მეთერთმეტე თავი
როგორც იქნა მოვწყდი მის ვნებიან ტუჩებს. რამდენიმე წუთი ერთმანეთს ვუმზერდით. თითქოს მომხდარს ვიაზრებდით.
- წავედით? - დაარღვია მან დუმილი.
- სად?
- მენდე არ ინანებ! - სველი თმები ალერსიანად ამიჩეჩა. გული ეჭვით ამევსო ვიდრე ავტომობილს მართავდა. კოცნით თუ ვიმსჯელებდი, გამოუცდელ ქალს არ გავდა. უცნაური არსებაა ადამიანი. დილით მის ნახვას ვნატრობდი. ეხლა კი თავში ათასი სისულელე მომდიოდა თავში. რა არ ვიფიქრე, რა არ წარმოვიდგინე ამ ნახევარ საათში.
საბოლოოდ დიდ დიღომში, მის ერთ ოთახიან ბინაში აღმოვჩნდით. კომფორტულად, მაგრამ საკმაოდ სადა ფერებში ჰქონდა მოწყობილი.
- მატრო ცხოვრობ? - ეჭვით ვკითხულობ მე.
გაეცინა: - კი, მაგრამ ღამით მამაკაცები მომყავს გასართობად! - მივხვდი ხუმრობდა, მაგრამ მაინც არ მესიამოვნა. ამის წარმოდგენაც კი არ მინდოდა. - შენი ზომის ტანსაცმელები ნამდვილად არ მაქვს, ხალათს მოგცემ და სველი ქურთუკი გაიხადე.
ხალათები არ მიყვარდა, ამიტომ სალომე აბაზანაში შევიდა თუ არა ქურთუკი გავიდახე და მაისურით დავრჩი.
აბაზანიდან გამოსულმა სალომემ ვიგრძენი როგორ შემათვალიერა. მისი მზერა დავიჭირე თუ არა, უნებურად გაწითლდა. გამეღიმა, გული ვნებით ამევსო. შეუძლებელი იყო არ მოგწონებოდა. სავსე მკერდი. ჩამოქნილი თეძოები, წვრილი წელი, გრძელი შავი თმა და წითელი ვნებიანი ტუჩები. ჩემს წინ სრულყოფილი ქმნილება იდგა, რომელსაც ჩემი ალერსი წყუროდა.
მივიზიდე, ქალი დაჰყვა ჩემს ნებას. ვგრძნობდი მის აჩქარებულ გულისცემას. რამდენიმე წამში აბრეშუმის ხალათი შემოვაძარცვე. დედიშობილა იდგა. მთვარის შუქზე მისი სხეული ბროლისფერი ჩანდა. ხელში ავიტაცე და მყის ლოგინზე აღმოვჩნდით. ჩემს სიხარულს საზღვარი არ ჰქონდა, როცა საბოლოოს დავრწმუნდი, რომ მისთვის პირველი მამაკაცი ვიყავი. არ მეგონა ამას ამხელა მნიშვნელობას თუ მივანიჭებდი, მაგრამ თითქოს საკუთარი პატივმოყვარეობა დავიკმაყოფილე. ორმაგად გავიზარდე. მისთვის პირველი ვიყავი და უკვე იმის ამბიციაც გამიჩნდა, უკანასკნელიც ვყოფილიყავი.
არ ვიცი იმ წუთებში სალომე რაზე ფიქრობდა. მე კი ვოცნებობდი, სწრაფად გვექორწინა და ოჯახი გვქონოდა.
ალბათ, გქონიათ ისეთი შეგრძნება, როცა გრძნობების მოთოკვა გიჭირს. მინდოდა ჩემი ბედნიერება ყველას გაეგო და ხმამაღლა მეყვირა. გულის სიღრმეში კი მეშინოდა. არ ვიცი ზუსტად რის, თითქოს დაჯერება მიჭირდა, რომ ასე მოულოდნელად, თავისით დალაგდა ყველაფერი. ჯერ კიდევ გუშინ იმას ვფიქრობდი, როგორც მომეძებნა საყვარელი ქალი, ეხლა კი გულში მყავდა ჩაკრული. ჩემი ცხოვრება შემთხვევითობებით იყო სავსე. მოვლენები თავისით ვითარდებოდა.
- რაზე ფიქრობ? - დუმილი დაარღვია სალომემ.
- ჩვენზე. - შუბლზე ჩამოყრილი თმები გადავუწიე და თვალებში ჩავაცქერდი.
- მაინც? - ინტერესით მიმზერდა ის.
- როგორი უბედური ვიყავი დილით და რა ბედნიერი ვარ ეხლა! - მსუბუქად ვაკოცე ტუცებში.
თვალებიდან ობოლი ცრემლი ჩამოუგორდა და უფრო ძლიერად ჩამეხუტა.
- ყველაფერი მოგვარდა. ჩემთან ხარ. ამაზე ოცნებასაც კი ვერ ვბედავდი. - ჩურჩულებდა ის.
- ამიერიდან სულ ერთად ვიქნებით, აი ნახავ! - ვპირდები - რაც შეიძლება სწრაფად ვიქორწინებთ. გვეყოლება შვილები და გვექნება ძალიან ლამაზი ოჯახი.
თვალები ისევ ცრემლებით ევსება და მეცინება:
- რაღაც გულჩვილი გამხდარხარ! - ხუმრობას ვცდილობ მე.
- ტირილი ცხოვრებამ მასწავლა! - ტკივილით ამოიკვნესა მან. არ მეგონა უთქვენობა ასე თუ გამიჭირდებოდა. ჩემი სამყარო თქვენს გარშემო ტრიალებდა. ვახო, შენ, მამუკა და გვანცა. შენი წასვლა განსაკუთრებით მტკივნეული იყო. რათქმა უნდა მენატრებოდი. მაგრამ ვიცოდი, რომ ეს გჭირდებოდა. ეგოისტი ვერ ვიქნებოდი. ჩემი საქმე მეც მქონდა. უკვე სტუდენტი ვიყავი.ახალი ნაცნობები, ახალი მიზნები. მინდოდა შენი ჩამოსვლისთვის მეც მქონოდა პატარ-პატარა მიღწევები. მინდოდა ჩემით გეამაყა. მიზნისკენ ჯიუტად მივიწევდი, თავს არ ვიზოგავდი. ნელ-ნელა შევეჩვიე უშენობას. საქმემ მომცა საშუალება მონატრებაზე არ მეფიქრა. ბიჭების შეძლებისდაგვარად მხარში მედგნენ. გვანცასგან ვიცოდი, მამუკას პრობლემის შესახებ. საბედნიეროდ ბიჭუნა ჯანმრთელი დაიბადა. პატარა მე და ვახომ მოვნათლეთ. მამას გავდა როცა იცინოდა, ლოყები მასაც ეჩვრიტებოდა.
- ის საზიზღარი დღე გუშინდელივით მახსოვს. დილით ლექციებზე წასასვლელად ვემზადებოდი, როცა გვანცამ დამირეკა. ბავშვს მოულოდნელად სისხლდენა დაეწყო და საწრაფოდ იაშვილში გადავიყვანეთო. ლექციებზე რაღას წავიდოდი, მეც მათთან გავვარდი.
პატარას გამოკვლევებს უტარებდნენ. სისხლდენა არ ჩერდებოდა. წაროშობის კერა არ ჩანდა. ექიმების თქმით, მუცლის ღრუ სითხით ჰქონდა სავსე და ქირურგიული ჩარევა იყო აუცილებელი. მამუკა და გვანცა ჰოლში იყვნენ. გაფითრებულები, განერვიულებულები, დანა პირს არ უხსნიდათ. გადაწყდა, პატარას გადაუდებელ ოპერაციას უკეთებდნენ.
წინასწარ გაგვაფრთხილეს: - ბავშვს გადასხმა დაჭირდება და ამ ჯგუფის სისხლი „სისხლის ბანკ“-ში მოიძიეთო.
ბავშვი მამუკას მსგავსად რეზუს-უარყოფითი ჯგუფის მატარებელი იყო. მამუკას მამასაც იგივე ჯგუფის სისხლი ჰქონდა და სისხლის მოძიებამდე ბავშვთან გადასხმაზე ის შევიდა.
- მამუკა შვილო, მამაშენის შემდეგ შენ შედი, სისხლი შეიძლება მეტი აღარც დაგვჭირდეს! - გავიგონეთ, როგორ უთხრა დედამისმა.
ისედაც თეთრი მამუკა უფრო გაფითრდა: - რა თქმა უნდა, შემდეგი მე ვიქნები!
თავი ხელებში ჩარგო სასოწარკვეთილმა.
პატარა საოპერაციოში გადაიყვანეს, ყველანი ჰოლში ველოდით. სავარაუდოდ დიდხანს გაგრძელდებოდა.
ისე ვიყავით სისხლის მოძიებით დაკავებული, რომ მამუკას ყურადღება ვეღარ მივაქციეთ. აზრადაც არ გაგვივლია, თუ ამ ამბავს შეიძლება მდგომარეობიდან გამოეყვანა. მოგვიანებით საავადმყოფოში ვახო მოვიდა და მამუკა მოიკითხა. იმ მხარეს გავიხედე, სადაც მეგულებოდა. აღარსად ჩანდა. ვახო მობილურზე ურეკავდა, მაგრამ აღარ პასუხობდა, შევშინდით. გვანცასთან ვერაფერს ვამბობდით.
- სახლში მივაკითხავ, ეგ სხვაგან არ წავიდოდა. - ჩუმად მითხრა ვახომ და გაიქცა.
როგორც შემდეგ მომიყვა, კარები შიგნიდან იყო ჩაკეტილი. ვახო ხან ზარს რეკავდა, ხან აბრახუნებდა, მაგრამ უშედეგოდ. შემდეგ სახანძრო გამოიძახა და ბინაში შევიდნენ.
მამუკა უკვე გარდაცვლილი იყო, ვენები ჰქონდა გადაჭრილი. მაგიდაზე გვანცას სახელზე დატოვებული წერილი ნახეს:
- „მაპატიე ამ ტკივილისთვის. ასე არ შემიძლია. ჩემს პატარას როცა ყველაზე მეტად ვჭირდებოდი, გვერდზე ვერ დავუდექი. ყველაზე ელემენტარული, საკუთარ შვილს სისხლიც ვერ გადავუსხი. არ შემიძლია, ამას ვერ ვუძლებ. ძალა აღარ მაქვს. მიყვარხართ. ორივენი ჩემი ყველაზე დიდი ტკივილი ხართ. მაპატიეთ, გთხოვთ!“.
არ დამავიწყდება გვანცას რეაქცია, როცა ვახომ დარეკა. დაჭრილი ნადირივით ღმუოდა. ხორცებს იგლეჯდა. აღარ ვიცოდი რა მექნა, რომელზე მედარდა, გვანცაზე, გარდაცვლილ მამუკაზე, თუ საოპერაციოში სიციცხლისთვის მებრძოლ პატარაზე.
წვრილმანებს ვერ ავღწერ, ალბათ ძნელი წარმოსადგენი არაა როგორ ჩაივლიდა ყველაფერი. იმ დროს ყველაზე მეტად მაკლდი. ვუმზერდი გასაცოდავებულ გვანცას და სანუგეშოს ვერაფერს ვეუბნებოდი. სიტყვებით მის ტკივილს ვერ ჩააცხრობდი. უბრალოდ ბავშვობას ვიხსენებდით. იმ დღეებს სვანეთში რომ გავატარეთ, თურმე როგორი ბედნიერები ვიყავით. ვისხედით და ორ ხმაში ვტიროდით.

მამუკას გარდაცვალებით ჩვენი ბავშვობაც საბოლოოდ დასრულდა. გვანცას მდგომარეობის სიმძიმე ყველაზე ნათლად სწორედ მაშინ დავინახე. ერთბაშად შეიცვალა მისი ცხოვრება, პატარა ყავდა გასაზრდელი, ვერ ვიტყვი რომ მამუკას ოჯახი რამეს აკლებდა. ცდილობდნენ შვილის გარდაცვალებით დარჩენილი სიცარიელე შვილიშვილით შეევსოთ. მაგრამ გვანცას ჯანმრთელობის მდგომერეობა დღითი-დღე მძიმდებოდა. თითქოს სიცოცხლის ინტერესი დაკარგა. მხოლოდ მამუკაზე საუბრობდა, აღარავინ ადა არაფერი არ აინტერესებდა. ვერც ვამტყუნებდი, ყველაფერი მამუკას აგონებდა. საბოლოოდ საზღვარგარეთ წასვლა გადაწვიტა. ვეცადე, როგორმე გადამეფიქრებნა, მაგრამ ვერაფერს გავხდი. რატომღაც ფიქრობდა, რომ იქ პრობლემებს იოლად გადაჭრიდა და დაკარგულ ბედნიერებასაც იპოვიდა.
- ბავშვი? - ვეკითხებოდი მას.
- ვიდრე დავლაგდები იქნება ბაბუა-ბებასთან. ცოტა რომ წამოიზრდება, წავიყვან.
მხოლოდ ისღა დამრჩენოდა წარმატება მესურვა და დავმშვიდობებოდი.

მეთორმეტე თავი
ვიდრე გვანცას და მამუკას პრობლემებით ვიყავი დაკავებული შევამჩნიე, რომ მამალაძემაც წამოყო თავი. რატომღაც აგრესიული გახდა. ალბათ გეხსომება, მისი მწარე რეპლიკები. ყოელთვის ვფიქრობდი რომ დროთა განმავლობაში მობეზრდებოდა და თავს დამანებებდა. მაგრამ არა. ჩემთან არ იყავი, მამუკა გარდაცვლილი იყო. ერთი ვახო ღა მყავდა და არ მინდოდა მისი საფრთხეში ჩაგდება. შესაბამისად არც არაფერს ვეუბნებოდი. მამალაძე კი არ შოშმინდებოდა. ჩემთან დაკავშირებით სხვადასხვა სახის ბინძურ ჭორებს ავრცელებდა: თითქოს საყვარლები ვიყავით. თითქოს ცოლად მოყვანას ვეხვეწებოდი.
თავიდან ეს სისულელე სასაცილოდ არ მყოფნიდა, მაგრამ მალევე შევამჩნიე, რომ ჩემს მიმართ ხალხის დამოკიდებულება შეიცვალა. ამრეზით მიყურებდნენ. როგორც იოლად ხელმისაწვომ ქალს ისე მექცეოდნენ. სხვა გზა აღარ მქონდა. გადავწყვიტე ამ უზრობისთვის წერტილი დამესვა და მამალაძესთან ურთიერთობა გამერკვია.
- ბოლოს და ბოლოს აღარ იტყვი რა გინდა? - სალმის გარეშე, პირდაპირ ვკითხე მას.
- წესით შენ უფრო უნდა გაწყობდეს რასაც შემოგთავაზებ, ცოლად გამომყევი.
გული კინაღამ ამერია. გაოგნებისგან სიცილი ამიტყდა.
- დაფიქრდი, ხალხის თვალში საყვარლები ვართ, თუ ცოლად გამომყვები არაფერს მოგაკლებ, მეყვარები. ყველაფერი გექნება რასაც ინატრებ...
თურმე როგორი პრიმიტიული ადამიანი იყო, ეგონა ყველა და ყველაფერი იყიდებოდა.
- მათხოვარი ხარ. მეზიზღები! - ზიზღით ვეუბნებოდი მას. ირონიულად მიმზერდა.
- ფიქრობ თემო დაბრუნდება? ენდომები კი ჩემი ნათრევი ქალი? თუ კაცია თავმოყვარეობაც ექნება. ხალხის აზრს ვერ გადაახტება. სხვა გზა არ გაქვს, უმჯობესია ჩემს წინადადებაზე დაფიქრდე.
ნერვებისგან ვცახცახებდი, ერთი სული მქონდა რაღაც ჩამერტყა და სამუდამოდ დამემუნჯებინა. არაფერი მითქვამს, ისე ვიყავი გაღიზიანებული არ მინდოდა ქუჩაში აყალ-მაყალი ამეტეხა და კიდევ ერთხელ ქვეყნის დასაცინი გავმხდარიყავი. გულში კი ათას სალანძღავ სიტყვას ვუწოდებდი. უხმოდ მოვბრუნდი და წამოვედი.

სულელმა მამალაძემ ჩემი დუმილი თანხმობად ჩათვალა და იმ საღამოს მშობლებთან ერთად გვესტუმრა, თავისი ჭკუით ნიშნობას აწყობდა ბიჭი. შოკი მქონდა, როცა დავინახე ჩემი მშობლები თავს როგორ ევლებოდნენ. აღარ იცოდნენ სიხარული როგორ გამოეხატათ.
გაღიზიანებული და გულგატეხილი ჩემს ოთახში გამოვიპარე. წამლების უჯრიდან წნევის დამწევი ტაბლეტები ამოვიღე და მუჭში რაც ჩამეტია ერთბაშად გადავყლაპე. როგორც შემდეგ გავიგე, მისაღებიდან ჩემი გამოპარვის შემდეგ ვახო მოვიდა.
- აქ რა მასკარადი გაქვთ? - უხეშად იკითხა მან.
დედამ სიხარულით გაუზიარა, რომ ჩემი და მამალაძის ნიშნობას აღნიშნავდნენ.
- ხომ არ გაგიჟდით? - იღრიალა მან. - სალომე სადაა? - მომიკითხა და პასუხს არც დაელოდა, ჩემ ოთახში შემოვარდა.
ცოცხალი რომ ვარ მას უნდა ვუმადლოდე. გონს რომ მოვედი, ვახო სასთუმალთან მეჯდა. დედ-მამა გარეთ იცდიდნენ.
- ასე როგორ გამიმეტე? - ტკივილით მკითხა მან.
- მამალაძეზე მათხოვებდნენ. - ძლივს მოვაბრუნე ენა.
- სულელო, ეგ მათხოვარი ამად გიღირს? - წვეთოვანს შეხედა - თემოს რა პასუხს აძლევდი?
- თემოს? როცა დაბრუნდება ჩემს ნახვას აღარ მოინდომებს.
- ვერ გავიგე? - დაიძაბა ის.
სწორედ მაშინ დავუშვი საბედისწერო შეცდომა. ყველაფერი დაწვრილებით მოვუყევი. არ მეგონა, არც კი მიფიქრია, ასე თუ გადაირეოდა. უბრალოდ ჩემი ტკივილის გაზიარება მსურდა. მინდოდა გული გადამეშალა და სამწუხაროდ შედეგებზე არ ვიფიქრე.
ვახომ უსიტყვოდ მომისმინა, ხმა არ ამოუღია, სიტყვა არ დაუძრავს ისე გავიდა პალატიდან. ამის შემდეგ შენც გეცოდინება რაც მოხდა. მამალაძე მკვდარი იყო და ამჯერად დამნაშავე მართლაც მე ვიყავი. ჩემი გრძელი ენით ვახოს ცხოვრება დავუნგრიე. რუსეთში გაიქცა. პერიოდულად, მიკავშირდება ხოლმე, თუმცა იშვიათად.
ოჯახმაც არ მაპატია ჩემი ენაგრძელობა. ყველაფერში მე დამადანაშაულეს და მათი ცხოვრებიდანაც სამუდამოდ წამშალეს. გაპროტესტებას აზრი არ ჰქონდა. მათზე მეც არანაკლებ ნაწყენი ვიყავი. გულის სიღრმეში იმედი მქონდა ოჯახი მხარში ამომიდგებოდა. მათ კი ისე მომიცილეს თითქოს ზედმეტი ლაქა ვიყავი და მათ ბრწყინვალე შარავანდედს ჩრდილს ვაყენებდი.
უკვე დამამთავრებელ კურსზე ვიყავი, „ARTIS”-ში ვმუშაობდი, საკმაოდ კარგი ანაზღაურება მქონდა. თავის გატანა არ გამიჭირდებოდა. მათ თუ არ ვჭირდებოდი, აღარც მე მსურდა მათი ნახვა. ერთად - ერთი წარსულთან დამაკავშირებელი ძაფი შენ და ვახო იყავით. შენ თბილისში არ იყავი და რომც ყოფილიყავი, თითქმის დარწმუნებული ვიყავი, რომ დანარჩენებივით ზურგს მაქცევდი. ამის გააზრება მტკივნეული იყო, ამიტომ მოვინდომე შენთან ურთიერთობის დასრულებაზე ჩემითვე მეზრუნა. ასეც მოვიქეცი.

სალომეს სიტყვებმა გული მომიკლა. არ მეგონა ასე სულმდაბალი თუ ვეგონე.
- გადაწყვეტილებებს მიღებისას, ჩემთვისაც რომ გეკითხა არ გიფიქრია?
- ყველასთვის ზედმეტი გამოვდექი. საბოლოოდ შენშიც კი ეჭვი შემეპარა. ამდენ წლიანი განშორების შემდეგ მოინდომებდი კი ჩემს ნახვას? ხომ შეიძლებოდა აღარ გყვარებოდი? არ მინდოდა ამდენი სიბინძურე შენც შეგხებოდა. შენი მოწამვლა ამ შხამით არ შემეძლო. ვიფიქრე, ყველაზე ოპტიმალური გამოსავალი, გაქრობა იქნებოდა. ერთი პირი გვანცასთან წასვლაც მინდოდა, მაგრამ... ალბათ გულის სიღრმეში ბოლომდე ვერ შეგელიე. შენთან შეხვედრაზე ვოცნებობდი. მინდოდა მოგეძებნე, ამის პატარა შანსი, თუ მოინდომებდი თბილისში უფრო მეგულებოდა. მიუხედავად ყველაფრისა თუ მომძებნიდი, ესე იგი ისევ გიყვარდი.
- მაპატიე, მაპატიე, რომ როცა გჭირდებოდი შენთან არ ვიყავი, მაპატიე! - გული მტკიოდა მის მონათხრობს რომ ვისმენდი. ამხელა ტკივილისთვის არ მემეტებოდა.
- მადლობ, რომ გიყვარვარ და ჩემთან ხარ!. - ალერსიანად მითხრა მან. ჟრუანტელმა დამიარა. მისი ტუჩები მოვძებნე და ძლიერად, ვნებით ვაკოცე.