1 თავი– ყველაფერი რაც დარჩა ჩვენს ზაფხულს
ზღვა ახლა ისეთია, როგორსაც არასდროს აღარც ნახავ და აღარც იგრძნობ.
მშვიდია, მაგრამ ცივი — თითქოს იცის, რომ ამ ზღვასთან ერთად დასრულდა ის ზაფხულიც, რომელიც ვერასდროს დაბრუნდება.
შენ ზიხარ კლდის პირას და უყურებ ტალღებს, როგორ ეხებიან ქვებს ისე ნაზად, თითქოს არ უნდათ რომ სტკინონ.
მაშინ ვერ მიხვდი, რომ ზუსტად ასე შეგეხო ცხოვრებაც — თითქოს ნაზად, მაგრამ ტკივილამდე ძლიერად.
სულს სიო გიფანტავს თმებში. ხელში გაქვს ძველი ბალიშის ბოლოდან ამოღებული პატარა ფოტო — შენ და გიორგი.
ბავშვობაში გადაგიღეს.
ის გაღიმებულია, შენ კი ჩრდილში დგახარ და რაღაცას უცქერ.
მაშინ ვერ მიხვდი, რომ ეს ფოტო იქნება ერთადერთი მტკიცებულება იმისა, რომ რაღაც ნამდვილი ოდესღაც არსებობდა.
ცხრა წელი...
ცხრა წელი დაგჭირდა, რომ ისევ აქ ჩამოსულიყავი.
და ახლა, როცა ყველაფერი თითქოს დამთავრდა, ვერ ხვდები — საერთოდ რატომ დაბრუნდი?
იქნებ იმიტომ, რომ გინდოდა, ზღვას ისევ მისი სახელი ჩაეწერა ტალღებში.
იქნებ იმიტომ, რომ იმ ზაფხულის შემდეგ ვეღარაფერი იგრძენი ისე ძლიერად.
გახსოვს, როგორ გაჩერდა ყველაფერი იმ დღეს, როცა პირველად მოტრიალდი და დაინახე ის?
შენ მაშინ არ იცოდი, რომ ის წუთი დაგესიზმრებოდა წლების განმავლობაში.
არ იცოდი, რომ გიორგი წლების განმავლობაში ეცდებოდა შენამდე მოსვლას — უშედეგოდ.
არ იცოდი, რომ როცა ბოლოს ისევ შეხვდებოდი, უკვე გვიანი იქნებოდა.
და ახლა ზიხარ, თითებს ფოტო ეხება და გულში ჩუმად ამბობს —
„ყველაფერი რაც დარჩა ჩვენს ზაფხულს, ეს ფოტო და ზღვის ხმაა.“
________________________________________
ზღვა მშვიდდება.
შენ იკრავ თმას და წამოდიხარ.
დაბრუნება ყოველთვის უფრო რთულია, ვიდრე წასვლა.
მაგრამ ეს გზა გჭირდება, რომ ყველაფერი კიდევ ერთხელ გაიარო — თავიდან.
გზა გრძელია.
სარკმლიდან გადმოხედავ და ხედავ როგორ ბნელდება ნელა — ცა ღია ნაცრისფერიდან ღრმა ლურჯად იცვლება, თითქოს დროა წარსულისკენ მიმავალ გზას ფერები დაეკარგოს.
მატარებელი ძველებურად ხმაურობს, მაგრამ შენს გონებაში თითქოს მხოლოდ ერთი ხმა რჩება — გიორგის სიცილი, ბავშვობის შიგნიდან წამოსული სითბო, რომელიც წლების განმავლობაში ვერ გაქრა.
გახსოვს, როგორ დაგდევდა ეზოში და გეძახდა:
„კესო, მოიცა ერთი წამით!“
შენ კი სიცილით გარბოდი, ტალახიანი ფეხებით, თმით რომელიც მზეს ანათებდა. მაშინ გგონია, რომ ეს სიცილი არასდროს დასრულდება, რომ ბავშვობა მარადიულია, რომ ის ყოველთვის იქნება იქ — კუთხეში, სადაც მდინარე ხმაურობს და ცხოვრება ჯერ კიდევ არ გტკივა.
მაგრამ ბავშვობა უცებ იშლება — ისე ჩუმად, რომ ვერ ამჩნევ.
ჯერ სკოლა მთავრდება, მერე ქალაქი გყლაპავს, მერე დრო — და უცებ ხვდები, რომ ათწლიანი დუმილი გაჩერდა შენსა და იმ ადამიანში, ვისაც ბავშვობიდან გრძნობდი.
________________________________________
მატარებლის ფანჯრიდან ხედავ სოფლის სახლებს — ზოგგან ბუხრის კვამლიც ჩანს. ნელა მიდიხარ უკან, იმ სამყაროში, რომელიც თითქოს ისევ გელოდება.
მალე მიახლოვდები იმ მიწას, რომელიც ბავშვობის ყველა მოგონებას ატარებს — აფხაზეთს.
შენთვის ეს მხოლოდ ადგილი კი არაა — ეს დროის ნაჭერია, სადაც ყველაფერი დაიწყო და სადაც ერთხელ მაინც უნდა დაბრუნდე, თუნდაც იმიტომ, რომ თავი ისევ იგრძნო შენად.
შენ გეშინია.
არა ომის, არა სიჩუმის — არამედ იმის, რომ ის ჯერ კიდევ იქ იქნება.
გეშინია მის თვალებში შენი თავი ისევ იპოვო და მერე ისევ დაკარგო.
შენს მუხლებზე ძველი ბლოკნოტი გაქვს.
დილით სადგურზე ჩამოდიხარ. ჰაერი სველია, ზღვის სუნით სავსე.
აფხაზეთი ისევ ისეთი ჩანს — თითქოს დრო აქ გაჩერდა.
ფეხქვეშ ქვიშა წვრილია, სახლებს შორის ველური ყვავილებია, სიჩუმე კი ისეთი თბილი, რომ გგონია, ისევ ბავშვობაში დაბრუნდი.
მაგრამ სადღაც შიგნით მაინც იცი — აღარაფერია ისე, როგორც მაშინ.
შენ მიდიხარ ნელი ნაბიჯებით, ყურსასმენებში ჩუმად უკრავს ძველი სიმღერა, ის, რომელსაც ბავშვობაში გიორგისთან ერთად უსმენდი.
მაშინაც ვერ გაიგე ტექსტი ბოლომდე, მაგრამ მელოდია არასდროს დაგავიწყდა.
და როცა გზას უყურებ, თითქოს ხედავ მის ჩრდილს, სადღაც შორს — ისე ბუნდოვნად, რომ ვერ ხვდები, ცოცხალია თუ მოგონებაა.
ჰაერი სხვანაირია. არ არის მხოლოდ ზღვისა და მიწის სუნი — ესაა ბავშვობის არომატი, ნელა დავიწყებული სიხარულის.
პირველი სუნთქვისას გრძნობ, რომ აქაურობა ისევ ისეთი დარჩა.
გზა, რომელიც სადგურიდან ბებია-ბაბუას ბინისკენ მიდის, გრძელია — ორი პარალელური რიგად ჩაწყობილი კორპუსი, ერთმანეთს რომ უყურებენ როგორც ჩუმი მეზობლები. შუაში ვიწრო ბილიკია, რომლის ბოლოს ბავშვობაში გაჩერებული გაქვს შენი ყველაზე ძვირფასი წუთები.
ასფალტი ოდნავ ბზენია, ხეების ჩრდილებში ბავშვების სიცილი ისმის — ისეთი ნაცნობი ხმა, თითქოს წარსული ისევ იქ ცხოვრობს.
შენ ჩერდები და უყურებ ფანჯრებს. ერთ-ერთს შეიცნობ — ბებია ყოველთვის იმ ფანჯრიდან გეძახდა.
გახსოვს?
„კესოო, მოდი, საყვარელო, მაგრად გშია, სადილზე ამოდი!“
და შენ, ხოლმე, წრეში ბურთის თამაშის შუაში გაჩერებული, მზისგან გაწითლებული ლოყებით პასუხობდი:
„ახლა არა, ბებო, ცოტა ხანი კიდევ!“
ბებია გიჟდებოდა შენზე, მაგრამ იცოდა — ბავშვობას არ უნდა ეჩხუბო. ისედაც მალე გადის.
________________________________________
ეზო ახლა სხვანაირია — ხეები გაზრდილა, ბალახი გამუქებულა, მაგრამ იქვე, ქვიშის პატარა მოედანზე, თითქოს ისევ ის წრეში ბურთის წრეა დახაზული, რაც შენს თითებით დახატე ბავშვობაში.
გულის სიღრმეში გგონია, რომ თუ ახლაც გაექცევი მზის სხივს, ისევ გაიგონებ იმ სიცილს — შენი და მეზობელი ბავშვების ხმას, როცა დამალობანას თამაშობდით და ბაბუა შორიდან გიყურებდათ თავისი დუმილიანი მზერით.
ბაბუა ყოველთვის ჩუმად იყო, მაგრამ როცა იცინოდა, ყველაფერი ბრწყინავდა.
ის ზუსტად იცოდა, რომ ბავშვები ბედნიერები იყვნენ მაშინ, როცა ხმაურობენ.
________________________________________
შენ შედიხარ სადარბაზოში. ძველი ფანრის შუქი, კედელზე მოხატული ბაღნარის მსგავსი შპალერი, და ზუსტად ის ხმა — კიბის ნაპრალიდან ჩიტების ჭიკჭიკი, თითქოს აქ არასდროს შეცვლილა დრო.
კიბეებზე ნაბიჯები ზის — თითო ნაბიჯი, ერთი მოგონება.
ბოლოს გაჩერდები იმ კართან, სადაც ოდესღაც გელოდებოდნენ.
ხელით ნაზად ეხები სახელურს — თითქოს გეშინია, რომ თუ სწრაფად გააღებ, ყველაფერი გაქრება.
კარი ხმაურით იღება — და სუნი, ღმერთო, ის სუნი...
ბებია ყოველთვის ასე ასუფთავებდა სახლს: შვრიის საპნით და ოდნავ დამწვარი შაქრის სურნელით.
ის სუნი ბავშვობისაა.
ის სუნი შენი სამყაროსაა.
ბინა ისევ ისეთი დარჩა — სუფთა, ჩუმი, თეთრი ფარდებით და სარკეზე გადაკიდებული ნაქსოვი პატარა ყვავილით.
სარკეში შენი თავი სხვა გოგოს ჰგავს — თითქოს ის პატარა კესო მოულოდნელად შენს წინ დგას, წითელ კაბაში, მტვრით დაბინძურებული მუხლებით და თმაში ჩახლართული ფოთლებით.
გინდა შეეხო მას, მაგრამ შუქი იცვლება და პატარა კესო ისევ ქრება.
________________________________________
საღამოს აივანზე გამოდიხარ.
მზე იძირება გალის ზემოთ, და ყველაფერი ისე ჩუმდება, რომ გესმის საკუთარი გულისცემა.
ბებია აღარ არის, ბაბუაც აღარ — მაგრამ მათი სუნი მაინც ამ ოთახშია, ამ აივანზე, ამ ჰაერში.
შენ გგონია, რომ როცა ღრმად ისუნთქავ, თითქოს ისევ აქ არიან.
ქვემოთ ბავშვები დარბიან. ერთი პატარა გოგო ბურთს დასდევს, ისე გულიანად იცინის, რომ გესმის საკუთარი წარსული — ისეთი ნათლად, თითქოს ის დრო აქვეა, ბინის ქვემოთ.
გეღიმება.
ცრემლიც მოდის.
ეს არის დაბრუნება — როცა ყველაფერი რაც დაკარგე, ისევ აქ არის, მაგრამ მხოლოდ მოგონებად.
________________________________________
ღამით ვერ იძინებ. ფანჯრიდან ზღვას უყურებ შორიდან, სიბნელეში — ოჩამჩირესკენ იწევა შენი გონება.
გახსოვს როგორ დადიოდით ზღვაზე ბებიასთან ერთად, როგორ ცხელ ქვიშაში გეფლობოდა ფეხები, როგორ ეძებდი ნიჟარებს და გეგონა, რომ ზღვას საიდუმლო ჰქონდა შენთვის.
მაშინ არ იცოდი, რომ ეს ზღვა ოდესღაც გახდებოდა შენი ტკივილი — მოგონება იმისა, რაც იყო და რაც აღარასდროს განმეორდება ისე გულწრფელად.
და მაინც, შენ გინდა აქ დარჩე.
გინდა ეს სურნელი ისევ გაიღიზიანოს გულში — შაქრის, ზღვის, ბავშვობის, სითბოს სურნელი.
იმის, რაც ოდესღაც იყო სახლი.





2 თავი-ბავშვობის ხმები და ზღვის სუნი
დილით ადრე იღვიძებ — ისეთი სიჩუმეა, თითქოს ქალაქი ჯერ არ გაღვიძებულა.
ფანჯრიდან შემოდის ზღვის სუნი, მარილიანი და სველი, შერეული იმ შვრიისა და ბებიის საპნის ნარჩენ არომატთან, რომელიც კიდევაც გრჩება ფარდებზე.
შენ გგონია, რომ ამ სუნში მთელი ცხოვრება ჩაწერილია — ბავშვობა, სიცილი, ზაფხულის სითბო და ის სიჩუმე, რომელსაც ვერასდროს გაექცევი.
კართან ბებია აღარ დგას, მაგრამ თითქოს სული გეუბნება:
„გადი გარეთ, დღეს ზღვა გელოდება.“
ასე შიგნიდან მოდის სურვილი, რომელიც ვერ გაუძლებ.
იღებ თხელ კაბას, თმებს იწევ ზემოთ და ჩადიხარ ეზოში.
ყველაფერი ისევ ნაცნობია — კორპუსებს შორის ბავშვები დარბიან, ბურთს დაედევნებიან, სიცილი იშლება ჰაერში ისე მსუბუქად, თითქოს დრო აქ არ მოქმედებს.
ცოტა ქვემოთ პატარა ბიჭი ჰყურებს ზეცას და ხელში თეთრი ქაღალდის თვითმფრინავი უჭირავს.
შენ ჩერდები, უყურებ, როგორ უშვებს.
თვითმფრინავი ტრიალებს ჰაერში და მერე იკარგება ბუჩქებში.
ბიჭი გარბის მის საძებნელად, და შენ გეღიმება.
ის სიცილი — ბავშვის ნამდვილი სიცილი — გეხება გულში და გგონია, რომ ეს ხმის მსგავსი რამ ერთხელ უკვე გსმენია.
შეიძლება ისიც იქ იყო მაშინ.
შენთან ერთად, იმ ეზოში, როცა პირველად გააგდეს ბურთი მაღალ ხეზე და ბაბუამ კიბე მოიტანა.
შეიძლება მაშინაც ზუსტად ასეთი სიცილი გაისმა.
________________________________________
გზა ზღვამდე გრძელი აღარ არის — ოჩამჩირესკენ მიხვალ ფეხით, ისე როგორც ადრე, როცა ბებია ხელს გიჭერდა.
მდინარე გვერდით მიედინება, ქარი თმას გიფრიალებს, და ჰაერში რაღაცნაირი სიხალისე ტრიალებს.
შენ არ იცი, რა გელის, მაგრამ სხეული გრძნობით გიბიძგებს — თითქოს ზღვა უნდა ნახო, არა მხოლოდ მისთვის, არამედ იმისთვისაც, რომ საკუთარი თავი იპოვო.
ზღვა რომ ჩნდება, გული უცნაურად გიჩერდება.
ის არ არის ისეთი, როგორსაც ბავშობაში ხედავდი — ახლა უფრო დიდი, ღრმა და სევდიანია, თითქოს თავადაც მოენატრე.
ქვიშაზე ფეხშიშველი მიდიხარ, ტალღები ნაზად გეხება ტერფებზე.
თვალებს ხუჭავ და გესმის, როგორ იძირება შორს მზე.
ბავშვობის ხმები ისევ ბრუნდება —
გოგონების სიცილი, ბურთის ხმა, შორიდან ბებიის ხმა, როგორ გეძახის სადილად...
ყველაფერი ბრუნდება, მაგრამ ახლა უკვე როგორც მოგონება.
თვალს რომ ახელ, ტალღაზე ნიჟარა ტივტივებს.
იღებ, უყურებ — ოდნავ გატეხილია, მაგრამ მაინც ლამაზი.
იგივე ფორმა აქვს, რაც იმ ნიჟარას, რომელსაც ოდესღაც შენ და ის ერთად ეძებდით.
გგონია, ზღვამ შემთხვევით ამოგიგდო — თითქოს რაღაცას გიგზავნის.
შენ თითებით ეფერები ნიჟარას და ხმადაბლა ჩუმად ამბობ:
„გადამიარე, თუ აქ ხარ.“
ქარი ნაზად გეხება თმაში.
და ერთი წამით გგონია, თითქოს მართლა გაიგე პასუხი — არა სიტყვებით, არამედ ქარის სიჩუმით.
________________________________________
ზღვა იწყებს ხმაურს. ტალღები ძლიერდება, ფერი მუქდება.
შენ გრძნობ, რომ რაღაც მოახლოვდება — არა დღეს, არა ხვალ, მაგრამ მალე.
როგორც ბავშვობაში, როცა წვიმამდე ჰაერი უცბად მძაფრდება და სუნთქვა სხვანაირად მიდის.
იქნებ ეს ქარია.
იქნებ მოგონებაა.
ან იქნებ — ის.
მაგრამ ჯერ არ უნდა იფიქრო ამაზე.
ჯერ უბრალოდ უნდა ისუნთქო აფხაზეთის ჰაერი.
იმ ბავშვობის ქალაქის, სადაც ყველაფერი დაიწყო და სადაც, ალბათ, ისევ დასრულდება.




მესამე თავი — დაბრუნების ხმები

საღამო იძირება გალის თავზე.
სახლში ბებია მოძრაობს — იმავე ტემპით, იმავე რუტინით, თითქოს ეს ცხრა წელიც ჩვეულებრივი ზამთარი იყო და ახლა გაზაფხული დაბრუნდა.
ის კვლავ ჩუსტებით დადის, გამუდმებით რაღაცას ალაგებს, სჯის მაგიდაზე დაყრილ ჭიქებს და ნაზად ბუტბუტებს თავისთვის, როგორც ყოველთვის.

„ვაი, რა გამახარე, ბებია... მეგონა, ვეღარ გნახავდი ამ ზაფხულში.“

შენ უყურებ მას და გეუფლება ისეთი განცდა, თითქოს დრო საერთოდ არ გასულა.
ბებიის თმაზე მზის შუქი თამაშობს, თვალები ისევ ისეთი სითბოთი ანათებს, და როცა ხელს გკიდებს, თითქოს შენი ბავშვობა ხელით გეხება.

სუფრაზე დგება ბებიის ლეგენდარული ნამცხვარი — ის, რომელიც მხოლოდ აქ გამოსდის.
ის სუნი — თაფლის, კარაქის და ცოტათი ძველი გაზქურის შერეული არომატი — შენს გულში ისეთ ტკივილს იწვევს, თითქოს წარსულს ეხები და გეშინია, ისევ დაგეკარგოს.
ბებია გიყურებს, შენ კი თავს არიდებ.
ვერც ხვდები, როგორ მოგინდა მის კალთაში ჩასვენება, როგორც ადრე.
მაგრამ ახლა უკვე დიდი ხარ.
თუმცა, მის გვერდით ისევ პატარა კესო ხარ — ის, ვინც მზეზე გარბოდა, მუხლებით მტვერში.
________________________________________
მეორე დღეს ბებია გაგყავს ბაზარში — თბილ, ხმაურიან ქუჩაზე, სადაც ყველა ყველას იცნობს.
ქალები ხმამაღლა ესალმებიან ერთმანეთს, კაცები მაღაზიების წინ სხედან და ჩუმად საუბრობენ.
შენ გაკვირვებული უყურებ — თითქოს აქ დრო სხვანაირად მიდის, ნელა, ადამიანურად.
ბებია ყველას უღიმის.
„აი, ჩემი გოგო ჩამოვიდა თბილისიდან. ცხრა წელი გავიდა, ბებია, ხომ იცი? დრო როგორ გარბის...“
ხალხი გიყურებს ინტერესით. ზოგს ახსოვხარ პატარა, ზოგი მხოლოდ სახეზე გიცნობს.
თითქოს შენც უცხო ხარ და შენი ბავშვობაც — სხვა ადამიანი.
ბაზარში ყიდულობთ საზამთროებს, ლობიოს, ტკბილ ატამებს.
სახლში დაბრუნებისას გზაზე პატარა ბავშვები თამაშობენ — დამალობანა, ბურთი, სიცილი.
შენ ჩერდები და შორიდან უყურებ.
მერე უცბად ერთ-ერთს ის ხმა აქვს — ისეთი, თითქოს გესმის რაღაც შენს გულში ნაცნობი.
გგონია, რომ სადღაც, ოდესღაც, ზუსტად ასეთი სიცილი გსმენია...
გრძნობ, როგორ გიჩერდება სუნთქვა, მაგრამ ვერ ხსნი რატომ.
________________________________________
საღამოს ბებია ჩაის ადუღებს, შენ კი აივანზე გამოდიხარ.
ქარი მსუბუქად გეხება თმაში, მზე ნელა იძირება, და ბინის ქვემოთ ბავშვები ისევ დარბიან.
შენ ფიქრით ისევ ზღვასთან მიდიხარ — გინდა ისევ ნახო, ისევ ისუნთქო.
და იქ, იმ ქარში, თითქოს ისევ ის სუნი ტრიალებს — ისეთი ნაცნობი, თითქოს ვინმეს ოდნავ შეეხო შენს სამყაროს კიდე.
შენ ვერ ხვდები, მაგრამ გული გიცემს უფრო ძლიერად.
„ნეტა, როდის ბოლოს ვიგრძენი ასე?“
სიჩუმეში ეს შეკითხვა თითქოს ჰაერში რჩება, შორიდან კი ტალღების ხმა ნაზად ირევა ქალაქის სუნთქვაში.
შენ იძინებ ბებიას ბინაში, სითბოში, ჩუმად.
მაგრამ სიზმარში ისევ ის ეზოა, ის სიცილი, და ვიღაცის ხმა, რომელიც ბავშობაში გეძახდა —
„კესო, მოიცადე, არ წახვიდე!“
იღვიძებ მოულოდნელად.
ფანჯარას მიღმა ისევ აფხაზეთის დილაა, მზის შუქით და ბებიის ჩაის სუნით.
მაგრამ შენ გგონია, რომ რაღაც იქ, გუშინდელ სიზმარში, არ დასრულებულა.
რაღაც შენ გელოდება — აქვე, ამ ქალაქში, ამ ხმებში, ამ ნაზი ქარში.




მეოთხე თავი — გიორგი ქარის ხმაში

დილით მზის სხივი ფარდებს შორის იპარება და შენს ოთახს შვრიის სუნით ავსებს.
ბებია უკვე ადუღებს ჩაის, ზუსტად იმ ძველ სპილენძის ჩაიდანში, რომელიც ბავშვობიდან გახსოვს.
შენ კი თმებს იწევ და ფანჯარაში იყურები — ზუსტად იქით, სადაც ბავშვობაში ბურთს თამაშობდით.
და უცბად თვალწინ გიდგება ერთი სახე.
ისეთი ნაცნობი, რომ გული ოდნავ გიჩერდება.

გიორგი.

არა, არ გესიზმრება — უბრალოდ გახსენდება.
ის სიცილი, ის ხმა, როცა ფეხბურთის შემდეგ დაღლილი მოდიოდა და შუბლზე თმა ეკვროდა, მზისგან დაწითლებული თვალებით გიყურებდა და გეკითხებოდა:

„გინდა მეცასწრო?“

შენ იცინოდი. ამბობდი, „არა, ვერ გაგისწრებ“, მაგრამ მაინც გარბოდი — იმიტომ რომ მას ეღიმა.
შენ ხომ ეს გყოფნიდა.

ბებია მოგმართავს სამზარეულოდან:

„დღეს სოფელში წავალ, ბებია, ჩემი მეგობარი უნდა ვნახო. შენც წამოდი, იქაურობა მოგენატრება.“

გეღიმება.
იმ სოფელს ხომ ზუსტად ის მოგონება უკავშირდება — გიორგი, ბალახზე გადაფენილი ბურთი, და ის დღეები, როცა თითქოს მთელი სოფელი იცოდა, რომ შენ გიორგის სანახავად დადიოდი, მაგრამ ხმამაღლა არავინ ამბობდა.

შენ კი საკუთარ თავს არწმუნებდი, რომ უბრალოდ ფეხბურთი გიყვარდა.
მაგრამ სინამდვილეში თამაში კი არა — მისი ყურება გწონდა.

გახსოვს, როგორ მიდიოდი დედასთან და დეიდასთან ერთად?
ის დღეები სულ ზაფხულში მოდიოდა, მზე თბილად ანათებდა, და გზაზე ფიჭვების სუნი იყო.
გიორგი ყოველთვის მოედანზე პირველი ჩნდებოდა, თეთრი მაისურით, მუხლზე გადახვეული ნაჭრით.
ის არ უყურებდა ტრიბუნებს, მაგრამ შენ გეგონა, რომ ხედავდა.
ყოველ ჯერზე როცა ბურთს ურტყამდა, შენს შიგნით რაღაც ისე იძვროდა, თითქოს თვითონ შენ გაჰყავდი მოედანზე.

და როცა თამაში მთავრდებოდა, ბავშვები გარბოდნენ მისკენ, შენ კი შორიდან უყურებდი.
მარტო ერთხელ, მხოლოდ ერთხელ შეგხვდა მზერა —
და ის წამი ისეთად დარჩა შენს გულში, რომ ახლა, ცხრა წლის შემდეგაც გრძნობ მის სიმძაფრეს.
ბებია ეზოდან გეძახის, და შენ ბრუნდები აწმყოში.
მაგრამ სუნთქვა ოდნავ დაბრკოლებულია — თითქოს ბავშვობის ტკივილი ისევ აქაა.
ბებია გიღიმის, ხელი გიჭერს და ამბობს:
-დეიდაშენს გაყევი,მეზობელთან მიდისო-ამ დროს მე მივხვდი ვინ მეზობელთამ მიდიოდა დეიდაჩემი.
გული გიჩერდება წამით.
მაგრამ შენ არ ამბობ არაფერს.
უბრალოდ იღიმი, თითქოს ეს სიტყვები არაფერს ნიშნავს, თუმცა შიგნით ყველაფერი იძვრის.

გგონია, რომ ეს ჩვეულებრივი დღეა — მაგრამ იმ საღამოს, როცა ბებია დაიძინებს, შენ აივანზე გახვალ, და ქარში ზუსტად ის სუნი მოისმის, რაც ადრე იყო მოედანზე —
მიწის, ოფლის, მზის და ბავშვობის სუნი.

და შენ გგონია, რომ ისევ იქ ხარ — ტრიბუნაზე, გული ამოვარდნაზე გიცემს, თვალები გიორგის ეძებენ, და ყოველ ჯერზე, როცა ბურთი ბადეში ეცემა, შენი გული გიბრუნდება ბავშვობაში.

იმ ღამით ვერ იძინებ.
სიზმარში ისევ მოედანია, ხალხის ხმაური, ბებია და დეიდა გვერდით, დედა რაღაცას გეუბნება, მაგრამ შენ ვერ ესმის.
გიო ბურთს ურტყამს, და იმ წამს მზერით გეძებს.
შენ კი ფიქრობ:

„ყველას ეგონა უბრალოდ ფეხბურთზე დავდიოდი…“

მაგრამ შენ კარგად იცი — მიზეზი ის იყო.
მხოლოდ ის.

დილით, როცა მზის სხივი ფარდებზე ეხება, თითქოს შიგნიდან გესმის ხმა.
ისეთი ჩუმი, ისეთი ნაცნობი, რომ ცრემლი გადგება თვალებში.
შენ ფანჯარას აღებ და ქარი ისევ ტრიალებს.
შიგნით ყველაფერი ნელა იღვიძებს — ის გრძნობა, რომელიც ოდესღაც ბავშვური გეგონა, ახლა უკვე სხვანაირად გეწვება გულში.
მშვიდად, მაგრამ მტკივნეულად.

რაღაც იწყება.
თითქოს დრო ისევ ბრუნდება.
და შენ უკვე აღარ ხარ მხოლოდ სტუმარი — შენ აქ დარჩი.
იქ, სადაც ერთხელ გიორგის უყურებდი.







მეხუთე თავი — შეხვედრა
გალის ქუჩები სველი იყო იმ დილით — წვიმის შემდეგ ჰაერი გამჭვირვალე გამხდარიყო, თითქოს ქალაქი თავიდან იბადებოდა.
კესო ბებიას გვერდით მიდიოდა, ჩანთით ხელში, და ქუჩის ბოლოს ძველი ავტოსადგური მოჩანდა.
ბებიამ თქვა, რომ იქ უნდა შეხვდეს ნაცნობს — მეგობარს, რომელიც მათი ოჯახის წევრი იყო “კარგი ბიჭია, ადრე ფეხბურთს თამაშობდა”, — დაამატა ისე გულწრფელად, რომ კესომ ყურადღებაც არ მიაქცია.
მანამდე სანამ...
მანამდე სანამ ის ხმა არ მოესმა.
დაბალი, ოდნავ ჩახლეჩილი, მაგრამ უცნაურად ნაცნობი.
შავი მაისური, ჯინსი, ხელები ოდნავ გაბრაზებული მზისგან, თმა ოდნავ გრძელი — და ის მზერა, რომელიც ერთხელ უკვე დაუკარგავს.
ბავშვობის ბიჭი, ახლა კაცად ქცეული.

გიორგი წამით გაშეშდა.
გოგო, რომელიც მის წინ იდგა, თითქოს დროის მიღმა ამოსულიყო — არ შეცვლილა თვალებით, მხოლოდ ჩუმი სიმწიფე დაემატა.

„კესო?..“ — ჩუმად ამოილაპარაკა, თითქოს საკუთარ სმენას არ უჯერებდა.

კესომ თავი ოდნავ დაუქნია.
გული ისე უცემდა, თითქოს წლების სიჩუმე ერთ წამში ამოივსო.

ბებია სიცილით ჩაერია:

„აი, იცნობთ ერთმანეთს, ბავშვობაში ხომ სულ ერთად იყავით ეზოში. გიორგიმ მაშინდელი ფეხბურთის დღეები არ დაგავიწყდა?“

გიორგის გაეღიმა — იმ თბილი ღიმილით, რომელიც ოდესღაც კესოს გული აუჩქარებდა.

„როგორ დამავიწყდება… მაგრამ ის დრო ხომ… ძალიან შორედ დარჩა.“

„არა, ზოგჯერ ახლოსაც ბრუნდება,“ — უპასუხა კესომ ჩუმად, თითქმის დაუგეგმავად.

დუმილი ჩამოვარდა.
ქარი ოდნავ შემოიჭრა ქუჩის კუთხიდან და ფრთხილად შეახო თმაში.
გიორგიმ წამით გაიხედა გვერდზე — თითქოს ემოციას გაურბოდა.

„თბილისში ვცხოვრობ უკვე წლებია,“ — თქვა ბოლოს, „ავტოსალონში ვმუშაობ. მანქანები… ყოველთვის მიყვარდა.“
„იცი, არ გამიკვირდა,“ — კესომ გაუღიმა, „შენ ყოველთვის ბორბლებთან უფრო თავისუფალი იყავი, ვიდრე ადამიანებთან.“

გიორგიმ თავი დახარა. გაეღიმა, მაგრამ თვალებში სიმძაფრე მაინც ჩანდა.

„შენ კი… ისევ ისეთი ხარ. ოღონდ უფრო ჩუმი. თითქოს სიტყვები გემორჩილებიან, მაგრამ შენ აღარ ლაპარაკობ ისე ბევრს, როგორც ადრე.“

„ალბათ იმიტომ, რომ აღარ მყავს ვინც გამაცინოს ისე, როგორც მაშინ,“ — თქვა კესომ და მზერა ქარში გაუშვა.

გიორგი გაჩუმდა.
წამით თითქოს რაღაც ამოიხსნა მის გულში — წლები, დაკარგული დრო, დაუძახებელი გრძნობები.
მისი თვალები გაბრწყინდა იმ სითბოთი, რომელიც არც დროამ, არც ქალაქებმა ვერ წაიღეს.

„ვიფიქრე, ვეღარასდროს გნახავდი,“ — ჩუმად თქვა ბოლოს.

„არც კი იცი, რამდენჯერ მინდოდა მეთქვა, რომ…“ — დაიწყო კესომ, მაგრამ ბებია მოულოდნელად დაემშვიდობა გიორგის, ხელი დაადო მხარზე და უთხრა:
„შენ ბიჭო, არ დაკარგო ეს გოგო მეორედ.“

გიორგის გაეღიმა, მაგრამ პასუხად მხოლოდ თავი დაუქნია.
კესო უკვე მიდიოდა, როცა ის მიჰყვა მზერით, შიგნიდან კი მხოლოდ ერთი აზრი ტრიალებდა —
მთელი ეს წლები მე მას ველოდი, მიუხედავად იმისა, რომ არც კი იცოდა.

მანამდე არავის ჰყოლია — არც შეყვარებული, არც დროებითი სიყვარული.
ყველაფერი თითქოს სხვების ჩრდილი იყო, სანამ ეს დღე არ დადგა.

და ახლა, როცა ისევ ხედავდა კესოს, მასში ის ძველი გრძნობა ისევ იღვიძებდა — უფრო სერიოზული, უფრო ღრმა და უფრო ნამდვილი.
გიორგის უკანასკნელი სიტყვების შემდეგ ქალაქმა თითქოს ამოისუნთქა.
გზაზე თბილი ნისლი ჩამოწვა, ზღვიდან ქარმა მარილის სურნელი მოიტანა, და ის დღე, რომელიც თითქოს ჩვეულებრივად დაიწყო, უცნაურად ხანგრძლივ საღამოდ იქცა.
კესო ბებიასთან ერთად ბრუნდებოდა სახლში — გზად ჩუმად იყო, ბებია კი ბავშვობის ამბებს იხსენებდა: ვინ ვის ეზოში თამაშობდა, როგორ მიყავდა ბაბუას პატარა კესო ზღვაზე, როგორ ბრუნდებოდა შოკოლადითა და მზეით დაბურული კანი.
მაგრამ კესო უკვე სხვაგან იყო.
გიორგის ხმა, მის მზერაში რაღაც უცნაური სიმშვიდე და სევდა, ისევ ჩაესმოდა.
გრძნობდა, რომ რაღაც შიგნიდან იძვროდა, რაღაც ძველი, დავიწყებული ნაპერწკალი, რომელიც წლების განმავლობაში ჩუმად ელოდა, როდის დაუბრუნდებოდა სახლში.
ბინაში ყველაფერი ისეთივე იყო, როგორც ბავშვობაში — სარკმელთან თეთრი ფარდა, ბებიას ქილაში ჩაწყობილი ჩაი, სუფრაზე დაჭრილი ლიმონი და ძველი საათის ტიკტიკი, რომელიც არასდროს ჩერდებოდა.
კესომ ფანჯარა ოდნავ გამოაღო. გარედან ისევ ის ხმები შემოვარდა — ბავშვების სიცილი, სადღაც შორიდან მუსიკის ხმა, და მოულოდნელად... ძრავის ხმა.
ფრთხილი, ჩუმი, თითქოს ნაცნობი.
გიორგის მანქანა იყო.
გაიარა ქუჩაზე, წამით გაჩერდა ბინის წინ, თითქოს ვიღაცას ელოდა, მერე ისევ დაიძრა ნელა.
კესომ ვერ მოითმინა — ფარდა ოდნავ გადაწია და მზერა გააყოლა.
„არ მინდოდა მის დანახვამდე ასე ამეფორიაქა,“ — გაიფიქრა, მაგრამ გულისცემა ისევ სწრაფად უცემდა.
წლების წინ იმავე ქუჩაზე ისე დარბოდნენ, ისე იცინოდნენ, რომ არცერთს არ ჰქონია სიტყვა სათქმელად. ახლა კი, როცა ყველაფერი თითქოს გვიან იყო, სიჩუმე უფრო მეტს ამბობდა, ვიდრე მაშინ ხმაური.
ბებიამ ჩაის ფინჯანი დაუსვა წინ და სევდიანად შეხედა:
„მგონი გიცნო, როცა შეგხვდა... ისე გიყურა, როგორც ძალიან ნაცნობს უყურებენ.“
კესომ ჩუმად გაიღიმა.
„ალბათ იმიტომ, რომ ვიცნობდით ერთმანეთს.“
მაგრამ გულში სხვა რამ ტრიალებდა —
იქნებ არასდროს შევწყვეტივართ ერთმანეთის ცოდნას, უბრალოდ დროში დავიკარგეთ.
გარედან ისევ ქარმა დაჰბერა.
მთვარის შუქი დაეცა მაგიდაზე, სადაც ჩაის ორთქლი ნელა ადიოდა მაღლა — ისე, როგორც მოგონებები, როცა უეცრად გხვდება ადამიანი, რომელიც წარსულს სიცოცხლეს უბრუნებს.
კესო ჩუმად წამოდგა, ტელეფონი აიღო და თითებით ოდნავ შეეხო კონტაქტებს. გიორგის სახელი ვერ იპოვა — არც ნომერი ჰქონდა შენახული, არც შეტყობინება.
მაგრამ თითქოს გრძნობდა, რომ ისიც ზის სადღაც ახლოს, ფიქრობს იმავე წამებზე და ვერ ბედავს დაწეროს.
და იმ ღამეს, როცა ზღვიდან ნაზი ნიავი შემოდიოდა, ორივეს ერთი და იგივე ფიქრი ედო გულში —
ნეტავ იცოდეს, როგორ მახსოვს ყველაფერი…
საღამოს სიჩუმე თითქმის დამძიმდა.
ფანჯრიდან შორეული ზღვის ხმა ისმოდა — ისეთი, თითქოს რაღაცას ყვებოდა, მაგრამ სიტყვებს ვერ პოულობდა. ბებია უკვე იძინებდა, საათი კი ისევ ტიკტიკებდა თავის რიტმში.
კესო ტელეფონს უყურებდა. ეკრანი ჩამქრალი იყო, მაგრამ გონებაში ისევ ტრიალებდა ის დღე — გიორგის მზერა, ხმა, მერე ის მანქანა, რომელიც სახლთან გაჩერდა და ისევ წავიდა.
წლები იყო გასული.
წლები, სადაც ყველაფერი თითქოს დამთავრდა, მაგრამ სინამდვილეში არცერთმა ბოლომდე ვერ შეძლო წასვლა.
კესოს თითი შემთხვევით შეეხო ეკრანს — და თითქოს სამყარომ შანსი მოითხოვა.
Messenger-ში გაუჩნდა შეტყობინება.
გიორგი • ახლა
„მგონი შენს ქუჩაზე მანქანა დავაყენე, მერე ვიფიქრე, რომ არასწორი იყო დარჩენა. მაგრამ მაინც ვერ წავედი, სანამ სინათლე არ ჩაქრა.“
კესოს გული აუჩქარდა. თვალებში ოდნავ ცრემლი მოაწვა, მაგრამ პასუხი არ დაუწერია — ჯერ ვერ ბედავდა.
რამდენი წელი იყო ამაზე ფიქრი — და ახლა, როცა ის რეალურად აქ იყო, თითქოს ისევ ის ბავშვი გახდა, რომელსაც ეზოდან ბებია ეძახდა.
რამდენიმე წუთის შემდეგ ისევ შეტყობინება მოვიდა:
„ვიცი, რომ არ გინდა დაბრუნება წარსულში. უბრალოდ მინდოდა გცოდნოდა, არ გდავიწყებია. არც მაშინ, როცა სხვები მეუბნებოდნენ, რომ უნდა გადამევიწყე.“
კესომ ჩაისუნთქა ღრმად.
ხელები უკანკალებდა, როცა აკრეფა დაიწყო:
„შენ არაფერი იცი, გიორგი.“
პაუზა. ეკრანი განათდა — „გიორგი ბეჭდავს…“
„მეც ბევრი რამე ვიცი, კესო. დედამ ყველაფერი იცოდა. ვიცი, როგორ იყო იქ… ის კაცი. ვიცი, როგორ მიდიოდი და ბრუნდებოდი უკან, იმიტომ რომ გჯეროდა, რაღაც შეიცვლებოდა.“
ეკრანზე ცრემლები დაეცა.
არ უნდოდა წარსულის გახსენება, მაგრამ ამ სიტყვებმა თითქოს ყველაფერი გახსნა, რაც წლებით იყო ჩაკეტილი.
„და მაინც ?“ — მკრთალად დაწერა.
პაუზა, დიდი — ისეთი, რომ გულმა თითქოს დრო დაკარგა.
,,არც წლები, არც მანძილი, არც შენი ტკივილი არ შეცვლილა ჩემში.“
კესო გაჩერდა. სუნთქვა ვერ შეძლო წამით.
ის კი წერდა ისევ:
„მინდა უბრალოდ ჩაგეხუტო ახლა. არაფერს ვითხოვ. უბრალოდ აღარ მინდა, მარტო ატარო ის, რაც იყო. არავინ იმსახურებს ასე დაკარგვას.“
კესომ თითები თვალებზე მიიდო. სიჩუმე ისევ მძიმედ ჩამოწვა, მაგრამ ამჯერად — სხვა იყო.
თითქოს რაღაც შიგნიდან მოეშვა, რაღაც გაუდნა, რაც წლების განმავლობაში გაყინული ჰქონდა.
„არ ვიცი, რით დავიმსახურე, რომ ისევ გამოჩნდი,“ — უპასუხა ბოლოს.
„შენით,“ — მოვიდა პასუხი. — „იმით, ვინც ხარ. ვინც ყოველთვის იყავი.“
და იმ ღამით, როცა გარეთ მხოლოდ ზღვა საუბრობდა ქართან ერთად,
ისინი პირველად წერდნენ ისე, როგორც ადრე საუბრობდნენ — გულით.
შუაღამემდე.
სიტყვებით, რომლებსაც არ სჭირდებოდათ ახსნა.
დილა აფხაზეთში ყოველთვის რაღაცნაირად იწყება —
მზე ჯერ არ ამოსულა ბოლომდე, მაგრამ ზღვას უკვე შორიდან ეფინება სითბო.
ჰაერი მარილიანია, სველი და მყუდრო.
კესო ფანჯარასთან ზის, ჩაით ხელში, და უყურებს როგორ ბრუნდება ქალაქი სიცოცხლეში — მანქანების ხმა, ეზოს ხმაური, მეზობლის ძაღლის ყეფა, ბებიას ბაღში ნაბიჯების ხმა.
თითქოს ჩვეულებრივი დღეა, მაგრამ მასში რაღაც შეიცვალა.
თითქოს შიგნიდან ახალი ჰაერი ჩაუშვეს გულში — ისეთი, რომელიც დიდი ხნის შემდეგ პირველად არ სტკივა.
ტელეფონი მაგიდაზე დევს.
ეკრანი ჩუმად ანათებს შეტყობინების ფონზე:
გიორგი: „გძინავს?“
დრო: 06:41
კესომ ჩაიღიმა. ვერ მოშორდა ეკრანს —
წლების შემდეგ პირველად ჰქონდა განცდა, რომ ვიღაც იქით მხარეს რეალურად ფიქრობდა მასზე, არა როგორც მოგონებაზე, არამედ როგორც ცოცხალ ადამიანზე.
„არა,“ — უპასუხა. — „ვუყურებ როგორ იღვიძებს ქალაქი.“
რამდენიმე წამში მოვიდა პასუხი:
„დილის ხმები აფხაზეთში იგივეა, არა?“
„ისევ ისეთი. უბრალოდ მე აღარ ვარ იგივე.“
გიორგიმ კი მხოლოდ ერთი სიტყვა დაწერა:
„მაღალი ხარ.“
კესოს გაეცინა, თითქოს წარსული წამით დაბრუნდა.
გადაიტანა მზერა ფანჯრიდან — ზღვას შორიდან ელავდა შუქი, და თითქოს მისი სიცილი იქით გაიფანტა.
„შენც შეიცვალე,“ — აკრიფა ბოლოს.
„შიგნიდან — კი. გარედან — ალბათ ცოტა.“
დუმილი. მერე ისევ შეტყობინება:
„დღეს ჩემთან შემოგივლიდი, უბრალოდ ბებია რომ არ შემაწუხოს. მინდა რაღაც გაჩვენო.“
კესო გაჩუმდა, მაგრამ გულში უცნაურად შერეული გრძნობები წამოიღო ქარმა — შიში, მღელვარება და რაღაც ძალიან სუფთა.
არ იყო მზად, მაგრამ ამჯერად არ უნდოდა გაქცევა.
წლების განმავლობაში იმდენჯერ გაქრა გიორგის ცხოვრებიდან, ახლა თითქოს საკუთარ თავსაც ვეღარ აპატიებდა კიდევ ერთხელ გაქცევას.
„კარგი. მაგრამ მოკლედ.“
„მოკლედ არაა,“ — მოვიდა პასუხი, — „რაც გინდა, მაგრამ არ მოკლედ.“
კესომ ჩაიღიმა. ფინჯანი აიღო და ფანჯარასთან დადგა.
ქარი ნაზად არწევდა ფარდას — ისე, როგორც მაშინ ბავშვობაში, როცა გიორგის ეძახდა ეზოდან და ის არ ესმოდა.
ახლა კი ის თვითონ მოდიოდა.
სარკეში საკუთარი თავი დაინახა — თვალებში რაღაც სხვანაირი იყო, ნაზი და მაინც მტკიცე.
შეამჩნია, რომ პირველად დიდი ხნის შემდეგ აღარ ჰგავდა იმ გოგოს, რომელიც ტკივილს მალავდა ღიმილით.
ბებია ოთახიდან გამოჩნდა, ხელში პურის კალათი ეჭირა და თბილად შეხედა:
„გაღიმებული რომ გხედავ, მეც ვიღიმი. კარგია, როცა გული გილაღდება.“
კესომ ჩუმად ჩაიღიმა.
„იქნებ სწორედ ეს დღეა დასაწყისი,“ — გაიფიქრა გულში, მაგრამ ხმამაღლა არაფერი უთქვამს.
გარედან ზღვამ ხმა აიღო — თითქოს პასუხად.
და სწორედ მაშინ, როცა თითქოს ყველაფერი ჩვეულებრივად მიდიოდა, ქუჩაში ნაცნობი ძრავის ხმა გაისმა...
გიორგის მანქანა ისევ გაჩერდა კესოს ბინის წინ.


ღამე მშვიდად ჩამოწვა ქალაქზე.
გალის ქუჩები თითქმის დაცარიელებული იყო, მხოლოდ შორიდან ისმოდა ტალღების ხმა და სადღაც ძაღლი ყეფდა.
გიორგის მანქანის შუქები გზას ანათებდნენ, ზუსტად იმდენად, რომ ყველაფერი ნაცნობად მოჩანდა — ის ქალაქი, სადაც ოდესღაც ბავშვები დარბოდნენ, ახლა მშვიდად სუნთქავდა.
კესო ჩუმად იჯდა გვერდით, ფანჯარაში იყურებოდა. ქალაქი თითქოს არ შეცვლილა — მხოლოდ ის გაიზარდა.
გიორგი საჭეს ფრთხილად ატრიალებდა, ხმა თითქმის არ ისმოდა.
„გახსოვს, ის ეზო?“ — უცებ იკითხა გიორგიმ, ღიმილით.
„სადაც გარბოდი, როცა ბებია გეძახდა სადილად.“
კესომ გაიღიმა — იმნაირად, როგორც მხოლოდ ძველ მოგონებებზე იღიმიან.
„ის ბურთიც მახსოვს, სულ შენ გქონდა. და როცა წვიმა მოდიოდა, არ გინდოდა შინ შესვლა.“
გიორგი გაეცინა.
„მე კიდევ ის დღე მახსოვს, როცა პირველად გამებუტე. იმიტომ რომ გითხარი, ბურთს არ გეთამაშები.“
„და შენ მეორე დღეს მაინც მომიტანე ახალი,“ — უპასუხა კესომ და ქარში თმა გაისწორა.
„იმიტომ, რომ სხვას ვერ ვაჩუქებდი,“ — თქვა გიორგიმ ჩუმად.
დუმილი ჩამოვარდა. ქალაქის შუქები მათ წინ იშლებოდა, მაგრამ იმ წამს თითქოს დრო გაჩერდა.
კესომ ფანჯარა ოდნავ ჩამოსწია — ზღვის სუნი შემოიჭრა მანქანაში.
„არ მეგონა, აქ ისევ ასე მშვიდად ვიგრძნობდი თავს,“ — თქვა ნაზად.
„შენთან ერთად ყოველთვის მშვიდად იყო,“ — უპასუხა გიორგიმ, არ გაუხედავს.
ისევ სიჩუმე. მხოლოდ ძრავის რბილი ხმა და შორიდან მუსიკა — ძველი სიმღერა, რომელიც ორივეს ახსენებდა ბავშვობას.
კესომ თვალები დახუჭა წამით — და პირველად იგრძნო, რომ წარსული არ იყო ტკივილი, არამედ ადგილი, სადაც გრძნობები ჯერ კიდევ ცოცხალია.
„როცა თბილისში დავბრუნდები…“ — დაიწყო მან, მაგრამ არ დაასრულა.
გიორგიმ მიუბრუნდა, მზერა თბილი ჰქონდა:
„იქ შევხვდეთ. მშვიდად. ისე, რომ აღარაფერი დაგვრჩეს სათქმელი.“
კესომ თავი დაუქნია.
არაფერი უთქვამს, მაგრამ იმ ჟესტში იყო ყველაფერი — თანხმობა, მადლობა, ნდობა.
მანქანა ჩუმად მიიწევდა ქალაქის ნაპირისკენ.
ღამე აღარ იყო ბნელი — სადღაც შორიდან ცას ნარინჯისფერი ელფერი გადაჰკრავდა, თითქოს დილა ნელა მოდიოდა.
„გიორგი,“ — ჩუმად თქვა კესომ, — „იცი, რაც არ უნდა მოხდეს, ეს ღამე არასდროს დამავიწყდება.“
„არც მე,“ — უპასუხა ბიჭმა, — „შენ ჩემი ბავშვობის ყველაზე ლამაზი ნაწილი ხარ.“
მთელი გზა აღარ უსაუბრიათ. მხოლოდ ქარი და ქალაქის შუქები იყო — ორი ადამიანის ჩუმი ისტორიის მოწმე.
და როცა კესო სახლში მიიყვანა, გიორგიმ არაფერი უთხრა. არც მან შეიხედა უკან.
მაგრამ როცა ფარდა ოდნავ გადაწია და ქუჩისკენ გაიხედა, ის ისევ იქ იდგა — მანქანას არ დაძრავდა, თითქოს ელოდა, როდის ჩაქრებოდა ფანჯრის სინათლე.
და როცა სინათლე ჩაქრა, ორივემ ერთსა და იმავეს გაიფიქრა:
ეს დასასრულის დასაწყისი არ იყო — ეს იყო დაბრუნება.






თბილისი

დიდი დრო იყო გასული როდესაც მოულოდნელად ტელეფონზე შეტყობინება შემოვიდა,გიორგისგან.მთელი დღე და შუაღამემდე წერდნენ ერთმანეთს.
ღამის სამი საათი იყო.
თბილისი ჩუმად სუნთქავდა — ქუჩები ცარიელი, მხოლოდ შორიდან ტაქსის შუქები ელავდა.
კესოს ტელეფონი განათდა ბნელ ოთახში:
გიორგი • ახლა
„გძინავს?“
გულმა უცნაურად აუჩქარდა.
დრო იმდენად დიდი იყო გასული, რომ აღარ ეგონა, ოდესმე ისევ დაინახავდა იმ სახელს ეკრანზე.
„ვერ დამეძინა,“ — უპასუხა.
პაუზა. მერე ისევ შეტყობინება:
„მოდი, ჩასვი ქურთუკი. ქვევით ვარ.“
გაუკვირდა. ფანჯარასთან მივიდა — ქუჩის შუქის ქვეშ ნაცნობი მანქანა იდგა.
გიორგი საჭესთან იჯდა, მუსიკა ჩუმად უკრავდა — მშვიდი, ღამის თბილისისთვის შესაფერისი.
კესომ კარი ფრთხილად გამოაღო და ჩუმად დასვდა.
„ღამის სამი საათია,“ — თქვა ღიმილით, — „გიჟი ხარ.“
„შენთვის კი ყოველთვის ვიყავი,“ — უპასუხა გიორგიმ და გზა rusavelze აიღო.
ქალაქი მათ წინ იშლებოდა — შუქებით, სიმყუდროვით, სიჩუმით.
მათი სილუეტები ფარების შუქზე ჩანდა, როგორც ბავშვობის ჩრდილები, რომლებიც ისევ დაბრუნდნენ ცხოვრებაში.
გიორგიმ მანქანა რუსთაველზე, „მაკდონალდსის“ წინ გააჩერა.
„შენში ისევ ის ბავშვი ცხოვრობს, ვინც ტკბილზე უარს არ იტყოდა,“ — თქვა და მანქანიდან გადავიდა.
კესომ ჩუმად გაეცინა, მერე ფანჯრიდან დააკვირდა — როგორ მიდიოდა გიორგის ნაბიჯი იმავე სიმშვიდით, რაც ბავშვობაში ჰქონდა, როცა ბურთს აიღებდა და არაფერს ნელა არ აკეთებდა.
რამდენიმე წუთში უკან დაბრუნდა — ხელში შეკვეთა ეჭირა, ყავა ორთქლავდა.
გაეღიმა.
„შენ კი ისევ ისე გიყვარს ცხელი ფრი, ხომ?“
„შენც ისევ ისე იცი, რა უნდა თქვა,“ — უპასუხა კესომ და თვალებში შეაჩერა მზერა.
მანქანა ადგილიდან დაიძრა.
ქუჩები ნელ-ნელა იცლებოდა, და გიორგის ხმა ჩუმად ისმოდა:
„მინდა რაღაც გაჩვენო.“
„ამ დროს?“
„ზუსტად ამ დროს. თორემ დღის სინათლეში ვერ იგრძნობ.“
ის შეუხვია მთაწმინდის გზაზე — ქალაქი ნელა დარჩა უკან, შუქები ქვემოთ იშლებოდა, თითქოს მთელი თბილისი ერთ დიდ მნათობად ქცეულიყო.
კესო ფანჯარას მიყრდნობოდა, ქარმა თმა აუფრიალა.
„დაიმახსოვრე ეს ხედიც,“ — თქვა გიორგიმ, — „იმიტომ რომ აქედან ყველაფერი სხვანაირად ჩანს. თითქოს ტკივილიც უფრო შორს რჩება.“
კესომ ჩუმად ჩაიღიმა.
„შენ სულ ასე — სადაც სიმაღლეა, იქ ამოგყავს გრძნობა.“
გიორგიმ ხელი საჭიდან მოაშორა და ოდნავ მიუბრუნდა.
„შენ კი სულ იქ რჩები, სადაც ერთხელ დაგტოვე.“
დუმილი ჩამოვარდა.
ქარი არწევდა ხეებს, ქალაქი ქვემოთ ბრწყინავდა.
ის ღამე აღარ იყო ჩვეულებრივი — თითქოს დრო ისევ გაჩერდა, ოღონდ ამჯერად არცერთს არ უნდოდა მისი გაჩერება.
„მგონი, ახლა აღარ მეშინია დაბრუნების.“
„არც მე,“ — უპასუხა გიორგიმ. — „თუმცა შენს გარეშე არც ერთ ქალაქს აზრი არ ჰქონდა.“
და იმ ღამით, მთაწმინდაზე, სადაც თბილისი შორიდან ბრწყინავდა,
ისინი უბრალოდ ისხდნენ — არანაირი აღიარება, არც დაპირება.
მხოლოდ მშვიდობა.
ის მშვიდობა, რომელიც მოდის მაშინ, როცა ბოლოს და ბოლოს გრძნობ, რომ ცხოვრება არ დასრულებულა — უბრალოდ წრე შეიკრა.
ღამის ნესტიანი ჰაერი მთაწმინდიდან დაბრუნებისას უკვე მშვიდად ეფინებოდა ქალაქს.
მუსიკა ჩუმად უკრავდა, და არც ერთი მათგანი არ ჩქარობდა სახლამდე მისვლას — თითქოს ორივეს უნდოდა, გზა ოდნავ უფრო ხანგრძლივი ყოფილიყო.

გიორგი ჩუმად ატარებდა, ხელი საჭეზე მშვიდად ედო, თვალები კი გზაზე ჰქონდა, მაგრამ კესო გრძნობდა — ყველა წამი მისკენ მოდიოდა.
როცა კორპუსთან მიიყვანა, მანქანა ფრთხილად გააჩერა.

„მივედით,“ — თქვა ჩუმად.

კესომ თავი ოდნავ გააქნია, თითქოს ვერ ენდობოდა, რომ ეს ღამე მართლა მთავრდებოდა.
გიორგი ისევ ისე უყურებდა — იმ დუმილით, რომელიც უფრო მეტს ამბობდა, ვიდრე სიტყვები.

„მადლობა,“ — თქვა ბოლოს და კარი ფრთხილად გააღო.

საძინებელ უბანში მხოლოდ ლიფტის ხმა ისმოდა. ფეხსაცმლის კაკუნი ექოდ ეცემოდა კედლებს.
გადიოდა რამდენიმე წამი, როცა ფანჯრიდან უკვე გიორგის შუქები მიეკარგა ქუჩის ბოლოს.

ლიფტში შევიდა — სარკეში საკუთარი სახე დაინახა, უცნაურად განათებული თვალები, თითქოს ათი წელი უკან დაბრუნებულიყო.

ლიფტიდან რომ გამოვიდა, ტელეფონი აინთო.
ეკრანზე ერთი შეტყობინება ელოდა:

გიორგი • ახლა

„მიყვარხარ.’’

კესომ შეტყობინება რამდენჯერმე წაიკითხა.
გაეღიმა — ისეთი ღიმილით, რომელიც მხოლოდ გულს ესმის.