ცრემლებში, ის კი სასმელში იხრჩობოდა. და აღარც მომეღო ბოლო. ამ წყეულ რეალობაში ხელი ვეღარ ჩავჭიდე ჩემს შვილებს. ხუთი შვილი მინდოდა. მე, დედისერთას მინდოდა ჩემი შვილებისთვის მაინც მეჩუქებინა დედმამიშვილური სიყვარული და ჩემი შვილი დედისერთაც ვეღარ აღმოჩნდა. საერთოდ უდედო. საერთოდ უმამო. არადა, იმ თეთრ კედლებამდე ხელში პატარა ხელი მეჭირა, სულ ციცქნა, უძალო, ჩემს თითებს ჩაჭიდებული, ჩემით დაიმედებული, რომ მე ვიქნებოდი მისი დედა და ჩვენ გადავლახავდით ყველა ბარიერს. ვეფერებოდი ლოყებზე, ცხვირზე, ტუჩებზე და მე და ლევანი ვჩხუბობდით ვის უფრო ჰგავდა. იმ ციცქნას კი ტკბილად ეძინა, თავისი მშობლების ხმას იმახსოვრებდა და ცოტა ხნის მერე პირველი სიტყვის სათქმელადაც ემზადებოდა. როგორ მჯეროდა, რომ გავიგონებდი მის ნათქვამ „დედას“ და მოვუსმენდი მისი ტკბილი ხმით დაძახებულ „მამასაც“. ვეთამაშებოდი ათას თამაშს, მოვუყვებოდი ვაჟაზე, ჩემს მაგარ ბაბუზე, ჩემს ბავშვობაში და თვითონაც მოუნდებოდა მესულგუნეობა. ისიც ისე ეყვარებოდა მამაჩემს, როგორც მე ბაბუაჩემს. მე და ლევანი წავიყვანდით ბაღში, სკოლაში. გავეკიდებოდი ყველა ფეხის ნაბიჯზე და დავიჩემებდი. მივიკედლებდი. მინდოდა უდედობისთვისაც ვერ გაეძლო, ყველა წამს მოვნატრებოდი, ყველა წუთს მოვეძებნე. მე ფიქრებშიც ვერ ვძლებდი უმისოდ, ისე ველოდებოდი მის დაბადებას და ამ ცუდ სამყაროში მისთვის თავის შეწირვას. მაგრამ... რეალობაშიც უმისოდ აღმოვჩნდი. დავრჩი ცარიელი კედელი. ცივი და თეთრი, ვერგაფერადებული. თურმე, რა ბედნიერი ყოფილა დედაჩემი!... დე, მე ვერ გამიჩნდი ვერც შენ, ვერც შენი ძმები, ვერც შენი დები... თუმცა, ჰო, იქნებ, დედისერთა მაინც ყოფილიყავი... მაგრამ რომ იცოდე, უშვილო დედაშენი მაინც თავის ვერდაბადებულ შვილებზე ფიქრში ატარებს დროს. და ასე იქნება მთელი ცხოვრება.






სიმღერა ისმის.

„ალაგ-ალაგ, ალაგ-ალაგ ქარი ქრის,
ალაგ-ალაგ, ალაგ-ალაგ წვიმა ცრის,
ვერ მივაგენ მე იმ ქალაქს, ვერც იმ სოფელს, ვერც იმ ქალაქს,
სადაც შენი სიყვარული დამათბობს და დამიფარავს...“

______
პარკში ვზივარ საქანელებთან ახლოს. მშობლებიც სხედან. ბავშვები წინ და უკან დარბიან. ვზივარ და უსივრცოდ ვიყურები. თითქოს იქ არც ვიყო, მაგრამ საღაციდან ჩემი ლევანის სუნი მიწვავს ცხვირს და მაშინვე თვალებს ვხუჭავ. ისე მენატრება, ალბათ, მოჩვენებები დამეწყო.
- ქეთო, ვიცი თვალებს რატომაც ხუჭავ. არ გეჩვენები.
ვდუმვარ. ან რა უნდა ვთქვა? როგორ დავიწყო?
- გინდა რამე მითხრა?
- არა, ლევან.
- მომისმენ?
- ჰო, მოგისმენ. ოღონდ ბოლოჯერ. მართლა უკვე.
- ქეთო, ვეღარ გეტყვი მაპატიე - მეთქი. მაგრად მიტყდება. საერთოდ ამ სიტყვას პირიდან ვეღარასდროს ამოვთქვამ, მაგრამ მენდე, რა. მართლა ბოლოჯერ. გპირდები, ქეთო. აღარ შეგატოვებ მარტო. ჯუბამ კბილი ისე გამკრა, ამისრულებს. ამ წყეულ სამყაროში უჩემოდ ვერ დაგტოვებ. რაც გავაკეთე, ეგეც საკმარისი იყო. არა, ბევრიც იყო, მაგრამ შენ რომ ხარ, ეგეთი ადამიანი... რა ვიცი, რა... სიტყვებსაც ვეძებ ახლა, ქეთო.
- ვერ ვიტან თავის მართლების მოსმენას, ლევან. მძულს. და საერთოდ ახლა ყველა და ყველაფერი მძულს. ყველა ის დღე, რომელიც შენგან იძულებით ტირილში დავაღამე და ყველა ის ღამე, შენ გამო რომ თეთრად გადავათენე. ვიჯექი და გელოდი. აი, ახლა გააღებს - მეთქი კარს, აი, ახლა და არა, ლევან, მაინც არ მოდიოდი. ან თუ მოდიოდი, დარდჩაყოლებული ალკოჰოლის სუნით. გალეშილი იძინებდი. დილით მაკოცებდი და ისევ მიდიოდი. მერე ისევ მოდიოდი გონდაკარგული და ასეთი დღეები რომ დავითვალო, კაცობრიობის თითებიც არ მეყოფა. ვეღარ გავერკვიე მარტოობასთან მებრძოლა თუ უშვილობასთან, ამ გაურკვევლობაში ადამიანის სახე დავკარგე და უაზრო ფიქრებით გამოვიტენე თავი. შენზე უნდა მედარდა, ლევან? თუ იმაზე, რომ შვილი ვერ გვეყოლება და ჩვენი ცხოვრება მართლა არ არის ზღაპარი?
- მართალი ხარ, ქეთო. ყველაფერში მართალი ხარ. ნამუსი რომ მქონდეს, საერთოდ არ უნდა გენახებოდე. მაგრამ... ღმერთს ვფიცავარ, ქეთო, ბედნიერებას მოგიტან და ამ ჩვენს უბედურებას ჩამოგაშორებ. ვიცი, ვიცი რომ სი/რივით ვიქცეოდი, რომ უკეთესი გეგონა შენი ქმარი, რომ ფიქრობდი ამ დედინაცვალ ცხოვრებას დედად გიქცევდი... მაგრამ ჩავისვარე. შენ რომ გაგიცანი, ჩემი ცხოვრება თავდაყირა დადგა. მაშინ რომ ნათელასა და ვაჟას ჯვრისწერა არ ყოფილიყო, მე რა უნდა მექნა? სად უნდა მეპოვე? ან როგორ გამეცანი?
- იქნებ, ასეც ჯობდა?
- არ მითხრა, რა. ოღონდ ეგ არ თქვა. დავსამარდები. შენ რომ ამდენი გატკინე, ეგეც ტანჯვაა ჩემთვის და... ვერ შევეგუე. ვერ შევეგუე უშვილობას. რაც არ უნდა აგიხსნა, მე ვერაფერი გამამართლებს, მაგრამ ერთს გეტყვი, ქეთო. შენზე ძლიერი ქალი მე ცხოვრებაში არ მინახავს! და ჩემი თავი მინდა ვცემო, შენნაირი ქალი რომ ასე გავიმეტე. დარდს უფლება მივეცი შეეჭამე, ეგ ცუდი ფიქრები ვერ მოგაშორე, არასწორად მოვიქეცი. შემოფიცული სიყვარული ლამის გაგიტეხე. ქეთო, კუბოს კარამდე მაქვს ეს სიყვარული მისატანი და უფლება მომეცი, რა. ჩემნაირ ნაგავსაც სჭირდება თავისი წილი ღმერთი და შენ ხარ ჩემი ღმერთი, ჩემი საფიცარი. შენ რომ გიყვარვარ, ამაზე დიდი მე არაფერი გამაჩნია ცხოვრებაში და ნუ წამართმევ, ქეთო. ბოლო იყოს... კაცურ სიტყვას გაძლევ. მაგრად მიყვარხარ. შენც ხო მაგრად გიყვარვარ, ქეთო?
- მიყვარხარ, ლევან. შენი გაშვება მინდა, მაგრამ არ შემიძლია. ან არც მინდა... თავს ვიტყუებ. მეც მინდა, რომ ჩვენი სიყვარული იქამდე მივიტანოთ. შენ მარტო არა ხარ, ლევან. და არც მე ვარ. მიუხედავად იმ საზიზღარი სუნისა, რომელიც აქამდე დაგყვებოდა და რომლითაც დარდებს იქარვებდი, მე მაინც მინდა ჩაგეხუტო. მე შენთან ვარ.
- და იქნები.

ხვალ.

***
- მართალია, სამოცდაათი წლისები არ ვართ, მაგრამ კიდევ კარგი ჯვარი თავიდანვე არ დავიწერეთ და მხოლოდ ხელი მოვაწერეთ.
- შენ ხუმრობ, ლევან? ეს თეთრი კაბა მაგისთვის ჩამაცვი?
- ჰო, ქეთო, აბა?! როგორც მე ვიპოვე ჩემი „ნათელა“, ისე იპოვის ვიღაც ახლა თავის „ქეთოსაც“. ეს ცხოვრება მაინც ზღაპარია. ვერ მოგცემ უფლებას, რომ ჩვენი ზღაპარი ცუდად დასრულდეს.

ვაჟა, ჩემო მაგარო ბაბუ, შენ არ ინერვიულო. შენი ქეთო ბედნიერია და ყველა ტკივილს ისე უმკლავდება, საერთოდაც ვერ იგებს, რადგან თავისი ლევანი ჰყავს გვერდით. მენატრები. გკოცნი. გეხუტები. შენც მაკოცე თავზე ძველებურად, კარგი?