„სამყარო ჩემთვის სამ ნაწილად იყოფოდა: ერთი, სამყარო, სადაც მე, მონა ვცხოვრობდი და იმ კანონებს ვემორჩილებოდი, რომლებსაც, არ ვიცი, რატომ, მაგრამ ბოლომდე ვერასდროს დავიცავდი; მეორე, ჩემგან უსასრულოდ შორეული სამყარო, სადაც შენ ცხოვრობდი, განაგებდი, ბრძანებებს გასცემდი, მრისხანებდი, როცა შენი განკარგულებები არ სრულდებოდა; და ბოლოს, მესამე სამყარო, სადაც, მორჩილებისგან თავისუფალნი, ბედნიერად ცხოვრობდნენ.“

***

უზარმაზარი სახლის გალავანთან დაახლოებით 10 მცველი იდგა. ათივეს იარაღი და რაციები ეკავა, გეგონებათ,წამიწამზე ისეთი ქაოსი დაიწყება ორივე დასჭირდებათო.
- პირველი, პირველი, გესმით ჩემი?- გაისმა უცებ რაციაში ხმა
- პირველი ვარ, მესმის, პერიმეტრზე სიწყნარეა-გაისმა პასუხიც
- ყურადღებით- ხმაში აღელვება ეტყობოდა მამაკაცს
- მიღებულია
ასე დასრულდა იმ საღამოს დიალოგი... შემდეგ კი სროლის ხმამ გადაკვეთა არემარე, ერთმანეთის მონაცვლეობით ეცემოდნენ დაჭრილი ბიჭები, მხოლოდ ერთმა მოასწრო რაციაში დაძახება
- მოვიდნენ.
გიგანების სახლს ორი შავი მერსედესი მოადგა, მანქანიდან იარაღიანი,შავებში ჩაცმული მამაკაცები გადმოვიდნენ, კუშტი მზერითა და დაუნდობელი გამომეტყველებით.
-მხოლოდ მე შევალ,-გაისმა მკაცრი ბარიტონი
- მინდა მუხლებზე დამხობილს ვხედავდე-წინ წამოიწია მირხა
- მგონი გასაგებად ვთქვი, მხოლოდ მე შევალ- მამაკაცმა კუშტი მზერა მიაპყრო მეორეს, ვეღარავინ გაბედა შეწინააღმდეგება. ასფალტზე დაცემულ მცველებს გადაუარა, კარები კი სპეციალური კოდით გახსნა
- კოდი საიდანღა იცოდა- გაისმა ისევ ჩუმი ხმა
ჯიბეებში ხელჩაწყობილი, მხრებში გამართული მიაბიჯებდა მამაკაცი. სახლის კარებთან შედგა თუ არა გაკვირვებამ გადაურბინა სახეზე, ღია იყო.
- მობრძანდი მიხეილ, გელოდებოდი, დიადი დღეებისთვის გადანახული ვისკიც კი დაგახვედრე,გეგონა მომეპარებოდი, საწოლში სულს გამაფრთხობინებდი და ასე დასრულდებოდა ჩვენი საუკუნოვანი მტრობა, რომელიც კაცმაც კი არ იცის როდის დაიწყო?- შავებში ჩაცმულს შესვლისთანავე მიმღებში დახვდა თავისივე ასაკის მამაკაცი,ვისკის ჭიქით ხელში და სევდიანი ღიმილით
- ვახტანგ, ყოველთვის ახერხებ ჩემს გაოგნებას
- შემოდი, მიხეილ, რა კარებში დამდგარხარ, შენი ფინია ძმები არ გახლიან თან?-მამაკაცი ღიმილით ათვალიარებდა შემოსასვლელს
- მხოლოდ მე და შენ ვართ,ვახტანგ, ვიცოდი გაგახარებდი ჩემი სტუმრობით და ჩემი ძმების წამოყვანით საერთოდ შეიძლება გული გაგსკდომოდა, ბედნიერებასაც ხო საძღვარი აქვს, არა?-ორივე ცინიკოსობის პიკზე იყო
- რა თქმა უნდა, ისევ მე მიფრთხილდები
- თემი ისტორიის დასრულებას ითხოვს- ვახტანგის წინ სავარძელზე მძიმედ დაეშვა მიხეილიც
- და რაო თემმა? გადაწვით და ამობუგეთ გიგანები ტვილდიანებმაო?-ისევ სევდიანად ჩაეღიმა მამაკაცს
- ვახტანგ, იმედია გახსოვს, წლების წინ, მოლაპარაკების მაგიდასთან ხელშეუხებლობის პირობა დაიდო, გუშინ კი შენმა ბიძაშვილმა ჩემს ძმაზე თავდასხმა განახორციელა, მართალია წარუმატებელი, მაგრამ ამით პირობა დაირღვა. თქვენ დაარღვიეთ ვახტანგ! ჩვენ ხო შევთანხმდით, ჩვენ ხო ვთქვით, რომ არ გვაინტერესებდა ეს საუკუნეების წინ დაწყებული უაზრო ომი და ერთ მაგიდასთანაც კი დავდეთ შეთანხმება. მე და შენ ჩვენი ოჯახების ბედნიერებისთვის არ გავწირეთ ჩვენი ცხოვრება?არ გადავხიზნეთ ჩვენი შვილები აქედან შორს?და ამის მერე თქვენ რა გააკეთეთ ვახტანგ? მიპასუხე რა გააკეთეთ?!- იღრიალა მიხეილმა და ძალით შენარჩუნებული სიწყნარე წამსვე დაენგრა
- კიდე საკითხავია ვინ დაარღვია შეთანხმება, სადავეები ხელთ აღარ გაქვს, შენს ზურგს უკან მოქმედებენ. ჰაერზე საუბარი არ გეკადრება, ტვილდიანო.- სიმშვიდეს ჯერ კიდევ ინარჩუნებდა უფროსი გიგანი
- რას გულისხმობ
- შენმა ძმებმა ომის განახლება მოინდომეს, არ გააჩერათ გამჩენმა, წინაპართ სახელით ბრძოლა ისურვეს.- ისევ გაეცინა ვახტანგს
- შენ კი გადაბრალება არ გეკადრება, გიგანო
- შენ კარგად იცი როგორ არ მაინტერესებს ეს ომი, კარგად იცი როგორ არ ვიყავი მტრობის მომხრე, ჩემი და შენი პოზიციები კი ერთმანეთს ემთხვეოდა, მაგრამ შენი ბიძაშვილების არა. პირველი თავს ისინი დაგვესხნენ, წლების შემდეგ, ჩუმად მოგვეპარნენ და ჩემი საუკეთესო დაცვის წევრები დამიხოცეს. მე და ჩემი ოჯახი გადავრჩით. ვიცოდი, შენი ხელი არ ერია და შენზე არც მინდოდა შურისძიება, მაგრამ ისიც ვიცოდი, სიმართლეს არ გეტყოდნენ. მათეს არ ასვენებს გამჩენი. ქალი თავიდან ჩემზე დანიშნეთ და მე უნდა ჩამბარდესო ყვირის მთელ სოფელში. ახლა ყველაფერი შეიცვალა მიხეილ, ისინი პასუხს აგებენ დაუმორჩილებლობისთვის და შენ ამაში ხელს ვერ შემიშლი- ვახტნგმა ისევ მოსვა ვისკი და სავარძლიდან წამოდგა-ისინი პასუხს აგებენ, მიხეილ, ჩემი გვარი არ გაჩერდება და ამ შეტევას არ გაპატიებთ- მკაცრი იყო მისი ხმა
- როგორ ვერ მივხვდი,რომ შენ არ დაიწყებდი. ჩემებმა გუშინ შემახსენეს ზავის უმთავრესი პირობა. უნდა მივმხვდარიყავი, რომ ასე წყნარად არ გაჩერდებოდნენ. მშვიდობისთვის ბოლო წერტილი მაშინ უნდა დაგვესვა, როცა მარიამი 18-ის გახდებოდა, არა? კიდე დიდხანს გაჩერდნენ. ნუღა ვწელავთ დროს- განერვიულდა მიხეილი და ვახტანგის შეთავაზებული ვისკი მოსვა- ანუ თავიდან იწყება?
- შენმა ძმებმა დაიწყეს მიხეილ, დროა ბავშვები დავაბრუნოთ- დანანებით ჩაილაპარაკა გიგანმა. ფაქტი იყო, ეს არც მას სურდა.
ცოტახანს მთლიანად სახლი სიჩუმეს მოეცვა. გიგანის კაბინეტში ორი თავჩახრილი სხეული ხმას არ იღებდა.
ორივე ფიქრებით სადღაც შორს წასულიყო, იქ სადაც მხოლოდ ამ ორს შეეძლო შეღწევა. სიჩუმე რამდენიმე წუთს, შეიძლება საათსაც კი გაგრძელდა. მერე კი მიხეილი წამოდგა და უხმოდ კარისკენ წავიდა.
- საით ტვილდიანო, საით გაგიწევია. რას ეტყვი შენს ძმებს რატო არ მოვკალი გიგანიო-მკრთალად გაეღიმა ვახტანგს
- ეს ომი არასდროს ყოფილა ჩემსა და შენს შორის,მაგრამ რატომღაც მე და შენ, მეტად დავზარალდით. მგონი დროა შვილები სამშობლოში დავაბრუნოთ.შეეშვი ამ ბრძოლას.შეეშვი, თორემ ყველაზე მეტი დასაკარგი ჩვენ გვაქვს,ჩვენი ოჯახის სახით,ვახო-უცებ შეკრთა გიგანი,რამდენი წელი იყო გასული იმის მერე რაც ტვილდიანს მისთვის ამ სახელით არ მიუმართავს.
- შენ ჩემი თხოვნის გარეშე, თავად მიხვდი რომ მათე გააუბედურებდა ჩემს შვილს და შენი საკუთარი შვილი მომივლინე მაშველად. კარგი კაცი მაინც გაზარდე, მიხო? დაიცავს ჩემს შვილს?!- ხმა გასტყდომოდა კაცს
- კარგი კაცია ალექსანდრე- განსაკუთრებული სიამაყით თქვა ტვილდიანმა.
თბილად გაეღიმა გიგანს...

***
"გტკივა და იღიმი, არ იმჩნევ არაფერს,უძლებ.გარედან გავხარ ადამიანს, შიგნიდან კი ვინ დარჩი თვითონაც არ იცი"

* * *

1980 წელი , სვანეთი.

- ნუ გეშინია ქეთევან, ცოტაც მოითმინე, სულ ცოტაც
- მტკივა, ძალიან მტკივა, მთელი 9 თვე მუცლიდან მელაპარაკებოდა, ყველაზე მოუსვენარი იყო, ახლაც რატომ მაწვალებს
- თავიდანვე ეტყობა მამას ვაჟკაცს, რომ მალევე გამაჭაღარავებს- ეცინებოდა ვახტანგს, მაგრამ ქეთევანის შეწუხებულ სახეს რომ ხედავდა ისევ სერიოზულდებოდა
- ხო კარგად იქნება ვახო, ექიმს დაუძახე, რატომ არ ჩანს, ხო არაფერს მიმალავთ ვახტანგ, ბავშვი ხო კარგადაა?
- მეორეს მაინც არ ელოდებოდე,ქეთო, ნუ იქცევი გამოუცდელი მშობელივით,კარგი რა, უბრალოდ ონავარამ ცოტა კიდევ მელოდონო და იგვიანებს- ამხნევებდა ვახტანგი მთელი შემართებით, ნუ რაც შეეძლო
- ვაიმე დამეწყო, ვახტაანგ, დამეწყო

1980 წლის 24 აპრილის სუსხიანი დილა იდგა… გაზაფხულს თამამად შემოეღო კარები, ბინაც კი დაედო სვანეთის ყველა კუნჭულში. თებდებოდა კიდე ერთი დღე და იბადებოდა კიდევ ერთი ახალი სიცოცხლე…
ვახტანგ გიგანი იარაღ მომარჯვებული იდგა თავისი უზარმაზარი სახლის აივანზე… ელოდებოდა თავისი მეორე ვაჟკაცის დაბადებას, რომ გაესწროლა და გაეგო მთელს მოსახლეობას მემკვიდრის მოვლენა.
- უკვე 4 საათია წვალობს ქეთევანი- ბოლთას სცემდა ნერვიულად მეორე გზის მომავალი მამა და ცოლ- შვილზე ნერვიულობას არ წყვეტდა
- ძლიერი ქალია, ვაჟკაცის გაჩენა ასეთი მარტივი როდია- იცინოდა ნუგზარი
- სხვა ბებია ქალი ხო არ მოვიყვანოთ?- კითხვების დასმას არ წყვეტდა ვახტანგი სანამ ბავშვის ტირილის ხმა არ გაიგო. ის- ის იყო ბედნიერებისგან იარაღი უნდა აეღო ხელში ბებია ქალი შეშლილი სახით რომ გამოვარდა ოთახიდან.
- არ გაისროლო, გოგოა!- საბედისწერო სიტყვებმა მოქუფრა გაზაფხულის ლამაზი დილა
- როგორ თუ გოგოა- ღიმილი შეჰყინვიდა გიგანს.
- გოგოა, შეეშალა გამომთვლელს- მომასწავლებელმა საფრთხემ ხმა ჩაუხლიჩა ქალს.
- ღმერთო კი გვიშველე, რას ამბობს ეს ქალი, მარიამ- დაიყვირა დის სახელი კაცმა და ერთ დაძახებაზე რომ არ გასცა ხმა მეორეს მესამე მიაყოლა. მანამდე ყვიროდა სანამ მისმა ბოლო იმედმა არ გააღო კარი და ბავშვთან ერთად არ გამოვიდა
- გოგოა- მარიამის ცრემლიანმა თვალებმა და აკანკალებულმა ხელებმა თავისი თქვეს…
24 აპრილის დილას არ გაუსვრია გიგანების სახლიდან იარაღს, ეს უკვე იყო რაღაც ცუდის ნიშანი…
თქვენი მობრძანება როგორ აღნიშნეს თქვენს ოჯახში?! თქვენი დაბადებაც, ჩუმი, უსიტყვო და თავიდანვე საბედისწერო იყო?! თუ კი, ვწუხვარ…
იარაღი იქვე მოაჯირთან მიაყუდა, ობლად ჩამოგორებული ცრემლი მოიწმინდა და თავისი გოგო სიფრთხილით გამოართვა დას…
- ანუ გოგო ხარ მამი, ანუ დაბადების წამებიდან ვიწყებთ ბრძოლას. მარტო არ დაგტოვებთ, მამი. მარტო არ დაგტოვებს შენი მამა.- უკვე დაუკითხავად სცვიოდა ცრემლები უფროს გიგანს…
რას დასტიროდა?! იქნებ თავის ბედს?! იქნებ, თავისი ახალ შეძენილი ჩვილის უკვე გადაწყვეტილ მომავალს?!
გიგანებს გოგო ეყოლათო სისხამ დილით ხმამ გაიელვა თითქოს ყველა ოჯახის კართან… გოგოაო… საწყალიო… არგაახარებენ ტვილდიანებიო… ლატავრას ბედის გოგოაო… ეს რა დღე დაუდგა დემეტრესო. ხმა არ ჩერდებოდა, პირიქით ყველა ოჯახის კართან მიაღწია… არც ტვილდიანების კარი დატოვა ისე.
- გოგოა- ხმადაბლა გაიმეორა მიხეილმა, თითქოს ამით დამალავდა ამ ამბავს და თითქოს ამით დაიცავდა ვახტანგს.
გიგანებს ვეღარ გაეგოთ რა ექნათ, ვახტანგმა გამოაცხადა,მორჩეს ტირილი და როგორც წესია ისე შევხვდეთ ჩემს გოგოსო. არავის დაანახა გვარის მეთაურმა ის შიში, რომელიც მანამდე არასოდეს ეგრძნო…
მალევე შემოვარდა ოთახში უფროსი გიგანი.
- მითხრეს დაიკოაო, მართალია მამა?
- კი, ჩემო ვაჟკაცო, ჩვენს საგიჟეთს ფერია შემოემატა
- რა დავარქვათ მამი?- მოსვენებას კარგავდა თორნიკე
- მარიამი, მარიამი დავარქვათ. არა, ქეთევან?!
- ჩემს ლამაზ მულს ძალიან გაეხარდება- ეღიმებოდა ქალსაც. ზუსტად ამ დროს დაურეკეს ვახტანგს, გოგონა დედას მიუყვანა და ზარს უპასუხა
- გისმენთ
- გოგონა შეგძენია, გილოცავთ ვახტანგ... დარწმუნებული ვარ ჯერ ვერც გაიაზრე ეს რას ნიშნავს, მაგრამ ამისთვის კიდე ბევრი წელი გექნება წინ- ამაზრზენი იყო კაცის ტონი
- გაბედე და ბედნიერ წუთებში დამირეკე,ესეიგი თავი მოგბეზრებია, ასჯერ გითხარი გაქრი და მოშორდი ჩემს ოჯახსთქო, მაგრამ ეგეც ვერ გაგაგებინე. ცოტახანში მოგხედავ, დამელოდე. დამელოდე, მირხა ტვილდიანო- კბილები სიმწრისგან ერთმანეთს დააჭირა უფროსმა გიგანმა.
უზარმაზარი სახლი ლამაზად მოერთო უფროს მარიამ გიგანს. აშკარად, ეტყბოდა ძმისშვილის დასახვედრად ძალები არ დაუზოგავს. თორნიკე კი ჩვეული მოუსვენრობით ელოდა დაიკოს. მარიამს უკვირდა, რატომ გააძლიერა ვახომ დაცვა სახლის გარშემო, მაგრამ ძმა ზედმეტი კითხვებით არ შეაწუხა.
მოკლედ, მიიღეს პატარა გიგანი დიდი ემოციებითა და ცერემონიებით, მხოლოდ ვახტანგს დატყობოდა სევდა თვალებში, თითქოს რაღაცას ელისო.
- ვახტანგ, რაღაც მოხდა და არ გვეუბნები- ქეთევანმა მულთან ერთად დაიმარტოხელა მეუღლე
- მალე თემის შეკრებაა და საბოლოო განაჩენს გავიგებთ- ძლივს წარმოთქვა მამაკაცმა. აღარცერთს იმ დღეს ამ თემაზე ხმა აღარ ამოუღიათ.
მეორე დღეს, ჯერ კიდევ ბინდი გადაკვროდა სვანეთს, ორი საგვარეულო სრული შემადგენლობით რომ ისხდნენ ბერდიას წინ.
- რამდენიმე წლის წინ, ჩვენ ვთქვით რომ როცა ვახტანგს ეყოლებოდა ქალიშვილი მაშინ თავიდან შევიკრიბებოდით უკვე საბოლოო განაჩენით. ვახტანგს რამდენიმე დღის წინ შეეძინა მარიამი. გიგანების გვარის მეთაურის ქალიშვილი უნდა მისთხოვდეს ტვილდიანების ვაჟიშვილს. ვინაიდან, მიხეილი და მირხა გვარს ერთად მართავენ და მირხას ასაკით უფროსი ვაჟი ჰყავს, მათეზე დავნიშნოთ
- ძალიან კარგი, მათე ნამდვილი ვაჟკაცი იზრდება და დამიჯერე, ღირსეული ქმარი იქნება შენი შვილისთვის- მირხას ეშმაკურმა ღიმილმა გადაურბინა სახეზე
კარგად ახსოვდა ვახტანგს, მიხეილს და იქ მყოფ ყველას, წლების წინ მირხას დადებული პრირობა, რომ გაანადგურებდა გიგანების გვარის მატარებელ ყველა ქალს.
ნერწყვი მძიმედ გადაყლაპა ვახტანგმა, მის მზერაში არსებულ სასოწარკვეთას მხოლოდ მიხეილი თუ დაინახავდა.
- ალექსანდრე მოიყვანს ვახტანგის გოგოს ცოლად, როცა ამის დრო დადგება- მიხეილის სიტყვებმა ყველას გაოცება გამოიწვია
- რას ქვია ალექსანდრე მოიყვანს- არ მოეწონა მირხას ახალი იდეა
- ის რომ მათე დიდია, ვერ უარჰყოფს ფაქტს, რომ გვარის კანონიერი მეთაური მე ვარ და ჩემი შვილი მიიყვანს საქმეს ბოლომდე- შეუვალი იყო კაცი.
- მათე 10 წლისაა, დაბადებიდან იზრდება იმ მენტალობით, რაც საჭიროა რომ ჰქონდეს განაჩენის აღმსრულებელს და ორ გვარს შორის მშვიდობის მომტანს. ალექსანდრე ვერ შეძლებს, მიხეილ- არანაკლებ შეუვალი იყო მირხა.
- რას ვერ შეძლებს, მირხა. რა ასწავლე და ჩაუნერგე შენ ასეთი მათეს. რა ვერ უნდა შეძლოს ალექსანდრემ, ქმრობა?- ზუსტად იცოდა მიხეილმა თუ რას გულისხმობდა მისი ძმა. საკმაოდ კარგად იცნობდა მის ზრახვებს. იცოდა, არ გაახარებდა არც ის და არც მისი შვილი ქალ გიგანს.
ვახტანგი სხეულით მაგიდასთან, ფიქრებით კი მის ჩვილთან იყო. მისი მომავალი წყდებოდა. ბავშვის, რომლის ბედსაც გარდაუვალი ტკივილი ელოდა. რა მამა იყო ის?! რა კაცი იყო ან რა მეთაური?! შვილს ვერ იცავდა!!! იცოდა სხვა გზა არ ჰქონდა, მეტ მსხვერპლს ვეღარ ანახებდა თემს…
- ალექსანდრეზე დავნიშნოთ- ხმა ძლივს ამოიღო კაცმა
- ბერდია, ეს არაა სწორი- არ ცხრებოდა მირხა
- ვაცხადებ და საბოლოოა განაჩენი. აღარანაირი იარაღი, აღარანაირი მსხვერპლი ან არ შესრულება ახლა თქმულის! დანიშნეთ ალექსანდრე და მარიამი- ხელი მკაცრად დაარტყა მაგიდას და ოთახი დატოვა ბერდიამ.
- გგონია ასე გადაარჩინე?- სამარისებრი სიჩუმე მირხას ყვირილმა დაარღვია.
- არავინ გაიჭაჭანოს და არც კი გაიფიქროს განაჩენის არ შესრულება. ხელი არ დაედოს არცერთ გიგანს და ასევე პირიქით. როცა მარიამი გახდება 18 წლის შედგება ქორწილი.- მიხეილმა თითქოს წერტილი დასვაო
- ლატავრას რომ სჭირდებოდი სად იყავი მიხეილ?!- როგორც ყოველთვის მაშინაც შეუფერებელ დროს ახსენა მისი და
- ნეტა ლატავრა მართლა გადარდებდეს, მირხა.- აღმოხდა ვახტანგს.
მალევე დაიცალა ოთახი, მაგიდასთან მხოლოდ ორი ძველი მეგობარი იჯდა თავჩახრილი.
- მადლობა, მიხეილ- ტკივილი ამოაყოლა ხმას ვახტანგმა
- ვერ გავიმეტე მარიამი მათესთვის- არანაკლებ სევდიანი ჰქონდა ხმა
- შენ? შენ აღზრდი კარგ ვაჟკაცს ჩემი შვილისთვის, მიხო?- მუდარას უგავდა სიტყვები
-აღვზრდი და იმედია ერთ დღეს არ მისაყვედურებს იმ მახვერპლისთვის რის გაღებასაც მისგან მოვითხოვ.
- მარიამს აქ ვერ გავაჩერებ, არმისცემენ მოსვენებას. მირხა აუცილებლად გამიუბედურებს შვილს. უნდა გავუშვა საზღვარგარეთ. ისწავლის, იქ აღიზრდება სასახელო ქალი.- იმედის ნაპერწკლები გაჩნდა კაცის თვალებში
- საზღვარგარეთ ნამყოფს უფრო გაუჭირდება ამ რეალობაში ცხოვრება, კარგად დაფიქრდი, ვახტანგ.- არ მოეწონა მისი იდეა
- აქ შიშში ცხოვრებას სჯობს რეალობა ცოტახანს არც იცოდეს. მადლობა, მიხეილ. - ფეხზე წამოდგა და თავის დაკვრით დაემშვიდობა ერთ დროს ყველაზე ახლო ადამიანს.

"ნეტავ შეიძლებოდეს, ერთ დღეს გავიღვიძოთ და ყველაფერი რაც ცუდი მოხდა აღარ გვახსოვდეს"

* * *
18 წელი გასულიყო თემის საბოლოო შეკრებიდან. 18 საშინელი წელი გვარის მეთაურებისთვის… ხელშეუხებლობის პირობას არავინ არღვევდა. ელოდნენ როდის დაარღვევდა ვახტანგი შეთანხმებას, რომ საწადელი და სანატრელი დაპირისპირება განახლებულიყო.
სამშობლოსგან, ნათესავებისგან თითქმის მოწყვეტილებმა ამ საშინელი გადაწყვეტილებით იცხოვრეს. ყველაფერი ისე მიდიოდა როგორც დაგეგმეს. მარიამი თავის მამიდასთან ერთად საფრანგეთში ცხოვრობდა, რომელთაც ხშირად აკითხავდათ ოჯახი. მარიამი წარმატებული მოსწავლე,პერსპექტიული, მხიარული და უზომოდ ლამაზი გოგო გახლდათ. მამიდაზე ამოსდიოდა მზე და მთვარე, მშობლებს და ძმასაც ხშირად ნახულობდა, რამდენჯერმე ეწვია კიდეც სამშობლოს, მაგრამ ვერასდროს ხვდებოდა რატო ხდებოდა ეს ნათესავებისგან მალულად, ვიზიტების დროსაც კი სახლში იჯდა და ნორმალურად სამშობლოს მონატრებას ვერც იკლავდა.ვერც იმას იგებდა რად უნდოდა საფრანგეთში დაცვის თანხლებით სიარული, მაგრამ მის შეკითხვებს არავინ პასუხობდა, ყველა ეუბნებოდა რომ როცა ამის დრო მოვიდოდა გაიგებდა...
თაყვანისმცემლები არ აკლდა,მისი ღიმილი თითქოს გაჯადოებდა, ირგვლივ გულგრილს არავის ტოვებდა. მარიამის გული კი მხოლოდ ერთს, მის კლასელს ეკუთვნოდა. გიორგი მისთვის, ამ მკაცრი ცხოვრებისგან მიღებული თავშესაფარივით იყო.მამიდა მის აღზრდაში მთავარ როლს ასრულებდა, სწორედ ამიტომაც აღმერთებდა მას, მაგრამ არაფერი იცოდა გიორგის შესახებ, იმიტომ რომ ამ თემას ყოველთვის მკაცრად უდგებოდა და ეუბნებოდა, რომ გიორგი მისი ცხოვრების დროებითი მეგზური იყო. თორნიკესთანაც საოცარი ურთიერთობა ჰქონდა, ხშირად სტუმრობდა ბიჭი და მამიდასაც ერთად აგიჟებდნენ, მაგრამ მარიამი რაც უფრო იზრდებოდა მით უფრო მეტი კითხვა უჩნდებოდა და რაც უფრო იზრდებოდნენ მით უფრო მცირდებოდა თორნიკეს ვიზიტების რაოდენოდა...მამის საქმეებს იბარებდა და ყველაფერში ერკვეოდა.
რაც შეეხებათ ტვილდიანებს, სწორედ ისეთი აღზარდა ნანუკამ ბიჭი, როგორიც მათ ოჯახს შეეფერებოდა. ალექსანდრე ძალიან ჭკვიანი, ტიპური სვანი იყო. მასზე ამყარებდა მიხეილი ყველა იმედს. ქალთა მმუსვრელს ეძახდა პატარა დაიკო,ლიზა.მისი მკაცრი ნაკვთების მნახველი გოგონების ურიცხვი არმია მუდამ აქტუალური იყო ოჯახში სასაცილო თემად. რაც ბიჭს არ მოსწონდა და ამ დროს ნამდვილ სვანს ემსგავსბოდა.

* * *
იტალია, მილანი. 20 მარტი
- დედა და მამა დიდიხანს შემორჩნენ სამშბლოში, არა, სანდრო?- საყვარელ პიჟამოებში გამოეცხადა ლიზა ძამიკოს საძინებელში
- მამამ ხო თქვა, შეიძლება საქმეები გამიგრძელდესო- ჩვეულ სიმშვიდეს არ კარგავდა ალექსანდრეც
- ბოლოს დედას კარგი ხმა არ ჰქონდა, სან, ვნერვიულობ მათზე- კვლავ მოუსვენრად იყო ლიზა
- უბრალოდ ისევ ემოციურ ნოტაზე ხარ, დაიკო- ეცინებოდა სანდროს დის რეაქციებზე
- აი სანდრო, მამა რეკავსს- სასწრაფოდ ტელეფონს მივარდა გოგონა
- მამა, როგორ ხართ, რამდენი ხანია არ დაგირეკიათ, დედა როგორაა- მიაყარა ანერვიულებულმა გოგომ
- სანდრო მალაპარაკე, ლიზა-უჩვეულოდ აღელვებული იყო მამაკაცი
- მამა მშვიდობაა?
- სანდრო დამალაპარაკე,ლიზიკო-სახეწაშლილმა ლიზიმ აკანკალებული ხელით მიაწოდა ძმას ტელეფონი
- გისმენთ- უპასუხა გაკვირვებულმა სანდრომ
- ჩემო ბიჭო, მოკიდე შენს დას ხელი და სასწრაფოდ დაბრუნდით საქართველოში
- მამა, რა ხდება?- აღელდა სანდროც
- სანდრო, დროა შვილო. უკვე დროა- საკმარისი აღმოჩნდა მამის სიტყვები, რომ მიმხვდარიყო რას ეხებოდა საქმე.ტელეფონი გათიშა
- ჩაალაგე, მოემზადე, ლიზა, სამშობლოში ვბრუნდებით.


* * *
საფრანგეთი, პარიზი. 18 მარტი

- უკვე გვიანია, სახლში უნდა დავბრუნდე, გიორგი- ღიმილით შესციცინა მარიამმა ბიჭს.
- იქნებ ცოტახანს კიდევ ვიყოთ- ვერ წყდებოდა ბიჭი მათ წინ გადაშლილ ხედს და საოცარ ჰარმონიას
- მამიდა მელოდება, ხო იცი ინერვიულებს- გოგონას ისევ ეცინებოდა გიორგის რეაქციებზე
- და საერთოდ მარიამ როდის უნდა დაელაპარაკო მამიდაშენს ჩვენზე ,მერე კი შენს ოჯახს- ისევ წყენით შეეხო ბიჭი მათ ხშირად საკმათო თემას
- მალე გიორგი, ძალიან მალე- ისევ აკოცა გოგონამ განაწყენებულ ბიჭს
- კარგი წავიდეთ- ისიც მალევე მოლბა
- ხვალ გნახავ?- საჭესთან მოთავსებულმა მეორე ხელი გოგონას მოკიდა
- ყველანაირად ვეცდები. ამ ბოლო დროს მამიდა ცოტა აღელვებულია. რაღაც აწუხებს და არ მეუბნება.- გოგონა ისევ ფიქრებს მიეცა
- მარიამ, მოვედით უკვე. დაგეხმარო თუ აძვრები თვითონ გალავანზე- ეცინებოდა ბიჭს გოგოს ოინებზე
- თვითონ, გეთაყვა. პირველია, მეორე თუ მეექვსე- ეცინებოდა მასაც.
- ფია მომიკითხე და მადლობა გადაეცი, მაჭანკლობა დაუფასდება- ორივე ერთ ხმაში იცინოდა.
მარიამი ჩუმად გადაძვრა დაქალის სახლის გალავანზე, შემდეგ მის სახლში შეიპარა.
- როგორც იქნა მოხვედი, ძალიან ვინერვიულე. მამიდაშენმა დარეკა და აბაზანაშიათქო ვუთხარი
- კარგი, მადლობა და გიორგიმ დაგიფასდებაო- ეცინებოდა ბიჭის დანაბარებზე და ცოტახანში წინა კარიდან ისე გავიდა ვითომც არაფერიო
- აბა წავედით ბიჭებო?- დაცვას შემოუძახა და ჩვეული სიმშვიდით სახლისკენ გასწია.
გზაში გული აფორიაქებული ჰქონდა, რაღაც მოსვენებას არ აძლევდა. უამრავმა ფიქრმა გაუელვა თავში.
- მაიკლ, მამიდას როდის ესაუბრე ბოლოს?- უკვე მესამე უპასუხო ზარის შემდეგ ვეღარ მოისვენა მარიამმა
- 2 საათის წინ.-დაეჭვდა მაიკლიიც მარიამის დაეჭვებულ კითხვაზე და დაცვის სახლში მყოფ წევრებს დაურეკა.არცერთმა არ უპასუხა. მოსვენებას მაიკლიც კარგავდა. სახლს მალევე მიუახლოვდნენ.
- კარი ღიაა, მაიკლ. მამიდაა- იყვირა გოგონამ და სწრაფად სახლისკენ გაიქცა
- მარიამ, გაჩერდი. ჯერ მე შევალ- დაედევნა მაიკლიც
- მამიდა- ყვიროდა გოგონა როცა შესასვლელთან დაგდებული ორი დაცვის წევრი დაინახა
- ღმერთო, მამიდა, სად ხარ. მამიდა- ყვიროდა ისევ გოგონა და გაგიჟებულმა მისი ძებნა მეორეე სართულზე დაიწყო
- ჯეიმს სასწრაფოს გამოუძახე, ჩქარა- ყვიროდა მაიკლი სამზარეეულოდან. მარიამს წამსვე მოეკეცა მუხლები, მაგრამ სირბილით დაეშვა კიბეებზე
- დაჭრილია, პულსი სუსტად უცემს, სისხლი სდის, სასწრაფოს გამოუძახეთ. ყვიროდა ბიჭი და პირველად დახმარებას უტარებდა სამზარეულოში წაქცეულ ქალს. პულსი თანდათან სუსტდებოდა, ალბათ გულიც წყვედტა მუშაობას... ალბათ...

"გრიგალს თავს რომ დააღწევ, ისევ ის აღარ იქნები. აი, რა არის ქარიშხლის აზრი"

***
თბილისი. 23 მარტი

სვანეთის აეროპორტში სპეც რეისი დაეშვა. გარშემო უამრავი ადამიანი შეკრებილიყო, ყველა შავებში შემოსილი. მარიამ გიგანი გამოვიდა პირველი, უკან დაცვის წევრები მოყვებოდნენ. ხარბად შეისუნთქა სამშობლოს ჰაერი, თვალი მოავლო მკაცრ მთებს, რომელთაც ჯერ კიდევ თეთრი სამოსი შემოკვროდათ, შემდეგ კი თვალი მის წინ შეკრებილ ნათესავებს მოავლო, რომელთა უმეტესობას არც კი იცნობდა. ვახტანგი ადამიანსაც კი არ გავდა.
მარიამი კიბეებთან შედგა და მანამ არ გადაკვეთა ბარიერი სანამ მამიდის უსულო სხეულს ყველა საჭირო პროცედურა არ ჩაუტარდა. ცდილობდა გული არ წასვლოდა, ცდილობდა ძლიერად მდგარიყო...
- აქედან ერთად წავედით, მარო,ახლა ერთად დავბრუნდეთ-ჩაჩურჩულა გოგონამ უსულო სხეულს და ოჯახის წევრებისკენ წავიდა
- მარიამ, შვილო- ამოიტირა ქალმა
- ეს რისი გადატანა მოგიწია, მოგიკვდეს ბიცოლა- ამოიტირა ლექსოს ცოლმაც. ვახტანგს კი თითქოს სიტყვები გამოელიაო, თითქოს სამყარო გაჩერდაო , თითქოს სიზმარიაო... ხან დის ცხედარს უყურებდა ხან კი თავის ერთადერთ ქალიშვილს. ეს მის თავს არ ხდებოდა, არ შეიძლებოდა ვახტანგს ეს დამართნოდა. ვახტანგს, რომელმაც თითქმის ყველაფერი გათვალა. ვახტანგს , რომელმაც ბოლომდე იბრძოლა ოჯახის გადასარჩენად. ეს მის თავს ხდებოდა? განა დაიმასახურა ასეთი სასჯელი? განა ასე შეიძლებოდა ტკენოდა? მათი უსაფრთხოებისთვის არ გადახვეწა ისინი საფრანგეთში? ნუთუ ეს განშორებაც ამაო იყო?!ვახტანგს მარო აღარ ჰყავდა,თავისი მარო... და კი ჰქონდა ახლა რაიმეს ფერი?!
მარიამის ცრემლები თავად იკვლევდნენ გზას. ყველას მექანიკურად მოეხვია. მხოლოდ თორნიკეს მიეკრო დიდხანს, მხოლოდ თორნიკე ეიმედებოდა ამ დროს. თორნიკესთან ეძებდა ნუგეშს და პასუხებს. ძმა ეგულებოდა თავშესაფრად
- წავიდეთ, ყველა პროცედურა დასრულდა, სახლში წავიდეთ-ძლივს ამოთქვა სიტყვები ვახტანგმა.
სახლი? სად იყო მარიამის სახლი? მისთვის ეს უბრალოდ ადგილი იყო, რომელსაც ჩუმად სტუმრებოდა ხოლმე. სახლი ისაა, სადაც სულ გელიან, სადაც სულ ყოფნა გინდა. სახლი ის ადგილია, სადაც შენი კუთხე გაქ, ამოჩემებული ადგილი, რომელსაც თავს აფარებ. სახლი, ის ადგილია სადაც ბედნიერი ხარ. და ახლა სად არის მარიამის სახლი? სად არის მარიამის სიმართლე. მარიამის პასუხები, რომელთაც სულ ითხოვდა. ქაოსი იყო გოგონას თავში. ქაოსი და უდიდესი ტკივილი გულის არეში.
- დასაფლავების ამბებს ჩვენ მივხედავთ,ვახტანგ- მზარზე ხელი დაადო ბიძაშვილმა მამაკაცს
- ბევრი საქმე გვაქვს მოსაგვარებელი, ძმაო- აუბა ლექსოს მხარი მლიქვნელურად ძმამ
- ახლა არაფერზე არ შემიძლია ფიქრი-ძალაგამოცლილმა მამაკაცმა თორნიკეს გვერდით დაიკავა ადგილი, მარიამი ხმის ამოუღებლად მიყვებოდა მათ
- მარიამ, ჩაჯექი- მანქანის კარი გაუღო ძმამ. ისიც მექანიკურად დაემორჩილა.
- დედი, როგორ ხარ?- ქეთევანმა ხელი ხელზე დაადო ქალიშვილს.
მარიამმა პასუხიც ვერ გასცა, მისი ფიქრები, გონება საფრანგეთში იყო, სამზარეულოში მოფუსფუსე მამიდასთან. ვერ იაზრებდა რა ხდებოდა მის თავს. ნუთუ მართლა აღარ ეყოლებოდა გვერდით ის ადამიანი ვინც გაზარდა, ვინც მთელი ცხოვრება მას შესწირა?
- რომ გითხრა კარგად ვართქო, დამიჯერებთ?-წყენანარევი იყო გოგონას პასუხი
- შვილო უბრალოდ გვითხარი რამე
- საფრანგეთის პოლიციამ თქვა, რომ ეს განზრახ მკვლელობა იყო. ფოტორობოტი აქვთ დამნაშავის. ყველაფერი ჩემს ჩანთაში დევს და ნახეთ. საფრანგეთმა საქმის ყველა მასალა საქართველოს გადმოსცა. ვარაუდობენ, რომ ამ საქმეს საქართველო უფრო კარგად გამოიძიებს, რადგან შეძლებენ დაადგინონ ვინმე მტერი ხო არ ჰყავდა ოჯახს- თვალი ერთმანეთის მიყოლებით მდგარი კოშკებისთვის არც მოუშორებია ისე დაასრულა თხრობა, მკაცრი იყო გოგონას ტონი
- ჩვენ მტრები არ გვყავს- მკაცრი იყო ვახტანგის ტონიც
- ვახტანგ, გთხოვ დაწყნარდი-ანერვიულდა ქეთევანი
- მკვლელს ვიპოვი, აუცილებლად ვიპოვი, მარიამ-ნაღვლიანი თვალები მიანათა ძმამ
სახლთან მალევე მივიდნენ,რომელსაც უამრავი ადამიანი იცავდა, ყველა შეიარაღებული იყო. კიდე უფრო უამრავი ადამიანი ეზოში ელოდა მარიამების "ჩამოსვლას".
ყველაფერი ტრადიციისამებრ წარიმართა. მარიამმა კი ამ ტრადიციებზე გადმოცემით იცოდა. შავებში შემოსილი სამძიმარს და კომპლიმენტებს იღებდა. არ ესმოდა როგორ შეეძლოთ ამ დროს მის ნათესავებს იმაზე ფიქრი, როგორი გაზრდილი და შეცვლილი იყო ან იმაზე ლაპარაკი ნახეთ როგორ ყვარებია მამიდაო...
- მარიამ, იქნებ ჭამო რამე- ქეთევანი შვილზე ნერვიულობას არ წყვეტდა და აღარ იცოდა როგორ ეშველა გოგონასთვის, რომელსაც უკვე 4 დღე იყო წესიერად არ ეჭამა და არ უძინია. ხმასაც კი არავის სცემდა, ხალხი კი გაუთავებლად მასზე ლაპარაკობდა...
- რა ეშველებათ ახლა, ალბათ ყველაფერი თავიდან დაიწყება და გიგანები სისხლს აიღებენ- მოესმა მარიამს ქალების დიალოგი, როცა სამზარეულოში გადიოდა
- ომი განახლდება თუ ის არ მოხდება რა შეთანხმებაც 18 წლის წინ დადეს- მეორემაც არ დააყოვნა პასუხი
- ერთმანეთს ამოჟლიტავენ. საწყალი მარიამი, არადა თითქოს უსაფრთხოებისთვის გააგზავნეს ასე შორსო-ისევ არ წყვეტდა გაუთავებელ ტიტინს პირველი ქალი
- ანგელოზივით ქალის სიცოცხლე წაიღეს, ვახტანგი ამას არ აპატიებს მათ.
წამით თაბრუ დაეხვა, თავში ყველა სიტყვა ერთად უტრიალებდა. ომი? გაქცევა? უსაფრთხოება?სისხლის აღება? შეთანხმება? რა ჯანდაბა ხდებოდა მის თავს.
- მარიამ, რამე ხო არ გინდა, დედი- უკვე მერამდენედ ეკითხებოდა ქეთევანი შვილს დათვლაც კი შეუძლებელია
- როდესაც მამიდას დავემშვიდობებით, მთელი ოჯახი ყველა ჩემს შეკითხვას უპასუხებთ.-სასახლისთვის თვალი არ მოუშორებია გოგონას
- რაა მოხდა,შვილო?
- ახლა არმინდა ამაზე საუბარი
- რამე მითხარი, დედი. დარდს გულში ნუ იკლავ. რამე მითხარი იქნებ შენი წილი ტკივილი მიწილადო. თავს ნუ იტანჯავ- ტიროდა ქალი მოთქმით
- ამ ტკივილს, რომელიც ახლა სხეულში მაქვს გამეფებული, ვერავინ და ვერაფერი შეამსუბუქებს. ერთადერთი ვისაც ჩემი ტკივილის თავის თავზე აღება შეეძლო აი აქ წევს, ჩვენს წინ გაურკვეველი მიზეზით- მარიამის პასუხმა ქეთევანს გული მოუკლა, ვეღარაფერი უპასუხა შვილს, რომელსაც თითქმის არც იცნობდა. შვილს, რომელსაც ვერაფრით ეხმარებოდა. რანაირი დედა იყო ის? წამოდგა, თავბრუ დაეხვა და იქვე სკამს დაეყრდნო, მაგრამ მაინც გავიდა ოთახიდან.
ყველა ადამიანს თავისი სიმართლე აქვს, ყველა ადამიანს თავისი სატარებელი ჯვარი, თავისი ტკივილი, განცდები, ემოციები... ყველას თავისი ბედისწერა აქვს...მაგრამ ქეთევანი თითქოს სადღაც დაკარგულიყო. ღირდა კი ეს ყველაფერი შვილის დაკარგვად? მაგრამ იქნებ ამაზე ფიქრიც კი გვიანი იყო...
დღეში რამდენჯერმე ხედავდა განცალკევებულ კაცებს, რაღაც აშკარა სადაოზე და მნიშვნელოვანზე ჩაფიქრებულებს. ოთახის კარებს გაიკეტავდნენ და არცერთ ქალს არ აძლევდნენ შესვლის უფლებას. მარიამისთვის თავიდანვე ნათელი იყო მაგრამ პირველად ასეთი რეალური. იქ მის სახლად წოდებულში სიტყვის თქმის უფლებაც კი არ ჰქონდა ქალს. კაცი წყვეტდა და აგვარებდა ყველაფერს.
- ყურადღება არ უნდა მოვადუნოთ, მათე ძალიან კარგადაა დამალული. ახლა მარიამს ჩაუდგება კვალში და მასაც რამეს დაუშავებს. ბერდიამ თქვა რომ მიხეილი და ალექსანდრეც ეძებენ და როგორც კი იპოვიან გადმოგვცემენ- ლექსომ მშვიდად დაიწყო სიახლეების ვახტანგისთვის მოყოლა
- ალბათ კარგად ხვდებიან რომ მარიამს იქამდე არ გავატანთ სანამ ანგარიშს არ გავასწორებთ- გელამ ძმას დაასწრო პასუხი
- ვახტანგ, ნელ-ნელა უნდა შევემზადოთ და ბავშვს ყველაფერი ვუთხრათ.- ისევ დუმილით უპასუხა კაცმა. უკვე მერამდენე დღე იყო მის ბაგეს ნორმალურად ვერ წყდებოდა სიტყვები…
- როგორ,გელა? რანაირად ვუთხრა იმ გვარის ბიჭს მითხოვდი, რომლის გვარისამაც მოგიკლა შენი დედობილითქო. ეს რა ხდება ჩემს თავს.
მარიამს უკანასკნელ გზაზე მიაცილებდნენ, ყველა დუმდა. სასახლეს ფეხდაფეხ მიყვებოდა უმცროსი მარიამი, დედასთან და ოჯახთან ერთად. ფეხზე ძლივს იდგა, გვერდით ვინმე რომ არ სდგომოდა აუცილებლად მუხლები მოეკვეთებოდა. ეგონა, ამინდი, მთები, ღრუბლები, კოშკები, სახლები,ნასახლარები, მკაცრი მწვერვალები... ეგონა, ყველა სულიერს და უსულოს უჭირდა ულამაზესი, ახალგაზრდა ქალის სამუდამო სასუფეველში გაცილება. ეგონა, ყველა და ყველაფერი ტიროდა მასთან ერთად.
უკვე სასახლეს დებდნენ მიწაში როცა გოგონა დაუსხლტა ოჯახის წევრებს და გულმოსაკლავი ტირილი დაიწყო
- არ გაუშვათ, გთხოვთ არ გაუშვათ- ეხუტებოდა სასახლეს და ბოლო ხმაზე ტიროდა. ქეთევანს გული წაუვიდა და ქალები მას ასულიერებდნენ
-გთხოვ, არ დამტოვო მარტო ამ ქაოსში, უშენოდ როგორ ვიცხოვრო. ხო მითხარი არ მიგატოვებო. ხო მითხარი მე და შენ განუყრელები ვართო. განდეგილები ვართო. უშენოდ ვერ ვიცხოვრებ.ვერ ვიარსებებ. ყველაფერი მასწავლე ამ ცხოვრებაში, მაგრამ უშენოდ როგორ უნდა მეცხოვრა ეგ არ გისწავლებია...არ დამტოვო მამიდა, არ დამტოვო გთხოვ.-გოგონა ძლივს მოაშორა ძმამ სასახლეს...მოთქმით ტიროდა ახალგაზრდა ქალი...მისი მოთქმა ექოდ ედებოდა არემარეს.. უფროსი მარიამი მიწას მიაბარეს...
იმ დღეს მარიამს ეწოდა ობოლი.
კაცმა არ იცის უღირდა კი ბუნებას ეს ანგელოზივით ქალი მსხვერპლად? პირველი მსხვერპლი იყო თუ უკანასკნელი? რეალობა ერთი იყო, ერთი სული ჰქონდათ როდის მიაბარებდნენ მარიამს მიწას და ყველას თავისი მიეზღვებოდა...
მაღალი სხეული შორიდან უყურებდა ამ ტრაგიკულ მომენტს, ცრემლები დაუკითავად სცვიოდა ღაწვებზე. ისიც აცილებდა მისთვის დედასავით ძვირფასს, ისიც აცილებდა მის საყრდენს და იმედს… მხოლოდ შორიდან, ახლოს მისვლის უფლებას ვერც თავი აძლევდა და არც გარემოება…
სახლში დაბრუნებულებს აღარაფრის ძალა აღარ ჰქონდათ, ქეთევანმა ძალაგამოცლილი ქალიშვილი საძინებელში შეიყვანა რამდენიმე ნათესავ გოგოსთან ერთად.უკან დაბრუნებულს მამაკაცები უკვე შეკრებილნი დახვდნენ.
-ტვილდიანების ოჯახს საკადრისად დავარტყამთ, ისე რომ შოკიდან კარგა ხანს ვერ გამოვიდნენ.- შემზარავი იყო ახალგაზრდა ბიჭის ხმა. ქეთევანი რამდენიმე წამი გაშეშებული უყურებდა თავის შვილს,სრულიად შეცვლილს. სრულიად სახე შეცვლილს. ნუთუ ამ ომს ყველაფრის განადგურების საშუალება თავისი უმოქმედობით მისცა...
-რას იტყვი ვახტანგ, რომელ ტვილდიანს დავარტყათ?- თვალები ბედნიერებისგან უციმციმებდა გელა გიგანს
-საფრანგეთის პოლიციამ ფოტორობოტი გამოგვიგზავნა. სურაფზე ბიჭი მათეა. იპოვეთ ეგ და ცოცხალი მომიყვანეთ.
-კარგი, დავიწყოთ მათედან, მოემზადეთ ამ დღეებში უკვე საქმე დასრულებული უნდა იყოს. თორნიკე დაგირეკავ და მზად იყავი. ეს საქმე შენ უნდა დაასრულო-ისევ არ შორდებოდა ბოროტი ღიმილი გელას.
სახლი მალე დაცარიელდა,მხოლოდ მამა- შვილი ისხდნენ ოთახში.
- მაპატიე რომ ამის გაკეთება გიწევს, შვილო.- დუმილი დაარღვია კაცმა
- მარიამის გათხოვება მაინც მოგვიწევს?- თითქოს არგაუგიაო მამის მონანიება
- მოგვიწევს. მარიამის სისხლისთვის ვაზღვევინებთ მირხას და მათეს. ჩვენები ეძებენ, მაგრამ კარგად ჰყავს დამალული. მერე ეს გარდაუვალი ამბავი მაინც მოაღწევს ჩვენამდე
- როგორ ვუთხრათ, მამა.
- უნდა გაგვიგოს
- აქამდე უნდა გვეთქვა
- შეეშინდებოდა- თითქოს თავს იმართლდება კაცი
- ახლა უფრო არ შეეშინდება?!- პასუხს არც დალოდებია ისე დატოვა ოთახი. იცოდა,ოდესმე მოუწევდა ამ წასუხისმგებლობის აღება, მაგრამ ახლა არც კი იცოდა იყო თუ არა მზად.
-მათ მარიამი მოკლეს, მათ მამიდა მოგიკლეს. ახალგაზრდა ქალი საკუთარ სახლში მოკლეს. მარიამს საყრდენი წაართვეს. მოკალი თორემ მოგკლავენ, ყველას მოგიკლავენ...-ესმოდა საკუთარი ეგო...როგორ სჭირდებოდა ახლა გვერდით მისი სანატრელი, მისი ბედნიერების საზომი… მისი კესარია…
უკვე ბნელდებოდა მარიამს რომ გაეღვიძა.საკუთარ ოთახში თავი უცხოდ იგრძნო. თვალები რამდენჯერმე ძლიერად დახუჭა, როგორ უნდოდა ყველაფერი სიზმარი ყოფილიყო, როგორ უნდოდა ეს მისი ტვირთი არ ყოფილიყო. საერთოდ სად იყო? რას აკეთებდა, როგორ აგრძელებდა ცხოვრებას და არსებობას ეგეც კი უკვირდა იმ წამს. ოთახიდან გასვლას აჭიანურებდა, მაგრამ მამიდის ხშირად ნათქვამი სიტყვები ესმოდა განუწყვეტლივ, "ღმერთი არასდროს მოგივლენს ისეთ განსაცდელს, რომელსაც ვერ გაუმკლავდები. შენ გიგანი ხარ, მარიამ გიგანი, ყველაზე ძლიერი ქალი"... უკვე ენატრებოდა მამიდა, მისი გმირი მამიდა, რომელმაც ცხოვრება მას მიუძღვნა... ადგომა საბოლოოდ გადაწყვიტა, დრო იყო ოჯახთან ნორმალურად ელაპარაკა..
-მარიამ, გაიღვიძე დედი?-სამზარეულოში შესულ მარიამს დედა ფრთხილად მიუახლოვდა
-გავიღვიძე-გოგონა თავს იდანაშაულებდა დედის ასე დაფრთხობის გამო... ისედაც ნატკენ გულს ისიც ტკენდა, რომ მათი ტკივილი არ გაითვალისწინა
-მოდი, დაჯექი, რამე ჭამე,დედი.-ხელი მოკიდა და მაგიდისკენ წაიყვანა
-დედა-დაუძახა მოულოდნელად. ქეთევანს ეუცხოა ეს ტონი
-ხო, დედი
-მაპატიე.გთხოვ, მაპატიე-ატირდა მარიამი და ძლიერად ჩაეხუტა ქალს. ორი შავებით შემოსილი სხეული ერთმანეთს ძლიერად მიეკრო. გოგონას ეგონა, რომ თითქოს ტვირთის ზიდვა მარტო აღარ უწევდა...
-ჩემო გოგო, მე მაპატიე... შენი ასე შორს ყოფნა მაპატიე-აქვითინდა ქალიც.
სამზარეულოში ჩამოსულ თორნიკეს ერთმანეთს ჩაფსკვნილი დედა-შვილი, რომ დახვდა უცებ ბაგე ღიმილმა გაუპო... რამდენ ხანს ელოდა ოჯახის ერთად ყოფნას... ნუთუ ამისთვის ამხელა მსხვერპლი იყო საჭირო.
ერთია მოწყვიტო საკუთარი შვილი ოჯახისგან და სამშობლოსგან, აცხოვრო ტყუილში და მეორეა მიდიოდე მასთან და აიძულებდე მისი მთელი ცხოვრების შეცვლას… რა მნიშვნელობა აქვს რატო და რისთვის?


* * *
ტვილდიანების ოჯახი სრულ ქაოსს მოეცვა. მიხეილმა აღარ იცოდა რა გაეკეთებინა. პირველ რიგში დაცვა გააძლიერა, მისმა ძმებმაც. მირხა ტვილდიანმა კარგად იცოდა, რომ ვახტანგი მიხეილს ხელს არ ახლებდა ამიტომ ის და მალხაზი განსაკუთრებულ მზადყოფნაში იყვნენ. მათე კარგად გადაემალათ.
მარიამის სხეული ახალი მიბარებული იყო მიწას მირხა მიხეილს რომ ეწვია.
-აბა, ემზადები ომისთვის, ძმაო?-სასტიკი ღიმილი დათამაშებდა სახეზე კაცს
-ეს რა გააკეთე, ეს რა გააკეთე-ყვირილით მივარდა მიხო მომცინარ მამაკაცს
-ის, რაც შენ უნდა გაგეკეთებინნა ჩვენი წინაპრების გამო
-შე არაკაცო, ქალს როგორ შეეხე. ქალი როგორ გარიე- ისევ ყვიროდა მიხეილი და ძლიერად ურტყავდა იატაკზე დაგდებულ კაცს
-ისევ ისეთი გულჩვილი ხარ მიხო, არ შეწუხდეთ მათემ მოაგვარა ყველაფერი, ქალის სისხლი ქალის სისხლის სანაცვლოდ. მე მათ პირობა მივეცი რომ არცერთ ქალ გიგანს არ გავახარებდი.
-შე არააადამიანო, მარიამი როგორ მოკალი. იმ უდანაშაულო ქალთან რა გინდოდა. მარიამს როგორ შეეეხე. სადისტო, ეს იყო შენი მიზანი?- ცრემლი ერეოდა კაცს და ალბათ სიკვდილამდეც კი სცემდა მის სისხლსა და ხორცს, რომ არა ალექსანდრე
-მამა, თავი დაანებე- ზიზღით უყურებდა ბიძას ბიჭიც, მაგრამ მამას მისი მოკვლის საშუალებას არ მისცემდა
-გაგვაუბედურა,შვილო, ყველა გაგვწირა. თავისი ოჯახიც და ამას ვერც კი ხვდება. პირველრიგში უდანაშაულო ქალი იმსხვერპლა.ეს როგორ გააკეთე, შე სადისტო-მიხეილს გული ნაწილებად ეშლებოდა. ცდილობდა ცრემლის შეკავებას,მაგრამ არ გამოსდიოდა. ვახტანგის ტკივილი ტკიოდა. ვახტანგის ტკივილს გრძნობდა
-რამეს მოვიფიქრებთ, აუცილებლად მოვიფიქრებთ, მამა- ალექსანდრე სიმშვიდის შენარჩუნებას ცდილობდა
-ისევ ჩვენი ოჯახის ხარჯზე, ალექსანდრე. იცის ისევ ჩვენს კისერზე უნდა გადაიაროს ყველაფერმა- ბრაზი უფრო და უფრო ერეოდა მამაკაცს.
-ეს თემის მოთხოვნა იყო. ეს თემმა ბრძანა, იმიტომ რომ შენ და ვახტანგმა დაარღვიეთ დანათესავების შეთანხმება. ახლა პატარა მარიამ გიგანის ჯერია…- ისევ დიდგულობდა მირხა.
-არ გაბედოთ- უყვირა მოულოდნელად ალექსანდრემ- მარიამს ხელი რომელიმემ რომ დააკაროთ, გეფიცები, მირხა, გეფიცები ვეღარავინ გადაგარჩენთ. ვიცი, მათე კარგად დამალე, მაგრამ იცოდე ვიპოვი, მის თავს გადავცემ გიგანებს და მარიამი ჩემი ცოლი გახდება. არავინ გაბედოს მისი სახელის ხსნებაც კი.- ძლივს შენარჩუნებულკონტროლს კარგავდა ბიჭი.
- ხო არ გიყვარს გიგანი ძმისშვილო? საბედისწერო ქალია არა? ან საიდან იცნობ ასე რომ იცავ?- ისევ ცინიკურად იცინოდა
- გაეთრიე,მირხა. ახლა რატომაც ცოცხალს გტოვებ ისაა რომ იქნებ ნამუსი გეყოს და მათე ჩაგვაბარო. გაეთრიე ჩვენი ტერიტორიიდან. როგორ შეეხეთ მარიამს. როგორ მოკალით ანგელოზივით ქალი. თქვე სადისტებო- ახლა თავად გაარტყა ბიძამისს ხელი
- გიგანების გამო, ძმისშვილო? ლატავრა მაგათ გამო აღარ არის ჩვენთან. რატო იცავ ასე მაგათ ქალებს- ისევ არ წყნარდებოდა კაცი
- გაეთრიე მეთქი თორემ იმაზე ადრე გაგისტუმრებ ვიდრე გიგანები მოვლენ შენამდე- მწარედ გაეღიმა ბიჭს
მირხამ სახლი უსიტყვოდ დატოვა. მიხვდა, ალექსანდრე მყარად იდგა თავის პოზიციაზე და ომში არ ჩაერთვებოდა. იმასაც მიხვდა, რომ ვახტანგი აუცილებლად იპოვიდა და შურს იძიებდა,მაგრამ არც ეს ადარდება.
მირხა დიდიხნის წინ გაჩენილ სურვილს იკლავდა, ომი უნდოდა და არ აინტერესებდა დანაკარგი.
“როდესაც აღარაფერი აქვთ დასაკარგი პრინციპებს კარგავენ”
- მამა, გთხოვ ნუ ნერვიულობ. მთელი ძალებით ვეძებთ მათეს. ღმერთო, არ მჯერა, საკუთარმა სისხლმა და ხორცმა ეს რა გააკეთა. მარიამი ისეთი კარგი იყო…- ალექსანდრე ისევ მარიამთან იყო ფიქრებით, ქალთან რომელიც დედასავით ჰყაბდა…
- იცნობდი? ადრეც შევამჩნიე რომ იცავდი… იცნობდი, ალექსანდრე?- თითქოს ახლა გამოერკვაო მიხეილი
- ვიცნობდი…
- როდის? სად? როგორ გაიცანი- გაკვირვებას ვერ მალავდა კაცი
- წლების წინ…. საუკეთესო ურთიერთობა გვქონდა. მარიამიც გამაცნო- თავი დახარა. ვერ წარმოედგინა ამ სიტუაციაში მარიამთან შეხვედრა
- მარიამი გაგაცნო? კი მაგრამ როგორ? აქამდე რატო არ მითხარი შვილო. ვნერვიულობდი, დღე-დღეზე უცხო გოგოს შერთვას რომ გთხოვდი… რატო დამიმალე? - წყენას და გაოცებას ვერ მალავდა კაცი
- იმიტომ რომ ამას გადამწყვეტი მნიშვნელობა არც ახლა აქვს და არც მაშინ ჰქონდა. ხო ხედავ?! თვითონვე თქვი… უცხოც უნდა მომეყვანა და ნაცნობიც… გადაწყვეტილება მაინც ერთია
- ბოდიში, შვილო- ისევ მწუხარება შეერია ხმაში
- გამოსავალზე ვიფიქროთ, ახლა დედას და ლიზას უსაფრთხოება ყველაზე მთავარია- მოკლედ მოუჭრა ბიჭმა და კაბინეტი დატოვა

* * *
გიგანები მისაღებში ისხდნენ, ვახტანგი ისევ ხმისამოუღებლად იჯდა. არ ლაპარაკობდნენ,მაგრამ ყველა საშინელ ქაოსს მოეცვა
- ომი იწყება?- უცებ იკითხა მარიამმა და ყველას უეცარი ხველა აუვარდა
- რას ამბობ,შვილო?- ქეთევანმა ორი ჭიქა წყლის შემდეგ ძლივს ამოისუნთქა
- სისხლის აღება რას ნიშნავს?-ისევ არ წყვეტდა გამაოგნებელ კითხვებს გოგონა
- ღმერთო, შენ გვიშველე- 3-ს აშკარად გადააჭარბა ქეთევანის პირჯვრის გადაწერამ
- მარიამ, შენ ეს კითხვები... ანუ...-თორნიკე სიტყვებს ვერ აბავდა ერთმანეთს
- სიმართლის ცოდნა მინდა, მგონი ამას ვიმსახურებ
- ახლა ამის დრო არ არის-მკაცრი იყო ვახტანგის ტონი
- 18 წლის წინ სამშობლოს მომაშორეთ, თქვენგან შორს გამიშვით. მამიდასთან ერთად მარტოს მომიწია ახალ ქვეყანასთან შეგუება, ყველაფრის თავიდან დაწყება. მარტოს მომიწია საფრანგეთის რიტმისთვის ფეხის აწყობა,მეგობრების გაჩენა, თინეიჯერობა... და პირველი სიყვარული
- სიყვარული?- სწრაფად წამოდგა ვახტანგი თან ისე გოგონამ გაოგნებისგან ვეღარც გააგრძელა
- დაჯექი მამა, ახლა ჩემი მოსმენის დროა- მკაცრი იყო მარიამიც
- ხო, სიყვარული. თქვენ რომ ჩემს გვერდით ყოფილიყავით გეცოდინებოდათ. ძალიან ბევრ რამეში გადანაშაულებთ, მაგრამ ყველაფრის მიუხედავად აქ ვზივარ. 5 დღის წინ მამიდა ჩამოვასვენე, ქვეყნიდან სადაც მითხრეს რომ პასუხი საქართველოში იქნებოდა. მიჭირს წყნარად ემოციების გარეშე საუბარი,მაგრამ მაინც აქ ვზივარ და ასევე სრული სიმშვიდით ვითხოვ პასუხს, რომელსაც ნამდვილად ვიმსახურებ, ასე არაა მამა?-ამდენი ხნის მანძილზე პირველად მიმართა მამას
- არასდროს მინდოდა შენი ამ საქმეში გასვრა- ვახტანგს გული ნაწილებად ეშლებოდა. სიმართლის დრო იყო და მარიამის რეაქციის ეშინოდა
- მაგრამ მამიდას სისხლით დასვრილ ხელებს რა ვუყო, მამა? მაინც გავისვარე, თქვენი დუმილით რომ უარესი გამიკეთეთ ვერც კი ხვდებით.ნუ აჭიანურებ- მკაცრი იყო მისი ტონი...
- ვახტანგ, დროა- ქეთევანმაც მხარი აუბა შვილს

1970 წელი, სვანეთი

- სახლში დამაბრუნე, სანამ ჩემებმა გაიგეს, ტიტე- მკაცრი იყო ქალის ხმა
- მოგიტაცე, უკვე ჩემი ცოლი გქვია. მიყვარხარ, ლატავრა. ამდენი წელია უგონოდ მიყვარხარ- თბილი გახდომოდა ტიტეს ხმა
- მე არ მიყვარხარ, ტიტე. ამდენი წელია რომ გიყვარვარ, მეც ხო ამდენივე წელია გპასუხობ რომ სხვა მიყვარს. რატო არ გესმოდა არასდროს. გთხოვ, სახლში დამაბრუნე, სასწრაფოდ- ბოლო იმედს ებღაუჭებოდა ქალი
- ასე გათხოვდნენ ჩვენი მშობლები, ჩვენი მეზობლები, უსიყვარულოდ და მერე შეუყვარდათ. შენც შეგიყვარდები, ლატავრა. თუ არ შეგიყვარდები, ჩემი სიყვარული ორივეს გვეყოფა, გპირდები, სამყაროში უბედნიერესი ქალი იქნები- სევდა ჩასდგომოდა კაცს თვალებში
- ჩემი აზრი?! ჩემი გრძნობები სად არის, ტიტე?! მე რა ნივთი ვარ?! რას ქვია შემიყვარდები?! ძალით უნდა გამაჩეროთ?! არ მინდა ისე ცხოვრება ჩვენი მშობლები და მეზობლები რომ ცხოვრობდნენ. არ მინდა შენი  სიყვარული გვეყოს- ცრემლებს ვეღარ იკავებდა
- ტვილდიანენი მოდიან. ვუთხარით რომ ქალი უკვე შენია, მაგრამ მაინც მოდიან- აქოშინებული გელა შევარდა ოთახში
- რას ქვია ქალი მისია? რა უთხარით გელა?
- რაც საჭირო იყო, ლატავრა. მოტაცებული ხარ, უკან ვინღა დაგიბრუნებს. ის უკვე შენი ქმარია- არ ცხრებოდა გელა.
         ხმა გავარდა გიგანებმა ქალი მოსტაცეს ტვილდიანებსო. უყვარდა ტიტე გიგანს ლატავრა და რა ექნაო?!  იარაღი მოიმარჯვეს ტვილდიანებმა და ქვას ქვაზე არ დატოვებენო... ლატავრას ირაკლი უყვარდა ჩანქსელიანიო...
     ტვილდიანების მისვლამდე გაისმა გასროლა ტიტეს სახლში და უპოვია კიდეც ტყვიას მსხვერპლი... 18 წლის, მზესავით ლამაზი მსხვერპლი... ვერ გაუგია ტიტეს რა ხდებოდა მის თავს და როდის ააცალა ქალმა იარაღი.  უკვე გვიანი იყო, ხელებში ესვენა სანატრელი, საყვარეი ქალის სხეული.
- რა გავუკეთე?!- დაიჩურჩულა მის სახესთან
- რა გაგიკეთე? - იმეორებდა განიწყვეტლივ და თვალს ვერ წყვეტდა მკვდარსაც კი უღმერთოდ ლამაზს...
      გლოვა არ აცადეს, საყვარელი ქალის დატირებისას დააკლეს ლატავრას სხეულს ტვილდიანებმაო... არ დაიჯერეს რომ თავი მოიკლა. არ დაიჯერეს რომ უყვარდა და იმიტომ ჰყავდა იქ. არ დაიჯერეს რომ სადაო მიწის გამო არ დასაჯა ტვილდიანები...  ან კი რა იცოდნენ, არცერთ მიწად რომ არ უღირდა ტიტეს მისი საფიცარი!
სროლა ორმხრივი ატყდა გიგანების სახლში, მანამ ისმოდა იარაღის გამაყრუებელი ზუზუნი, სანამ მახვშის, ბერდიას სილუეტი არ გამოჩნდა ეზოში.
- შეწყვიტეთ- იჭექა იარაღზე არანაკლებმა მკაცრმა ბარიტონმა
მსხვერპლი დიდი იყო, თითქმის ჩახოცა ორმა გვარმა ერთმანეთი. გადარჩენილი, სახეწაშლილი ვახტანგ გიგანი და მიხეილ ტვილდიანი თავის ძმებთან ერთად ისხდნენ ბერდიას პირისპირ და მომხდარის გააზრებას ცდილობდნენ
- დაიწყეთ და ამიხსენით ვინ გაისროლა პირველმა
- მიწის გამო და მომტაცეს- მირხა ტვილდიანმა ჩამწყდარი ხმით დაიწყო- ეს არ იკმარეს და 18 წლის გოგო მოგვიკლეს
- რა მიწის გამო, უყვარდა შე რეგვენო- წამოენთო ვახტანგი
- მაგ ზღაპარს ვინ დაგიჯერებთ, ვახტანგ- მალხაზიც უწევდა ხმას
- უყვარდა, ბერდია. შენ მაინც ხო იცი, უყვარდა სიცოცხლეზე მეტად და არც აინტერესებდა არასოდეს ეს ბრძოლა და მიწები. შენც კი გთხოვა რამდენიმე დღის წინ მიშუამდგომლე ტვილდიანებთანო, ხო გახსოვს, ბერდია?!- ჯიქურ ცდილობდა გარდაცვლილი ბიძაშვილის გახსენებაზე ცრემლის შეკავებას მალხაზი
- უყვარდა- თავი დახარა ბერდიამაც, იგრძნო მისი წილი პასუხისმგებლობა.
- ტყუილია, მოიტაცა და მოკლეს. გაგვიუბედურეს ახალგაზრდა გოგო
- და თქვენ ისე რომ სიმართლე არ გაარკვიეთ ვაჟი მოუკალით, იარაღს ამდენი მსხვერპლი აპოვნინეთ და მაინც არ გაჩერდით, ერთმანეთი ლამის ჩახოცეთ- იქუხა ისევ ბერდიამ.
- პასუხი უნდა აგონ ლატავრას გამო, ყველა გიგანმა უნდა აგოს პასუხი ლატავრას სიკვდილის გამო- არანაკლებ შეუვალი იყო მირხა.
- არ მოგცემთ უფლებას ერთმანეთი ამოხოცოთ. ისიც ზედმეტია რაც მოხდა. საბოლოოდ ვიმეორებ, ტიტეს უყვარდა ლატავრა, მიწები არ აინტერესებდა თქვენი. ლატავრამ თავი მოიკლა, ტიტე თქვენ მოკალით და ამ ჭიდაობაში მიიყოლეთ კიდევ 15 თქვენი გვარისშვილი. საკმარისია, თემს, სოფელს ვერ აგარევინებთ. აქვე დასრულდეს- მაგიდაზე ხელი დაარტყა ბერდიამ
ცოტახანს ყველა დუმდა, ყველა თავის მიცვალებულთან წასულიყო ფიქრებით. მაგიდასთან მსხდომებიც თითქოს ნაღმზე იდგნენო.
- თქვენ არ დაიცავთ პირობას, თვალებში გეტყობათ.- დაფიქრდა ბერდია
- დანათესავდით- ამოილაპარაკა ფიქრის შემდეგ
- რას ქვია დავნათესავდეთ- წამოხტა ფეხზე მირხა
- ვახტანგის ცოლი ქეთევანი ფეხძიმედაა, თუ ვახტანგს ეყოლება გოგო რომელიმე ტვილდიანზე უნდა დავნიშნოთ
- ასე არ გამოვა, ბერდია. ასე არ იქნება სწორი- ნერვიულად საუბრობდა ვახტანგი
- არ გავახარებ, ბერდია. თვითონაც ხო იცი, რძლად თუ მეყოლება ლატავრას მთელ ჯავრს მასზე ვიყრი. არ გავახარებ არცერთ ქალ გიგანს
- არც კი გაბედო, მირხა.
- განაჩენი საბოლოაა, წაიყვანეთ თქვენი მიცვალებულები. მიაბარეთ მიწას. გააჩინოს ქეთევანმა და თუ ბიჭი იყო მეორეც გელას ან ზურას გოგოს მივათხოვეთ.- წამოდგა ბერდია და დატოვა ისევ ქაოსში ორი მტერი გვარი.
***

- ღმერთო, რა სადიზმია. რა სისასტიკეა. მოკვდნენ? ორივე? ორივე მკვდარია?- ვერ იკავებდა ემოციებს გაგონილის გამო, მიუხედავად იმისა რომ ბოლო ნაწილის გარდა ყველაფერი მოუყვნენ
- არავის გამოუძიებია რეალურად რა მოხდა,მარიამ, შენ სხვა ქვეყანაში გაიზარდე, ჩვენი ქვეყნის ადათებს გიყვებოდით, მაგრამ საქართველოს საერთო ადათ-წესისგან განსხვავებული, მარტო სვანეთისთვის სახასიათო წესები გვაქვს.აქაურობის სამართალს განაგებდა თემი, ადამიანთა ჯგუფი, რომელიც ყველა მხარეს უსმენდა და ისე იღებდა გადაწყვეტილებას. თემის დაუმორჩილებლობა დაუშვებელია. თემის სიტყვა კანონია.
- თემის ყველა კანონი ვიცი, მამა. ის რომ შორს გავიზარდე არ ნიშნავს რომ არაფერი ვიცი.
- მართლა? როგორ?- გააოგნა მარიამისპასუხმა თორნიკე
- მამიდა მიყვებოდა, მაგრამ თან ალამაზებდა რომ არ შემშინებოდა და ყოველთვის მეუბნებოდა, რომ ოდესღაც მეც მომიწევდა ამ რეალობაში ცხოვრება. მაგრამ ბევრი ქართველი მეგობარი მყავდა, ბევრსაც გუგლში ვკითხულობდი და ასე თუ ისე გარკვეული ვარ.- მარიამმა ძალიან ჩვულებრივად ახსნა, რომ იცოდა ადათ-წესები, მაგრამ თორნიკეს,ქეთევანს და ვახტანგს ხმაც კი ჩაუვარდათ.
- მარიამი კიდე რას გიყვებოდა,დედი- ვახტანგის რეაქციიდან გამომდინარე ქეთევანმა დაუსვა კითხვა შვილს
- ასე კონკრეტულად არ მახსენდება ჯერ. გააგრძელე მომიყევი,მამა. ვინ იყვნენ ამ გვარის წარმომადგენლები. ეს ისტორია ჩვენ გვეხება?- პატარა ონავარ ბავშვს ემსგავსებოდა მარიამი, ცქმუტავდა ინტერესისგან. უცებ ისე გადაერთო სხვა რეალობაში, თავისი დაავიწყდა.ვახტანგმა მძიმედ გადაყლაპა ნერწყვი. ახლა მთავარზე გადადიოდა...
- ეს ისტორია ჩვენს გვარზეა,შვილო. ჩვენზე და კიდევ ერთ გვარზე.ჩვენ ვართ ამ ომის მონაწილე ერთ-ერთი გვარი, რომელთაც ვალად გვაქვს ძველი, მკაცრი კანონების აღსრულება. ჩვენ ვიმკით ჩვენი წინაპრების შეცდომებს და ზოგჯერ ეს სასტიკ ტკივილად გვიჯდებოდა და ახლაც გვიჯდება- ვახტანხს გულის არეში ტკივილმა შეახსენა თავი და თხრობა შეწყვიტა. გოგონა ცოტახანს გაუნძრევლად, ურეაქციოდ იჯდა.
- მამა, თუ ცუდად ხარ მერე განაგრძე მოყოლა- თორნიკემ წყალი მიუტანა კაცს
- არა, სჯობს დავასრულო
- თორნიკე, შენ? შენც იცოდი?- გაუკვირდა გოგონას, მაგრამ მალევე ის გაუკვირდა თუ რა იყო ამაში გასაკვირი. ის აქ ცხოვრობდა, ის ამას თვითონ უყურებდა.რა თქმა უნდა, ეცოდინებოდა.
- პატარაობიდანვე მე და ჩვენს ბიძაშვილებს, ნიკას და გიორგის, ყველას პაპატარაობიდანვე გვინერგავდნენ ზიზღს, სისხლის სუნს, თემის წესის აღსრულების აუცილებლობას. თავიდანვე გვეუბნებოდნენ რომ ამ მტრობის და შუღლის სათავეში მალე აღმოვჩნდებოდით. უფრო მე, რადგან უფროსი ვიყავი. ყველაზე მეტადაც კი მიფრთხილდებოდნენ, რადგან გვარს უნდა ჩავდგომოდი სათავეში და ომი მემართა, მაგრამ ეს არასდროს მდომებია. არასდროს მინდოდა ვინმეს მოკვლა,იმიტომ რომ ვიღაცას ასე სურდა. დიდ პატივს ვცემდი თემს, ძალიან დიდს, მაგრამ არ შემეძლო დამეხოცა ხალხი, რომელთაც...- აღარ დაასრულა კაცმა
- რომელთაც რა?- არ აცადა შეყოვნება კაცს გოგონამ
- ეს კიდე ცალკე ისტორიაა,შვილო.- გახსენება არ სურდა ვახტანგს
- კარგი, შემდეგ?
- ომს მამაჩემი და მეორე გვარის წარმომადგენლები უძღვებოდნენ. ორივე მხარეს დიდი დანაკარგი გვქონდა. ყველაფერი აფსურდს ემსგავსებოდა, ან არ ემსგავსებოდა და ისედაც იყო. ვიღებდით იარაღს და ვისროდით, ისე რომ მიმართულებას აღარ ვუყურებდით. მთავარი იყო გასროლა და მოწინააღმდეგის დაცემა.არავის უკითხავს ჩემთვის მინდოდა თუ არა ეს. არავის უკითხავს იქნებ მინდოდა თავისუფლად ტყეში ცხენით ჯირითი,მეგობრების ყოლა, უნივერსიტეტში სწავლა. არავის არაფერი უკითხავს. ამ გაწამაწიის დროს შემიყვარდა ქეთევანი, მზის სხივი ამ უსინათლო გვირაბში, იმედი ამ უიმედო ყოფაში. დაიბარდა თორნიკე, გარეთ ისევ ქაოსი იყო, მაგრამ გიცავდით. ნებისმიერ დროს გავხდებოდი ყველას ფარი და იმედიანად ვიყავი. მერე მამა გარდაიცვალა და თემმა სადავეების ხელში ასაღებად დრო მომცა. მერე შენ დაიბადე.-ეღიმებოდა კაცს წარსულის ამ ნაწილზე
- ხო, მამიდაც მიყვებოდა, ზოგჯერ თუ ვიცელქებდი , ზემოთ აშკარად ბოლო წამს გადაიფიქრეს და ბიჭი უნდა ყოფილიყავიო მეუბნებოდა- გაეღიმა გოგონასაც
- მოკლედ, შენი დაბადებიდან მალევე დაგვიბარა თემმა. ვხედავდი, ხალხს აღარ უნდოდა ომი, უკვე ყველა დაღლილიყო. მეც, რა თქმა უნდა, მაგრამ ჩემი ძმები არ ჩერდებოდნენ. მიუხედავად იმისა, რომ ერთად გავიზარდეთ,ყოველთვის განსხვავებნული პოზიცია ეჭირათ და ომის შეწყვეტას არც განიხილავდნენ. ზუსტად მაშინ შეიცვალა მეორე გვარის უფროსი მეთაური მიხეილიც და ჩვენი ინტერესები დაემთხვა. არც მას სურდა ომი
- მამა, ამას დღემდე ვერ ვხვდები, ასე როგორ დაემთხვა რომ შენ და მიხეილი სულ ერთნაირ პოზიციაზე იყავით და დღემდე ხართ- ჩაეძია თორნიკე ამდენი ხნის მანძლზე პირველად
- ვმეგობრობდით… წარმოუდგენლად ჟღერს, არა?! ორი სამკვდრო-სასიცოცხლოდ გადაკიდებული გვარის მომავალი მეთაურები ვმეგობრობდით… ლატავრას ამბის შემდეგ უბრალოდ ვეღარ გაგრძელდებოდა ჩვენი მეგობრობა
- და რატო?- ვერ ცხრებოდა თორნიკე, პირველად ესმოდა მამამისის ტვილდიანთან მეგობრობის ამბავი. მიუხედავად იმისა იცოდა მიხეილი და ალექსანდრე მათ მტრებდად არასოდეს მოიაზრებოდნენ
- გავაგრძელო?- მკაცრად იკითხა კაცმა
- ჯანდაბას- დანებდა ბიჭიც
- თემის შეკრებამდე მუქარის წერილები მომდიოდა, ამიტომ შეკრება დავაჩქარე და ორივე გვარი სრული შემადგენლობით წარვსდექით. მე და მიხეილს შეწყვეტა გვინდოდა, თემსაც, მაგრამ არც მიხეილის ძმებს სურდათ ზავი და არც ჩემს ძმებს. თემმა გამოსავალი ნახა და ზავი მაინც შედგა. ზავი, რომელსაც ვადა ამ ბოლო კვირებში გაუვიდა და ომი აღდგა.- დაასრულა მოყოლა კაცმა და თორნიკეს და ქეთევანის სახე ისევ გაკვირვებამ მოიცვა. ვახტანგმა მარიამს სიმართლე ბოლომდე არ უთხრა.ზავის მთავარი პირობა არ უთხრა
- რა შეთანხმება იყო ასეთი, რას გაუვიდა ვადა?- დაინტერესებული გოგონა ადგილს ვეღარ პოულობდა
- ეს წარსულს ჩაბარდა- ისევ არიდებდა კითხვას თავს კაცი.
- მამა, რა იყო ის რამაც ომი გააჩერა- გაგიჟებას იყო მარიამი
- ისეთი არაფერი, დედი. ახლა სიმართლე იცი და იმედია გვაპატიებ დუმილს- ჩაერია ქეთევანი
- მამიდა ამ ომის გამო მოკლეს?- უცებ გამოერკვა გოგონა და სწრაფად წამოხტა ფეხზე.- მამიდა იმათმა მოკლეს?- უკვე ყვიროდა
- მარიამ, დაწყნარდი. ყველა პასუხს აგებს. ამაზე მევიზრუნებ- გოგონას დასაწყნარებლად უახლოვდებოდა თორნიკე
- იზრუნებ? ანუ მოკლავ? ეს რა სამართლიანობააა? შენი ხელებიც სისხლში გაისვრება? ჯერ ხო 24ის ხარ. ჯერ ყველაფერი წინ გაქვს. მამა, შენ მას ამის უფლებას აძლევ?
- ეს ჩვენი ტვირთია, ეს მარიამის გამო უნდა გავაკეთოთ. აქ სამართალი ჩვენებურად წყდება. შვილო, არ ვიცი რა გითხრა, ფაქტია, საფრანგეთშიც ვერ დაგმალეთ. ახლა არვიცი რა ვიღონო.როგორ დაგიცვათ
- არავის დაცვა არ მჭირდება.ღმერთო, თავში ქაოსი მაქ, მიპასუხეთ. რამ გააჩერა ომი- კატეგორიული იყო მისი კითხვა
- ჩვენი გვარის გოგო დანიშნეს იმათ გვარის ბიჭზე და ომი გაჩერდა- მოულოდნელად ტყუილი ამოილაპარაკა ქეთევანმა
- რა? რას ქვია დანიშნეს. ასე გოგო მისცეს ძღვენად და ომი გაჩერდა? ეს რა ადგილია საერთოდ? არ მჯეროდა ის მითები გუგლში რაც ეწერა აქაურობაზე. ანუ მსხვერპლად მისცეს ქალი… - ვერ მალავდა ემოციებს, ძალიან უჭირდა იმ რეალობის მიღება რისგანაც რადიკალურად შორს იყო.
- სად არის ახლა ეს გოგო? ბედნიერია? უყვარს?- დაინტერესდა შეწირულის ბედით
- ქალია, რომელმაც კარგად გაიზრა რომ თუ ამ ნაბიჯს არ გადადგამდა ბევრი ადამიანი დაიხოცებოდა… ოდესმე შენც თუ დაგჭირდა შენხ ასე უნდა მოიქცე… შენი ხალხისთვის- შეპარებას ჰგავდა ვახტანგის ეს სიტყვები.
- ქალი, როგორც მსხვერპლი… ადათებს, წესებს, დოგმებს, დამახინჯებულ მენტალობას შეწირული ქალები, აი ეს არის ჩვენი ქვეყნის რეალობა დღეს, 21-ე საუკუნეშიც.- ვერ იშორებდა მათზე ფიქრებს, ქალებზე, რომელთაც თავისუფლება უნდოდათ. რომელთაც ჰქონდათ ოცნებები… აი რატო ამჯობინა ლატავრამ სიკვდილი დამახინჯებულ სიცოცხლეს…
- ეს ჩვენი ადათია- ხმას აუწია ვახტანგმა
- ჯანდაბას თქვენი ადათები, რომლებიც მსხვერპლად თავისუფლებას ითხოვენ- ოთახიდან გავარდა და კარი ხმაურით გაიძახუნა… კიდევ ბევრი კითხვა ჰქონდა, მაგრამ ჯერ ძველის გადახარშვას ცდილობდა.
- ბოლომდე რატო არ უთხარი,ვახტანგ-ისევ ტირილს იწყებდა ქეთევანი
- ვერ შევძელი, ხო ნახე რა რეაქცია ჰქონდა- დამნაშავესავით ჩაილაპარაკა კაცმა

* * *
-ანუ ყველაფერი გაიგო?
-არა, შეთანხმების მთავარი პირობის შესახებ არ მოუყოლია ვახტანგს
-ანუ არ იცის რომ აკვნიდან დანიშნულია
-არა, ეგ არ იცის. რაღაცები მოუყვნენ და ძალიან გაბრაზებულია. თავის ოთახში ავიდა
-ცუდადაა?ხო არაფერია? არ დამიმალო-ანერვიულდა ყურმილს იქეთ მეორე ხმა
-ვფიქრობ,ემოციური ფაქტორია.
-კარგი, როცა რამე სიახლე გეცოდინება დამირეკე

* * *


* * *
სიმართლის ძიების გზა მტკივნეულია. მიდიხარ მიზნისკენ, არ ნებდები, არ უშინდები დაპრკოლებებს,გტკივა, ეცემი,დგები,ისევ ეცემი, ისევ დგები, ისევ ეცემი და ასე გრძელდება განუწყვეტლივ... ყველაფერს უძლებ, პასუხებს ეძებ, გინდა იცოდე სინამდვილე, იცოდე შენი რეალობა, გინდა დასრულდეს ზღაპარი...იგებ სიმართლეს და მერე უფიქრდები, იქნებ სჯობდა ეს ზღაპარი. იქნებ, ამ რეალობას სჯობდა ეს შენი ზღაპარი, მაგრამ უკვე გვიანია. რაც არ უნდა ხშირად ისრისო თვალები, რაც არ უნდა ხშირად მიეხეთქოს ფიქრები და სიახლეები შენს თავს, რაც არ უნდა ხშირად ჩაიკეცო ტკივილისგან, შენ ზღაპარში ვეღარ დაბრუნდები. შენ იპოვე სიმართლე ანუ ეს შენი საზიდი ტვირთია, გამოსავალი შეგუება და მასთან ბრძოლაა.ბრძოლა და თანაცხოვრება.


* * *
დილით გოგონამ თავი მძიმედ ასწია, ისევ მოავლო ოთახს თვალი, იმ იმედით რომ სიზმარი იქნებოდა, ამ ბოლო დროს ხშირად იღვიძებდა ამ გრძნობით,მაგრამ სულ ტყუილად. წამოდგა, ფანჯრიდან გაიხედა და ეზოს დააკვირდა. ისევ ისეთი ბაღი ჰქონია ქეთევანს. ბილიკი ჰქონდა გაკეთებული, გვერდით კი ულამაზესი დიდი შადრევანი. ეზოს გარეთ კი კიდევ უფრო საოცარი ხედი იშლებოდა. ხედი, რომლის დაპყრობის სურვილი ყოველი სტუმრობისას უჩნდებოდა მარიამს. უნდოდა, ჯებირებს იქეთ თავისუფლად ესეირნა და ცხენით ეჯირითა. უნდოდა, ისე ექნა რომ არავისგან დამალულიყო, თორემ ამ ყველაფერს ოჯახისგან მალულად მაინც აკეთებდა. სადღაც 13 წლის იქნებოდა, როცა სამშობლოში ერთ-ერთი ვიზიტი ჰქონდა, სახლში გამოკეტილს აღარ იცოდა რა ექნა და ჯებირებს იქეთ გადახტომის სურვილი კლავდა. ასეც მოიქცა, შუადღისას, როცა ყველა თავის საქმეს აკეთებდა და გოგონა ოთახში ეგონათ, უკანა ეზოს ბაღიდან ტყეში გაიპარა.დიდხანს იარა, უამრავი ყვავილი დაკრიფა და როცა როგორც იქნა ზღაპრულ გარემოს თვალი მოწყვიტა, მიხვდა, რომ დაიკარგა.
-ჯანდაბა მარიამ, როდის იყო სწორი ორიენტაციის უნარი გქონდა, რამ წამოგიყვანა ასე შორს- ეჩხუბებოდა თავის თავს და ყველაფერს აკვირდებოდა იქნებ რამე მეცნოსო.
-ხო არ დაიკარგე-უცებ, ზემოდან მოესმა რაღაც ხმა, შეშინებულმა ჯერ ენა ჩაყლაპა და მერე ძლივს აიხედა მაღლა
-ადამიანი ვარ. ხო არ გეგონა ღმერთი მეძახისო- სიცილით ტოტიდან ტოტს გადაახტა ონავარი გოგონა და მერე დაბლა ჩამოხტა
-გამარჯობა, მე კესანე ვარ და არა ზეციერი ხმა- ვაშლს საოცარი ხხმით კბეჩდა გოგონა და მარიამს ამ ხმის გაგონებაზე ლამის გული მისდიოდა
- რა ენა ჩაგივარდა, დაიკარგე? ან რას დაპრინცესობ, საიდან ხარ?- განუწყვეტლივ სვამდა კითხვებს და არ ჩუმდებოდა.
-დიახ, დავიკარგე. მე მარიამი მქვია- ძლივს ამოთქვა
-აქ პირველად ხარ?
-გარეთ კი- პასუხობდა დაბნეული
-რას ნიშნავს გარეთ კი. ციხეში იჯექი?- თავისივე ხუმრობაზე ხმამაღლა გაეცინა გოგონას
-დაახლოებით. გთხოვ, სახლის გზა გამაგნებინე.- შეევედრა გოგონა
- მე რა ვიცი სად ცხოვრობ, გეთაყვა. კომპასს ვგავარ?- ისევ იცინოდა და ვაშლის გამაღიზიანებელ კბეჩას აგრძელებდა. მარიამმა მოიწყინა და შეგროვებული ყვავილები იქვე დაყარა.
- რა გვარისა ხარ ის მაინც მითხარი, იქნებ დაგეხმარო- შეწყვიტა ცელქობა ,მიხვდა, გოგონა მართლა ნერვიულობდა
-მე მარიამ გიგანი ვარ- თითქოს საიდან უნდა იცოდე ტონით წარმოთქვა
- აჰაჰაჰჰა, კი, როგორ არა. შენ მარიამ გიგანი ხარ და მე მამიდამისი მარიამი. როგორ არა- აუტყდა გოგონას ხმამაღალი სიცილი
-რა გაცინებს, ამაში დაუჯერებელი რა არის-გაოგნდა მარიამი
-გადავიფიქრე, მე ჰერცოგინია კესანე ვარ- ისევ იცინოდა
-იქნებ შეწყვიტო. გეფიცები, სახლში დამაბრუნე და დიდ პრიზს გადმოგცემ-უცებ რაც მოაფიქრდა ის წამოაყრანტალა
-ვაშლის ხეს მაჩუქებ?- მარიამს თანდათან ნერვები ეშლებოდა გოგონას დაუდევარ საქციელზე
-როგორ დაგაჯერო, რომ შემდეგ დამეხმარო
-ანუ არ ნებდები და მაინც ამტკიცებ, რომ მარიამ გიგანი ხარ? ის გოგო რომელზეც ყველა ლაპარაკობს და თვალით არავის უნახავს?
-რა? ჩემზე რატო ლაპარაკობენ
-სვანეთში თუ იცი ასეთი ტრადიცია გვაქ. ხატზე დაფიცება. თუ ტყუილზე დაიფიცეებ ცუდი რაღაც დაგატყდება თავს. აბა ახლა დაიფიცებ ხატზე?- ცალი თვალი მოჭუტა კესანემ იმის იმედით, იქნებ შეეშინდეს და გატყდესო.
-დავიფიცებ- ამაყად წამოდგა გოგონა
-ღმერთო-ამოილუღლუღა კესანემ და ლამის ის ვაშლი გადასცდა ისეთი ხველა აუტყდა
-რა დაგემართა კარგად ხარ?- წამოხტა მარიამი და ბეჭებში რტყმა დაუწყო
-რა მარიამ გიგანი.ღმერთო,მგონი მართლა მარიამ გიგანია-შემოიცხო უცებ ხელები თავში
-დიახ, ჰერცოგინია კესანე, მიცნობთ?- ეღიმებოდა მარიამს გოგონას რეაქციაზე
-შემიძლია სახლში წაგიყვანო, ვიცი სადაც ცხოვრობ-სწრაფად მიაყარა
-გთხოვ, დამეხმარე და აუცილებლად გაჩუქებ ვაშლის ხეს
-არ მინდა, მადლობა, არ შეწუხდეთ- სწრაფად მოლბა კესოც.
მარიამი სახლის უკანა ეზომდე მიაცილა, ჩუმად ააძვრინა ჯებირზე.
- შენ პირველი ადამიანი ხარ ჩემი ბიძაშვილების შემდეგ ვინც აქ გავიცანი. გინდა ვიმეგობროთ?- ბავშვური მეამიტობით შესციცინა თვალებში კესანეს
- მინდა
-ხოდა ხვალ შუადღისას, 2 საათზე ისევ აქ დამელოდე და ტყეში ვისეირნოთ...
ასე დამეგობრდნენ საოცრად ცელქი კესანე ქალდანი და მარიამ გიგანი. შუადღისას იპარებოდნენ და კესოს მოფიქრებულ ათას სიგიჟეს აკეთებდნენ ერთად. მარიამმა კესოს თორნიკეც კი გააცნო და ეს სამი მუშკეტერი პირნათლად ასრულებდა მისიას სახელად "გავიპაროთ, გავერთოთ და ვიმეგობროთ ჩუმად". მისია ბოლო ვიზიტებისას ბოლო ნაწილის გამოკლებით დარჩათ, იმიტომ რომ ვახტანგმა წაიჭირა ონავრები და სამივე დასჯილი ბავშვი ქალდანების და გიგანების სრული დასწრებით გასამართლდა. რა თქმა უნდა, ეს ხუმრობით. ვახტანგის მთავარი პირობა იყო კესო მოსულიყო მათთან როცა უნდოდა და ბავშვები არ გასულიყვნენ გარეთ. რასაც სიმართლე რომ გითხრათ მოჩვენებითად ასრულდებდნენ.
ყველაზე სევდიანი მარიამის გაცილების მომენტი იყო ხოლმე, ზაფხულის მიწურულს...
ასე გადიოდა წლები, გოგონები ურთიერთობას ტერიტორიული სიშორის გამოც კი არ წყვეტდნენ, და მას შემდეგ მითუმეტეს როცა ცივილიზაციამ ააღწია სვანეთში...
მარიამი ბავშვობის მოგონებებიდან კარზე კაკუნმა გამოიყვანა.
-გაიღვიძე?-ფრხილად შეაღო ოთახის კარი თორნიკემ
-გავიღვიძე- ხედიდან თვალის მოუშორებლად უპასუხა დამ
-სადილზე არ ჩამოხვალ?-თორნიკე ხვდებოდა რომ მარიამი მასზე გაბრაზებული იქნებოდა და ცდილობდა ზედმეტად მისთვის თავი არ მოებეზრებინა და ფიქრის საშუალება მიეცა
-რამდენ ხანს აპირებდი ყველაფრის დამალვას?- ნაწყენი ტონი ჰქონდა გოგონას
-მარიამ, გეფიცები ყველაფერს აგიხსნი
-მაინც და მაინც ვინმე უნდა მომკვდარიყო, რომ სიმართლე გამეგო?
-მთელი ცხოვრება ტანჯვას ასე არ სჯობდა? დამერწმუნე, იმ ტყვიებს საკუთარი სხეულით დავუდგებოდი წინ ოღონდ ჩვენ ახლა მაგ ტკივილს არ ვგრძნობდეთ. იმდენად გიფქრთხილდებოდი, არ მინდოდა შენც ჩემსავით ყოველ ღამე შიშში დაგეძინა და დილით ბალიშის ქვეშ იარაღით გაგეღვიძა. საერთოდ არ ვნანობ რომ აქამდე სიმართლე არ იცოდი და ისე ცხოვრობდი,როგორვ ჩვეულებრივი ადამიანი.
-რატო არავის გესმით? თორნიკე, შენც რატო დაემსგავსე მათ? რატო ფიქრობ რომ სიმართლეს ყალბი ცხოვრება სჯობს. ახლა შენი აზრით, უარესი არაა რაც ჩემს თავს ხდება?
-წინაზე თქვი რომ ზღაპრიდან უცებ რეალობას შევეჯახეო, სანამ დამადანაშაულებ იმაში მაინც დაფიქრდი რომ შენს ძმას ეგ ზღაპარიც კი არასდროს ქონია- აწყლიანებული თვალები მიანათა ბიჭმა დას.
მარიამი ცოტახანს დუმდა, ვეღარ გაეგო რა ექნა,იმასაც მიხვდა,რომ ბიჭს მისთვის კარგი უნდოდა. ვეღარ გაეგო რა ექნა,სად ეპოვა ხსნა...
-კიდე რა არის ისეთი რაც უნდა ვიცოდე-თავისივე ხმა თვითონაც ეუცხოვა
-გპირდები, ყველაფერს მომავალ რამდენიმე დღეში მოგიყვები, როცა ყველაფერს საბოლოოდ მოვაგვარებ
-ანუ მოსაყოლი კიდევაა,ღმერთო, თავი ესპანურ სერიალში მგონია-სიმწრისგან გაეღიმა
-გთხოვ, ვისადილოთ-ისევ შეაპარა ბიჭმა
-აღარ ვიცი გაგიბრაზდე თუ ჩაგეხუტო. აღარ ვიცი ამ სადიზმისგან დაცვისთვის მადლობა გადაგიხადო თუ რეალობას მოწყვეტვისთვის გეჩხუბო, ვერ გავიგე რა გავაკეთო,თორნიკე. შენ ჩემი ძმა ხარ, ჩემი სისხლი და ხორცი.ადამიანი, რომელიც ყოველთვის მისმენს და გვერდით მიდგას. არ ვიცი რა ვქნა...-ცრემლები დაუკითხავად ჩამოუგორდნენ ლოყებზე, თავში არსებულ ქაოსს თავს ვერ აღწევდა. ერთადერთს რასაც ნათლად ხედავდა,მისი მასზე არანაკლებ განადგურებული ძმა იყო.
-კესო?- უცებ მოიწმინდა ცრემლი და ძმას იმედიანი მზერით შეხედა
-რა კესო, მარიამ?
-კესომ სიმართლე იცის?
-ის თვითონ დაგელაპარაკება, მარიამ
-ანუ იცოდა... თავისთავად ეცოდინებოდა-თავი დახარა,კიდევ გაიკვლია დაუკითხავად ცრემლმა გზა, უკვე მერამდენედ დათვლაც კი ერეოდა
- კესარია აქედან ამ ამბის გამო წავიდა, არა?!
- არ ვიცი რატო წავიდა კესო,მარიამ- თითქოს მივიწყებულმა სახელმა ისევ ააფორიაქა ბიჭის გული
- როგორ არ იცი? არ კითხე? მე კარგი არაფერი ვიცოდი და ვერც მივხვდი როგორ მატყუებდით ყველა… შენ? როგორ არ იცი რატო წავიდა? ერთმანეთი გიყვარდათ, თორნიკე.
- ნუ აზვიადებ- უკვე გაუთავებელ ბოლთას სცემდა ოთახში
- არასოდეს შემიმჩნევია თქვენთან, მაგრამ მარტივი მისახვედრი იყო… თავს ნუ იტყუებ
- წასვლა უნდოდა და წავიდა, არც ახსნა მოუცია ჩემთვის და არც განმარტება. მისი გადაწყვეტილება იყო.წამოდი, ვისადილოთ- თორნიკემ ხელი ჩაკიდა და ოთახიდან გაიყვანა, აღარ უნდოდა იმ თემის გაგრძელება, რომელიც ისედაც დიდიხანი აწუხებდა მის გონებას.
მისაღებში სუფრა გაეშალათ, ვახტანგი როგორც ყოველთვის სუფრის თავში ხმის ამოუღებლად იჯდა. ქეთევანს მაშინვე სახე გაუბრწყინდა შვილები რომ დაინახა.
-მარიამ, როგორ ხარ?- დამნაძშავესავით იჯდა ვახტანგი
-ამასთან შედარებით უკეთ მაინც ვიქნები ყველაფერს ბოლომდე რომ გავიგებ- თეფს თვალს არ აშორებდა გოგონა
-გთხოვ, რამე ჭამე შვილო-ნერვიულობდა ქეთევანი
-რა გვარია მეორე მხარე?- იკითხა ისევ მოულოდნელად გოგონამ
-რა მნიშვნელობა აქვს- გაუკვირდა ვახტანგს
-ტვილდიანი- მამის მაგივრად უპასუხა თორნიკემ.
მარიამს ფერი მალევე ეცვალა, ჟრუალტელმა დაუარა და ფეხზე წამოხტა
-ხო არაფერი გეშლება თორნიკე?- უკვე კანკალებდა
-მარიამ, რა მოხდა?- წამოდგნენ სხვებიც
-რომელიმე ტვილდიანს იცნობ?რომელიმე ხო არ გაგეკარა შვილო?-ხმას აუწია ვახტანგმა.
მარიამს კი კადრებმა მონაცვლეობით ჩაუარა წინ...ახლა თავში მხოლოდ ერთი რამ ესმოდა... ტვილდიანი...ტვილდიანი...
- ალექსანდრე ტვილდიანი არის ჩვენი მტრების წარმომადგენელი, მამა?- ხმა უკანკალებდა, სიტყვებს ძლივს აბამდა ერთმანეთს
- ალექსანდრეს იცნობ, მარიამ?- ფეხზე წამოდგა დემეტრე
- ალექსანდრე ტვილდიანი მონაწილეობს ამ დავაში, მამა?- უკვე ხმას აუწია გოგონამ
- კი, შვილო! ალექსანდრე ტვილდიანი…- დასრულება არ აცადა კაცს ისე წამოხტა ფეხზე და ოთახიდან გავარდა.
შეუძლებელია ის ყოფილიყო, შეუძლებელია მას ამასთან შეხება ჰქონოდა. ნამდვილად გააგიჟებდა ეს სიტუაცია.
* * *
-ანუ გვარი გაიგო...- აშკარად შეკითხვას არ გავდა მისი პასუხი
-კი,გაიგო და ისევ თავის ოთახში გაიქცა-უპასუხა ქალმაც
-რა რეაქცია ჰქონდა? თქვა საიდან ეცნობოდა გვარი?-დეტალებს არ ტოვებდა
- არა
-გასაგებია, მისი არცერთი ნაბიჯი არ გამოგრჩეს. მადლობა დახმარებისთვის.
ყურმილის მეორე მხარეს მდგომი ცოტა ააღელვა ახალმა ინფორმაციამ, როგორ უნდოდა სცოდნოდა რატო არ თქვა საიდან ეცნობოდა ეს გვარი...
***
მარიამმა სწრაფად გამოგლიჯა ოთახის კარი, აივანზე გავარდა, ჰაერი სასიამოვნოდ მოედო მის სხეულს.
* * *
საფრანგეთი,2015 წელი

შოპინგისგან დაღლილი სახლში ბრუნდებოდა, ერთადერთი რაც უნდოდა სიცხისგან თავის დაღწევა იყო. დროც ძალიან გაეპარა და უკვე მზეც ძალიან მწველი იყო. ბოლო მაღაზიიდან გამოსულს და სახე წაშლილს მხოლოდ მაიკლის რეაქციაზე გაეცინა, კაცს რომ უთხრა წავედით დავიღალეო და მანაც შვებით ამოისუნთქა, არანაკლებ დაღლილმა.
სახლთან მისულებს ეზოში უცხო მანქანა დახვდათ. გოგონას გაუკვირდა, ასე გაუფრთხილებლად სტუმრები არ ყავდათ ხოლმე, თანაც მანქანა არ ეცნო. ნაბიჯებს აუჩქარა და კარი სწრაფად შეაღო. მარიამი სამზარეულოში გულიანად იცინოდა. პარკებით ხელში პირდაპირ სამზარეულოსკენ წავიდა. მაგიდასთან ახალგაზრდა ბიჭი დახვდა, გემრიელად შეექცეოდა მარიამის ნამცხვარს.
-მამიდა?- გაუკვირდა გოგონას
-მარიამ, მოხვედი?- გაეღიმა ქალს გოგონას დანახვისთანავე და ბიჭს გახედა
-მოვედი-უპასუხა ისევ დაბნეულმა
-მოდი, გაიცანი,ჩვენი ოჯახის ძველი მეგობრის შვილი. გაიცანი ალექსანდრე- ხელით მიანიშნა შავგრემან ბიჭზე. ისიც წამოდგა და გოგოს თავისი ყავისფერები მიანათა
-გამარჯობა, სასიამოვნოა- გაუწოდა ხელი
-ჩემთვისაც- ჯერ კიდევ გაოგნებული უყურებდა
-რას დადექი, დააწყვე ეგენი ოთახში და მოდი შემოგვიერთდი
-ხო, ახლავე-უკვირდა მამიდას ასეთი გამხიარულება, უჩვეულო ხასიათზე იყო. და ეს ალექსანდრე... როგორ ეცნობოდა მისი ნაკვთები...
-რას საქმიანობ, ალექსანდრე?- ზუსტად იმწამს კითხა მარიამმა ძმისშვილიც რომ მაგიდასთან დაინახა.
-ბიზნესზე ვსწავლობ.მამას კომპანიას რამდენიმე წელში სათავეში უნდა ჩავუდგე. ხო, იცნობთ მიხეილს,ძალიან ჩქარობს- უპასუხა ბიჭმაცც მშვიდად, თან ისე მარიამისკენ აპარებდა თაფლისფერებს.
-ისევ იტალიაში ცხვოვრობთ?-კითხვას კითხვაზე უსვამდა მარიამი.
-კი, ჯერჯერობით.შენ რას საქმიანობ, მარიამ?- ისევ დაჟინებით დააკვირდა გოგოს
-მე, მალე სკოლას დავასრულებ-უპასუხა მზერით შეწუხებულმა
-მარიამს ფსიქოლოგობა უნდა- ამაყად წარმოთქვა მამიდამ
-ხოო?
-კი
-რატო?
-მიყვარს ადამიანების თავში ქექვა, მათი ქცევების შესწავლა, დაკვირვება. მიყვარს ისეთი რაღაცების აღმოჩენა, რისი დანახვა და გაგებაც სხვა ადამიანებს არ შეუძლიათ
-არ გადაიფიქრო,აშკარა პოტენციალი ჩანს შენში- გაეღიმა ბიჭს გოგონას აღტაცებულ საუბარზე
-ნწ, არ გადავიფიქრებ- გაეღიმა მასაც
-ხშირად უსვანდები ფრანგებს?- წამოცდა მარიამის ციმციმა თვალებით მონუსხულს
-მაიკლის და ბიჭების ფონზე ჩემი გაბრაზება აღარ ხდება ხოლმე საჭირო.როგორც კი რამე არ მოსწონთ ეგრევე ერთვებიან და სიტყვასაც ვერ ვამბობ- დანანებით აოლაპარაკა
-გოგოების უმეტესობა ოცნებობს მაგაზე და შენ რა ჩხუბი გენატრება?-გაეღიმა ისევ
-იმდენი რამ მენატრება ჩხუბი კიდე ლაითი საწუწუნოა-ვერ ჩუმდებოდა მარიამიც, თვითონაც უკვირდა ასე მარტივად როგორ აყვა დიალოგში სრულიად უცხოს
-მაინც რა გენატრება,მარიამ. იქნებ შევძლოთ საფრანგეთში სურვილის ასრულება-ალექსანდრეს მოსვენებას აკარგინებდა გოგოს თვალებში ათამაშებული ჭინკები.
-რაღაც სასწაულს იტყვის ზუსტად ვიცი-ეცინებოდა უფროს მარიამს
-ჰოო?- სიცილსაც ვერ იკავებდა ალექსი
-სვანეთის მთებში ჯირითი, ეზოსთან მდგარი ვაშლის ხის ჩრდილში კესანესთან გაბმული ჭორაობები. ნორმალური ცხოვრება მენატრება,თავისუფალი. საფრანგეთში ნამდვილად არ იშოვება- ნაღვლიანად ჩაილაპარაკა
- თუმცა არც შეუძლებელია...
- შენზე რას მეტყვი? საიდან ხარ?გვარი რომ არ გითქვამს?-ისევ აუციმციმდა ინტერესით თვალები
- მეც სვანი ვარ, ტვილდიანი და მეც საოცრად მენატრება ცხენზე ჯირითი და თავისუფლება,მაგრამ ახლა ჩემი წასვლის დროა- წამოდგა მალევე, როცა მიხვდა რომ გოგონას ძალიან შესამჩნევად აკვირდებოდა
- მადლობა მასპინძლობისთვის. სასიამოვნო იყო- გაუღიმა მამიდა-ძმისშვილს
- ფრთხილად იყავი, ალექსანდრე-კარებთან მისული ბიჭი ქალის სევდანარევმა სიტყვებმა მოაბრუნა
- თქვენც. განსაკუთრებული სიფრთხილე მომავალი რამდენიმე წელი გვმართებს- დაღონებით წარმოთქვა ბიჭმა. უკვე კარებში გადიოდა, უცებ მოიხედა, მარიამს გაუღიმა და ისევ მიანათა თავისი თაფლისფერები
- მალე შევხვდებით,ყველა ოცნება ასრულებადია თუ გულით გწამს... თავს გაუფრთხილდი
მარიამმა ვეღარაფერი თქვა, ცოტახანს გაჩუმდა და ისევ დახურულ კარს უყურებდა. გონზე მამიდის ფუსფუსმა მოიყვანა, რომელიც ჭურჭელს რეცხავდა.
-მალე შევხვდებით? ვინ იყო მამიდა ეს ბიჭი?-თავს დააცხრა ქალს
-ხო გითხარი, ძველი მეგობრის შვილი- მშვიდად უპასუხა მანაც
-მისი თვალები ისეთი ნაცნობი იყო, აქამდე შევხვედრილვართ?-გოგონას მოსვენება ჰქონდა დაკარგული
-არა მარიამ- მოკლედ პასუხობდა ფიქრებში წასული ქალიც
-მამიდა, რაღაც უცნაურად იქცევი და არაფერს მეუბნები
-კარგი რა, ნუ აზვიადებ. მომიყევი აბა, როგორი დღე გქონდა?
მარიამიც მიხვდა,რომ საუბარს აზრი აღარ ჰქონდა და მალევე დაივიწყა ეს უცნაური ვიზიტი, მაგრამ მაინც ვერ იშორებდა აზრს, რომ ეს ბიჭი სადღაც ჰყავდა ნანახი.

***

ალექსანდრე ტვილდიანს იცნობდა! იმ გვარის წარმომადგენელს იცნობდა, რომელთაც მამიდა მოუკლეს. თვითონ მარიამმა გააცნო... რა ჯანდაბა ხდებოდა მის თავს. ქაოსს ვერ იშორებდა. მალე ალბათ თავი გაუსკდებოდა.
-დამშვიდდი, მარიამ. ეს უბრალოდ დამთხვევაა, არ შეიძლება ეს ის იყოს-ელაპარაკებოდა გოგონა თავის თავს და ოთახში ბოლთას სცემდა.
უცებ ტელეფონის ეკრანი განათდა და კესოს მომღიმარი ფოტო გამოჩნდა ეკრანზე.
-ჩემო ფერია-აცრემლებული თვალებით შესციცინებდა გოგონა მარიამს
-ჩემო ჰერცოგინია-სევდანარევი ღიმილით მიმართა მარიამმა ბავშვობაში შერქმეული სახელით მეგობარს
-ვაშლის ხესთან გელოდები-ღიმილით გათიშა ზარი კესომ და მარიამიც წამსვე მოეგო გონს.კესო ჩამოვიდა.
სწრაფად მოიცვა მოსაცმელი, სწრაფად ჩაირბინა კიბეები, სწრაფადვე გავიდა სახლის უკანა მხარეს და ჩუმად, ისე როგორც ბავშვობაში,გადაძვრა გალავანზე.კი არ მიდიოდა მირბოდა,თითქოს ქაოსისგან ხსნას იპოვიდა ამით. კესო, თავის საყვარელ ვაშლის ხესთან ელოდა.
-კესანე- დაუძახა უკვე მიახლოვებულს ხმამაღლა
-მარო-დაუბრუნა პასუხი გოგონამაც და ძლიერად ჩაეხუტნენ ერთმანეთს.
რამდენიმე წელი იყო გასული რაც გოგონებს ერთმანეთი არ უნახავთ. კესანეც წასული იყო სასწავლებლად საზღვარგარეთ. ყველანაირად ეცადა მალე ჩამოსულიყო და მარიამს გვერდით ყოფილიყო. კესანემ, ისე როგორც ყველა სხვამ კარგად იცოდა ისტორიის გაგრძელება, ამიტომ უნდოდა მეგობარი მარტო არ დაეტოვებინა.
ვიცი, ელოდებით როდის დავიწყებ იმ ნაწილის მოყოლას, იცოდა თუ არა კესომ ყველაფერი და როგორ შეძლო ამ ყველაფრის საუკეთესო დაქალისგან დამალვა. მარტივი არაა ის თქვა, რასაც ყველა ასე პირნათლად წლებია მალავს. მარტივი არც კესოსთვის ყოფილა ამდენი წელი ჩუმად ყოფნა და რეალობას მოწყვეტა. ვიცი, თქვენც იცით, ყველამ ვიცით, მარიამი არავის აპატიემდა ამ დუმილს... მაგრამ კესო ალბათ ერთ-ერთი ყველაზე დიდი მსხვერპლი იყო ამ უსამართლო გარემოების.
დიდხანს იკრავდა კესარია გულში მონატრებულ, ამდენ ტკივილ გადატანილ მეგობარს. უსიტყვოდ ანუგეშებდა.უსიტყვოდ ექცა საყრდენად,რომელიც ახლა ყველაზე მეტად სჭირდებოდა.უსიტყვოდ ებოდიშებოდა...
-ვიცი რომ იცოდი-ასწია თავი მარიამმა გოგონას მხრებიდან
-ვწუხვარ, ვერ დაგიცავი. ვწუხვარ რომ დაგიმალე.ბოდიში, რომ ახლა მეც ყველასნაირი გგონივარ-ტირილისგან გულს ვერ იჯერებდა
-არ ვიცი რა ვთქვა, მხოლოდ ტკივილს ვგრძნობ. ისეთ ტკივილს, ოდნავადაც რომ არ ყუჩდება...ყოველდღე ახალ საიდუმლოს ვიგებ. დავიღალე...მამიდა წესიერად ვერ გამოვიგლოვე,როცა საიდუმლომ მისი სიცრუეში დადანაშაულება მაიძულა. დავიკარგე...
-ვიზიარებ, მესმისთქო რომ გითხრა ალბათ არ დამიჯერებ. ეს ჯოჯოხეთი ყველას შეგვეხო.ყველას გვატკინა. ყველას დიდ ტრავმებს გვიტოვებს, მაგრამ მარიამ, შენ ყველაზე დიდი მსხვერპლი აღმოჩნდი.-ლოყაზე ჩამოგერობული ცრელები მოუწმინდა და ისე ძლიერად მოეხვია მეგობარს, თითქოს მის ტკივილს გაიყოფდა.
-ვიცოდი, აქ იქნებოდით-ნელ-ნელა უახლოვდებოდათ ჯიბეებში ხელჩაწყობილი თორნიკე
-სხვაგან სად ვიქნებოდით-ცრელები ისევ შეიმშრალა მარიამმა და ფეხზე წამოდგა.კესანე გაყინული იჯდა.გაქვავებული უყურებდა ბიჭს
-გვიკადრე და ჩამობრძანდი ჰერცოგინია კესარია?-ნაღვლიანი თვალები მიანათა ბიჭმა სასწაულად მონატრებულ გოგოს
-ჩამოვედი...- მოკლე იყო მისი პასუხი,რომელიც ძლივს წარმოთქვა
-ერთმანეთს ასე რატო უყურებთ?რატო არ ეხვევით-გაოცდა მარიამი
-ჰერცოგინია არამგონია მკადრულობდეს-მწარე იყო ბიჭის პასუხი
-მეც მომენატრე,თორნიკე-ცრელებს გასაქანს არ აძლევდა, თავს ძალას ძლივს ატანდა არ ეტირა, არ მოხვეოდა და არ ეთქვა როგორ უჭირდა მის გარეშე ყოფნა...
-ჰო, მჯერა-ცინიკურად გაეცინა ბიჭს
-ახლა შენი ცინიზმის დრო ნამდვილად არაა-გაბრაზდა კესოც
-ბევრი რამის დრო არ იყო და არც არის, მაგრამ...
-რა ხდება? რამე გამომრჩა? რა გჭირთ? როდის გაუცხოვდით და როდიდან ელაპარაკებით ერთმანეთს ასე-მარიამი ვერ ხვდებოდა რას უნდა გამოეწვია მათი ასეთი დამოკიდებულება ერთმანეთისადმი.
-თუ მეტყვით რომ ეს წყეული ომია მიზეზი, გეფიცებით გავგიჟდები-ბრაზს ვერ იტევდა მარიამი...
რა ეპასუხა კესანეს? რა იყო ამ გაუცხოების მიზეზი? ღირდა კი ამაზე საუბარი??? ღირდა ჭრილობების განახლება?
-აქ ძალიან ცივა, სახლში წავიდეთ- თემას გვერდი აუარა თორნიკემ
-კესანე, წამოდი რა. მარტო არ დამტოვო-არც მარიამმა შეაწუხა ზედმეტი კითხვებით. აუცილებლად მოუყვებდონენ, როცა მზად იქნებოდნენ. კესოს ნუკრის თვალებით გახედა და მანაც წინააღმდეგობა არ გაუწია...
სახლში შესულებს მისაღებში ხალხმრავლობა დახვდათ. ბიძები და მთელი სანათესაო იყო შეკრებილი.
-მამა, რა ხდება?-თორნიკე წინ წავიდა
-მოულოდნელი სტუმარი გვყავს-ცოტა დაბნეულმა თვალით ანიშნა მისაღებში მჯდარ ბიჭზე
-გიორგი-მოულოდნელად, ნანახით გაოცებულმა წამოიძახა მარიამმა
-მარიამ
-ღმერთო, შენ აქ ხარ-მოეხვივნენ ერთმანეთს.
-ღმერთო, გადაგვარჩინე-ჩაიჩურჩულა ქეთევანმა და შიშისგან ჟრუანტელმა დაუარა
- აქ რა ჯანდაბა ხდება- გაოგნებულ ოჯახის წევრებს დაასწრო რეაგირება ლექსომ.
მარიამს ალბათ ბიძამისის სიტყვები არ გაუგია. მარიამს ალბათ დაავიწყდა კიდეც სად იყო. მარიამი თავის მონატრებულ სიყვარულს ეხუტებდა და აღარც კი ახსოვდა თუ დედამიწაზე მის გარშემო რაიმე პრობლემა არსებობდა. მონატრებულ გოგოს გულში იკრავდა გიორგიც, რომელსაც სვანეთში ჩამოსვლისთანავე როგორც კი თქვა ვისთან მიდიოდა, ამალა აეკიდა და იარაღ მოუშორებელად მიიყვანეს გიგანების სახლამდე. ორი მონატრეული სხეული ეკვროდა ერთმანეთს, ორი მონატრებული სული.
ნანახით გაოცებისგან ხმას ვერავინ იღებდა, არ იცოდნენ რა ეთქვათ. ისევ მარიამი გამოერკვა და სიტუაციის ახსნა დაიწყო
- ძვირფასო ოჯახო, გაიცანით ჩემი შეყვარებული, გიორგი- წარმოთქვა ღიმილით გოგონამ.
- შეუძლებელია-აღმოხდა ბიცოლას
- არ ვიცი რა რეაქციას ველი თქვენგან. ვფიქრობ, არ გაქვთ უფლება ვინმე წინააღმდეგი იყოთ, რომ მიყვარდეს და ვუყვარდე. არც ის მესმის ასეთი გაოცებული სახეები რატო გაქვთ. მინდა გიორგი კარგად გაიცნოთ, მიიღოთ როგორც ჩემი ძალიან ახლობელი ადამიანი
- შეყვარებული თუ გყავდა რატო არ გვითხარი, მარიამ- ლექსო მოსვენებას კარგავდა
- ბიძია, როდის მეთქვა?! მამიდა რომ ჩამოვასვენე მაშინ? იქნებ დასაფლავების დღეს?! ან იქნებ მაშინ რაღაც უაზრო ომზე რო გავიგე?!-ვერ ხვდებოდა მარიამი ამ გაურკვეველი რეაქციების მიზეზს.
- მარიამ, დაწყნარდი. მე და შენები ვისაუბრებთ. არამგონია საერთო ენა ვერ გამოვნახოთ-თბილად გაუღიმა გიორგიმ გოგოს
- საერთო ენის გამონახვა აშკარად დაგვჭირდება- დაბნეული იყო თორნიკე
- მარიამისთვის ძალიან ძვირფასები ხართ და ჩემთვისაც მნიშვნელოვანია თქვენთან კარგი ურთიერთობის წარმართვა. უკეთ გავიცნოთ ერთმანეთი. მე გიორგი ტიკარაძე ვარ-ისევ წრფელად იღიმოდა ბიჭი
ვახტანგი ამდენი ხნის განმავლობაში ჩუმად იდგა, ხმა არ ამოუღია. ამდენი ხნის განმავლობაში პირველად ხედავდა გაღიმებულ მარიამს. სიტყვაც კი არ დაუძრავსს, ან კი რა უნდა ეთქვა?!
- მამა, დედა, იქნებ მითხრათ რაიმე
- მე არ ვიცი რა ვთქვა-ქეთევანმა ძლივს დამალა ხელების კანკალი.
- რას ნიშნავს არ იცი,ქეთევან?-წამოენთო ბიცოლა
- რას ნიშნავს შეყვარებულია?! და ჩვენ? მარიამს თუ ეს ბიჭი ეყვარება სად იქნება ამდროს ჩვენი უსაფრთხოების გარანტია?ვინმემ რამე გვკითხეთ ისე შექმენით ბედნიერი, წარმოსახვითი გარემო?-აგრძელებდა ლია.
- რა გარანტია?-მარიამი ვერ იგებდა რას გულისხმობდა ბიცოლა
- ლია, გთხოვ მაგაზე მერე ვისაუბროთ-წამოდგა ქეთევანი
- მერე? მერე როდის?! ჩემს შვილს რომ მოკლავენ თუ შენსას?! იქნებ მაშინ ჩვენი ქმრები სახლებში რომ აღარ დაბრუნდებიან-არ ცხრებოდა ქალი
- ლია, ქეთევანმა რაც გითხრა ისე მოიქეცი- დუმილი დაარღვია ვახტანგმა
- სალაპარაკო გვაქვს ,ვახტანგ,თან სასწრაფოდ-ხმის ტონს აუწია ლექსომ
- რას გულისხმობს ბიცოლა,მამა?
- იქნებ საბოლოოდ წერტილი დაუსვათ ამ გაურკვევლობას და გოგოს სიმართლე უთხრათ- დიდხნიანი დუმილი დაარღვია კესარია
- შენი საქმე არაა, კესო-შეუტია თორნიკემ
- აბა ვისი საქმეა? შენი?არ მოგბეზრდათ ამდენი ტყუილი? აბა როდის ეტყვით?
- გაჩუმდითქო-წამოხტა თორნიკე
- ახლავე ორივე თქვენს ადგილს დაუბრუნდით და ნუ ყვირით. უკვე მომბეზრდა ყველას გამოხტომები, ეს გაუთავებელი საიდუმლოებები. თქვენ რაღა გაჩხუბებთ-ხმა აუკანკალდა მარიამს
- მარიამ, არ ინერვიულო, მოდი ჰაერზე გავისეირნოთ-მომხდარით გაკვირვებულმა გიორგიმ სცადა სიტუაციის განმუხტვა
- ისევ რაღაცას მიმალავთ, ისევ დუმთ და ეს ყველაზე მეტად მაღიზიანებს. ამოიღეთ ხმა ერთხელ და სამუდამოდ-იყვირა გოგომ
- მარიამ- ხმას ჩაუწყდა ქეთევანს
- ახლავე უთხარით სიმართლე- აყვირდა ისევ კესო
- სხვას ცოლად ვერ გაყვები, შენ ალექსანდრე ტვილდიანის საცოლე ხარ! აკვნიდან დანიშნული. ჩვენი უსაფრთხოების გარანტი, რომ ომი არ დაიწყება და აღარავინ მოკვდება!- ხმამაღლა და გარკვევით წარმოთქვა ბოლო სიტყვები ლიამ
სასწრაფოდ გაუშვა გოგონამ ხელი გიორგის. მოსმენილის გააზრებას ცდილობდა. შეუძლებელია სიმართლე ყოფილიყო. გვერდით საყვარელი კაცი ედგა, რა სხვისი საცოლე?! ეს ძალიან, ძალიან ცუდ სიზმარს ჰგავდა
- რა აკვნიდან დანიშნული? რატო გაჩუმდით ყველა. საქმრო მყავს? ალექსანდრე ტვლიდიანი? ხმა ამოიღეთ მეთქი- სახე ადამიანისას აღარ უგავდა მარიამს, აღარც ხმა
- მაშინ დავა ზავით დასრულდა, ეს ზავი ჩვენი დანათესავება იყო. ის გოგო გუშინ მამა რომ გიყვებოდა შენ ხარ- თითქოს დაიჩურჩულაო თორნიკემ
- თქვენ რა ხალხი ხართ? თქვენ რა ოჯახი ხართ? მე დამიცავით არა?! იმიტომ გამიშვით რომ მე დაგეცავით არა?! თქვენ რა ხალხი ხართ?! ღმერთო- შეურაცხადი ხდებოდა მარიამი
- დაწყნარდი, შვილო, ყველაფერს აგიხსნით.
- რას ამიხსნით? ეს იხსნება?! ეს როგორ უნდა გაამართლოთ. როდის აპირებდით თქმას?! ქორწილის წინა დღეს?! იქნებ ჩემი ძმა რომ მოკვდებოდა მერე?! როდის ამოიღებდით ხმას?- ყვიროდა უკვე ბოლო ხმაზე
- მარიამ, რაღაც შეცდომა იქნება. დაწყნარდი, გთხოვ- გიორგიმ გაბედა მხოლოდ გოგოსთან მიახლოვება.
- დავწყანრდე? შენც გაიგე რა თქვეს? სხვისი საცოლე ვარ!თან მკვლელის ოჯახის წევრის! ხომ გაიგე რა თქვეს, აკვნიდან დანიშნული. სხედან ეს დღეებია და მაპარებენ სიმართლეს. როდის აპირებდით ჩემს მსხვერპლად გადაცემას-უკანკალებდა უკვე მხრებიც.
- თქვენ გამომიგზავნეთ ალექსანდრე?- იყვირა ისევ უცებ გამორკვეულმა
- სად გამოგიგზავნეთ შვილო?- გაუკვირდა კაცს
- თავს ნუღარ ისულელებთ- ზიზღით შეხედა მამას
- ალექსანდრეს იცნობ?- თორნიკემ ძლის ამოიღო ხმა
- ვიცნობ!!! დიახ ვიცნობ! მარიამმა გამაცნო! მარიამმა იცოდა და ჰო, მარიამმაც იცოდა- ნელ-ნელა იაზრებდა თითქოს მისი ტვინი ყველა ფაქტს.
- ჩვენ არ გამოგვიგზავნია, არც კი ვიცოდით თუ იცნობდი
- მძულხართ! ყველა მძულხართ
- სხვა ვერ გეყვარება, სხვა ვერ იქნება შენი ქმარი. ვწუხვარ, მარიამ. ეს ბიჭი დაბრუნდეს საიდანაც მოვიდა- სიკვდილი ერჩივნა ვახტანგს მისი შვილის ჩამქრალ თვალებს
- ვერ გამათხოვებთ, ძალით ვერ გამაყოლებთ! მე რა შესაწირი ვარ? თქვენი პაიკი ვარ? რომელი საუკუნეა?- პანიკური სიცილი ანაცვლებდა ტირილს
- არსად დავბრუნდები- გიორგის მშვიდი ხმა თითქოს არც ისმოდაო გიგანების შექმნილ აურზაურში
- კი, დაბრუნდები- მოთმინებას კარგავდა ვახტანგი
- თუარ გავყვები მოგკლავენ?- ვერ იაზრებდა სიტუაციას
- თუარ გაყვები ომი განახლდება- უპასუხა ლექსომ და ხმაშიც ეტყობოდა, აღარ უნდოდა ეს სისხლიანი სანახაობა. ახალგაზრდული ომის ჟინი ჯანდაბაში მოესროლა
- ანუ ყველას მოგვკლავენ, თქვენც მოკლავთ. სადაა ამ დროს პოლიცია, სამართალი-ვერ ჯდებოდა და ნერვიულად დადიოდა ოთახში. გიორგი ერთ ადგილს მიყინვოდა
- გიორგი არ უნდა დაინახონ მეზობლებმა და მითუმეტეს ტვილდიანებმა, ეს არ იქნება სწორი ტონი ჩვენგან. ისედაც ყველაფერი არეულია.- ლექსო მიუბრუნდა ვახტანგს
- არაფერი დაუშავოთ თორემ- ხმა უკანკალებდა უკვე გოგოს
- უნდა წავიდეს, მარიამ. მათე ისედაც გაშმაგებული დადის და ვერც კი ვპოულობთ, ყურადღებას ამ ბიჭის საკითხზე ვერ გადავიტანთ- გაუმერა ვახტანგმა
- ამ ბიჭის საკითხი ჩემი პირადი ცხოვრებაა, რაზეც არასოდეს არცერთს გიფიქრიათ. თქვენ რა ოჯახი ხართ? - ყვიროდა ისევ
- წაიყვანეთ, გააცილეთ სტუმარი- მოქმედების დრო იყო, ვერ დაუშვებდა ახლა გიორგის არსებობსას მათ ცხოვრებაში.
3 დაცვის ბიჭს უკვე ძალით გაჰყავდათ გიორგი.
- რას აკეთებთ? ხელი გაუშვით.- ყვიროდა მარიამი და რა ჯანდაბა ხდებოდა მის თავს ვერ იაზრებდა. გაშმაგებულმა გოგომ იქვე მაგიდაზე დადებული ლარნაკი ესროლა უზარმაზარ ფანჯრებს, გამაყრუებელი ხმაურით ჩამოიფშვნა მთელი მინა. მოულოდნელმა ხმაურმა ყველა შეაშინა.
გარეთ გავარდა გიორგის მოსაძებნად,თორნიკემაც არ დააყოვნა და გაჰყვა დას, მისი მარტო გაშვება სადმე დაუშვებელი იყო.
- მარიამ, ახლავე სახლში დაბრუნდი- მისდევდა თორნიკე
- დაბრუნდითქო- ყვიროდა მის სახელს მანამდე
სანამ გასროლის ხმამ არ გადაკვეთა არემარე...გასროლის ხმამ გააჩერა წამი, წუთი, საათი... ამ საშინელმა ხმამ გააშეშა მარიამი,რომელსაც მოხედვისას საზარელი კადრი დახვდა ...თორნიკე უკვე მუხლებზე ეცემოდა... იარაღს უპოვია თავის სამიზნე... იარაღს უპოვია მსხვერპლი..მერამდენე?! მერადენე მსხვერპლი?!
ძლივს გაიაზრა მისმა გონებამ მომხდარი, ნათლად ხედავდა მსროლელის თვალებს, მის ღია ცისფერ თვალებს. იცნო. საფრანგეთის პოლიციაში შემდგარი ფოტორობოტი წარმოუდგა თვალწინ. მამიდამისის მკვლელმა ესროლა თორნიკეს. ერთ ტყვიას მეორე მოაყოლა, უკვე ჰაერშიც ისროდა, მერე კი ხედავდა როგორ გარბოდა.ვერაფერი გააკეთა…
გიჟივით აჭერდა მის ძმას ჭრილობაზე ხელს.
- არ მოკვდე გესმის? არმოკვდე! შენ მაინც არ მოკვდე. მიშველეთ- ყვიროდა ბოლო ხმაზე
-ეს რა ხმა იყო იყო, ლექსო?-ფეხზე წამოხტა ნამსხვრევებთან ჩამუხლული ვახტანგი
-ისროლეს- ლექსომ იარაღი აიღო და ყველა გარეთ გავარდა
-ისუნთქე. გთხოვ, ისუნთქე- ყვიროდა მარიამი
-თორნიკეე-ჩურჩულს უფრო გავდა ვახტანგის ხმა
-თორნიკეე, ისუნთქე. არ მიგვატოვო.ხმა გამეცი- კესოს ყვირილს გადაეკვეთა არემარე, იხუტებდა ბიჭის სხეულს, თითქმის უსულო სხეულს.
-გაეკიდეთ! - ხელით ანიშნა ბიჭებს გაქცეული კაცისკენ. ლექსომ იმ მითითებების გაცემა დაიწყო რისი თავიც ვახტანგს არ ჰქონდა.
უკვე მეორე საყვარელი ადამიანის სისხლით ჰქონდა ხელები შეღებილი. უკვე მეორე მისთვის ძვირფასს კარგავდა. აღარ იყო მასში ის ბრაზი ცოტახნის წინ მთელი ფანჯარა რომ ჩაამტვრევინა. მხოლოდ ერთი ფრაზა იყო მის გონებაში “ ის მაინც გადარჩეს”.
მისი ძმა უკვე სასწრაფო დახმარების მანქანაში იყო, იდგა თვითონ გაშეშებული
-მანქანით გავყვეთ- ლექსომ ძლივს მოიყვანა გონს ვახტანგი და ქეთევანი.
მარიამი გაუნძრევლად იდგა, მხოლოდ გზას უყურებდა...
მას ეს უკვე გამოცდილი ჰქონდა...მან ეს ტკივილი უკვე გადაიტანა... ვეღარ შეძლებდა... თორნიკეს ვერ დაკარგავდა...
მიდიოდნენ გიგანები მანქანებით, მიჰყვებოდა მათი კოლონა სასწრაფოს მანქანას... მიჰყვებოდა მათი იმედის მანქანას...ყველას საერთო საფიქრალი ჰქონდა... თორნიკე გადარჩენილიყო...მეტ მსხვერპლს ვერ გაუძლებდნენ... მეტს ვეღარ გადაიტანდნენ... ეს ხო თორნიკე იყო... მათი მზურნველი თორნიკე...
ეყოლებოდა ამ ომს კიდე ერთი უდანაშაულო მსხვერპლი? ნუთუ აღარასდროს დასრულდებოდა...
ბიჭი უკვე საოპერაციოში ჰყავდათ შეყვანილი.ჰოლში უამრავი ადამიანი შეკრებილიყო...ყველა ნაცნობი თუ ნათესავი...დუმდნენ, მხოლოდ ქალების ტირილი არღვევდა სიჩუმეს...განაჩენივით ელოდნენ ექიმის გამოსვლას...
-მამიდას მკვლელმა ესროლა-მოულოდნელად ამოილაპარაკა
მარიამმა
-ვიცით, მამამისი ვიპოვეთ, თვითონ ისევ დამალულია. ყველაფერს გავაკეთებთ რომ აღარ მოგიახლოვდეთ-ლექსო ცდილობდა სიტუაციის დამშვიდებას
-მოსაგვარებელი აქამდე მოგვარდებოდა,მითხარით, გამოსავალი მართლა ჩემი გათხოვებაა?!-ყველაფრის გონებაში დალაგებას ცდილობდა
- აქამდე უნდა გვეთქვა…-თავი დახარა ვახტანგმა
- ასე უმოქედოდ ვისხდებით და დაველოდებით რომელი ვიქნებით შემდეგი?-ცინიკურმა ხმამ ჩაანაცვლა მარიამის სევდა
- ბიჭებმა უკვე იპოვეს მირხა. ლუკამ აიღო სისხლი. მირხა მკვდარია- ახალი ინფორმაცია გააჟღერა გელამ
- ჯანდაბას თქვენი სამართალი, ლუკაც მკვლელი გახადეთ.-გულწრფელად შეეცოდა მისი 17 წლის ბიძაშვილი
- რა მიქენით? რაუქენით ჩემს ცხოვრებას?რა გვიქენით ჩვენ, ბავშვებს რომელთაც მშვიდად უნდა გვეცხოვრა, გვესწავლა, გვემუშავა და ცხოვრებაში ბევრი მოგონებები შეგვექმნა. ლუკამ აიღო სისხლიო, ბიძია, ისე თქვი თითქოს 17 წლის შვილს ვინმე სხვამ გაასვრევინა ხელები სისხლში- ამოიჩურჩულა მარიამმა. საერთოდ აღარ ჰგავდა მის თავს…
- ვერ დავუშვებთ რომ კიდე მეტი მახვერპლი ვნახოთ? გესმის? ვერ დავუშვებთ!! თუარ მოკლავდა ლუკა მირხას, ის ისე მოგვკლავდა თვალს არ დაახამხამებდა.- ხმას აუწია ლექსომ
სამარისებრი სიჩუმე დერეფანში რამდენიმე ათეულმა ნაბიჯმა დაარღვია.
შეიძლება ისტორიული კადრიც კი იყო, ბერდია მოუძღვებოდა მიხეილ და ალექსანდრე ტვილდიანს წინ, როცა გიგანებმა დაინახეს, სასწრაფოდ ფეხზე წამოდგნენ, იარაღის ამოღება ვეღარავინ გაბედა.
წამით მარიამის და ალექსანდრეს თვალებმაც იპოვეს ერთმანეთი. ამდენი ხნის შემდეგ, თავიანთ რეალობაში, თითქოს პირველი იყო მათი შეხვედრა.
- მხოლოდ იმიტომ არმოგთხოვთ პასუხს რომ საკმაოდ ბევრი მსხვერპლი ნახეთ და ახალგზარდა ბიჭი ამ წამსაც კი სიცოცხლეს ებრძვის- გამარჯობის გარეშე დაიწყო ბერდიამ საუბარი
- მიხეილი და ალექსანდრე აქ არიან, ახლავე ამწამს მოიყვანეთ მარიამი და გაატანეთ თან. აღასრულეთ თქმული. დროზე- ჯოხი ხისტად დაარტყა იატაკს.
- თქვენ მე ვინ გგონივართ? რას ქვია გააყოლეთ? იმ ოთახში ჩემი ძმა კვდება! თქვენ ვინ ხართ? მობრძანდით ალექსანდრე? ახლა სიმართლით თუ ისევ ტყუილებით- ბერდიადან განრისხებული თვალები ბიჭზე გადაიტანა.
- წესიერად ილაპარაკე და გააკეთეთ რასაც ბერდია ამბობს- უკვე ბრაზდებოდა ალექსანდრე გოგოს თავნებობაზე
- კიდე? კიდე რას გვიბრძანებთ?ჩემი ძმა კვდებათქო, ვერ გამაყოლებთ სანამ არ გავიგებ რომ გადარჩა. და ილოცეთ მთელმა საგვარეულომ რომ გადარჩეს, თორემ მტყუან მართალს არ ვიკითხავ ისე ჩაგხოცავთ სულ ყველას- ცინიკურ ღიმილს შეეცვალა გოგოს ნამტირალები სახე. ყველა გააოცა მისმა სიტყვებმა. ყველა კი არა თვითონაც უკვირდა ასეთი ცუდი ფიქრები როდის გამეფდა მის თავში… ისიც ჩაითრიეს.
- მარიამ, ცოტახანს დაწყნარდი. გვაცადე ვისაუბროთ- ვახტანგმა ოდნავ უბიძგა გოგონას უკან წასულიყო
- მიხეილ, მირხა მკვდარია. მათე გადმომეცით და წაიყვანეთ მარიამი, რომ დაწყნარდეს ყველაფერი და აღარ გვყავდეს მსხვერპლი- ტყვიის გავარდნას გავდა მარიამისთვის მამის სიტყვები
- შემომხედე, მარიამ. შემომხედე და მომისმინე. ვიცი, ბევრს ვითხოვ. ვიცი არასწორი ვიყავი და ახლაც შენთან როგორც შვილთან არასწორი ვარ, მაგრამ მინდა იცოდე ახლა ისე ვმოქმედებ როგორც გვარის უფროსი. მაპატიე ყველა არასწორი ნაბიჯი და ის ტყუილი რაშიც აქამდე გაცხოვრე. ვიცი, ეს შენთვის უდიდესი მსხვერპლია, მაგრამ უნდა გახსოვდეს, ამაზე ბევრი ადამიანის სიცოცხლეა დამოკიდებული. მარიამი ახლა მკვდარი იმიტომაა რომ ვერ დაგიცავით, თემთან პირობის შესრულება დავაგვიანე, შენი ძმა ახლა სიცოცხლეს იმიტომ ებრძვის რომ შენ ვერ გაგიმეტე და აქაც დავაგვიანე. უნდა გაჰყვე ალექსანდრეს ცოლად. - თან ებოდიშებოდა, თან იმას ეუბნებოდა რაც მანამდე წლებით ადრე უნდა ეთქვა. გოგონას კი მზერა გაჰყინვოდა.
- შენ აქმადეც ისე მოქმედებდი, როგორც გვარის უფროსი და არა მამა. ყოფილი მეგობრის შვილზე მათხოვებ და მშვიდად ხარ? იქნებ ისიც მოძალადე და მკვლელია როგორც მისი ბიძაშვილი? რა გარანტია გაქვს რომ მეც სიკვდილის გზას არ გამიყენებენ? ენდობი? იცნობ? თუ გვარის მეთაური, რომ ხარ და შვილს წირავ არ გაინტერესებს მისი ბედი… იქნებ მასაც ლატავრას სისხლის აღება უნდა, იქნებ უნდა მეც ბედი მაწყევლინოს - წყენით შეხედა მამას. კაცს, რომლისთვისაც აქამდე არასოდეს უთქვამს ზედმეტი ხმამაღალი სიტყვა
- მე მკვლელი და მოძალადე ვარ, მარიამ?- ხმა ამოიღო ბიჭმა და ზურგით მდგარი გოგონას მზერაც დაიმსახურა
- შენ მატყუარა კაცი ხარ, რომელსაც აქამდე უამრავჯერ შეეძლო სიმართლე ეთქვა. - წყენას და ბრაზს ვერ მალავდა გოგოს ხმა
- რადგან თორნიკე სიცოხხლეს ებრძვის არიქნება სწორი დღეს თუ გაგატანთ, დავთქვათ ახლავე ქორწილის დღე და აღსრულდეს- ლექსო ჩაერია,ფრთხილად წარმოსთქვამდა ბერდიას მიმართულებით სიტყვებს
- ისედაც ბევრი დავიცადეთ, ქორწილი იქნება სამ დღეში. არ გაბედოთ გადადება. იმედია თორნიკეც არ შეიწირა თქვენმა უპასუხისმგებლო საქციელმა- ბრაზით საუბრობდა ბერდია.
მარიამს სხვა გზა აღარ ჰქონდა. მისი ჯიუტობის დრო აღარ იყო, კარგად ხვდებოდა რაც მოხდებოდა თუ უარს იტყოდა. არც არავინ გაითვალისწინებდა მის აზრს. ქალის აზრს, რომელსაც ისე გადაუწყვიტეს იმ წამს მისი ბედი, ხმის ამოღების უფლებაც არ მისცეს.
უყურებდა ალექსანდრეს, ერთ დროს მისთვის ძვირფასს, მისთვის მისაბაძს. უყურებდა ბიჭს, რომელსაც მამიდამისი თვალდახუჭულსაც კი ენდობოდა. როგორ უნდოდა ახლა მასთან საუბარი, კითხვებზე პასუხების მისგან მოსმენა. თითქოს ყველა მოატყუებდა მის გარდა, არადა გონება ახსენებდა რამდენჯერ ჰქონდა ბიჭს სიმართლის თქმის შანსი.
რამდენიმე წლის წინ მის მიმართ გრძნობა რომ გაუჩნდა, სწრაფადვე გააქრო, მხოლოდ მეგობარია და უნდა დავივიწყოო. დღეს რა ხდებოდა მის თავს? მარიამი აღარ ჰყავდა, თორნიკე სიკვდილს ებრძოდა, გიორგი უყვარდა, ალექსანდრეს საცოლე იყო, აკვნიდან დანიშნული. რაღამდენი რამ უნდა გაეღო მსხვერპლად…
- მარტო მინდა მარიამთან საუბარი- ბრაზი სადღაც გამქრალიყო ალექსანდრეს ხმაში
- ახლა ამის დრო არ არის- ლექსო ისევ ცდილობდა ვახტანგის ნაცვლად სიტუაციის მართვას
- ვახტანგ, მიეცი ბავშვებს უფლება ისაუბრონ- მიხეილმა იმ საღამოს პირველად ამოიღო ხმა
- არ მჭირდება ნებართვა, გავიდეთ- წყენანარევი სახით გახედა ბიჭს.
საავადმყოფოს ეზოში უამრავ ხალხს მოეყარა თავი, ორივე გვარის ბიჭებს. ალექსანდრემ თავით ანიშნა ყველას რაღაც და ეს საკმარისი იყო ეზოში წყვილისთვის თავისუფალი სკამი გამოჩენილიყო.
- გვარის მომავალი მეთაური, ძვირფასი ქმარი თუ რა დაგიძახო.- ისევ უხეშობდა მარიამი
- ყველაზე ნაკლებად უნდა მთხოვდე პასუხს იმაზე რომ აქამდე არაფერი იცოდი- უხეშადვე უპასუხა ბიჭმა
- იქნებ იმაზეც არ უნდა გთხოვდე პასუხს სხვა რომ მიყვარს და ჩემს ოჯახს სახლში ჰყავთ ახლა გამოკეტილი- თან სიმართლე მიახალა და თან მისი რეაქცია შეამოწმა
- აბა გაბედე და კიდევ შეხვდი, არ მაიძულო გავაქრო აქედან.- ღიმილით უპასუხა ბიჭმა
- ბოლოს მაკოცე და გაქრი, შენი აზრით ეგ გამხდიდა ერთგულს და განუსაზღვრელი ვადით დაგელოდებოდი?
- ნუ მცდი
- გრძნობებზე საუბრის დრო არ არის. არ მინდა შენი ცოლობა- ხმა დაუსევდიანდა გოგოს
- აბა ვისი ცოლობა გინდა, იმ გიორგი ტიკარაძის?- კიდე გაეღიმა ბიჭს
- საიდან იცი- გაკვირვებულმა ამოხედა
- მე შენზე ყოველთვის ყველაფერი ვიცოდი, შენ რომ გეგონა ვერ გხედავდი, მაშინაც შენთან ვიყავი. - სევდიანი გახდომოდა ხმა
- რატო არ მოდიოდი?- ეწყინაო თითქოს ბიჭის აღიარება
- და რა მეთქვა? მარიამ,შენი საქმრო ვარ აკვნიდან და აქაც იმიტომ გამოგეცხადე უნდა დაგიცვათქო? შენები არაფერს გეუბნებოდნენ მე რა მეთქვა
- შენ უნდა გეთქვა. მამიდა იცი როგორ გენდობოდა? მეც გენდობოდი. უნდა მოსულიყავი და გეთქვა. მძულს უკვე ახლა რასაც ვიტყვი, მაგრამ ამხელა მსხვერპლს თუ ამ გარდაუვალი ქორწილით ავიცილებდით, უნდა მოსულიყავი და გეთქვა. შენი ბიძაშვილი რომ გიჟივით მოსაკლავად დაგვსდევს ეგ ხო იცოდი?! ხო ყველამ იცოდით? პარიზიდან ტყვიების წვიმაში ამომაყოფინეთ თავი თან ისე შავები არ გამიხდია… ვერ გეტყოდიო… ახლა ხომ მეუბნები, შენი აზრით ახლა ვარ მზად ამის მოსასმენად?!- აშკარა იყო, ყველაზე მეტად პასუხს ბიჭს სთხოვდა. ასე სიმართლის დამალვა არავისგან სწყენია.
- დრო მჭირდებოდა, მეც მჭირდებოდა სიტუაციის გააზრება. 18 წლის არ იყავი, მარიამს ვერ გადავაბიჯებდი. მომისმინე და გაითვალისწინე რასაც გეტყვი, იგივეს მამაშენსაც ვეტყვი, ვიღაცამ თქვენმა ნაცნობმა და ახლო ადამიანმა იცოდა რომ დაცვის უმეტესო ნაწილი შენთან იყო წამოსული და მარიამს რამდენიმე ბიჭი იცავდა. ვიღაცამ ინფორმაცია გასცა- ხმა საგრძნობლად დაუსერიოზულდა ბიჭს
- რას ამბობ? როგორ? ვინ- სწრაფად წამოდგა ფეხზე მოსმენილით განცვიფრებული
- არცერთი დაცვის ბიჭი არიყო, ვინც თან გახლდა ყველას ვიცნობდი და მათ ვენდობი
- მანიაკო, ჩემს დაცვის ბიჭებს იცნობდი და მე არც მიახლოვდებოდი- ისევ ეწყინა
- ვერ გავიგე პასუხს რაზე მთხოვ რომ არ გიახლოვდებოდი თუ სიმართლეს რომ არ გეუბნებოდი- ოდნავ თითქოს გაეღიმა ბიჭს
- თემა ნუ გადაქავს
- დაფიქრდი კარგად, გაიხსენე კიდე ვინ იცოდა რომ სახლში არ იყავი
- არ ვიცი, ჩემს დაქალთან ვიყავი და ის არ იზამდა მაგას. იქნებ ის მანიაკი უბრალოდ გვითვალთვალებდა- გონება ბევრ ფაქტს უბლოკავდა
- არავის ენდო და ფრთხილად იყავი, ორ დღეში წამოგიყვან, იმედია მანამდე მათესაც ვიპოვით- ხმა დაუთბა ბიჭს
- რა მარტივად საუბრობ. მეც ვხვდები რომ სხვა გზა არ მაქვს. რამდენიმე თვის მერე როცა ყველას ყველაფერი მიავიწყდება შემეძლება წასვლა?- იმედმა გაიჟღერა მის ნოტებში
- მარიამ, ხვდები რას მეკითხები?- ეწყინა ალექსანდრეს
- ახლა გამოგყვები და მერე გამიშვებ რომ თავისუფლად გავაგრძელო ცხოვრებათქო?- კითხვა გაუმეორა
- შედი შიგნით და ეგ კითხვა არავისთან გააჟღერო, ისედაც ბერდია და მთელი თემი გაბრაზებულია ჩვენი საქციელის გამო. იმედია თორნიკე კარგად იქნება და ჩვენს უაზრო შეცდომას მეტი მსხვერპლი აღარ ეყოლება- ნერვიულად აარიდა გოგოს კითხვას თავი და სიგარეტის ბოლი გადაუშვა ფილტვებში.
- შენ რა გადარდებს? იზეიმებს შენი გვარი- უხეში გაუხდა ისევ ტონი
- მე და მამაჩემს არ გვინდოდა ეს ომი, იმიტომ ვართ ახლაც აქ და იმიტომ ვიყავი სულ შენს გვერდით საფრანგეთშიც. ბავშვივით ნუ იქცევი. მესმის, ერთბაშად ბევრი ინფორმაციის მიღება მოგიწია, მაგრამ ახლა ყველაფერი მალევე უნდა გაიაზრო. თამაშის და უაზრო ბრაზის დრო არ არის. ორ დღეში ქორწილი გვაქ. მოაშორე ის შენი ვითომ სათამაშო სიყვარული აქედან. არ მინდა ჩავერიო ამიტომ მოაგვარე და გაუშვი სასწრაფოდ.-მკაცრი იყო ალექსანდრე და ნაწყენიც კი მარიამის ასეთ დამოკიდებულებით
- როგორ ავუხსნა ან მას ან ჩემს თავს.- გიორგი რამდენიმე წუთით მივიწყებოდა მის გონებას და თითქოს ახლა გაახსენდაო
- შენც კარგად იცი რომ არ გიყვარს- ბრაზი აწვებოდა ისევ
- შენ რა იცი მე რას ვგრძნობ საერთოდ. თუ რომმეტყვი არ გიყვარსო აღარ მეყვარება, ან თუ მეტყვი ყველაფერი კარგადააო კარგად იქნება. ჩემს ძმასთან დავბრუნდები. დანარჩენზე მერე ვისაუბროთ- ისევ სევდა ჩაუდგა თვალებში.
ყველაზე ნაკლებად უნდოდა ალექსანდრეს მარიამის ასეთ მდგომარეობაში ყურება. ყველაზე ნაკლებად კი არა რას არ გაიღებდა მისთვის. იქნებ თვითონაც დააგვიანა, იქნებ მართალი იყო მარიამი და მას უნდა ეთქვა ყველაფერი როცა ამის საშუალება ბევრჯერ ჰქონდა. იქნებ აღარ გარდაცვლილიყო მისი ბიძაშვილის ხელით უფროსი მარიამი… რამდენი იქნებ იყო მის ცხოვრებაში…
4 საათიანი ოპერაციის შემდეგ ექიმის სანატრელი სიტყვები გაისმა...თორნიკე ძლიერი აღმოჩნდა, იბრძოლა მისმა სხეულმა და მოერია ამ ბოროტების მიზანს... თორნიკე მოერია ამ ტყვიას...არავინ იცოდა გონს როდის მოვიდოდა, მარტივი ოპერაცია არ იყო და ახლა გადარჩენა პირველი გამარჯვება იყო...თორნიკე გადარჩა...
ზეიმი იყო ჰოლში, ალბათ ამ გვარს ასეთი საერთო ბედნიერება დიდიხანია არ წვევია...ვახტანგს ისეთი შეგრძნება ჰქონდა თითქოს თავიდან დაებადა ბიჭი...მარიამი ბედნიერების ცრემლებს ვერ იკავებდა... ყველა ერთმანეთს ეხვეოდა, მარიამი არც კი მიჰკარებია დედ-მამას. ადამიანებს, რომელთაც გამოხედვითაც კი ადანაშაულებდა. ფიქრები ისევ თავის პრობლემებზე ეფანტებოდა, სანამ არ დაინახა კუთხეში ოთხად მოკეცილი კესანე...
- ჰერცოგინია, კარგადააო, გადარჩაო. აღარ იტირო რა- ეფერებოდა დაქალს
- რომ ვერ გადარჩენილიყო. ისე უნდა მომკვდარიყო რომ არ მეთქვა სიმართლე?-უფრო ატირდა გოგონა
- ეტყვი, ყველაფერს აუცილებლად ეტყვი, კესო. მასაც და მეც. რას მალავ ასეთს რომ გტანჯავს და ვერ ამბობ. ნუთუ შენამდეც მოვიდნენ-გულში ძლიერად იკრავდა გოგოს.
ტვილდიანები არსად წასულიყვნენ, სანამ არ გაიგეს თორნიკეს გადარჩენის ამბავი არდაუტოვებიათ საავადმყოფოს ეზო.
საღამოს კი ექიმმა ყველა სახლში გაუშვა. ლექსოს თქმით სჯობდა ყველა ერთად ყოფილიყვნენ და საცხოვრებლად მათ საკუთრებაშივე მყოფ უშგულის სახლში წასვლა შესთავაზა
- მე არსად არ მოვდივარ. აქამდე ჩემს სიტყვას არავინ უსმენდით. მე არ მოვდივარ. ჩემს სახლში ვრჩები, გიორგის შემახვედრეთ უნდა დაველაპარაკო და ყველაფერი ავუხსნა
- საშიშია ბიძი, ცალცალკე თუ ვიქნებით მოგვერევიან
- ისედაც მოგვერევიან. მარტივია იმ ადამიანების დამარცხება რომელთაც შიგნით აქვთ პრობლემები, არა, მამა?
- მარიამ, გთხოვ- ძალა აღარ ჰქონდა ვახტანგს
- მაიძულეთ,ამიტომ კატეგორიული ვიქნები. ჩემს სახლში ვრჩები
- კარგი, ჩვენც მარიამთან ერთად წავიდეთ ვახტანგ
-კარგი-დაეთანხმა კაციც
მანქანაში ხმა არცერთს ამოუღია, შესასვლელთან მისულს კადრივით წარმოუდგა გასროლა და თორნიკეს დაცემა...
ერთხელ განცდილი ტკივილი არასდროს დაგავიწყდება,არასდროს მოგცემს საშუალებას გადავიწყდეს... მოუშუშებელ იარას გავს, რომელიც დროთა განმავლობაში გახსენებს თავს...ყველაზე ცუდი ამ დროს იცით როგორი შეგრძნებაა?! აი ისეთი ეს ყველაფერი შენთვის არახალი რომაა და დეჟავუს გრძნობასავით რომ გეტაკება. ამ დროს რა კითხვა დაგებადებოდათ? ალბათ... რ ო დ ე მ დ ე?!

* * *
7 წლის წინ. სვანეთი
- ხო გითხარი არ წამოიღო დაკარგავთქო- უკვე შეწუხებულიყო კესო თორნიკესთან ერთად ბოდიალით, რომლებიც ზუსტად ერთი და იგივე ადგილას მეშვიდედ მიდიოდნენ
- შენი ბრალია, ყურადღება გამაფანტინე და სადღაც დავდე- არ ცხრებოდა გაბრაზებული ბიჭი
- რამ წამოგაღებინა მამაშენის კოლექციის მოოქროვილი დანა- თან ეცინებოდა ბიჭის ანერვიულებულ სახეზე
- გავერთობითქო, რა მეგონა შუა ტყეში თუ დავკარგავდი- ფოთლებს ფეხით ანცალკევებდა და ერთი და იგივე ადგილას კრუგების რტყმითაც დაღლილიყო.
- კი არ დაკარგე სადღაც მიაბოდიალე ჰქვია მაგას, როგორი უყურადღებო ხარ. მამაშენი მოგკლავს- თან ეცინებოდა მომავალი რამდენიმე დღე დასჯილ თორნიკეს რომ წარმოიდგენდა
- ამის მპოვნელი ჩვენ აღარ ვართ, ყველგან ვეძებეთ ან ვეძებე, შენ პირი არ გაგიჩერებია კომენტარებით. ეძებე მაინც? აღიარე- კესოზე გადაჰქონდა ბრაზი
- კარგი რა, მაქსიმუმ 5 დღე დაგსაჯონ, გიგანების საყვარელ ბიჭს მეტხანს არ გაგიბრაზდებიან- ეცინებოდა ბიჭის სახეზე
- კესო, არავისთან დაგცდეს რომ ეგ კოლექციის დანა დავკარგე თორემ თუ დამსაჯეს მიგიყოლებ თან- ემუქრებოდა გოგოს და დიდი იმედიც არ ჰქონდა რომ არავის ეტყოდა
- სანაცვლოდ რას მივიღებ?- ისევ გამწარებული ჭამდა უკვე მეოთხე ვაშლს
- რა ქრთამისტი ხარ, გოგო. უბრალოდ რომ არ თქვა არ შეგიძლია?
- არა, ხო მიცნობ. თუ სანაცვლოდ რამე არ მივიღე რაც გამახსენებს რომ უნდა გავჩუმდე, შეიძლება უცებ მეთქმევინოს
- დიდი გოგო ხარ, კესო.- ბრაზდებოდა უკვე მის აგდებულ დამოკიდებულაზე დანის მიმართ
- კარგი, თქვი რა გინდა სანაცვლოდ- დანებდა მაინც
- სწორი კითხვაა, სხვათაშორის მთელი გზა ვფიქრობდი. ვიცოდი, ვერ ვიპოვიდით. მოკლედ, აი თქვენს გალავანთან რომ ვაშლის ხეა ეგ მაჩუქე- ამოთქვა თითქოს ფიქრისგან დაღლილმა
- ხუმრობ გოგო? რა ჯანდაბად გინდა ვაშლის ხე? ან ხე როგორ გაჩუქო- გააოგნა გოგოს პასუხმა
- ხო იცი ეგ ვაშლი ძალიან მიყვარს, დედა მეუბნება ამდენს ნუ წყვეტ სირცხვილიაო. ხოდა, დაწერე წერილობით, მოაწეროს ვახტანგი ბიძიამაც ხელი და მაჩუქე, რომ დედამ აღარ დამტუქსოს ხოლმე- ამოილაპარაკა ერთი ამოსუნთქვით
- ნორმალური ფიქრები და სურვილები რატო არ გიტრიალებს მაგ თავში, ან რამ გადაგრია ამ ვაშლზე ასე- თან ეცინებოდა ამ ონავარი გოგოს საუბარზე
- დაწერ თუ დავფიქრდე როდის წამომცდეს რამდენიმე ათასიანი დანის დაკარგვის ამბავი?- გამჭოლი მზერით მიაჩერდა ბიჭს
- შენ რომ ვინმეს შეუჩნდები და შენს ყბაში რომ ვინმე ჩავარდება- ჩაიქნია ხელი და კესოს სახლისკენ გზა გააგრძელა
- მამას დაველაპარაკები და გაჩუქებ იმ ხეს, წამოდი ახლა ჯერ შენ მიგაცილო
- კარგი, იცოდე გარკვევით ეწეროს ვინ, ვის ჩუქნის და რას, გაიგე?- მართლა შეჩენილივით არ ასვენებდა და ტექსტს კიდე, მეასედ უმეორებდა ბიჭს.
უკვე საღამოვდებოდა თორნიკე რომ მამის კაბინეტს მიუახლოვდა, თან ცდილობდა სწორად დაელაგებინა კესოს დანაბარები ტექსტი და არაფერი დავიწყებოდა, მართლა რამ ჩააგდო მის ყბაში
- მამა, შეიძლება შემოვიდე?- კარებზე ფრთხილად დააკაკუნა
- შემოდი, მამი. აბა რაო როგორ გაერთეთ ბავშვები მოედანზე?- შვილს ჩვეული სიყვარულით შეეგება კაცი, რომელსაც წარმოდგენა არ ჰქკნდა რომ მისი შვილი მთელი დღე მისივე დანას ეძებდა ტყეში
- მამა, შენთან სათხოვარი მაქვს- ფრთხილად დაიწყო საუბარი
- გისმენ, აბა რამ შეგაწუხა.- თან ხმა დაუსერიოზულდა კაცს, ვაითუ ტვილდიანები გადაყროდნენ და სახეირო არაფერი ექნათ
- ვაშლის ხე ხო იცი, აი ის გალავანთან რომ გვაქვს, მწვანე ვაშლის ხე- დეტალურად ცდილობდა ახსნას, ამოისუნთქა კაცმამ
- ხო, კესო რომ ახლაპუნებს ხოლმე- გაეცინა
- ხოდა ეგ ხე, კესოს მინდა ვაჩუქოთ- ამოთქვა ძლივს
- რა უნდა აჩუქო შვილო? ვაშლის ხე? რატო კიმარა ან როგორ- ეცინებოდა თან უკვირდა შვილის ინიციატივა
- კესოს უყვარს მამა ეგ ვაშლი და მინდა გავახარო. დავწეროთ წერილი და მოაწერე ხელი რომ უფლებას ვაძლევთ სრულიად კონტროლი ჰქონდეს მაგ ხეზე- თან ცდილობდა კესოს ნაკარნახები რამე არ გამორჩენოდა
- მამი, ეს შენ მოიფიქრე?- დაეჭვდა კაცი და სიცილსაც ვერ იკავებდა
- მამა, რა გაცინებს. დავწეროთ რა- შეეხვეწა კაცს
უკვე ბინდდებოდა თორნიკე გიგანი დიდ ფურცელზე დაწერილი ტექსტით რომ გარბოდა ქალდანებთან, ძალიან მოინდომა და იჩქარა, ვაიდა კესოს არ წამოსცდეს სახლშიო
- გამარჯობა, ზურა ბიძია, კესო სახლშია?- სირბილისგან გული ამოვარდნას ჰქონდა
- თორნიკე, რატო ირბინე ამდენი. მოდი დაჯექი. კესო- გასძახა შვილს და სკამი გამოუწია შვილის თანატოლს დასაჯდომად
- გამარჯობა, ჯეკი ჩანო- მხარზე ხელი დაუპარტყუნა ბიჭს ახალმა შესულმა კესომ
- კესო, მე და მამამ ჩვენთან რომ ვაშლის ხეა ის გაჩუქეთ- დიდი გრანდიოზულობით გამოაცხადა თორნიკემ
- რა ვაშლის ხე აჩუქეთ, შვილო?- გაუკვირდა კაცს
- აი მწვანე ვაშლის ხე რომ გვაქვს, კესოს რომ უყვარს- ისევ დაიწყო ახსნა თორნიკემ
- აი, ზურა ბიძია, მამამაც მოაწერა ხელი და როცა მოუნდება კესოს მაშინ შეუძლია დაკრიფოს- როგორც დააბარა გოგომ ისე იმეორებდა
- ვაიმე, მადლობა თორნიკე, როგორ შეწუხდით. მამა, ნახე რა კეთილები არიან. დიდი მადლობა- ჩვეული სიკეკლუცით მიიღო საჩუქარი და ფურცელზე დიდი ასოებით დაწერილი ძღვენი
- მადლობა გადაეცი ვახტანგს- სიტყვებს ვერ პოულობდა კაცი, გაკვირვება გადარბენ- გადმოურბენდა ხოლმე სახეზე
- კარგით, მე წავალ. მშვიდობიანი ღამე- წამოდგა და ხელი ჩამოართვა კაცს
- კარგი შვილო, მადლობა- კარამდე მიაცილა მამა- შვილმა გიგანი
- კესო, შენს ოინებს გავს და რა ჩაიდინე- მოუბრუნდა შვილს და ძლივს იკავებდა სიცილს
- არაფერი მამა, მაჩუქა ხე უბრალოდ- თავი იმართლა და ჩუმად ჯიბით რომ ატარებდა ის მწვანე ვაშლი ახლა უკვე გაბედულად ამოიღო ჯიბიდან.
წლების მერე მარიამის გარეშეც არ წყდებოდა მათი ურთიერთობა, ვახტანგს მოედანზე რომ ეგონა ხოლმე თავისი შვილი, ის კესოსთან ერთად ვაშლის ხის ქვეშ იჯდა და ათას წიგნს კითხულობდნენ… არ ჰგავდა ეს მეგობრობას, არც სიყვარულს და არც სხვა რამეს… ერთმანეთის ყველაფერი ხდებოდნენ ბავშვები… რაც შეუმჩნეველი არ რჩებოდა სოფელს. ერთ დღეს უფროსმა გიგანმა დაიბარა უფროსი ქალდანი
- უყვარდება, ზურა. შენც ხო იცი იზრდებიან და დაოჯახება გარდაუვალი იქნება. სანამ ადათს არ აღვასრულებ თორნიკეს შვილები ვერ ეყოლება, გამიუბედურებენ შვილისშვილებს… გთხოვ, ზურა, ცოტახნით კესო წაიყვანე უცხოეთში, ეს არ იქნება სამუდამოდ. ისინი ჯერ ვერ ხვდებიან რა მოჰყვება აქაურ გაურკვევლობას, ნელ-ნელა თავდასხმები დაიწყეს. ცოდოა კესოც, თორნიკე უნდა კონცერტრირდეს თავის აღსასრულებელზე. გთხოვ, მე დავუფინანსებ მას სწავლას საზღვარგარეთ- მკაცრი ტონი შეცვლოდა გიგანს და მუდარას უგავდა ხმა
- აქაურობას როგორ მოვაშორო, ვახტანგ. აქაა მისი სახლი, მთებშია მისი სული, იქ იმ ვაშლის ხესთან. როგორ ავუხსნა რატო ვუშვებ, რანაირად ვუთხრა არ უნდა გიყვარდესთქო- ხმა გაებზარა ზურას
- უნდა უყვარდეთ, მაგას არ ვამბობ. უბრალოდ ჯერ ამის დრო არ არის, ზურა. ყველა ნაღმზე ვდგავართ, ცოდოა კესოც
- დაველაპარაკები ჩემს ცოლს, ვახტანგ. დაველაპარაკები კესოსაც. ავუხსნი საფრთხეებს- თითქოს მასაც შეეშინდა მოახლოვებული საფრთხისო.
- თორნიკემ არ უნდა გაიგოს. ძალიან გაბრაზდება და ვერ მიხვდება ამას რატო ვაკეთებ.
- იქნებ არცაა სწორი, ვახტანგ. იქნებ ერთად უფრო დაეძლიათ ის რაც გარდაუვალია
- თორნიკე გვარს სჭირდება, ზურა. სიყვარულის დრო ვერ ექნება- აზრის შეცვლას არ აპირებდა კაცი.
- კარგი, ვახტანგ- წამოდგა კაცი მძიმედ, ეგონა 50 კილო ტვირთი მაინც ეკიდა ბეჭებზე ისე გაუჭირდა ადგომა. შვილისთვის სათქმელს დაუმძიმებია მისი სხეული.
- რას ამბობ თუ იაზრებთ? არსად არ წავალ- ყვიროდა უკვე მერამდენეთ თვლა აგერეოდათ
- ასე აჯობებს, შენც იცი აქ მალე რა დატრიალდება. უკვე დაწყებულია, იარაღით დარბიან ლუკა, თორნიკე და ყველა გიგანი. უსაფრთხოდ არ ხარ, ცოტახნით წახვალ და მალე დაბრუნდები. განათლებული, შემდგარი ქალი იქნები, მამი.- ზურას გული ეწურებოდა შვილის ცრემლებს რომ ხედავდა
- ვერ დავტოვებ თორნიკეს - უცებ წამოცდა- მარიამსაც როცა ჩამოიყვანენ გასათხოვებლად- დაამატა მალევე
- კესო, უნდა წახვიდე, დედი- პირველად ამოიღო ციცომ ხმა
- ერთადერთი მყავხარ, არ მინდა ყველა სახლიდან გასვლის წინ შენზე ვნერვიულობდე, დე. არ მინდა იმიტომ რომ თორნიკე გიგანისთვის მნიშვნელოვანი ქალი ხარ ტვილდიანები შენამდე მოვიდნენ- პირველად დასცდა ციცოს ბაგეებს ხმამაღლა ეს სიტყვები
- რას ამბობ დედა- სახეზე ფერი დაკარგა გოგომ
- მთელმა სოფელმა იცის რომ ერთმანეთის მიმართ გულგრილები არხართ, არ ანერვიულო შენი ასაკიანი დედა, შვილო.- შეევედრა ქალი.
არ უნდოდა წასვლა! წასვლა კი არა თორნიკეს გარეშე ერთ წამსაც ვერ წარმოიდგენდა თავის ცხოვრებას. სულ ფიქრობდა ამ დავამ და სიახლიანმა დაპირისპირებამ რა უქნა მთელ სოფელს, ახლა კი ეს მასაც ეხებოდა. დედას ვერ ანერვიულებდა… როგორ უნდა დაეტოვებინა თორნიკე მარტო?!
- რას ქვია მიდიხარ? ხუმრობ?- ვაშლის ხესთან მჯდარი ბიჭი გაავებული ეცა მხრებში გოგოს
- უნდა წავიდე, უნდა ვისწავლო- დედის შიშებს ვერ უმხელდა ბიჭს
- როდის იყო აქედან სადმე წასვლაზე ფიქრობდი? რატო არ მითხარი- ბრაზს ვერ მალავდა
- მალე დავბრუნდები, მართლა.- ცდილობდა ღიმილი არ გაჰქრობოდა სახიდან
- მარტო როგორ მტოვებ? ამ დროს როგორ მიდიხარ- ბიჭის ასეთ მდგომარეობას ვეღარ უყურებდა კესო
- დავბრუნდები- გადმოუვარდა დაუკითხავად ძლივს შეკავებული ცრემლები
- აღარ დაბრუნდე, კესო. აღარასდროს- გაბრაზებულმა, ობლად ჩამოგორებული ცრემლი თითქოს შეუმჩნევლად მოიწმინდა
- ამ ხეს გაბარებ, გთხოვ ნაყოფი არ გაუფუჭო, მოკრიფე და ხალხს დაურიგე ხოლმე- ჩააბარა მისთვის ყველაზე ძვირფასი
- ამ ხეს მოვჭრი და აღარ დაგხვდება, კესარია ქალდანო- კიდევ ჩამოუგირდა ცრემლი. აქცია ზურგი მის საყრდენს, მის საყვარელ ქალს და გაუყვა გზას სახლისკენ მარტო.
ატირებული კესარია ისე გავარდა თავისი საყვარელი ადგილიდან წესიერადაც ვერ დაემშვიდობა ბიჭს.
უკვე მერამდენე მსხვერპლია ხედავ, მკითხველო?! ხედავ, ასე უბრალოდ, დრო და ადამიანის ვითომ დაკვირვებული ნაბიჯი როგორ ისხლეტს გრძნობებს და ანგრევს გზად ყველაფერს?! ხედავ,რამდენი რამ გვაქვს ცხოვრებაში, მთელ სამყაროს და მთელ ქონებას რომ გვირჩევია და მოვა ერთ დღეს ვიღაც და ისე გაგიქრობს თითქოს შენთვის სასიცოცხლოდ მნიშვნელოვანი, ჰაერივით საჭირო არ ყოფილიყოს.
“ რა სასტიკიც არ უნდა იყოს შენი რეალობა და ამ ყველაფრისთვის ფეხის აწყობა შეუძლებელი გეგონოს, ცხოვრების მკაცრი კანონია ასეთი, სვლა უნდა განაგრძო”
* * *
მისაღებში ისხდნენ, უბერავდა ნიავი ოთახს ჩამომსხვრეული ფანჯრიდან.
ტორნადო გადავლილს კი უგავდათ სულები. მარიამის დაკარგვა ვერ გაიაზრეს, თორნიკეს სისხლით ისე გაესვარათ ხელები. მთელი დღის ნაჩხუბრები, ნამტირალები, ნაყვირები, იმედგაცრუებულები, რეალობაში ახალ ფეხშედგმულები, ყველანაირები იყვნენ იმ წამს გიგანები…
- სად არის გიორგი მითხარი, უნდა დაველაპარაკო- გამაყრუებელი სიჩუმე ისევ მარიამმა დაარღვია და დაიხსნა მისი გონება ქაოსისგან
- ახლა გვიანია, ხვალ დაელაპარაკე. აუხსენი და ხმაურის გარეშე დატოვოს აქაურობა- ამოთქვა ვახტანგმა სევდიანად და ამავე დროს გამაფრთხილებელი ტონით
- შენ მე არ უნდა მასწავლიდე ახლა როგორ უნდა მოვიქცე- ხმაში ზიზღი შერეოდა
- არასოდეს, რაც არ უნდა გვადანაშაულებდე ყველაფერში, არასოდეს შეგზიზღდეთ და ასე არ გვესაუბრო, შვილო- ქმარი დაიცვა ქეთევანმა
- არასოდეს ყოფილხართ ჩემი დედ- მამა სრული ამ სახელების აღქმით. ახლაც ქეთევან, შეხედე, უფრო ცოლი ხარ ვიდრე დედა- სიმწრით გაეცინა გოგოს
- არც ჩვენ გვინდოდა რაც ახლა ხდება… თორნიკე ძლივს გადარჩა, ისიც კომიდან არ გამოსულა. უნდა გაყვე უხმაუროდ ალექსანდრეს და აღარავინ აღარ უნდა მოკვდეს, მარიამ-ტიროდა ისევ ქალი
- ისე ამბობ თითქოს ჩემი ბრალია რაც ხდება.არ უნდა გაგეშვით აქაურობისგან ასე შორს. საერთოდ ვერ ვიღებ თქვენს წყეულ სიმართლეს და თქვენ შეთითხნილ მსხვერპლს. ვერც თქვენ ვერ გიღებთ და ვერც სამყაროს ვერ ვიღებ ჩემი მარიამის გარეშე. რა უქენით ჩემს ცხოვრებას? - აღარ ჰქონდა ყვირილის თავი.
- მარიამის გარეშე ყოფნა ყველას გვიჭირს. გვესმის შენი, გთხოვ, ჩვენიც გაიგო. წესით აეროპორტში დაფრინდით თუ არა იმ წამსვე უნდა გაგვეყოლებინე ტვილდიანებისთვის, მაგრამ ვერ ვქენით, შეგვეცოდე, შვილო.
- შეგეცოდეთ? მხოლოდ შეგეცოდეთ? წყეულიმც იყოს ის გრძნობები რომლებიც უამრავია ახლა ჩემს თავში და გულში.
- ბერდიას სიტყვები შენც გაიგე, სამ დღეში უნდა გაყვე
- იცოდა ლატავრამ რაც ელოდა, უსიყვარულოდ, ერთმანეთს გადაკიდებული კაცების კლანჭებში რომ ვარდებოდა და გაგექცათ სულ ყველას. თქვენს ამბიციებს, მესაკუთრეობას, ბორკილებს… აქამდე ვერ მივხვდი რატო მოიკლა თავი. მეც დავადანაშაულე, ზუსტად ისე როგორც ალბათ თქვენ ყველა აკეთებთ ამდენი წელი.ვფიქრობდი, რატო მოიკლა თავი, ხო იცოდა გადაამტერებდა უარესად ერთმანეთს ამათთქო, თქვენი მსგავსი ფიქრები მქონდა მარწუხებივით თავში… აი ეს ხართ თქვენ ყველა ერთად. რა აზრი აქვს ახლა რას ვიტყვი ან რას ვფიქრობ. გამოსავალს თქვენ ვერ ხედავთ ამდენი წელია და მე როგორ ვიპოვო.
- ალექსანდრე კარგი მამის შვილია.- იმეორებდა ვახტანგი
- რა ვთქვი და რა მიპასუხე.რაც ჩამოვედი წესიერი დიალოგი არ გვქონია, სულ ტყუილები, სულ ვითომ დაცვითი სიმართლეები. ჩუმად ვიყავი, დრო მოგეცით. უამრავი შანსი რომ ყველაფერი გეთქვათ, ახლა როცა სიმართლე ვიცი, სხედხართ და ერთმანეთს იცავთ, ერთი და იგივეს მიმეორებთ და ზოგჯერ მეჩვენება რომ რაღაცაში მადანაშაულებთ. ვსხედვართ ახლა და იცით რას მივხვდი? მარიამის გარეშე დიალოგი არასოდეს გვქონია, ის იყო ელჩი ჩვენს შორის და ის გაძლევდათ მიმართულებებს როგორ გესაუბრათ ჩემთან. მარიამის გარეშე გაწყდა ჯაჭვი.- გული ძალიან წყდებოდა ყველფერზე ერთად. გაცხარებული ხელებს იქნევდა, ოთახში ბოლთას სცემდა, თან ჩამტვრეულ ფანჯარას უყურებდა. ვერ ცნობდა თავის გრძნობებს.
- იცი როგორ მიჭირს მეც? დედა ვარ და არ გიცნობ, დედა ვარ და სხვა რომ გიყვარს გეუბნები ისე გაქრეს აქედან არავინ გაიგოსთქო. გეუბნები, მითხოვდი იმ გვარს საყვარელი ადამიანი რომ მოგიკლეს და ძმა რომ დაგიჭრესთქო. მე მტკივა ყველა სიტყვა იქამდე სანამ შენამდე მოაღწევს
- ამდენი წელი გქონდათ ყველაფრის გასააზრებლად და ახლა როცა რამდენიმე საათია სიმართლე ვიცი, ისე მექცევით,თითქოს ჩემი ძმის უსულო სხეული არ მესვენა რამდენიმე წუთის წინ ხელებში- ხელის გულებზე ჯერ კიდევ შემორჩენოდა ძმის სისხლი
- ძმა, რომელზეც ლაპარაკობ ჩვენი შვილია და ჩვენც ისევე გვტკივა როცორც შენ- ბრაზდებოდა ვახტანგი
- ბავშვობიდან ვხვდებოდი რომ თორნიკეს უფრო უფრთხილდებოდით, უფრო მეტს ეფერებოდით ვიდრე მე. ვერ ვხვდებოდი რატო, ვერც იმას ვხვდებოდი როგორ შეგეძლოთ ამის გაკეთება… არ ვიმჩნევდი არასდროს, არც კი გიფიქრიათ რომ შეიძლებოდა ამის გამო ჩემი ძმა შემზიზღებოდა… კიდევ კარგი მარიამი მზრდიდა და სწორად მასწავლიდა ემოციების დალაგებას ჩემს თავში. ვერ ვხვდებოდი რატო იყო ჩვენც შორის ამხელა ბარიერი… ახლა ვხვდები. მე გოგო ვარ, არა მემკვიდრე, უბრალოდ უაზრო ომს შეწირული, თქვენი სიცოცხლის გარანტი. მე ისედაც მალე დაგტოვებდით და ჩემზე ემოცია აღარ გაანაწილეთ- ოდნავ გულის სიღრმეში დამალულმა წყენამ ტკივილით შეახსენა თავი. მთელი ცხოვრება. რომ აიგნორებდა იმ წყენამ
- არასწორად ფიქრობ, ასე არასოდეს ყოფილა. ჩვენთვის ძალიან ძვირფასი იყავი ყოველთვის და ხარ- სახე გაყინვოდა ქეთევანს, სილის გაწნას ჰგავდა შვილის ეს სიტყვები მისთვის
- მაშინ რატო ვიყავი მამიდასთან ერთად და არა დედასთან და რატო დარჩი შენ აქ და არ წამოხვედი ჩემთან ერთად?აღარასდროს აუწიოთ ჩემთან ხმას, მე ასე არ გავზრდილვარ. კესოს ნახვა მინდა, ვიცი მარტო არ გამიშვებთ. მოაყვანინე ვინმეს- ისე აუარა გვერდი და წავიდა თავის ოთახში ზედ არ შეუხედავს ერთად მსხდომი მშობლებისთვის, რომლებიც ერთმანეთის დასაცავად მზად იყვნენ შვილებსაც კი დაპირისპირებოდნენ. პარადოქსია არა?!
ოთახის კარი ფრთხილად გააღო, მარტო დარჩენის შიში ჰქონდა უკვე. ოთახში სადაც კი შუქი ინთებოდა ყველგან აანთო. დაღლილი სხეულით იქვე დივანზე მიესვენა. ელოდებოდა კესოს და ფიქრებით თორნიკესთან იყო, მერე ალექსანდრე ახსენდებოდა, მერე გიორგი, მერე მისი მშობლები. ვერ იაზრებდა თავისი მშვიდი ცხოვრებიდან ამ საგიჟეთში როგორ მოხვდა. ფიქრებიდან ტელეფონის ხმამ გამოიყვანა, რომელიც წარმოდგენა არ ჰქონდა როგორ გაჩნდა მის ოთახში
- გისმენთ- უპასუხა უცხო ნომერს
- მინდა ვიცოდე რომ უკეთ ხარ- ის იყო, მისი ხმა…
- ალექსანდრე?
- ტელეფონი მე გამოგიგზავნე, მინდოდა შენთან საუბარი და იმის მოსმენა რომ თავს უკეთესად გრძნობ- მზრუნველმა ხმის ტემბრმა ოდნავ მოადუნა გოგონას სხეული
- როგორ? როგორ გამოაგზავნე- ვერ ხვდებოდა როგორ ჩნდებოდა ხოლმე მის ცხოვრებაში ისეთ დროს არასოდეს რომ არ ელოდა.
- მტრედს გამოვატანე- ტელეფონს აქეთაც იგრძნო როგორ ჩაეღიმა
- ეგ ის მტრედია,მაშინ ჩემი ცხენზე ჯირითის ამბები რომ მოგიტანა?- გაახსენდა მათი ბოლო დიალოგი და ამ დღეების მანძილზე ასე წრფელად პირველად გაეღიმა
- ეგ მტრედი ახლა ცაშია, ანგელოზად გადაიქცა- ხმა დაუსევდიანდა ბიჭს
- მეც მენატრება და ძალიან მჭირდება- ცრემლი ისევ მოერია
- ტირი?- ხმა შეეცვალა
- მე უკვე ის დღე მაკვირვებს როცა არ ვტირი
- აღარ მინდა ოდესმე იტირო
- შენ უნდა გეთქვა, ალექსანდრე
- ჰო, ალბათ
- დასრულდება ოდესმე ის გაურკვევლობა რასაც ახლა ვგრძნობ?
- დაბადებიდან შენ გერგო ეგ მისია, შენ უნდა დაასრულო
- მძულს მისია რომელიც ჩემი არჩევანი არ არის
- ჩემთან ყოფნის არასოდეს შეგეშინდეს რა
- ახლა ყველაფრის მეშინია
- ხოდა ნუ გეშინია, უძლიერესი გოგო ხარ- იმ წამს ყველაზე საჭირო სიტყვებს ისმენდა კაცისგან ვისთან ჩხუბიც ძალიან უნდოდა ყველაფრის გამო და მაინც… ის იყო ადამიანი ვისგანაც სწორ სიტყვებს და სითბოს გრძნობდა
- როგორ შეგიძლია ახლაც კი ასე მშვიდად იყო?- გულწრფელად აინტერესებდა
- შენ მაძლევ მაგ ძალას
- მე თავად არ მაქვს არაფრის ძალა
- გაქვს, მარტო შენს თვალებს აქვს სამყაროს გადატრიალების ძალა, ამიტომ ხარ რჩეული
- შენს სიტყვებს სხვა რეალობაში გადავყავარ. ამით თავიდან იცილებ ჩემს მომავალში მოსალოდნელ ისტერიკებს?- გაეღიმა ისევ
- არ გეძინება?- ისე მოსწონდა მასთან საუბარი, შეეძლო დილამდე ესაუბრა
- კესოს ველოდები, ჩემი ბავშვობის მეგობარს- ვირტუალურად გააცნო მისი მეგობარი
- ვიცნობ ქალდანს. ყველა იმ დოღში მონაწილეობდა სადაც ქალების დაშვება არ შეიძლებოდა და იმდენს ჩხუბობდა მაინც თავისი გაჰქონდა- გაახსენდა გიჟი თანასოფლელი
- რამდენიმე წუთით მართლა დამავიწყდა ყველაფერი. მადლობა რომ დარეკე
- არ დავრეკე, დაგირეკე
- ჰო, დამირეკე
- ხვალ ჩემებთან ერთად მოვდივარ შენთან- ფრთხილად შეაპარა
- უნდა დამნიშნოთ? რატო წუხდებით რა საჭიროა, აკვანში ხო დამნიშნეთ- ისევ ცინიკური გაუხდა ხმა
- უნდათ სოფელს დაანახონ რომ მშვიდობა ისადგურებს და ზავის პირობას ვასრულებთ- თვითონაც ღიზიანდებოდა ამ ფაქტით
- მშვიდობა ხმამაღალი ნათქვამია, როცა მათე გარეთ დადის და კაცმა არ იცის რას იზამს- გაახსენდა ისევ მისი საზარელი თვალები
- სწორედ მაგიტომ რომ აღარავინ დაეხმაროს მათეს და იცოდნენ რომ ომი სრულდება. მეც არ მომწონს რაც ხდება, მარიამ. ყველაზე ნაკლებად მინდა ეს უაზრო სიტუაცია და ასე ტელეფონით ახსნილი სიმართლე.- ისევ უსევდიანდებოდა ხმა ბიჭს
- ტელეფონი აქ როგორ გაჩნდა, ალექსანდრე?- გაუმეორა შეკითხვა
- მაგასაც მოგიყვები, როცა მშვიდად დავსხდებით. მხოლოდ მე და შენ, იარაღების, ბიძების და მამების გარეშე
- თორნიკე უნდა გადარჩეს, მერე შემეძლება ყველაფრის ბოლომდე გააზრება
- კარგად იქნება- ისევ მშვიდდებოდა, ისევ მოქმედებდა მისი სიტყვები მასზე.
- ახლა წავალ, კესო უნდა მოვიდეს
- კარგი, ხვალამდე-დაუმშვიდობებლად გათიშა ხვალინდელი დღის მომლოდინემ.
    ყველა გრძნობა ერთად ჰქონდა იმ წამს. ყველა ერთმანეთში არეული გრძნობა, არეული ფიქრები, ემოციები. ყველაფერი ისე სწრაფად ხდებოდა გააზრების დრო არ ჰქონდა...მაგრამ იქნებ, უკეთესიც იყო არ გაეაზრებინა და ისე მიჰყოლოდა უკვე გადაწყვეტილს... თავს ნივთად გრძნობდა, შეწირულად,
 ძღვენად,ყველაფერი ერქვა იმ წამს მარიამს, ყველაფერი მისგან დამოუკიდებლად მიღებული, დამოუკიდებლად დარქმეული. მამიდა სჭირდებოდა ახლა ჰაერივით.
 მისი კედელი, ფარი, მუდამ მზად მყოფი სწორი რჩევის მისაცემად.ახლა ცრემლი ექცა საუკეთესო მეგობრად, მუდამ მასთან მყოფად.
-მარიამ,გძინავს?- ფრთხილად შეაღო კარები კესომ. ერთ დროს ქარბორბალამ თავისი ხასიათით. რომ შეხედავდით მასაც ეტყობოდა ის მძიმე კვალი რასაც მათი ყოველდღიურობა უტოვებდათ
-შემოდი,ჰერცოგინია- ოთხად მოკეცილი უცებ წამოდგა ფეხზე, ცრემლი მოიწმინდა
-ტყუილად იწმენდ და მალავ ცრემლს, დაუნახავადაც ვიცი რას გრძობ-მკრთალად გაეღიმა
-ხო გადარჩება თორნიკე, კესო?-იმედიანი მზერა მიანათა დადებითი პასუხის მომლოდინემ
-გადარჩება, შენთვის. იცის რომ ახლა ძალიან გჭირდება. - ისიც გაყიდა მოღალატე ცრემლმა
-იცის რომ აქ ხარ და შენთვისაც გადარჩება, ჰერცოგინია.
-ჰო, მე მისთვის სათქმელი მაქვს სიმართლე.
-რა მოხდა,კესო? მე უნდა ვიცოდე ამაშიც თუ დამნაშავე მე ვარ. უნდა ვიცოდე მე რომ საფრანგეთში ვცხოვრობდი და არაფერი ვიცოდი, კიდევ რა გავანადგურე გზად-მწარედ გაეღიმა,ქეთევანის ნათქვამი გაახსენდა. პირდაპირ არ უთქვამს, მაგრამ მაინც ეჩვენებოდა რომ მას ადანაშაულებდნენ
-შენ არაფერი არასოდეს არ გაგინადგურებია. არავის მოუსმინო ვინც მაგას გეტყვის. არაფერი იცოდი და ვერც გაანადგურებდი. ახლა სხედან და შენ გაწმენდნენ თავიანთ შეცდომებს?
თავისებს მიხედონ სჯობს, თავიანთი გამოასწორონ-სევდიანი გამომეტყველება უცებ შეუცვალა გაბრაზებულმა
-ვის გულისხმობ? ვისზე ხარ ასეთი გაბრაზებული და ნაწყენი, კესარია? გთხოვ, შენ მაინც აღარ დამიმალო სიმართლე.-არასოდეს იყო კესოში ამხელა ბრაზი, იმდენად ეუცხოვა, მიხვდა აქაც მისიანების ხელი ერია
-მაშინ, პირველად გალავნის მიღმა რომ შეგხვდი, იმ დღიდან ვფიქრობდი ამ დღეზე. დღეზე, როცა სიმართლეს გაიგებდი.არ მინდოდა მეც მათსავით მატყუარა გგონებოდი
სულ წნეხის, ზეწოლის ქვეშ ვიყავი. სულ მაფრთხილებდნენ არაფერი წამომცდენობდა. მხოლოდ მარიამი დამიჯენდა ხოლმე წყნარად და მეუბნებოდა რომ მარტო არასოდეს დამეტოვებინე,
რომ თუ ერთ დღეს მეც მომიწევდა ბრძოლა ჩემი საკუთარი ბედნიერებისთვის, მეც მებრძოლა. მარიამი რაღაცნაირი იყო, ყოველთვის ხვდებოდა ვინ რას გრძნობდა და ვის რა სჭირდებოდა იმ წამს.
ჯერ კიდევ იმ დღეს შენ რომ მითხარი ვიმეგობროთო, იმ დღეს გადავწყვიტე არასოდეს დამეტოვებინე მარტო. მუდამ შენს გვერდით ვყოფილიყავი და დავლოდებოდი იმ დღეს,როცა ყველაზე მეტად
დაგჭირდებოდი-თვალები აუწყლიანდა ისევ
-არ გადანაშაულებ,კესო-ისევ გაუღიმა თბილად-მესმის კიდეც შენი.აი ნახე, ერთი დღეც არ გასულა რაც მომახალეს სიმართლე და მეც შევეგუე თითქოს, მეც ვეღარ ვხედავ სხვა გზას.
გავიაზრე, თუ არ წავყვები ალექსანდრეს რა მოხდება. შემომხედე, ჩემს ხელებს დახედე. კიდევ არ ჩამომიბანია ძმის სისხლი. მინდა ეს მახსენდებდეს რისთვის მივდივარ ამ ყველაფერზე.
- ისე გინდოდა ფსიქოლოგობა, თავისუფლება, ჯებირებს მიღმა ცხოვრება, ახლა ამ ტრადიციებში, ამ თემის კანონებში და ყველაზე დიდ ჯებირში მოქცეული როგორ იცხოვრებ? გიორგი?
მას რა უნდა უქნა?- ისევ დაუმძიმდა გული კესოს
-იცი ყველაზე უცნაური რა არის? მასზე ვერ ვფიქრობ. მხოლოდ იმაზე მეფიქრება რომ ალექსანდრეს აქამდეც ვიცნობდი და სიმართლე არ მითხრა-ორივე ხელი აიფარა სახეზე, ამით ცდილობდა არეული გრძნობების
დაფარვას.- ეს ამბავი ნორმლურთან მიახლოვებულიც კი არ არის. მაგრამ მე მინდა შენი ამბავი მოვისმინო,კესო. შენ, კესარია ქალდანს, ასე რომ გიყვარდა აქაურობა, ჩვენი მთები, ცხენები, ვაშლის ხე და ყველაზე
მთავარი... ჩემი ძმა. შენ, აი იმ კესარიამ რატო დატოვე ყველაფერი აქ ასე მოულოდნელად და რას ინახავ მაგ შენს პატარა კეთილ გულში?- ფრთხილად მოუწმინდა ატირებულ მეგობარს ცრემლი. თავისი თავიც
შეამზადა თითქოს.
-არ ვიცი უნდა გეუბნებოდე თუ არა ახლა შენ ამას, როცა თვითონ ძალიან რთული პერიოდი გიდგას-ყოყმანობდა ჯერ კიდევ
-მე მინდა ის მოვისმინო, რაც გამოვტოვე ჩემი ვარდისფერი სათვალეების დახმარებით. დაიწყე,კესო.
- 5 წლის წინ მამამ და დედამ მითხრეს,რომ ეშინოდათ იმის რაც მალე აქ დატრიალდებოდა.იცოდნენ შენ და თორნიკეს მარტო არ დაგტოვებდით. სოფელში ყველამ იცის თორნიკე რომ მოგწონსო.შეეშინდათ, რომ მოახლოვებული ქარიშხალი მეც დამატყდებოდა თავს.მე არ მეშინოდა, მარიამ. არც მაშინ და ახლა საერთოდ. რამდენიმე საათის წინ ჩემს ყველაზე დიდ შიშს ჩავხედე თვალებში. საერთოდ აღარ მეშინია. აღარც გაქცევას და თქვენს დატოვებას ვაპირებ. ვინც არ უნდა მოვიდეს და არ უნდა მთხოვოს ეს. თორნიკემ სისხლი უნდა აიღოს, მკვლელის გვერდით იცხოვრებო? ერთხელ მკითხა დეიდაჩემმა.
მაშინ ვერაფერი ვუპასუხე, ახლა ვიცი, ყველანაირი თორნიკეს გვერდით ვიცხოვრებ. ეს მისი არჩევანი არ იყო, ჩვენ სხვანაირი ცხოვრება გვინდოდა. ნადირობა, ჯირითი, კილოგრამობით ვაშლის ჭამა და რომანების კითხვა.
იმის გამო ვერ დავტოვებ, რაც მისი გადაწყვეტილება და სურვილი არასოდეს ყოფილა. მამაშენს სისხლის ამღები გვარის გამგრძელებელი სჭირდებოდა გრძნობების გარეშე.- მიხვდა, ის თქვა რისთვისაც გვერდის ავლას აპირებდა
-რას გულისხმობ?-ნერწყვი მძიმედ გადაყლაპა მარიამმა
-ვახტანგმა უთხრა ზურას, რომ გავეშვი აქედან,რადგან თორნიკე დიდ ყურადღებას მითმობდა და თორნიკეს არ ჰქონდა დრო ჩემთვის-მწარედ გაეღიმა, ისევ ბრაზი გადაეფარა თვალებს
-ვახტანგმა? მამაჩემმა?-თითქოს  აღარაფერი გააკვირვებდა
-არიციან რომ ვიცი, ჩუმად მოვისმინე  ციცოს  და ზურას საუბარი. თორნიკეს ვერ ვეტყოდი. ახლა კი შენთვის აღარაფრის დამალვა აღარ მინდა,მარიამ.-მზერა ვეღარ გაუსწორა დაქალს
-მე ნუ მარიდებ თვალს, კესო. ჩვენ არაფერი გაგვიკეთებია სამაგისო. მამაჩემი... ხო იცოდა, როგორ სჭირდებოდი თორნიკეს...მამაჩემი რა ადამიანია,კესო?- იმ წამს ნამდვილად თავზე ჩამოემხო ბოლო იმედიც კი,
რომ ეიმედებოდა თავისი ოჯახი. კიდევ ერთხელ შეეცოდა უმარიამო თავისი თავი.
-მე მაშინაც მიყვარდა, ახლაც მიყვარს. არც მაშინ მინდოდა მისი დატოვება. ჩემებს ერთადერთი ვყავარ, ვეღარ ვანერვიულე და დავთანხმდი.- დიდიხნის შეკავებული ცრემლები თავისუფლად იკვლევდნენ უკვე გზას
-ჩემო პატარა, ჰერცოგინია. მამაჩემი როგორ ჩახედავს თორნიკეს თვალებში?-ძლიერად მიიხუტა არანაკლებ ნატანჯი, საიდუმლოებით დამძიმებული სხეული
-ხო მაპატიებს, მარო? თორნიკე ხო მაპატიებს?- ამოიტირა ისევ
-გაპატიებს, როგორ შეუძლია მისთვის ასე ძირფასს არ გაპატიოს. ყველაფერი მოუყევი,კესო. მოუყევი მის მშობლებზეც, ჩვენს მშობლებზე.-შეასწორა უცებ.- გიგანებს დიდიხანი არ შეგვიძლია საყვარელი ადამიანების
გარეშე ყოფნა.
-ახლა არ შემიშვებენ ხო?- თავი წამოსწია მარიამის კალთიდან
-არა,კეს. ჩვენც გამოგვიშვეს. არ გესმოდა, ვატანგი ყვიროდა გადავიხდი რამდენიც საჭიროა და შეგვიშვითო- მწარედ ჩაეცინა
-ჰო, მესმოდა
-მარიამი რომ ახლა აქ იყოს, უფრო მარტივად იქნებოდა ყველაფერი-ისევ ერეოდა მონატრება
-მარიამი რომ აქ იყოს...ყველას გადაგვეფარებოდა ფარად, არ მოუშვებდა ჩვენთან ტკივილს- ტკივილი ამოაყოლა ხმას კესომ
-ისე მენატრება, სულ მესიზმრება. როგორი იყო, არა? სულ სხვაზე ფიქრი შეეძლო. ალექსანდრე ისე ჩუმად გამაცნო არავინ არაფერი იცოდა. ისე შემოუშვა ჩემს ცხოვრებაში, ისე მიმაჩვია... შემამზადა.-ისევ გაეღიმა
-დიდი ხანია იცნობ, მარიამ? დღეს გავიგე რომ ახსენე. კი,მაგრამ როგორ?- წამოსწია ისევ მარიამის კალთიდან თთავი და სევდიანი თვალები ინტერესიანს შეენაცვლებინა. სასაცილო ხდებოდა ხოლმე იმ წამს კესო.
- გიორგის შეყვარებული ვიყავი.მარიამმა რომ გაიგო და მიხვდა გაპროტესტებას აზრი არ ჰქონდა, ახლა ვხვდები, მალევე გამაცნო ალექსანდრე. როგორც ოჯახის მეგობარს ისე ვუყურებდი ძალიან დიდხანს.
იცი როგორ ენდობოდა მარიამი? მეც სხვანაირად ვგრძნობდი მასთან თავს.- ვერ გაუმხილა მთავარი, ვერ უთხრა რომ რამეს გრძნობდა,ან კი როგორ ეთქვა, თვითონაც არ იცოდა ზუსტად
-მოგწონდა,მარიამ? - თვალები ინტერესისგან უფრო უფართოვდებოდა გოგოს.
-კესო, ახლა ამის დროა?ვის აინტერესებს ჩემი გრძნობები? ჩემი შეყვარებული სადღაც აქვე ჰყავთ ჩაკეტილი ამ ველურებს. ის არის ადამიანი ვის გვერდით ჰყოფნაც თავის დროზე მე გადავყვიტე. ეგ იყო ჩემი არჩევანი.
ალექსანდრე შემთხვევით არ მოსულა ჩემს ცხოვრებაში და თავში. ესეც დაგეგმილი იყო, თუნდაც მარიამისგან. გრძნობას, დაგეგმვა არ უნდა სჭირდებოდეს, დაკვეთილს ჰგავს ასე ჩემთვის ეს გრძნობაც.
- და თუ ალექსანდრე იქნება ის ადამიანი ვინც ფარად დაგიდგება და ხიდად ამ ამბავში ამის საზიდად? იქნებ ისაა ადამიანი,რომელიც ყველაზე მეტად იმსახურებს ახლა შენს გვერდით დგომას
-ასე არა,კესო. ასე არ მინდა ვინმეს ვუყვარდე და მიყვარდეს. მე ჩემს არჩევანს ვცემ პატივს,თუნდაც კითხვის ნიშნები მქონდეს გიორგისთან დაკავშირებით. ჩემს შეცდომებზე მინდა ვისწავლო. ჩემს
შეცდომებზე მინდა ფეხიხ წამოვკრა, თუნდაც გული მეტკინოს. სხვები არ უნდა გვიწყვეტდნენ,არ უნდა გვიგეგმავდნენ აკვნიდან მომავალს. ჩვენ თავად უნდა ვეძებოთ ჩვენი გზა, თუნდაც ბევრჯერ შეცდომებ დაშვებული გზა.
ახლა თავს ვერ ვგრძნობ ჩემს ტყავში. არმასვენებს ფიქრები, რომ მე ჩემს არჩევანს ვერ მივყვები. რომ მამიდა შეიწირა ამ უაზრო სიტუაციამ. ვერ ვხედავ საერთოდ მომავალს...- პირველი იყო კესო ვისაც
ასე ღრმად მიმალული ფიქრები გაანდო
-მე მგონი, ალექსანდრე არ არის გულგრილი შენს მიმართ, მარიამ
-იმიტომ რომ ბავშვბიდან ეუბნებოდნენ, უნერგავდნენ მაგ აზრს, არც მისი არჩევანია ჩემი მოწონება. გარემოებამ მოუტანა.
ცოტახნით ისევ სიჩუმე ჩამოწვა ოთახში. ისევ ბოლო ხმაზე მოსაუბრე ადამიანების გრძნობები გამოხატვოდათთ სახეზე... არადა ხმას არცერთი იღებდა. თავიანთ რეალობასთან შეჩვევას ცდილობდა ორივე. არ იყო მარტივი
საქმე.
-ხვალ მოდიან დასანიშნად. თორნიკე ჯერ კიდევ კომაშია. გიორგი აქვე, რომელიღაც ოთახში
-ჰო, მეც გავიგე. სოფელში უკვე ყველამ იცის რომ ხვალ ტვილდიანები მოდიან. საჭირო იყო ყველას სცოდნოდა, რომ იცოდნენ სრულდება თემის განაჩენი
-ხო იქნები ჩემს გვერდით,კესო?-მიანათა გოგოს მომლოდინე მზერა
-რა თქმა უნდა, ვიქნები. ამ დღეს ყველა წლებია ელოდება,მეც კი. ვიცოდი სადაც არ უნდა წავსულიყავი ამ დღეს ნებისმიერ ფასად უნდა გავჩენილიყავი შენთან. მუდამ ერთად, არასოდეს მარტო, გახსოვს ჩვენი
ბავშვობის დევიზი?- ისევ გაეღიმა კესოს
-მუდამ ერთად არასოდეს მარტო- გაიმეორა თავჩახრილმა
-წამოდი, ხელები დაგბანო. ისედაც არ დაგავიწყდება მომხდარი, არ გინდა სისხლიანი ხელები,მარო.
  ფრთხილად წამოაყენა მისი დად წოდებული, დაეხმარა სისხლიანი ხელების ჩამობანაში. მართალი იყო კესო, ისედაც ვერცერთი ვერ დაივიწყდება მომხდარს. თორნიკეს სისხლის ფერს.
-დარჩები დღეს?
-დავრჩები
აღარცერთი ღამე და აღარცერთი დღე იყო ერთანაირი. ყოველ მომდევნო განთიადს ახალი დარდი მოჰქონდა, ახალი სიმართლე, დამახინჯებული, ტრადიციებად შენიღბული, მაგრამ მაინც მათთვის, იქ მცხოვრებთათვის სასიცოცხლოდ მნიშვნელოვანი სიმართლე. გაზაფხული განსაკუთრებით ლამაზი იცოდა სვანეთში. ბარში ხეებს კვირტები აუსხამთ აბჯრად, მთას კი ისევ შემოსვოდა თეთრი. ნიავი სასიამოვნოდ ედებოდა მარიამს სახეზე, უკვე მერამდენე დილას ათენებდა ამ აივანზე და ყოველთვის სიცოცხლის ნაპერწკალს ეს ნიავი უბრუნებდა თითქოს. ყველა წინა განთიადისგან განსხვავებული მარიამი იდგა იმ წამს აივანზე, ყველა წინა დღისგან რადიკალურად გაზრდილი. ნარინჯისფერი ენაცვლებოდა ნაცრისფერ ცას… ნიშნად ახალი დღის გათენებისა… ეს უკვე ნიშნავდა… ტვილდიანები მივიდოდნენ მალე მასთან…
* * *
1 წლის წინ. საფრანგეთი

მარიამები აუზთან ისხდნენ,მზეს ეფიცხებოდნენ და პატარა მარიამის გაკეთებულ წყალწყალა ყავას სვამდნენ
-მარიამ, როდის უნდა ისწავლო ყავის გაკეთება-შეაპარა ღიმილით მამიდამ
-ისევ არ მოგწონს?-ეღიმებოდა მასაც
-ოდნავ მეტი ყავა რომ უქნა მგონი გამოსწორდება ხოლმე პრობლემა
-კარგი შემდეგში ვცდი
-მერამდენე შემდეგია, მარო-ეცინებოდა ქალს
-შენს გულს ვუფრთხილდები,ჩემო ტკბილო ბისკვიტო
-ისემც შენ რა გითხარი
-კარტოფილის შეწვა ხო მასწავლე, ამ კვირაში არ გვეყოფა?-იცოდა მარიამს გააგიჟებდა
-ქალმა ყველაფრის გაკეთება უნდა იცოდეს, ვაიდა ხვალ გათხოვდე-დაიწყო მარიამმა ჩვეული დამრიგებლური ნოტაცია
-მამი, 16 წლისას მათხოვებ? თან ხვალვე?-სერიოზულობას ვერ ინარჩუნებდა
-ქალბატონო მარიამ, სტუმარი გყავთ-დამხმარე გოგონა აუზთან გავიდა ქალბატონების დასაძახებლად
-ალბათ ალექსანდრე მოვიდა-მალევე წამოხტა ქალი
-მამიდა,რატო არ მითხარი სტუმარი თუ გვეყოლებოდა?-ოდნავ ეწყინა კიდეც გოგონას გაუფრთხილებელი ვიზიტი
-უცებ გადამავიწყდა, მიდი, ჩაიცვი და გამოდი
უფროსი მარიამი ჩაცმული იყო და პირდაპირ ბიჭისკენ წავიდა
-ალექსანდრე, როგორ გამახარე,ჩემო კარგო-ქალი მოეხვია ბიჭს
-მარიამ, მადლობა რომ დამპატიჟეთ-გაუღიმა სანდრომაც
-დიდიხანია რაც ჩამოხვედი?
-ახლახანს ჩამოვედი, მიყვარს პარიზი. ნოსტალგიური ქალაქია
-მიხეილი და ნანუკა როგორ არიან
-არაუშავთ, ძალიან ნერვიულობენ. რაც დრო გადის უფრო ეშინიათ
-იციან მარიამი რო გაიცანი?
-არ იციან. არც ის იციან რას ვაპირებ... მაგათ რა ეცოდინებათ მეც არ ვიცი ჯერ-სევდა მოერია ბიჭს
-ყველაფერი კარგად იქნება, თქვენ ამას შეძლებთ-მზურველი ხმა ჰქონდა ქალს
-ვინ ჩვენ?
-შენ და მარიამი
-მაგაში ეჭვი მეპარება, მარიამ
-აუცილებლად მოერევით მათ, შენ და მარიამი აუცილებლად გაიმარჯვებთ
-უკვე აღარაფერი აღარ ვიცი
კარებთან მიყურადებული გოგო კიდევ კარგა ხანს არ შეუმჩნევიათ. მერე ისევ თვითონ გადაწყვიტა შესვლა
-გამარჯობა-თბილად გაუღიმა ბიჭს
-გამარაჯობა, როგორ ხარ?-ხელი გაუწოდა სანდრომ,
-მადლობა,კარგად, შენ?-სანდროს ხელს თავისი მიაგება
-მეც კარგად.უნებლიედ მომესმა და რას მოვერევით მე და შენ?-გოგონამ პირდაპირ ჰკითხა გაგონილი
-სამშობლოს მონატრებას-სწაფადვე უპასუხა ბიჭმა, ისე რომ უფროსმა მარიამმა გააზრებაც ვერ მოასწრო
-ცოტა რთული მოსარევია- ისევ დაუსევდიანდა ხმა გოგონას სამშობლოს ხსენებაზე
-მეგობარმა მითხრა რომ ახლა საქართველო ღვინის ფესტივალზეა წარდგენილი, თუ სურვილი გექნება წავიდეთ-გულწრფელად შესთავაზა ბიჭმა
-მართლა?-გაუკვირდა მოულოდნელი წინადადება
-ჰო, ვნახავთ რას წარადგენს ჩვენი ქვეყანა-ეღიმებოდა მარიამის გაოცებულ სახეზე
-კი,მაგრამ მამიდა, შენ გამიშვებ?-თვალების ფახუნით ახედა ქალს
-არ გჭირდება ეგ გამიშვის მზერა, წადი-გაეღიმა ძმისშვილის ქცევაზე
-მიშვებ? რა გჭირს, რამე ხოარ გაწუხებს- ეცინებოდა მარიამს და გაკვირვებას ვერ მალავდა, მამიდასთან სადმე გაშვების თემა ყოველთვის პრობლემური საკითხი იყო
-კი გაგიშვებ, მაგრამ თუ ჭკვიანად მოიქცევი-გამხიარულდა ქალი გოგოს რეაქციაზე
-ჩავიცვამ, კარგი?ახლავე ჩამოვალ. დამელოდე-ბედნიერი წამოხტა და კიბეებზე აირბინა
-როგორ გაბედნიერდა-გაუკვირდა ბიჭს გოგოს ასეთი რეაქცია
-ხო, უცხოებთან თავიდან მორცხვადაა, მის სურვილს ასრულებ. აბა რა გეგონა-მხარზე ხელი დაადო ქალმა
-იმედია ეს ნაპერწკლები არასდროს ჩაუქრება-ისევ დასევდიანდა ბიჭი
-ალექსანდრე, შენს თავს ნურაფერს აბრალებ.ეს ბედისწერაა... რაც ან ვინც არ უნდა გადაწყვიტოს, დედამიწაზე არაფერი ხდება უმიზეზოდ...ყველაფერს თავისი ახსნა აქვს, ამ ყველაფერსაც-ამ სიტყვებმა ღრმად დაიდო ბინა ალექსანდრეს გულში.
მარიამის მალე მომზადება ნახევარ საათზე მეტხანს გაგრძელდა. კიბეებზე სირბილით ჩამოვიდა მზად ვარო დაიძახა და მოსაცმელის მორგება დაიწყო
-სანდრო, გაბარებ- მეტი არაფერი უთქვამს ქალს. ანდაც მეტი რისი თქმა იყო საჭირო. ყველაზე მეტად ენდობოდა ბიჭს...
-აი ეს შენ დაიმაგრე-მარიამმა საქართველოს დროშის სამაგრი დაუმაგრა მაისურზე სანდროს,თვითონაც იგივე ეკეთა და ხელში პატარა დროშები ეკავა.
-მარიამ, ჭკვიანად მოიქეცი არ გააგიჟო ბიჭი-ისევ ეცინებოდა აჟიტირებული გოგოს ყურებისას
-კარგი, მამიდა. გპირდები
-წავიდეთ?-ალექსანდრე ცდილობდა არ შეემჩნია, როგორ აბედნიერებდა გოგოს ასეთი ემოციების ყურება.
წყვილმა დატოვა სახლი. ალექსანდრემ წინა კარი გაუღო გოგოს, თვითონ კი საჭესთან მოთავსდა.
-მამიდამ დაცვა არ გამოგვაყოლა?-უამრავჯერ გახედვის შემდეგ ჰკითხა ბიჭს.
-არა, არ გამოგვაყოლა-ჩვეული სიმშვიდით უპასუხა სანდრომ
-პირველად მივდივარ სადღაც დაცვის გარეშე,იცი?-აღტაცებას ვერ მალავდა გოგონა
-მიხარია, რომ ამ განცდის მომსწრე ვარ-წრფელი ღიმილი დასთამაშებდა ბიჭს
-რატო გენდობა მამიდა ასე?-არ წყვეტდა შეკითხვების დასმას
-დიდიხანია მიცნობს
-მხოლოდ მაგ მიზეზის გამო?
-სხვა რა მიზეზი უნდა იყოს?
-არ ვიცი-ეწყინა მარიამს ბიჭის მოკლე პასუხები
-მართლა მენდობა, ისიც იცის თუ საჭირო გახდა ბოლო წამამდეც შენ დაგიცავ-გულწრფელი იყო ალექანდრე
-მე?რატო?-გაუკირდა ძალიან
-ამაზე მართლა მოკლე პასუხი მექნება, იმიტომ-გაეღიმა
ხმა აღარ ამოუღია მარიამს.მიხვდა, ისიც არაფერს ეტყოდა... ალექსანდრე მშვიდი მძღოლი გამოდგა. მარიამი ხშირად აპარებდა მისკენ მზერას, ბიჭი კი, მხოლოდ გზისკენ იყო კონცენტრირებული. მარიამს მზერა ბიჭის ნაკვთებიდან მის თლილ თითებზე გადაჰქონდა...რომ მიხვდა დაკვირვება დიდხანს გაუგრძელდა,სწრაფადვე მოაშორა მზერა.
ალექსანდრემ მანქანა პარკთან გააჩერა.
-მოვედით?-მოავლო ინტერესით მზერა გოგონამაც
-ჰო,ფესტივალი ღია სივრცეშია, გადმოდი და დროშები არ დაგრჩეს-გაეღიმა ბიჭს.
-რა ლამაზია-აღმოხდა მარიამს, როცა ღვინის ფესტივალზე საქართველოს კუთხეს მიადგენენ
-საქართველო ღვინის ქვეყანაა, ვინც არ უნდა აურჰყოს ასეა-მხრებში გაიმართა ბიჭი
-რა თქმა უნდა
-დააგემოვნებ?
-კი,ოღონდ მამიდას არ უთხრა
-კარგი,არ ვეტყვი-გაეღიმა ისევ
-რომელი გავსინჯო?
-ჩემი საყვარელი ქისი რომ გაგასინჯო?
-გავსინჯოთ,თან მომიყევი რა არის ქისი
-ეს ქისი არგოხშია მოყვანილი,იცი სად არის არგოხი?!კახეთში,ახმეტის რაიონია.ნახე შეფერილობით ჩალისფერია, მაისის თაფლის ელფერებით. სასიამოვნო, მოტკბო სურნელი აქვს, სადაც თეთრი ატამი, მწიფე მსხალი და მდიდარი ყვავილოვანი სურნელები ჩნდება. მაღალმჟავიანი, გემრიელი ღვინოა, საკმაოდ საინტერესო და ხანგრძლივი დაბოლოებით. ქისი, ჩემთვის საუკეთესო ღვინოა.გასინჯე-საოცრად აღტაცებული საუბრობდა ალექსანდრე,მარიამი მოინუსხა ბიჭის თხრობით.ჯერ ბოკალი აიღო, ფრთხილად გაამოძრავა,სურნელი შეიგრძნო, შემდეგ კი მოსვა.ზუსტად ის იგრძნო რაც ალექსანდრემ აუღწერა.
-მოგეწონა?-ინტერესიანი მზერა მიაპყრო გოგონას
-საინტერესოა, გემოზე და სურნელზე არაფერს ვამბობ. საინტერესო ღვინოა-აღტაცებული იყო ისიც
-მიხარია რომ მოგეწონა,სხვასაც გასინჯავ?
-მირჩევნია ქისის გემო არაფერმა შეცვალოს
ბევრი იარეს და ათვალიერეს თავიანთი მხარის სუვენირები და წარმოდგენილი პროდუქტები.უცებ მარიამმა ტირი დაინახა,სადაც ბავშვები რიგში იდგნენ და მონაცვლეობით ესვროდნენ სამიზნეებს რომ სათამაშო მოეგოთ.
-გინდა ვითამაშოთ?-ბიჭს უყურადღებოდ არ დარჩენია გოგონას მზერის ობიექტი
-მე სროლა არ ვიცი, არ გამომდის
-გასწავლი
-შენ იცი?
-ვიცი
-რატო იცი?
-უბრალოდ, მამამ მასწავლა დიდი ხნის წინ.თავის დაცვა ყველა სიტუაციაში უნდა შეგეძლოს
-მამიდასავით მელაპარაკები ახლა-გაეღიმა მარიამს სანდროს სერიოზულ ტონზე
-ანუ მამიდა სულ სიმართლეს გეუბნება-გაეღიმა ბიჭსაც
-ოჰო
-წამოდი, გასწავლი
მარიამი გაკვირვებული მიყვებოდა ბიჭს. თოფი აიღო სანდრომ, დამაკვირდიო უთხრა და ერთმანეთის მიყოლებით დალაგებული ბოთლები მონაცვლეობით წააქცია.ყველა გაოგნებული უყურებდა. წამყვანმა დიდი სათამაშოს გადმოღება რომ დაიწყო სანდრომ უთხრა რომ დრო მიეცა და გამარჯვებულად მხოლოდ მაშინ ჩაეთვალა, როცა მარიამი წააქცევდა ყველას.
-მე ვერ შევძლებ, მართლა არ გამომივა
-გამოგივა, კონცერტრირდი
გოგონამ იარაღი მოიმარჯვა ქილა მიზანში ამოიღო და დიდხანს შეყოვნდა
-მარიამ, მოეშვი, მხრები ძალიან დაძაბული გაქვს. მიზანს დააკვირდი, ჩაისუნთქე, ამოისუნთქე და ესროლე
-ვცდილობ,მაგრამ ხელი მიკანკალებს
-იმიტომ რომ დაძაბული ხარ, უბრალოდ დამშვიდი. ღმერთო, რა ემოციური გოგო ხარ-ეცინებოდა მარიამის გამომეტყველებაზე
-კარგი, ვცდი. არ დამცინო თუ არ გამომივიდა
-გამოგივა.მხრები დაბლა ჩამოუშვი. მოდი-უკნიდან ამოუდგა, იარაღის მყარად დაჭერაში დაეხმარა. მარიამმა ჩაისუნთა, ამოისუნთქა და ისროლა...
-ვაიმეე, წაიქცაა. დაინახე ალექსანდრე წაიქცაა-ხტუნაობდა და ყვიროდა
-დავინახე, პირველივე სროლაზე გამოგივიდა.ყოჩაღ-ეღიმებოდა ბედნიერი მარიამის დანახვისას
-დანარჩენებიც უნდა წავაქციოთ,ალექსანდრე. დამაკვირდი-მოეზადა ისევ და ყველა ქილა ერთიმეორის მიყოლებით წააქცია.
ალბათ წარმოიდგენთ, როგორ გაგიჟდებოდა ბედნიერებისგან მარიამი... მარიამის ბედნიერებისგან კი სანდრო... მოიგეს დიდი სათამაშო ჟირაფი, რომელიც მარიამისხელა იყო და ძლივს დაჰქონდათ... მარიამმა ტირის მერე უამრავი ატრაქციონი მოიარა. ალექსანდრეს ეგონა ბავშვი ჰყავდა სასეირნოდ გამოყვანილი ისეთი ატრაქციონები მოსწონდა მარიამს. არ შეეძლო ყველა გოგონას ქმედებაზე არ გასცინებოდა... ის ისეთი ლაღი იყო, ჰარმონიული, თავისუფლებას მოწყურებული... წასვლის წინ ვერ მოითმინა, ისევ წააქცია ქილების ორი ზოლი და მეორე მოგებული სათამაშო გვერდით წაგებულ ბავშვს აჩუქა...
უკვე ბინდდებოდა და სახლში წასვლის დრო იყო, ვერ გეტყვით მარიამი დაიღალათქო,მაგრამ სანდრო აშკარად მიქანცული იყო
-ალბათ დაგღალე,ხო?-შეამჩნია რომ წინ მიმავალს სანდრო გვერდით აღარ მიყვებოდა
-უბრალოდ ვერ ვხვდები ამხელა ენერგია საედან გაქ-გაეღიმა ისევ
-იცი რამდენიხანია ასეთი თავისუფალი არ ვყოფილვარ?! გასართობ ცენტრებში, ატრაქციონებზეც კიარ ვმჯდარვარ დაცვის გარეშე... ეს დღე არასდროს დამავიწყდება. მადლობა, ალექსანდრე-თბილად გაუღიმა ბიჭს და ნელი სვლა განაგრძო...
იმ საღამოს მარიამი ყველაზე ბედნიერი იყო. იმ საღამოს მარიამმა იგრძნო რა სწყუროდა ყოველთვის... თავისუფლება...ესაა გრძნობა,რომელიც ფრთებს გასხამს...გაძლიერებს...არ გამძიმებს,პირიქით... ეს გრძნობა მოუტანა სანდრომ…
იმ წამს მარიამს ეწოდა თავისუფალი!
* * *
- შენ რაღატო არ გძინავს, ლიზა?- თავზე წამოადგა ალექსანდრე დივანზე ოთხად მოკეცილ დას.
- სად იყავი ასე ადრე, სანდრო?- გასწორდა ძმის დანახვისთანავე
- დიდიხანია ვეღარ მძინავს და ცხენით გავისეირნე-დაღლილს უგავდა სახე- შენ რატო ვერ იძინებ?
- ყველაფერზე ვფიქრობ. ბიცოლა მოვარდა გუშინ, თქვენ ვერ დაიცავით ჩემი ოჯახი და შეწირეთ მირხა და მათე მსხვერპლადო. ძლივს დააწყნარეს. არადა ბიცოლამაც ხო იცის რომ მისმა ქმარმა და შვილმა თვითონ გადაწყვიტეს ამ ამბის სხვა მხარეს დგომა. გიგანების მსხვერპლზე არავინ ფიქრობს. ქალი მოკლეს, თორნიკე ძლივს გადარჩა, ხვალ კი 18 წლის გოგოს ძალით ვნიშნავთ- ხმა უტყდებოდა პატარა ტვილდიანს
- მირხამ ის მიიღო რაც დაიმსახურა. უამრავი ადამიანის გაუბედურება მის კისერზეა, ლიზ. მარიამ გიგანი მკვდარი რომ არის და მათე იარაღით გიჟივით დარბის ეგეც მის კისერზეა. მისი ბოროტი ამბიციების და ზრახვების კისერზე.- გვერდით მიუჯდა დას
- მათეც მეცოდება, ალექსანდრე. აჰყვა მამამისის ამბიციებს- სადღაც ბოლო იმედს იტოვებდა რომ არსებობდა რაიმე მათ გარშემო რაც გაამართლებდა რომელიმეს ქცევას
- მათეს ვინც პირველი იპოვის ის გაუსწორებს ანგარიშს. იმას მიიღებს რაც დაიმსახურა. გთხოვ, მიიღე ეს გარდაუვალი ფინალი
- მარიამზეც ვფიქრობ- ფრთხილად უხსენა ძმას მისი სახელი - როგორ იცხოვრებს ჩვენთან, როგორ შეეგუება სვანეთს და აქაურ წესებს. მისი მამიდის მკვლელის ოჯახის წევრები ვართ,სანდრო. უსიყვარულოდ ათხოვებენ 18 წლის ასაკში. ძმა ისევ კომაში ჰყავს. ძალიან მეცოდება. როგორ უნდა გაუძლოს- გულწრფელად წუხდა თითქმის მის თანატოლზე.
- არანაირ წესებთან შეგუება არ მოუწევს, ლიზ. ციხეში არ მოგვყავს, იცხოვრებს ჩვეულებრივი ადამიანივით. არავის აქვს უფლება თავზე მოახვიოს ის რისი გაკეთებაც მას არ უნდა. რა თქმა უნდა, გათხოვებას არ ვგულისხმობ.-მზად იყო მისთვის ფარი ყოფილიყო, ვერავინ გაუბედავდა მის ცოლს ზედმეტს,მაგრამ თავში მაინც მისი დის სიტყვა ესმოდა- უსიყვარულოდ. რამდენი რამ გადაიტანეს, რამდენი კიდევ წინ ელოდათ და მის გულს მხოლოდ ეს სიტყვა ხვდებოდა ცუდად.
- შენ იცნობ დედაჩვენს სანდრო. ნანუკა არ მისცემს დროს რომ შეეგუოს აქაურობას, არც თემი.
- ლიზა, რამდენი გიფიქრია- გაეღიმა დის გულწრფელ ფიქრებზე.ესიამოვნა კიდეც მარიამზე რომ ფიქრობდა
- მამა ეუბნებოდა დედას, თურმე იცნობენ ერთმანეთსო. მართლა იცნობ, სანდრო?- ფრთხილად შეაპარა ძმას მთავარი შეკითხვა რაც აწუხებდა
- ვიცნობ
- როგორი გოგოა?
- რძლის შეფასების დროა, ლიზა?- გაეღიმა ისევ ლიზას მზერაზე
- უბრალოდ მაინტერესებს დედას თუ გაუძლებს- თვითონაც გაეღიმა გოგოს
- გაუძლებს, ლიზ. ძლიერი გოგოა და ყველაფერს გაუძლებს.
ნელ-ნელა ახმაურდა ტვილდიანების სახლი. მოთქმა- გოდება გამოდიოდა გვერდითა სახლიდან, მირხას დასტიროდა ოჯახი.
"არ აქვს მნიშვნელობა რომელ ომზე ვსაუბრობთ, იქ გამარჯვებულებს ვერ იპოვით. ორივე მხარე აგებს."
უკვე ახმაურებულიყო სოფელი, ნამდვილად დიდი დღის მომსწრენი ხდებოდნენ. დღეს დასრულდებოდა წლების წინ დაწყებული, დღეის შემდეგ აღარანაირი სისხლისღვრა აღარ იქნებოდა სოფელში. დაწყნარდებოდნენ ოჯახები… დიდმა თუ პატარამ ყველამ იცოდა 18 წლის მარიამ გიგანის ამბავი, ჯერ კიდევ შავად შემოსილი, ობლად წოდებული, სიკვდილ-სიცოცხლის გასაყართან ყველაზე ახლოს მდგარი გოგოს ამბავი. ხმები ეზოდან ეზოში, სახლიდან სახლში გადადიოდა, ერთი სული ჰქონდათ მზის შუქზე როდის ნახავდნენ ამდენი ხნის ლოდინის შედეგს. უკვე დანათესავებულ, ცოლ-ქმარ ტვილდიანსა და გიგანს. ვიღაცებისთვის ეს სანახაობა იყო, ინტერესის დაკმაყოფილება,ვიღაცებისთვის კი ცხოვრების მთავარი კალაპოტის ცვლილება, თავისი ყველანაირი აღქმით.
დილიდან ემზადებოდა ნანუკა, დიდად არც მას ჰხიბლავდა მათი ამბავი. მარიამ გიგანის დაბადების დღიდან რომ გაამზადა ის ბიჭედი ასჯერ შეამოწმა ჩანთაში.
- დედა, შენ რომ იცი ათასი კითხვები არ დაიწყო იქ- ზუსტად მესამედ აფრთხილებდა ლიზა
- მე კარგად ვიცი რაც უნდა ვიკითხო. იმედია ნერვებს არ ამიშლიან, ხმაურის გარეშე მივალთ გავუკეთებთ ამ დაწყევლილ ბეჭედს და უხმაუროდვე წამოვალთ- ცოფებს ყრიდა ქალი
- ყოჩაღ, დედა. რა სასიამოვნო შემართებით ხარ. ის გოგო შენი რძალი ხდება, შვილის ცოლი. უკვე ნუ იქმნი ეგეთ განწყობას- არ ნებდებოდა გოგოც
- მამაშენის ბრალია, ხო ამბობდა ბერდია თავიდანვე, მათეს გავაყოლოთო. შეწირა თავისი შვილი ვიღაც ყოფილ მეგობარს. დაუნგრია ჩემს შვილს მომავალი.- ამდენი წლის განმავლობაში ასჯერ ნათქვამს იმეორებდა ისევ.
- დედა, ალექსანდრემ არ გაიგოს . ხო იცი, ძალიან ბრაზდება. გიგანებთან მივდივართ, გოგოს ვნიშნავთ, ვინც რამდენიმე დღეა დედობილი დაკარგა. გაითვალისწინე მაგ ოჯახის ტრაგედია.
- ნუ მასწავლი როგორ მოვიქცე, ლიზა. 47 წლის ვარ, შენი დარიგებები არ მჭირდება ამხელა ქალს
- თანაზიარობის გრძნობა გჭირდება, დედა. მე არ გარიგებ, უბრალოდ არ მინდა ალექსანდრეს პრობლემა დაუმატო და საფიქრალი- ძმის რეაქციაზე ნერვიულობდა ლიზა, იცოდა ნანუკა დიდხანს არ გაჩუმდებოდა.
- წასვლის დროა- მისაღებიდან დაიძახა მიხეილმა
- დაუძახე სანდროს, ღმერთო, ეს რა დღე დაგვიდგა- ისევ ვიშვიშებდა ქალი
- აქ ვარ და წასვლამდე თქვენთან საუბარი მინდა- კართან შედგა
- გისმენთ, შვილო- გვერდით ამოუდგა მიხეილი
- მესმის, რომ სიტუაცია ნორმალურს არც კი გავს, ისიც მესმის რას რის ფასად ვაკეთებთ და მინდა თქვენც გაითვალისწინოთ რომ ისინი არიან ახალგაზრდა ქალის ჭირისუფლები. დედა, გთხოვ, ზემდეტი კითხვების და შენი დამოკიდებულების გამოხატვის გარეშე დავასრულოთ ეს დღე და ჩემი და მარიამის საკითხიც. უნდა გავუგოთ მათ. სოლომონ, დავით, თქვენი იმედი მინდა მქონდეს და მინდა გენდობოდეთ რომ არასოდეს არაფერი იმის საწინააღმდეგო არ მოხდება ვიდრე თქმულია. - გვერდით მდგომ ნათესავებს მხარზე დაარტყა ხელი-მარიამი ჩემთვის აკვნიდან დანიშნულზე ბევრად მეტია, ამიტომ ეს არ იქნება მხოლოდ თხოვნა რომ მას ისევე გაუფრთხილდეთ და ის ისევე გაითვალისწინოთ როგორც მე გავაკეთებ ამას, ეს მოთხოვნაც კი იქნება ჩემგან.- მკაცრი ჰქონდა მზერა. პირველად ახსენებდა მარიამს სხვა ამპლუაში მისი ოჯახის წინ
- ეს როგორ გავიგოთ,სანდრო?- ისევ გათეთრდა ნანუკა
- როგორც ვთქვი ისე გაიგეთ, დედა. პატივისცემა არ დაკარგოთ გიგანების მიმართ
- შენს გვერდით ვარ, შვილო. შენი იმედი ტყუილად არასოდეს მქონია- გაეღიმა მიხეილს
ორი მანქანით მიდიოდნენ ტვილდიანები. მხოლოდ საგვარეულო ბეჭედი მიჰქონდათ თან. უკან მოიტოვეს მირხას სახლიდან ჭირისუფლის შემზარავი გლოვა. თითქოს იქვე სადღაც, ვიღაც ფურცლით და კალმით ხელში იწერდა, +1 მსხვერპლი. ამ გაურკვევლობას, ამბიციებს, ტრადიციებს შეწირული მსხვერპლი.
გზად გავლილი ყველა ღობის მიღმა იდგა ერთი სხეული მაინც, ვინც ელოდებოდა მათი მანქანების ჩავლას, ნიშნად იმისა, სრულდებოდა თქმული.
ფანჯრები ჰქონდა ჩამოწეული ალექსანდრეს, სუნთქა აღარ შეეძლო თითქოს. გული ამოვარდნას ჰქონდა. არ იყო ეს ჩვეულებრივი ნიშნობა, ყველაზე შორსაც კი იყო ჩვეულებრივისგან, მაგრამ არც მარიამ გიგანი იყო ჩვეულებრივი მისთვის. ყველა მისი სახელის გონებაში გავლისას გრძნობდა საოცარ ძალას, რომელიც აიძულებდა ნაბიჯების გადადგმას. მხოლოდ მისთვის… ხვდებოდა მის მსხვერპლს, ხვდებოდა რა რთული იყო მისთვის ახალი რეალობის მიღება, მაგრამ მზად იყო ყველა ბარიერისთვის. მხოლოდ მისთვის… მხოლოდ მის გამო…
გიგანების სახლთან გაჩერდნენ მანქანები, გაძლიერებული ჰყავდა დაცვა ვახტანგს. პირველი მიხეილი გადმოვიდა მანქანიდან, გვერდით ამოიყენა ოჯახი და შეუძღვა მათ ეზოში. ბოლო ვიზიტი ახსენდებოდა ვახტანგთან. მაშინ ჯერ კიდევ ცოცხალი ჰყავდა კაცს და, ახლა მასაც ძალიან უჭირდა მასთან შეხვედრა. წლები ელოდნენ ამ დღეს, იცოდნენ ამ წუთებს ვერსად გაექცეოდნენ, მაგრამ მაინც რთული იყო იმ ბილიკის გავლა, რომელიც სახლამდე უძღვებოდა სტუმრებს. უჩვეულო ამინდი იყო იმ დღეს, ცა განსხვავებულად მოქუფრული. დილით ამინდს თითქოს კარგი პირი უჩანდა, უცებ შესცვლია ხასიათი ბუნებას… იქნებ ნიშანიც კი იყო.
კარებთან ბერდია და თემის რამდენიმე წევრი დახვდათ, წინ შეუძღვნენ ტვილდიანებს, კარის ზღურბლსაც კი მძიმედ გადააბიჯა თითოეულმა, ყველას თავისი ფიქრი ჰქონდა. მისაღებში დახვდათ ვახტანგი, ქეთევანი, ლუკა, გელა და ლექსო მისი ოჯახით. შავად შემოსილიყო ორივე გვარი.
- სალამი- დაიძახა ბერდიამ- დღევანდელმა დღემ ჩაიროს იარაღის და დაპირისპირების გარეშე. სანამ მარიამი მოვა , დავსხდეთ და დავილაპარაკოთ, უფროსებმა გაისაუბრეთ ჯერ- მკაცრად დაიწყო ბერდიამ. სიჩუმე იყო გარშემო. ხმას არავინ იღებდა.
- შემოდით, დასხედით- გიგანებიდან ხმა ამოიღო ლექსომ. ქეთევანი და ვახტანგი იდგნენ ისევ უხმოდ.
- იქნებ უბრალოდ მარტივად დავნიშნოთ გოგო და წავიდეთ?- სოლომონი ვეღარ უძლებდა მამაკაცების მზერისგან გამოწვეულ დაძაბულობას.
- მარტივად ვერ მოგვარდება ეს ამბავი, სოლომონ. მათე გვყავს საპოვნელი, სისხლი აქვთ საბოლოოდ გიგანებს ასაღები. ეს მარტივი თემა არაა. მათეს არ აინტერესებს მარიამი გაჰყვება თუ არა ალექსანდრეს, მას პირადი შურისძიება აქვს მიზნად. სიფრთხილეებზე და მოსალოდნელ თავდასხმაზე გვაქვს სასაუბრო.- ხმა არ ეცვლებოდა ბერდიას, ბრაზობდა დაგვიანებულ დიალოგზე, რომელსაც ამხელა მსხვერპლი მოჰყვა.
- მათეს არცერთი ტვილდიანი არ ახლებს ხელს, თუ თქვენ იპოვით ჩვენამდე, მოგვიყვანეთ და გიგანი აღასრულებს. თორნიკე ჯერ კიდევ საავადმყოფოშია, კომაში.ლუკა მიხედავს მათეს. იმედია ტვილდიანებს გეყოფათ ნამუსი და თუ ჩვენამდე იპოვით არ დამალავთ მას- ცინიკური იყო ლექსო
- შენი და მირხას შეუგნებლობამ მიგვიყვანა აქამდე, ლექსო. ტონს დაუწიე და წესიერად მოგვიხსენიე- ფეხზე წამოდგა ალექსანდრე
- მამაშენს საუბარს ნუ ასწრებ,ახალგაზრდავ.- გაეღიმა წამომდგარ ბიჭზე
- მე ვასრულებ დღეს წესს, მე გადმოვიბარე ყველა საკითხი. ამიტომ მე მესაუბრეთ. ვახტანგ, თქვენი დიდი პატივისცემის მიუხედავად, ლექსო უკანასკნელი ადამიანია ვინც ტვილდიანებს მორალს უნდა გვიკითხავდეს ახლა. არაა ამ საუბრების და უკვე ისედაც ნათელი სიტუაციის ტკეპნის ადგილი. დავაგვიანეთ, ყველამ ერთად და არა რომელიმე გვარმა. ორივე გვარის პასუხისმგებლობაა რაც დაგვემართა. დავაგვიანეთ დანაპირების ასრულებაც და ვიმსხვერპლეთ მარიამი. მათეს გადმოგცემთ თუ ჩვენ ვიპოვით თქვენზე ადრე. ამას კითხვის ნიშნები არ სჭირდება. კაცურ სიტყვას გაძლევთ, არცერთი ჩემი საქციელი თქვენს მიმართ კითხვის ნიშნის ქვეშ არ დადგება, ვახტანგ.- მიმართა პირდაპირ უფროს გიგანს, რომელიც დეტალურად უსმენდა ალექსანდრეს ყველა სიტყვას. სჭირდებოდა ხელჩასაჭიდი, რომ მის შვილს ღირსეულ კაცს ატანდა.
- გამოიყვანეთ მარიამი, გავუკეთოთ ბეჭედი, თორემ სუნთქვა აღარ შემიძლია ამ გარემოში- ნანუკას ხმამ მოაფხიზლა ყველა.
- ჩვენც ვერ ვსუნთქავთ, ნანუკა- ამოიღო ხმა ქეთევანმაც- გაუფრთხილდით მას, მხოლოდ ერთს გთხოვთ- მიმართა ტვილდიანებს
- მოიყვანე მარიამი კესო- ქეთევანმა დაუძახა სახლში ახალ შესულ კესოს.
- მარიამ- კიბეები სწრაფად აირბინა კესარიამ, სუნთქვა ჰქონდა გახშირებული. ოთახში არ დახვდა მარიამი, იფიქრა აბაზანაშიაო. არც იქ დახვდა, არც აივანზე. არ იყო მარიამი იქ სადაც აუშვეს კესო. არცერთ ოთახში იმ სართულზე, გიჟივით აღებდა ყველა ოთახს, ვერსად იპოვა დობილი.
- ღმერთო, სამზარეულოში იყოს- ლოცულობდა გულში და კიბეებზე ჩუმად ჩაიპარა მის მოსაძებნად
- გოგოებო, მარიამი სად არის- ფერდაკარგული მიადგა მზარეულებს.
- თავის ოთახში იყო ბოლოს, რა გჭირს, კესო- ფრთხილად დასვა ნინიმ გაფითრებული გოგო.
- მარიამი არ არის ზემოთ და არც მისაღებში- ამოთქვა ძლივს.
- მათ უნდა ვუთხრა. ღმერთო- უცებ წამოხტა ფეხზე და გავარდა მისაღებში
- მოიყვანე, კესო?- გაუკვირდათ მარტო რომ შევიდა ოთახში
- ქეთევან, მარიამი სახლში არ არის- ძლივს ამოთქვა სიტყვები გოგომ
- რას ქვია სახლში არ არის- ფეხზე წამოდგა ვახტანგი
- ზემოთ და სამზარეულოში არ არის, სახლში არსად არ არის- აუკანკალდა ხმა.
- სასწრაფოდ შეამოწმეთ მარიამის საფლავზე ხო არ არის, თორნიკესთანაც. ყველგან მოძებნეთ- ხმა შეცვლოდა ალექსანდრეს. ყველა წამოიშალა ფეხზე
- გაიქცა? მარიამი გაიქცა, ქეთევან?- დაიწყო ყვირილი ნანუკამ
- არ გაიქცეოდა, მარიამმა იცოდა რა მოხდებოდა რომ წასულიყო- ხმა უკანკალენდა ქეთევანსაც.
- აი თქვენი საფრანგეთში გაზრდილი შვილი- გაეცინა ცინიკურად ქალს
- მარიამი არ გაიქცეოდა, დღეს დილითაც ველაპარაკე, არ აპირებდა მსგავსს არაფერს- ტიროდა კესო.
ალექსანდრე ადგილს ვეღარ პოულობდა, ყველგან გაგზავნა დაცვის ბიჭები, ვახტანგმაც სვანეთის ყველა კუნჭულში მოითხოვა მისი ძებნა.
- გიორგი სად გყავს,ვახტანგ?- უცებ გაახსენდა მივიწყებული ალექსანდრეს, გულმა უფრო დაუწყო ძგერა. ჯერ არ იცოდა ნამდვილად ისე იყო თუ არა რასაც ფიქრობდა. გაფიქრებამაც დაშალა ნაწილებად.
- გიორგი ვინ არის?- არ ჩუმდებოდა ნანუკა
- გიორგი სად გყავთმეთქი- დაიყვირა ალექსანდრემ
- ლექსო, სასწრაფოდ ნახე ეზოს უკანა სახლში თუ არის ის ბიჭი ისევ იქ სადაც დატოვეთ- სავარძელში მძიმედ დაეშვა კაცი, გულზე იჭერდა ხელს.
ლუკა გაიქცა პირველი სახლისკენ, უკან გაყვა გაავებული სანდროც. ცარიელი იყო. არ იყო იმ სახლში გიორგი ტიკარაძე სადაც გიგანებმა გამოკეტეს, ისიც არ იყო.
იარაღი ამოიღო სახე წაშლილმა ალექსანდრემ, გაშმაგებული გავარდა ეზოში, ერთ გასროლას მეორე მიაყოლა. ჰაერში ისვროდა გიჟივით.
- არ არის გიორგი იმ სახლში, ვახტანგ.- ხმა აღარ უგავდა ადამინისას სანდროს
- ღმერთო, მიშველე- ამოიტირა ქეთევანმა
- გიორგი ვინ არის, ვახტანგ?- სანდრო ისე წამებში დაემსგავსა არაადამიანს ბერდიამ მხოლოდ ახლა მოახერხა სიტყვის თქმა
- მარიამი უყვარს- ძლივს ამოთქვა კაცმა, ცალი ხელით გულს იჭერდა ისევ
- საყვარელთან ერთად გაიქცა?- ექოსავით გაისმა ნანუკას ხმა
- მოვკლავ, გეფიცები, მოვკლავ- ნერვიულად დადიოდა სანდრო. ვეღარ გაეგო რა ექნა. სვანეთის ყველა გასასვლელი გადაკეტეთო ბრძანა ბერდიამ.
- არ გაიპარებოდა გიორგისთან ერთად, სხვა ამბავია აქ. დილით ვნახე სახლში სანამ წავიდოდი, მზად იყო თქვენთან შესახვედრად- წამოდგა ფეხზე კესო და სანდროს მიუახლოვდა
- ფაქტი სხვაზე მეტყველებს- ხმაც კი შეცვლოდა სანდროს
- ხოდა გეუბნები რომ რაზეც მეტყველებს არაა სინამდვილეთქო- ხმას აუწია კესომაც- რაღაც სჭირს, რაღაც უჭირს, ზუსტად ვიცი. შენც ხო იცნობ. კარგი, ესენი ნერვიულობენ გაიპარაო. ალექსანდრე, მითხრა რომ ერთმანეთს იცნობთ, თუ მარიამს იცნობ, შეუძლებელია არ იცოდე რომ არასოდეს, მარიამი არასოდეს არ გადადგამდა ისეთ ნაბიჯს რაც მის გარშემომყოფებს დააზიანებდა. სასწორზე ადამიანების სიცოცხლე დევს. ვახტანგ, ქეთევან, შემომხედეთ, თქვენს შვილზე ვსაუბრობ. არ იცნობთ მას? - ხმა უკანკალებდა გოგოს, მაგრამ მარიამზე ცუდს არავის ათქმევინებდა
- არ იცნობენ, როგორ შეიძლება 18 წელი შვილი სხვაგან გყავდეს გაშვებული და მას იცნობდე. გაიზარდა იქ ევროპაში და არ უნდოდა ეს ჩვენი თემის განაჩენი და იარაღი. დიახაც გაიქცეოდა.- ისევ კაპასობრა ნანუკა
- ალექსანდრე, მათ ნუ უსმენ. შენს გულს უსმინე- თითი მიადო გულთან კესომ- მარიამი არ დაგვტოვებდა მარტო, სხვა რაღაცაშია საქმე. მოძებნეთ გიორგიც, ეძებეთ ყველგან. გული ცუდს მიგრძნობს- ისევ დაუბრუნდა სავარძელს კესო, სუნთქვაც კი უჭირდა იმ ხალხთან ერთად.
- გოგომ ვერ აიტანა განაჩენი და გაიქცა. რა მოხდება ახლა? ისევ იარაღით უნდა ირბინონ ჩვენმა შვილებმა?- აჰყვა ლია ნანუკას
- რა ვეღარ დაიღალეთ ერთი და იგივეს გამეორებით, გეუბნებით გოგო დილით ვნახე და არაფერს აპირებდა მსგავსთქო. ვჭირდებით, რაღაც უჭირს და ვჭირდებით- ყვიროდა კესო
- შენ რა იცი, შვილო. ახლა რა მოხდება, ბერდია?- მიუბრუნდა მიხეილი ბერდიას.
- ვილოცოთ რომ გაქცეულები არ იყვნენ
- გაიქცეოდნენ, უეჭველად გაიქცეოდნენ- არ ჩუმდებოდა ნანუკა, მიუხედავად იმისა რომ თვალებს უბრიალებდა ლიზა გაუჩერებლად. ხმას არ იღებდა სანდრო.უსასრულობაში იყურებოდა ფანჯრიდან.
ადამიანები, როცა ვჩუმდებით, ვდგავართ და უსასრულო ხედს ვუყურებთ ,გონებაში მაინც ვუშვებთ რაღაც ფიქრებს, არა?! სანდრო იდგა და მის თავში სიჩუმე იყო, თითქოს ფიქრიც კი ვერ უბედავდა გაელვებას ახლო- მახლოს. ყველანაირი იყო იმ წამს ალექსანდრე. ყველანაირი გრძნობით, მაგრამ არცერთი ფიქრით.
ერთი საათი გასულიყო ძებნიდან, ადგილს ვერ პოულობდნენ,ბოლთას სცემდნენ სათითაოდ, ხმას ვეღარავინ იღებდა, სანდროს მზერაზეც კი ეტყობოდა რას უზამდა რომელიმეს კიდე ხმა რომ ამოეღოთ. ისევ ფანჯრიდან იყურებოდა,ლუკა გიგანი რომ დაინახა როგორ მიათრევდა გიორგი ტიკარაძეს. მარტო იყო, მარიამის გარეშე.
* * *
3 საათით ადრე
როგორც კი გათენდა მარიამი იმ სახლისკენ გაიპარა სადაც გიორგი ეგულებოდა, ფრთხილად გადასწია გასაღები და შევიდა ოთახში. არ ეძინა ტიკარაძეს, ელოდა თითქოს ვინმეს ვინც აუხსნიდა ცხოველივით გამოკეტვის მიზეზს.
- მარიამ?- გაუკვირდა მისი დანახვა- სად იყავი? რა ჯანდაბა ხდება აქ?
- გიორგი, შემოვიპარე შენთან, უნდა გაგაპარო, წაგიყვან და გაყევი რამე ტრანსპორტს ქალაქამდე. დატოვე აქაურობა თორემ არ დაგინდობენ- მიაყარა უცებ
- რას ქვია წავიდე? თან უშენოდ?
- მე ვერ წამოვალ. აქ ომია, ორ გვარს შორის დაპირისპირება. მხოლოდ მე შემიძლია ამის გაჩერება. უნდა წახვიდე აქედან და აღარასოდეს დაბრუნდე- ჩურჩულებდა, თან უკან იყურებოდა არავინ დასდგომოდა თავზე.
- ეს რას ნიშნავს, რომელი საუკუნეა აქ? ის ბიჭი იმ ქალმა რომ ახსენა ისაა ხო? იქ საფრანგეთში რომ ხვდებოდი ხოლმე
- კი ისაა, გთხოვ, აღარ გავართულოთ. მე გაგიყვან სახლიდან დაგტოვებ სადმე შორს და შენ უნდა დააღწიო აქაურობას თავი.- ცდილობდა მალე აეხსნა ყველაფერი
- ცოლად უნდა გაყვე?- თავისას არ იშლიდა, თითქოს არ უსმენდა- ასე შენ, მარიამი, ადგები და ამათ წესებს დაემორჩილები? ასე მარტივად? ხვდები რას მეუბნები?
- ყველაფერი იმაზე რთულადაა ვიდრე გიხსნი ან შეიძლება აღიქვა. ძალიან ვწუხვარ ჩვენს გამო, ჩემს გამო და ამ საშინელი სიტუაციის გამო. დღეს მოდიან ჩემს დასანიშნად და აქ არუნდა დახვდე მათ, მოგკლავენ შენც- ხმა უკანკლებდა უკვე
- იქნებ თანახმაც კი ხარ- ისევ არ ცხრებოდა ბიჭი- იქნებ გიხარია კიდეც, მას მიჰყვები. მე რა დებილი გგონივარ?- ხმას აუწია
- ჩუმად თორემ გაიგებენ, შენ ნორმალური თუ ხარ? რა მიხარია ძალით გათხოვება? დროზე გადმოადგი ნაბიჯი რომ გაგიყვანო სამშვიდობოს- გაღიზიანდა მარიამიც
- შენ როგორ უნდა გამიყვანო სამშვიდობოს? ამდენი კაცი იცავს აქაურობას
- იარაღი მაქვს- დაიჩურჩულა ისევ და დაანახა გიორგის ქამარში დამალული ნივთი
- გოგო შენ ნორმალური ხარ?- თვალები შუბლზე აუვიდა
- ჩემი ძმისაა, აქ სხვანაირად გადაადგილება საშიშია- თავს იმართლებდა დანაშაულზე წასწრებულივით.
-იარაღის გამოყენება იცი, მარიამ?- სერიოზულად დაინტერესდა ბიჭი
- ვიცი
-საიდან?
-ნაცნობმა მასწავლა
- ვინ ნაცნობმა?
-მაგას რა მნიშვნელობა აქვს
-საფრანგეთშიც იცოდი, ახლა გამახსენდა, იქ პარკში ყველა სამიზნე რომ ჩამოაგდე
-ჰო
-ვიმსახურებ სიმართლე ვიცოდე
-როგორ გითხრა სიმართლე როცა თვითონ არ ვიცი ბევრი რამ
-იმ ბიჭმა გასწავლა?-გაღიზიანება შეეტყო ბიჭს
- ვინ ბიჭმა- არ შეიმჩნია გოგონამ
- იმან გასწავლა, შენმა საქმრომ. რომ დაგჭირდეს გაისვრი? ადამიანს ესვრი? საერთოდ ვეღარ გცნობ, წესიერად არც მიხსნი ისე მისტუმრებ, იარაღით ხელში. გეკითხები გაისვრი რომ დაგჭირდეს?- მოთმინებას კარგავდა გიორგი
- კი, ვისვრი- დაიყვირა მარიამმაც-მაშინ რომ შემძლებოდა, სახლში რო ვყოფილიყავი, მამიდას გადასარჩენადაც ვესროდი...განა მარტო ერთს, ყველას ვინც იქნებოდა... მე რომ მაშინ შენთან არ ვყოფილიყავი იქნებ ეს არც მომხდარიყო, არასდროს მტოვებდა მარტო, მე კი დავტოვე. ახლა ყველა იმ წუთს ვნანობ...მაშინ თორნიკეს რომ ესროლეს... მაშინ რომ შემძლებოდა, მაშინაც ვისროდი...ნეტა შემძლებოდა...ესროლე თორემ გესვრიანო ერთხელ მითხრეს და მგონი ახლა ეგ ინსტიქტი მაქვს. მათ გადასარჩენად, ჩემი თავის გადასარჩენად ვრჩები აქ, უნდა წახვიდე, ჩემი სამალავიდან გადაგაპარებ და მიგიყვან ტრანსპორტამდე.-გულიდან წამოსული გრძნობებისგან დაცლას გავდა მისი საუბარი, ოღონდ იმ დაცლას თან ყველაფერს რომ ამბობ თან ბევრ რამეს ვერა... ჩუმად გაიყვანა გიორგი სახლიდან, ჩუმადვე გადაიყვანა ბავშვობაში ნაპოვი სამალავიდან… ისევ იარაღთან იყო ფიქრებით. უამრავ დაცვას გაექცა ამ გზით.
- ეგ იარაღი მე მომეცი, ნუ დაგაქვს შარვლით.- გამოართვა გოგოს იარაღი და თვითონ დაიჭირა ხელში.
კარგად გაცდენილიყვნენ უკვე სახლს. მარიამი ცდილობდა გზა არ არეოდა და რაც შეიძლება სწრაფად დაბრუნებულიყო უკანვე.
იცი,მკითხველო, ადამიანები ხშრად ვუშვებთ შეცდომებს, ხშირად ვუხვევთ არასწორ შესახვევში და ხშირადვე ვირჩევთ გვერდით არასწორ ადამიანებს, მაგრამ საზღაური არ უნდა იყოს იმდენად მძიმე რომ ნაწილებად გშლიდეს ამ შეცდომაზე პასუხისგებად. არ უნდა განადგურებდეს ის შედეგები, რაც შენგან დამოუკიდებლად მოიტანა ცხოვრებამ შენთან. და იცი, მკითხველო, ზოგჯერ რომ ფიქრობ საკმარისია, მეტს ვეღარ გავუძლებო, ზუსტად მაგ დროს დაგვცინის განგება და უარესს ტკივილს და უარესს განცდას გვიგზავნის. და ჰო… ცხოვრების ერთ-ერთი კანონია ასეთი… მაინც ცხოველებივით, მაინც ყველაფერს ვუძლებთ რაც არ უნდა იყოს შემდეგის შემდეგი ტკივილიც… იმედგაცრუება, ღალატი, ტყუილი, შიში საყვარელი ადამიანების დაკარგვისა თუ მარტო დარჩენა შიშებთან…
გარბოდა ერთ დროს მისთვის ძვირფასი ადამიანის გადასარჩენად და რატომღაც მის წინ ხედავდა იმ ცისფერ თვალებს საყვარელი ადამიანი რომ მოუკლა და ძმა სასიკვდილოდ გაუწირა… მათე იდგა მის წინ, ტყეში, ისევ ის ღიმილი დასთამაშებდა…
სადაც არ უნდა გარბოდე ან რასაც არ უნდა გაურბოდე, თუ მოღალატე გყავს გვერდით, ყოველთვის, ყველა ბრძოლაში წაგებული იქნები.
- საით,გიგანო?- ცინიკურ ღიმილს არ იშორებდა სახიდან. დაბნეულმა მარიამმა უკან მიიხედა, გაქვავებული იდგა გიორგიც.
- არაფერი დაუშავო, მითხარი თუ გინდა ცოცხალი დარჩეს გადმომეციო. ხოდა გადმოგეცი და პირობა შეასრულე. იარაღი ჰქონდა და გამოვართვი-ხმა ამოიღო გიორგიმ. გაოგნებული უყურებდა მარიამი, არ უჯერებდა ყურებს. თვალი გააყოლა მის იარაღს როგორ გადააწოდა გიორგიმ მათეს.
- რა თქვი?- ძლივს დასცდა ბაგეებს სიტყვები
- ჰო, ძვირფასო. მან გამაფრთხილა რომ მოდიოდით და მეც დაგხვდით. აბა ჩემს პატარძალს ფეხით ხო არ ვატარებდი- ისევ ისე იცინოდა
- მოღალატე ხარ, არაკაცი- ზიზღმა მოიცვა სხეული. ზიზღმა და ბრაზმა.
- სხვა გზა არ მქონდა, ისედაც საფრთხეში იყავი. მითხრა გადმომეცი მარიამი და შენც მშვიდად დატოვებ აქაურობას და ისიც ბედნიერი იქნებაო- გულიბრყვილოდ იმეორებდა გიორგი
- თავის გადასარჩენად, მიმაბარე მკვლელს?- გაეღიმა მარიამს, უყურებსა გიორგის და აღარ უყვარდა. გიორგი კი არა აღარავინ აღარ უყვარდა იმ წამს… იცოდა,მათე რა კაციც იყო და კარგი არაფერი ელოდა… ყველა ტკივილს თავისი საზომი აქვს… ღალატს კიდე თავისი ჰქონია.
- არაკაცი ხარ, ჩვეულებრივი არაკაცი- მუჭები დაუშინა გიორგის, ცოტახანში თავში ძლიერი ტკივილი იგრძნო და იქვე ჩაიკეცა.
- რა გაუკეთე- დაიყვირა გიორგიმ
- შენ არ ინერვიულო, გზა იცი. წადი და სასწრაფოდ გაქრი აქედან, როგორც დაგპირდი ცოცხალს გიშვებ. დღეიდან მას მე მივხედავ.- დაჰყურებდა ზემოდან გათიშულ მარიამს
- ხო არაფერს დაუშავებ?- გულუბრყვილოდ დაუსვა კითხვა კაცს, რომლის ღიმილშიც ჩანდა ბოროტი ზრახვები.
- საბედისწერო ქალია გიგანი, არა? გაიქეცი გიორგი- გაუღიმა ისევ ბიჭს და ხელში აიყვანა გულწასული მარიამი.
* * *
მიათრევდა სახლისაკენ ლუკა გიგანი გიორგი ტიკარაძეს, იარაღი მიებჯინა შუბლთან.
- ტყიდან გარბოდა, ძლივს დავეწიეთ. მანქანა ელოდებოდა გზაზე- სუნთქვა ჰქონდა გახშირებული ლუკას. დააგდო ნაცემი ბიჭი იატაკზე.ყველა წამოიშალა ფეხზე.
- უნდა მომეკალი ფეხი რომ დადგი ამ მიწაზე იმ წამსვე- გამწარებული მივარდა ვახტანგი
- ხელი არ ახლოთ- ალექსანდრეს მშვიდმა ხმამ გააჩერდა ვახტანგი
- მარიამი სად არის?- ნელი სვლით უახლოვდებოდა ბიჭს
- სამშვიდობოსაა, თქვენგან შორს. რა გეგონათ ასე მარტივად დაგითმობდით გოგოს? გავატანე ადამიანს, რომელიც თქვენგან დაიხსნის- ცხვირიდან სისხლი სდიოდა, მაგრამ ეცინებოდა მაინც.
- დაგვითმობდი? შენ ჩვენ? - გაეღიმა ალექსანდრეს- ჩემს საცოლეზე საუბრობ, შე არაკაცო. ვის გაატანე მარიამი?- დაიყვირა ალექსანდრემ და ჩაავლო ხელები მაისურში.
- ჩვენ ერთმანეთი გვიყვარდა, შენს გამოჩენამდე ყველაფერი კარგად იყო. აურიე გრძნობები, იქაც საფრანგეთშიც- იმეორებდა თავისას
- შენთან ჩვენი გრძნობების განხილვას არ ვაპირებ. ბოლოჯერ გეკითხები, სად არის მარიამი?- ბოლო სიტყვები განსაკუთრებით დაუმარცვლა
- ვიღაც ბიჭი დამიკავშირდა, დამპირდა რომ სამშვიდობოს გაიყვანდა თქვენგან- ამოილუღლუღა საცოდავად
- ვინ ბიჭს გაატანე, შე არაკაცო?- გამეტებით ურტყავდა სანდრო.
- დედა, შეეშვი. მოკლავ, შეეშვი- ყვიროდა ნანუკა და მიხეილი მას აკავებდა
- გეკითხები და მიპასუხე, ვის გაატანე მარიამი? ბოლოჯერ გეკითხები იცოდე- არ ესმოდა არავის ხმა საერთოდ
- მათე ერქვა მგონი.
- ღმერთო- დაიყვირა კესომ
- სად წაიყვანა? მათეს როგორ გაატანე, შე არაკაცო?- მივარდა ისევ ლუკა. ალექსანდრემ ინსტიქტურად გაუშვა ხელი. თავზარი დასცა ბიჭის სიტყვებმა
- არ ვიცი სად წაიყვანა- ვეღარ ლაპარაკობდა უკვე
- სასწრაფოდ, ყველა გაუშვით სვანეთის ყველა კუნჭულში. გადააატრიალეთ აქაურობა- დაიყვირა მიხეილმა
- შენი დ******- მივარდა ისევ სანდრო- შე ს*** მიყვარდაო და საყვარელი ქალი გაატანე მკვლელს? შენ რა კაცი ხარ,ტიკარაძე? ეგეთი სიყვარული გასწავლეს? სულ რომ არ გცოდნოდა ვინ იყო, ტყვიას როგორ არ შეუვარდი შუბლით და ქალი სხვას როგორ მიანდე. შე მშიშარა ახვარო. როგორ გაუშვი, უცხოს როგორ გაატანე. იცი მათე ვინაა?- ყვიროდა გამწარებული და თითქმის უკვე უგონოს ურტყავდა გამეტებით- მკვლელია ეგ მათე, სადისტი მკვლელი. მოგკლავ, იმ სიცოცხლეს გამოგამშვიდობებ ასე რომ უფრთხილდები და გზად რომ შეწირე მარიამი- აღარ ჰგავდა ადამიანს
- გაუშვი, შეეშვი- აკავებდნენ დავითი და სოლომონი.
- როგორ გავუშვა? გაიგეთ რა თქვა? მათეს ჰყავს.რამე რომ დაუშავოს?- ოდნავ გაუკრთა შიში თვალებში, დაჭრილ ცხოველს ჰგავდა კაცი. გაათრიეს ოთახიდან ნახევრად მკვდარი გიორგი.
- ვახტანგ- დაიძახა ჩურჩულით ქეთევანმა
- ქეთო- უპასუხა ჩურჩულითვე, ისევ ძლიერად იჭერდა გულზე ხელს- ვერ შევძელი ქეთო, ჩვენი გოგონას დაცვა ვერ შევძელი. ვერავინ დაგიცავით, ჩემო ქეთო
- სადაა მარიამი, ვახტანგ-თითქოს მშვიდადო, მაგრამ ამავდროულად ყველაზე დიდი ტკივილით ამოთქვა ქალმა.- სადაა ჩემი შვილი? ვახტანგ-ამოიგმინა ქალმა- მითხარით,გთხოვ მითხარი, რომ მალე იპოვი. მითხარი რომ ცოცხალს და საღსალამათს იპოვი- მივარდა გაქვავებულ ალექსანდრეს.
-ვერ დავიცავი, მე რანაირი მამა ვარ. ვერ დავიცავი-თავი ხელებში ჩარგო და ატირდა ვახტანგიც. მიხეილი მიუახლოვდა კაცს, ფრთხილად ჩამოადო მხარზე ხელი. მისი შიშის და ტკივილის გაზიარების ნიშნად.
-ახლა გმინვა გვიანია, წამოდექი. ვახტანგ, გესმის?! წამოდექი და ერთხელ სწორი მიმართულებით გაისროლე.დავიღალე სახლში ჯდომით და თქვენი გვამების ლოდინით. შვილი მიპოვე და მომიყვანე. არ მაინტერესებს როგორ და როდის იქნება. შვილი მომიყვანე, ვახტანგ.-მკაცრი იყო ქეთევანი. - ხო მოგეცით ჩემი შვილი მშვიდობის, ომის შეჩერების გარანტად!!- მიუბრუნდა ბერდიას- ხო შემოგწირეთ მისი ცხოვრება და მომავალი, ხო წაიღეთ ჩემი მულის სიცოცხლე და კინაღამ თორნიკეს გარეშეც დამტოვეთ? ხო გვაქციეთ მარიონეტებად? ხო დაგვინგრიეთ ცხოვრება? მომიყვანეთ ჩემი შვილი ცოცხალი და უვნებელი! მომიყვანეთ უვნებელი. მარიამ, მარიამ, დედი.- ყვიროდა ბოლო ხმაზე-სად ხარ,ჩემო შვილო?! ეს რა დღეში ვართ, დედი?!- მუხლებზე დამხობილს ქალს ძლივს აკავებდნენ ლია და კესო. მისი ტირილი ისმოდა მთელ სოფელში… “დაჭრილი” ქალის… დედის, რომელსაც დედობაც კი წაართვა ამ უკიდეგანოდ დიდმა ბოროტებამ.
იქნებ კატეგორიული ტონიც კი გვიანი იყო?! იქნებ ქეთევანს თავის დროზე რომ ამოეღო ხმა, ასე არ დატანჯულიყვნენ. ნელნელა აშორებდნენ ყველას და ყველაფერს და ახლა… ჰქონდა კი აზრი ხმის ამოღებას, როცა დუმილი ამდენ წელს ითვლიდა?! მაგრამ ეს ყველაფერიც თეორიაა, ეს ყველაფერიც მოიცავს სიტყვას -იქნებ.
ყველგან ეძებეს გოგონა, ყველგან!! მაგრამ კვალიც კი არსად ჩანდა!!
ნანუკაც კი არ იღებდა ხმას, ქეთევანის გმინვა ფარავდა ყველა ემოციას ოთახში.
- ბიჭებმა დამირეკეს, ყველგან ეძებენ, ტყის ერთ მხარეზე არ გვაქვს მხოლოდ კონტროლი. ბერდია, შენი დახმარება გვჭირდება- შემოვარდა ლუკა ოთახში.
- რომელ მხარეზე?
- ირაკლი ჩამქსელიანის ტერიტორიას ვერ შეეხებიან ბიჭები ირაკლის ნებართვის გარეშე. შეატყობინეთ- ექოსავით გაისმა კაცის სახელი ოთახში.
- ირაკლის პირობა მივეცით რომ არცერთი ტვილდიანი და გიგანი არ გადაკვეთდა მის მიწას- ამოილაპარაკა ბერდიამ, დაღლილი ჰქონდა ხმა ამდენი ემოციებისგან. ასაკში იყო უკვე.
- მარიამისთვის, ბერდია- მკაცრი იყო ლექსო.
- ხატზე დავიფიცეთ, ლექსო- არ ტყდებოდა ბერდიაც- ისედაც ყველაფერი არეულია, ვერ ავრევ პირობას ირაკლისთან
- რა ხდება?- ახალი შესული იყო ოთახში ალექსანდრე. მითითებებს აძლევდა ბიჭებს
- ვერ ვეკარებით ტყის ერთ მხარეს- აუხსნა ლუკამ
- რატო? რას ქვია ვერ ეკარებით
- ჩანქსელიანის ნებართვა გვჭირდება
- ირაკლის?
- ხო- თავი დახარა მიხეილმა
- მე დავურეკავ ირაკლის
- შენ საერთოდ არ იცნობ, შვილო. მე დავურეკავ სჯობს. არ გვინდა ზედმეტი პრობლემები- აღელდა მიხეილიც
- ლატავრას ყოფილი საყვარლის დასახმარებლებიც გავხდით- ამოისისინა ლიამ
- ირაკლის კარგად ვიცნობ, კარგი კაცია ჩანქსელიანი- ისეთი მზერით გახედა ლიას, სიტყვა აღარ უთქვამს მეტჯერ
- ირაკლის იცნობ?- გაუკვირდა სოლომონსაც. თავის დაკვრით დაეთანხმა მხოლოდ.
არა მხოლოდ იცნობდა, ბავშვობიდან მუდამ მისი თავშესაფარი იყო ირაკლისთან სტუმრობა და მისი რჩევები. პირველად რომ ნახა 10 წლის იყო, უკვე დანიშნული გიგანზე. ყველა სულიერმა იცოდა სოფელში მათი ამბავი. ტყეში სეირნობდა, “შემთხვევით “რომ გადაკვეთა ჩანქსელიანის მხარე… სულ აფრთხილებდა მიხეილი, მაგრამ მაინც სძლია ინტერესმა. აინტერესებდა ვინ იყო ასეთი მთელი სოფელი რომ მასზე საუბრობდა და არავინ ეკარებოდა მის ტერიტორიას. რა თქმა უნდა, მისი და ლატავრას ისტორია ლეგენდასავით იცოდა. მიუხედავად იმისა, რომ ირაკლი მამასავით ჰყავდა, მაინც არასოდეს უსაუბრიათ იმ თემაზე,ყველას ცხოვრება თავდაყირა რომ დააყენა, მაგრამ სიტყვებიც არ სჭირდბოდა ჩანქსელიანს, ეტყობოდა მძიმე ცხოვრების კვალი ულაპარაკოდ… პატარა გოგოსთან ერთად ცხოვრობდა იმ გორაზე ტყეს რომ გადმოჰყურებდა დარაჯად. ამბობენ კარებთან დაუტოვა ვიღაც უცხო ქალმა ბავშვი და ნიშნად მიიღო ირაკლიმ, ახალი სიცოცხლის გადარჩენის შანსი რომ მისცა ცხოვრებამო. ზრდიდა მარტო ულამაზეს ლილიანას, მისი არსებობა აბრუნენდა რეალობაში მხოლოდ… თავის თავს რომ უსვამდა კითხვას რაღატო ვარ ცოცხალიო, მაშინვე ახსენდებოდა რომ ჰყავდა საზრუნავი, ძვირფასი შვილი. იქნებ მისია და დედამ დაუტოვაო ამბობდნენ, მაგრამ… არასოდეს შეუხედავს ლატავრას გარდა სხვა ქალისთვის ჩანქსელიანს! ლილიანა კი მაინც უპირობოდ მიიღო თავის შვილად, იმედად, სიცოცხლის გაგრძელების მიზეზად.
ოთახი დატოვა ალექსანდრემ, უნდა დაერეკა ირაკლისთვის და ეთხოვა დახმარება, სჭირდებოდა მთლიანი ტერიტორიების კონტროლი. ადამიანისას აღარ უგავდა გრძნობები.
- ალექსანდრე? მშვიდობაა?- გაკვირვებულმა უპასუხა კაცმა, რადგან სანდროს როცა რაიმე სჭირდებოდა არ ურეკავდა, პირდაპირ მიდიოდა მასთან
- გეცოდებინება დღეს ნიშნობა მქონდა, ისიც გეცოდინება აქ რა ამბავი დატრიალდა და რომ ყველაფერი აირია. მარიამი მომტაცა მათემ, ირაკლი- სიტყვებს ამოაყოლა ტკივილი ბიჭმა- კვალი არსად ჩანს, ვერსად პოულობენ, ყველგან ვიყავით, ყველგან ხალხი ჩავაყენეთ. დრო არ გვაქვს დასაკარგი. შენს ტყეს ვერ უახლოვდებიან, მე მოვიდოდი მარტო, მაგრამ მარტო ვერ ვეყოფი მანდაურობას, ხალხი უნდა შემოვიდეს ბევრი. ვიცი რას ნიშნავს შენთვის ტვილდიანების და გიგანების მაგ მიწაზე სიარული, მაგრამ ირაკლი, ჩათვალე ჩემს გულს ვეძებ ახლა, სხეულს რომ სჭირდება სიცოცხლისთვის იმ ორგანოს ვეძებ. რამე რომ დაუშავდეს, რამე რომ დაუშავოს, ვერ ვაპატიებ ვერასოდეს ჩემს თავს მის ტკივილს.- გული აღარ უცემდა თითქოს ტვილდიანს
- არ გჭირდება ჩემთვის რამის თხოვნა, სანდრო. შენს გვერდით მიგულე. წლებია ფეხი არ დაუდგამს შენი გვარის და გიგანების არცერთ კაცს ჩემს მიწაზე, მაგრამ მთლიან ტყეში ეძებონ, სანდრო. მე დავუძახებ ჩემი გვარის ბიჭებს. მარტო არ ხარ, ვიპოვით მარიამს. გადაგირჩენ შენთვის ძვირფასს, რადგან ვალი მაქვს სამყაროსთან.- ხმა გაუტყდა ირაკლის, დეჟავუს გრძნობა ჰქონდა. ალექსანდრეს ტკივილი გაითავისა იმ წამს.
- მადლობა, ირაკლი.- იმ წამსაც კი, როცა მისი გონება სხვა სადარდებელს მოეცვა, იმ წამსაც კი იაზრებდა რამხელა დათმობაზე წავიდა ჩანქსელიანი, რომ შეუშვა ეს ორი გვარი თავის მიწაზე. კარგი კაცი იყო ჩანქსელიანი, საიმედო.
- გაუშვით ბიჭები ჩანქსელიანის მხარეში- მისაღებში დაბრუნდა ალექსანდრე
- როგორ დაითანხმე?- ფეხზე წამოდგა ბერდია
- იქნებ ოდესმე თქვენც რომ დამსხდარიყავით და ერთმანეთისთვის მოგესმინათ, იქნებ,თქვენც შეგძლებოდათ ადამიანური ურთიერთობები და არა იარაღით, სისხლიანი ხელებით სირბილი- მომაბეზრებლად გადახედა ბერდიას, ლექსოს, მიხეილს და ვახტანგს
- შემომხედე- მიუახლოვდა ლუკას- აღარასდროს გაისვარო სისხლით ხელები. შეიძლება ფიქრობ, რომ ეს შენი ვალია, მაგრამ 17 წლის ბიჭს იარაღის გარდა სხვა ინტერესები უნდა გქონდეს. ნუ უსმენ მამაჩვენებს, ისინი ასე გაიზარდნენ. ჩვენ უნდა შევცვალოთ ის რეალობა რაც ძღვენივით გვიბოძეს. ვიცი, შენ მოკალი მირხა. პატარა ხარ ამისთვის, ამ ტვირთისთვის. ვხედავ, როგორ ნერვიულობ მარიამზე. წამოდი და ერთად მოვძებნოთ. მათეს მე მივხედავ, აღარ არის საჭირო მეტი მკვდარი შენს ბეჭებზე.- თბილად ესაუბრებოდა ლუკას. დააიგნორა ოთახში მასზე მიშტერებული უამრავი თვალი. დრო იყო რაღაცის შეცვლის მათ ცხოვრებაში. ვინმეს უნდა დაეწყო ცვლილება!
თავსხმა წვიმა იყო გარეთ. გეგონებოდათ, ცა იძვრება და მიწაზე ჩამოსვლას აპირებსო, ჭექა- ქუხილის გამაყრუებელი ხმა აზანზარებდა სახლებს. ბუნება აღარ ინდობდა სვანეთს. საღამოვდებოდა. მხოლოდ ქალები დარჩენილიყვნენ სახლში, კაცები არ ტოვებდნენ კუთხეს სადაც არ ეძებდნენ. მიხეილი პირველად ხედავდა ასეთ თავის შვილს… სოფელში ხმა გავარდა მათე ტვილდიანმა მოიტაცა მარიამ გიგანიო, გაშმაგებული ეძებს ალექსანდრე და მოკლავს საკუთარ ბიძაშვილსო. თუ მალე ვერ იპოვეს მათეს დაუტოვებენ მარიამსო.
სვანეთის რესპუბლიკური საავადმყოფოს ვიაიპ პალატაში ხმაური შექმნილიყო, ექთნები გარბოდნენ და ყველა პროფილის ექიმს ეძახდნენ შესამოწმებლად.
თორნიკე გიგანმა გაიღვიძა.
სიკვდილზე გაიმარჯვა, იგრძნო დას ყველაზე მეტად რომ სჭირდებოდა და გაახილა თვალები… დაბრუნდა თორნიკე თავის რეალობაში, თავის ცხოვრებაში, თავის ადამიანებთან.
იმ დღეს… იმ დღეს გადარჩა ერთი გიგანი.
ვახტანგს დაურეკეს მობრძანდით გადარჩა თქვენი შვილი, გაიღვიძა და ნახეთო. ვერ წავიდა უფროსი გიგანი თავის ცოცხალ ვაჟთან, მარიამი უნდა მოეძებნა თორემ აღარ ძველოდა მის გულს ძლიერი ხელის მიჭერა ტკივილის გასაჩერებლად. შვილი უნდა ეპოვა უვნებელი. გვერდიდან არ მოშორებია მიხეილი, იმ დღეს უნდა დაეკრძალათ მისი ძმა. არ წასულა მიხეილი დაკრძალვაზე, ახალი სალაპარაკო მიეცა სოფელს. გვერდით ედგა გიგანს შვილის მოძებნაში, მაგრამ ხვდებოდა, მხოლოდ ვახტანგისთვის არ აკეთებდა ამას… ხედავდა რამდენად ძვირფასი იყო ეს გოგო თავისი შვილისთვის.
ქეთევანი ისევ გულწასული იწვა ნანუკას ხელებში, მერამდენედ მისდიოდა ქალს გული დათვლა შეუძლებელი იყო… ნანუკას კი, როგორც დედას ესმოდა მისი. ლიზასდა გასაკვირად ზედმეტი მწარე სიტყვა აღარ უთქვამს იმ დღეს. შეიყვანეს ქეთევანი საძინებელში, დააწვინეს და დატოვეს მარტო. მისაღებში ისხდნენ ლია, ნანუკა, კესო და ლიზა, ტელეფონზე რომ დარეკა ვახტანგმა
- კესო, ქეთევანი სადაა- ბედნიერების რამდენიმე ნოტი დასთამაშებდა ხმაზე
- დაღლილს ჩაეძინა.რამე სიახლეა? ხოარ იპოვეთ?- წამოდგა ფეხზე კესო
- მარიამის კვალს ვერ მივაგენით, მაგრამ თორნიკე გამოვიდა კომიდან. რამეს იეჭვებს, კესო. მისთვის ნერვიულობა არ შეიძლება, წადი, შენ მაინც წადი და უთხარი რომ ყველა კარგად ვართ- ხმა გაუტყდა კაცს. იმ გოგოს ეუბნებოდა ამ სიტყვებს წლების წინ შვილს რომ მოაშორა.
- მე? მე წავიდე? მარტო?- ბედნიერებისგან აღარ იცოდა რა ექნა.
- ჰო, შენ წადი, კესო.
- მარიამს ხო იპოვით მალე?!- ცრემლებით ამოევსო თვალები ისევ
- ვეცდებით, კესო. შენ გაბარებ თორნიკეს- ოდნავ ტუჩის კუთხეში გაეღიმა კაცს.
- მე უნდა წავიდე, თორნიკე გონს მოვიდა. უნდა ვნახო. ლიზა, გთხოვ, ჩემს ნომერს ჩაგიწერ და დამირეკე როცა რამეს გაიგებთ
- მადლობა ღმერთს გადარჩა- პირჯვარი გადაიწერა ლიამ
- თქვენი ლოცვით, ლია ბიცოლა- საერთოდ არ ჰქონდა ხუმრობის განწყობა კესოს, მაგრამ ლიას ორპირობამ სხვა გზა არ დაუტოვა.
ჩუმად ჩაეღიმა ლიზასაც. ნომრები გაცვალეს გოგოებმა. გიჟივით გაიქცა კესო საავადმყოფოში, სადაც ასევე გაძლიერებული დაცვა ეყენათ გიგანებს. როდის დასრულდებოდა ეს საგიჟეთი?!
საავადმყოფომდე თითქმის ირბინა, კიბეებიც სირბილით აიარა, მხოლოდ პალატის კართან შედგა დიდხანს. ვერ შედიოდა, როგორ მოეტყუებინა რომ მისი საფიცარი და კარგად იყო, როგორ დალაპარაკებოდა მას ჩვეულებრივად…
- ჰერცოგინია?- ჯერ კიდევ ძლივს ახელდა თვალებს- მეჩვენები თუ შენ გხედავ?
- ხშირად გეჩვენები ხოლმე?- მასთან ისევ ისეთი ხდებოდა, ბავშვი კესო
- არ მეჩვენები, ისევ ისეთი მწარე ხარ- ისვენებდა სიტყვებს შორის
- როგორ ხარ? ძლიერი ტკივილები გაქვს? ხო არაფერი გჭირდება მოგიტან ახლავე- ხან წყალს მივარდა, ხან წამალს, ვერ გაიგო რა ექნა
- უბრალოდ დაჯექი, გიყურებ, ეგეც საკმარისია
- ხუმრობის ხასიათზე თუ ხარ რაღას გვანერვიულე ამდენი ხალხი?
- ექიმმა არ გაგაფრთხილა არ ეჩხუბოთ, არ შეიძლებაო?- ეცინებოდა კასოს თავშეკავებულობაზე, იცოდა ძალიან უნდოდა მისი მილანძღვა, მაგრამ თავს იკავებდა და სარგებლობდა ბიჭიც ამით.- სად არიან ჩემები, მარიამი სადაა, კესო- ამოუტივტიბდა ბოლო კადრი თავში
- მარიამი სადაა კესო?- გაუმეორა კითხვა აფორიაქებულმა
- სახლში არიან ყველანი, მე აქვე ვიყავი და უცებ მოვედი. გააგებინებენ ალბათ მათაც მალე- არსაიდან მოიგონა ამბავი
- ჩემებს არ დაურეკეს და შენ დაგირეკეს მხოლოდ? მატყუებ კესარია? სადაა ჩემი და?-ანერვიულდა უფრო
- ნუ ფორიაქობ, არ შეიძლება. მთელი ღამე არ ეძინათ, სახლში არიან სად იქნებიან. მარიამიც სახლშია, დაწყნარდი თორემ მაგ აპარატი რომ გიწრიპინებს თავთან,გამოვრთავ და ვნახავ როგორ გექნება საუბრის თავი- გაეღიმა გოგოს
- აზრები ყოველთვის ორიგინალური გქონდა- გაეღიმა ბიჭსაც
- შენგან განსხვავებით- წაკბინა მაინც
- ასეთს რას მიკეთებენ, ისევ მეძინება- თვალები ეხუჭებოდა ისევ
- დაიძინე- ფრთხილად გაუსწორა გადასაფარებელი
- მარიამი ხო კარგადაა, ჰერცოგინია?- გული ამოაყოლა სიტყვებს, არ ასვენებდა დაზე ფიქრი. ხვდებოდა კარგად რომ ყოფილიყო მასთან იქნებოდა იმ წამს, წამალი არ აძლევდა ყველაფერის გააზრების საშუალებას, მორფეოსის სამყაროში უშვებდა ისევ…
როგორც კი დაეძინა თორნიკეს, ატირდა კესო. დასტიროდა თავის დაქალს, რომელსაც ხვდებოდა იმ წუთებში ყველაზე მეტად სჭირდებოდა მათი დახმარება… გრძნობდა კესო, აღარაფერი იქნებოდა ისევ ისე და აღარ იყვნენ ის სამნი ის ბავშვები, ვაშლის ხის ქვეშ მთელი დღე რომ შეეძლოთ ყოფნა.
არანაკლებ გაშმაგებული ეძებდა ირაკლი ჩანქსელიანი მარიამ გიგანს, თავისი შვილივით ძვირფასი ალექსანდრეს გიგანს. მათეს სოფელში ყველა იცნობდა, იცოდნენ რა ფიქრები ჰქონდა მუდამ… გიჟივით მართავდა ჩანქსელიანი მანქანას, უნდა ეშველა გიგანისთვის…
* * *
( ჩანაწერი მარიამ გიგანის დღიურიდან)

თუ ერთ დღეს გაიღვიძებთ, თვალებს გაახელთ და იგრძნობთ, რომ აღარ გინდათ თქვენს ცხოვრებაში მეტი დილა და მეტი ღამე დგებოდეს, არც მეტი მძის ჩასვლა და აისი… მე თქვენ გაგიგებთ…
თვალები მძიმედ გავახილე, მოვავლე გარემოს და… მიტოვებული ქოხის იატაკზე ვეგდე, დაბმული, ოთახს მხოლოდ ორი სანთელი ანათებდა, არ ჰგავდა ჩემი მდგომარეობა სახარბიელოს. ერთი თვალი განსაკუთრებით მტკიოდა, ნაცემი ვიყავი. ოთახის კუთხეში მდგარ სკამზე ეძინა გამტაცებელს…
- გაგიღვიძია- შეიშმუშნა ჩემი მზერისგან შეწუხებული
- შენ კი მკვლელის კვალობაზე ძალიან მშვიდად გეძინა- დავისისინე ზიზღით
- მოდუნდი მარიამ, წინ მთელი ცხოვრება გვაქვს, ასეთი დაძაბულობა არ გვაწყობს.- ეცინებოდა და მის ცისფერ თვალებს ორი სანთელიც კმაროდა.
- ხელი არ დამაკარო, შე მკვლელო, სადისტო არაკაცო. ავადმყოფო. როგორ გაბედე ჩემი ასეთ დღეში ჩაგდება- ვყვიროდი უკვე
- მე სიმართლის დარაჯი ვარ, ძვირფასო- არ წყვეტდა ცინიკურ გამაღიზიანებელ სიცილს და მისი თვალებიც უფრო ღიავდებოდა.
ასე კარგად რატო მახსოვს?! იმ დღეს ბევრჯერ იცვალა მისმა თვალებმა ფერი. განსაკუთრებით ღიავდებოდა, როცა საწადელს იღებდა…
- აბა გაქვს ევროპული გამოცდილება თუ ჩემი მოსწავლე უნდა იყო?- ტანში გამცრა ამ სიტყვების გაგებისას, მიახლოვდებოდა ღიმილით
- არ შემეხო - ნელ-ნელა მებზარებოდა ხმა- არ შემეხო, ძალიან გთხოვ.
- კიდე რას მთხოვ, მარიამ?- ისევ კმაყოფილი მზერა, ისევ მისი თვალები.
მომიახლოვდა, დაიხარა ჩემს სახესთან ძალიან ახლოს, უხეშად მისვამდა სახეზე ხელებს… როგორ მინდოდა იმ წამს ვინმეს შემოეგლიჯა კარები და მოეშორებინათ ეს მანიაკი ჩემგან
- კარგი ღამე გველის, მარიამ. სამართლიანი ღამე. ჩემი ცოლი უნდა გამხდარიყავი რო არა ბიძაჩემის გმირობა. მე უნდა აღმესრულებინა თემის წესი. ასე ძალით, ასე მსხვერპლით არ მოგვიწევდა ახლა ის რაც თავიდანვე გარდაუვალი იყო
- არ შემეხო, არაფერი დამიშავო. მოვა, ალექსანდრე მოვა და ვერ გიშველის ვეღარაფერი- ჩემს ტვინს მაშველად მისი სახელი მოუვიდა უცებ, გაუაზრებლად.
- ალექსანდრე?- გაეცინა- გხედავდით ხოლმე საფრანგეთში ერთად… თქვენ ვერ მხედავდით მე… შეგიყვარდა? შენ გიგანს ტვილდიანი? ხოდა არაუშავს, მეც შემიყვარებ- მისვამდა ისევ ხელებს სახეზე.
- რას ბოდავ? გაიწიე- დავიყვირე ისევ- გაიწიე თორემ მოგკლავ- ამოვთქვი საცოდავად. დაბმული ვიყავი, იატაკზე. არცერთი გადარჩენის ნიშან-წყალი არ იყო ჩემს მხარეს.
- ვერ მჯობია ალექსანდრე. მამაკაცების არჩევანში მოიკოჭლებ გიგანო. ერთი მოღალატე გყავდა, თავისი ხელით ჩამაბარა შენი თავი და მეორე თავიდანვე რეზერვში მყოფი ალექსანდრე. ვერ მჯობია ის მე- იმეორებდა გიჟივით.
- მამიდაშენმა სიკვდილის წინ მთხოვა არ შეგხებოდი, ვერ ავუსრულე სამწუხაროდ ბოლო თხოვნა- ვითომ წუხდა ისეთი სახე მიიღო, მე კი გაორებულად მესმოდა მისი ბოლო სიტყვები. მარიამის ხსნებამ გამიცოცხლა ბრაზი სხეულში
- როგორ შეეხე? როგორ მოკალი უდანაშაულო ქალი, არაკაცი ხარ, მათე. იმედი გაქვს რომ შენს ცოლად დამტოვებს თემი? არასოდეს! - დავიყვირე ისევ- არასოდეს გავხდები შენნაირი ეშმაკის ცოლი, თავს მოვიკლავ და ეგ არ მოხდება
- და ლატავრასავით გაექცევი ყველაფერს? მერე დახოცავენ ისინი ერთმანეთს და თან წაიყოლებ ამდენ ადამიანს?- გაეცინა. დამცინოდა, ყველა გზის მოჭრას ცდილობდა ჩემთვის.
- ჩემი იქნები, ნუ მიძალიანდები- ამოილაპარაკა ჩემს ყურთან და უხეში შეხება განაგრძო. ყველა ადგილი მტკიოდა სადაც მეხებოდა, მეწვოდა კანი.
ვყვიროდი, შველას ვითხოვდი. თავს გიჟივით ვატრიალებდი რომ აღარ შემხებოდა. უფრო აქეზებდა ეს მას. მახრჩობდა გრძნობა, რომ ვერაფერს ვაკეთებდი. ეს გრძნობა და მისი ხელები, რომელიც საზიზღარი სიუხეშით მიიწევდა მკერდისკენ.
რატო ღმერთო?! ახლაც ამდენი წლის მერეც გეკითხები, რა ვერ ვიკმარე ტანჯვა?! რა ვერ ვიკმარე ტკივილი…
- ტყუილად ეძებ მაგ თვალებით შველას, დღეს მარტო მე და შენ ვიქნებით- მაიკა უკვე აღარ მეცვა, ძლიერად მიჭერდა მკერდზე ხელებს. ვყვიროდი, ვღმუოდი, ცხოველს ვგავდი იმ წამს. შარვალს ეჯაჯგურებოდა გასახსნელად… მერე აღარ მეცვა შარვალიც…
მალევე აღუწერელმა ტკივილმა მოიცვა ჩემი სხეული.
იმ ღამეს მე მეწოდა გაუპატიურებული.
აღარაფერი მახსოვს ტკივილის გარდა, გავითიშე თუ ქვეცნობიერმა ყველა კადრი ავტომატურად წაშალა ვერც მაგას გეტყვით.
იმ ღამეს მე მეწოდა სულიერად მკვდარი ან იქნებ ფიზიკურადაც.
კიდე ბევრი რამ მეწოდა იმ ღამეს, მკითხველო. კიდევ ბევრი, მაგრამ არც ერთი კარგი.
და თქვენ იცით, გაუპატიურებული ქალები წამში რამდენჯერ კვდებიან?! იცით, ძალადობის მახვერპლი ქალები, რას გრძნობენ ყველა ამოსუნთქვისას?! მსხვერპლი, ნაცემი, გაუპატიურებული ქალები უმეტესად ვერც იღვიძებენ… სამუდამო ძილით იძინებენ… და იცით, კიდევ რაში დამცინა განგებამ?!
მე გავიღვიძე.
მე გავახილე თვალები.
მე მკვდარმა.
მე უსულომ.
მე უსიტყვომ.
მე განადგურებულმა.
შიშველმა.
ნაცემმა.
ობოლმა.
ნაღალატებმა.
მიტოვებულმა.
დაკარგულმა.
მე გაყინულმა.
უცრენლომ.
მე უყველაფრომ.
იმ წამიდან რაც ამ მიწაზე ფეხი დავდგი, აღარფერი მეკუთვნოდა ჩემი… ყველაფერი თურმე წლების წინ გადაწყვეტილა… ყველაფერი იყო აკრძალული. აღარაფერი მქონდა საკუთარი, აღარც ჩემი თავი და ახლა უკვე აღარც ჩემი სხეული. კანის აგლეჯვას ჰგავდა ჩემი ტკივილი, რასაც იმ წამებში ვგრძნობდი. აღარც ქალი ვიყავი იმ წამს.
მინდოდა მეტირა. მინდოდა რამე ამ აუტანელი ტკივილის გარდა კიდევ ეგრძნო ჩემს სხეულს… რაიმე რეფლექსი რომ მეგრძნო ცოცხალი ვიყავი და არა უსასრულობაში გაჭედილი. არ დააყოვნა ცრემლმა… ვტიროდი, მაგრამ მაინც ვერ ვგრძნობდი. გაუპატიურებული ქალის ხვედრი ჰყოფილა ასეთი, გვიან მივხვდი… საერთოდ ვეღარაფერს გრძნობ… ვეღარანაირ ქმედებას, საკუთარსაც კი. აღარც ინსტიქტები გაქვს და აღარც გრძნობები…
და კიდევ ერთხელ გეკითხები, ღმერთო?!
რატო?!
რატო?!
რატო?!
რატო არ მაკმარე ტკივილი?!
რატო არ შემიცოდე?!
ხალხმა თუ არა, ოჯახმა თუ არა, სადისტმა მათემ თუ არა, გიორგიმ თუ არა, შენ, ღმერთო…
შენ რატო არ შემიცოდე…
იმ არაკაცს ვიღაცამ შეატყობინა მანქანა გვიახლოვდებაო და გაიქცა… ბუნდოვნად მახსოვს როგორ შემოამტვრია უცხო კაცმა კარები… მე გავითიშე…

“ მე მეშინია იმგვარ სიცოცხლის,სიკვდილს რომ ჰგავს და უარესია.”
* * *
მთელი სვანეთი ფეხზე იდგა, გიჟს გავდა ალექსანდრე. ვერ პოულობდა თავის მარიამს…
თავისი ტყის ბოლო ნაწილს ათვალიერებდა ჩანქსელიანი რომ შენიშნა მანქანის კვალი, რომელმაც ძველ მიტოვებულ ქოხთან მიიყვანა. გაშმაგებულად დაუწყო გულმა ცემა. დაპატარავებულიყო ამხელა კაცი… ამოიღო იარაღი ქამრიდან და მიუახლოვდა ქოხს… ხმაური ჰქონდა თავში ირაკლის. მხოლოდ სიტყვები უტრიალენდა თავში- ნეტა ცოცხალი იყოს! ფეხით შეამტვრია კარები და დაინახა ოთხად მოკეცილი, დაბმული სხეული იატაკზე. მოკვდა ირაკლი ჩანქსელიანი თავის ცხოვრებაში უკვე მეორედ, მოკვდა როგორც ადამიანი. იქვე დადებულ პლედში დაუფარა გოგონას შიშველი სხეული. არ უყურებდა, თვალს არიდებდა, მაინც უჩანდა გოგოს დალურჯებული მკლავები.
-მარიამ, შემომხედე. კარგად იქნები, შემომხედე. მე ირაკლი ვარ.  - თავის თავს ელაპრაკებოდა თითქოს- შენს დასახმარებლად ვარ აქ. უსაფრთხო ადგილას წაგიყვან. უსაფრთხოდ ხარ. ჩემი არ შეგეშინდეს. მარიამ, გესმის ჩემი?- ელაპარაკებოდა კაცი და გაყინულ სხეულს უმოწმებდა პულსს და თან ახვევდა უფრო მჭიდროდ პლედში. უყურებდა ცოცხალს, მაგრამ ყველაზე შორს მყოფს სიცოცხლისგან.
-როგორ გაბედა შენი შეხება?! როგორ გაბედა იმ არაკაცმა!!-ყვიროდა გამწარებული და ფრთხილად ცდილობდა გოგოს ხელში აყვანას.
- რა გაგიკეთეს, ასეთ პატარას- თავისთვის ჩურჩულებდა კაცი,უკანკალებდა ხელები ამ არამიწიერი სანახაობისგან გამწარებულს.
      უყურებდა მარიამს და ახსენდებოდა ის რის დავიწყებასაც წლები ვერ ერეოდა, უყურებდა გოგოს, კიდევ ერთ მსხვერპლს ამ დამახინჯებული მენტალობის,დამახინჯებული სულის ადამიანების... მისი ასაკის იყო ლატავრა... მის ასაკში შეწყვიტა სიცოცხლე. აღარ იცოდა რა ექნა,მხოლოდ ერთი იცოდა ზუსტად,
მარიამს უნდა ეცოცხლა. ლატავრას ვერ უშველა, ვერ დაეხმარა, ვერაფერი გააკეთა მისთვის... მარიამს უნდა ეცოცხლა. ხელში ჰყავდა აყვანილი გოგოს სიფრიფანა სხეული,
მანქანისკენ მიარბენინებდა. ერთი ხელით ძლივს გამოაღო მანქანის უკანა კარი.
-უნდა იცოცხლო, უნდა გაუძლო- იმეორებდა თავისთვის და ხელის კანკალით ცდილობდა გასაღების მორგებას, რომ მიხვდა ემოციების დრო არ იყო, რამდენიმე წამი
საჭეს ჩამოადო თავი.
-ღმერთო არ დაუშვა. უნდა იცოცხლოს-ამოილაპარაკა და მანქანა მოწყვიტა ადგილს...
ადგილს, რომელსაც ვეღარასდროს გაექცეოდა მარიამი, ვერც მარიამის ფიქრები. ვერც მარიამის შიშები. ვერაფერს გრძნობდა
მაგრამ იმ წამსაც, იმ სიცარიელეშიც კი იცოდა, სადაც არ უნდა წასულიყო, მისი სული მუდამ იქნებოდა იმ ქოხში. თუნდაც ცხოვრება, არსებობა გაეგრძელებინა,
მისმა გაყინულმა გრძნობებმა და ფიქრებმა იცოდნენ, სამუდამოდ ჩარჩნენ იმ ქოხში, რომლის კუთხე-კუნჭული არასოდეს დაავიწყდებოდა მის ცნობიერს თუ ქვეცნობიერს...
და ასეცაა, არა, მკითხველო? ზოგჯერ კილომეტრებით შორს ვცდილობთ გაქცევას ადამიანებისგან, სახლებისგან, ქვეყნებისგან ან ქალაქებისგან და მაინც... და მაინც, სადაც არ უნდა
მივდიოდეთ, გავრბოდეთ... მაინც თან მოგვყვება ის ადგილი სადაც ერთხელ უკვე მოვკვდით,მოგვკლეს.
-ისუნთქე, კარგი? ისუნთქე. უსაფრთხოდ ხარ. მე ირაკლი ვარ, ლატავრას ირაკლი- გული ამოაყოლა სიტყვებს კაცმა- მე მომაბარა ალექსანდრემ შენი თავი. უნდა გადარჩე,რომ
ისიც გადარჩეს, კარგი?- თითქოს თავის თავს ელაპარაკებოდა, მაგრამ ზუსტად იცოდა გაიგებდა მარიამი, გაიგებდა მის სახელს, კაცის, რომლის სიცოცხლე პირდაპირ იყო დაკავშირებული მარიამ გიგანის
სიცოცხლესთან, ყველაზე კარგად იცოდა ირაკლი ჩანქსელიანმა იმ წამს ეს. ვინ გაიგებდა თუ არა ის.
     მანქანა თავის პატარა სახლთან გააჩერა. გორაზე მხოლოდ მისი სახლი იდგა, უმეზობლო, უხალხო, განდეგილივით სახლი, მარტოსულის სახლი, ცხოვრება წართმეულის, მაგრამ პატარა ნაგებობასაც კი ეტყობოდა,
ეს იყო ნამდვილი სახლი... ისევ ფრთხილად გადმოიყვანა მარიამი მანქანიდან, მჭიდროდ ცდილობდა მისთვის პლედის შემოხვევას.
-ლილიანა- დაიძახა ხმამაღლა გოგოს სახელი
-მოხვედი, მამა?- შეეგება კაცს დაახლოებით 15 წლის გოგო, რომელიც გააკვირვა მამის ხელებში საცოდავად მოქცეულმა უღონო სხეულმა
- მამა, რა ხდება? რა სჭირს- კაცმა გოგო მეორე სართულზე საკუთარი შვილის ოთახში შეიყვანა, საწოლზე ფრთხილად დააწვინა.
-მამი, ეს მარიამია. ჩვენი დახმარება სჭირდება ძალიან. გთხოვ, მოუტანე შენი ტანსაცმელი და ჩააცვი, მოუტანე თბილი პლედიც. შენ უნდა მიხედო, მამი- თბილად მიეფერა მისთვის ძალიან ძვირფასს.
ქალი არავინ ჰყავდა ახლოს რომ მისთვის მიებარებინა მარიამი. იცოდა, ლილიანა გაართმევდა თავს. ფრთხილად გამოუკეტა ოთახის კარები გოგონებს.
იმ დღეს მე პირველად ვნახე მარიამ გიგანი, ჩემს ცხოვრებაში ყველაზე ლამაზი გოგო, ლამაზი თვალ-წარბით. ლამაზი, წაბლისფერი თმით. მამამ მე მომაბარა მარიამ გიგანი, ცოცხალი, მაგრამ ყველაზე შორს მყოფი სიცოცხლისგან. ასე ვუწოდე მაშინ ამ ღვთაებრივ სილამაზეს და დღემდე ასე ვფიქრობ. მაშინ ბავშვი ვიყავი, ბავშვური ფიქრებით. მამა არასოდეს უშვებდა ჩემთან საკითხს რომელიც ბავშვურ გონებას ააფორიაქებდა. იმ წამმა მამამ რომ ჩამაბარა გოგოს თითქმის უსულო სხეული, იმ წამიდან დავიწყე მეც ბრძოლა მასთან ერთად. იმ დღის შემდეგ არ ყოფილა დღე მასზე რომ არ მეფიქრა…
-გამარჯობა, შენ არ საუბრობ?- ბავშვური ინტერესით ვუყურებდი უკვე თვალებ გახელილს, მაგრამ უსასრულობაში დაკარგულს. ხმას არ იღებდა, იყურებოდა მხოლოდ სადღაც შორს.
-აშკარად არ საუბრობ, კარგად ხარ?- ვერ ვხვდებოდი რატო არ მეხმარებოდა ტანსაცმლის ჩაცმაში და რატო არ მოძრაობდა. კარადიდან გადმოვიღე ჩემი ტანსაცმელი, თავისუფლად ჩაეტეოდა სიფრიფანა სხეულს ჩემი ზომა მაისური და შარვალი. პლედი გადავხადე. შიშველი იყო, შიშველი და სხეულის ყველა ნაწილი დალურჯებული ჰქონდა. შიშით უკან დავაფარე ისევ პლედი. შემზარა სანახაობამ.
-რა გაგიკეთეს? ასე ვინ მოგექცა?- მამამ მე ჩამაბარა, ემოციების დრო არ იყო, ფრთხილად მოვარგე უსულო სხეულს ჩემი ტანსაცმელი. დაუკითხავად ჩამომიგორდა ცრემლები…მეც მეტკინა ყველა სილურჯე, მეც ვიგრძენი თითქოს
ის ტკივილი რაც წესით მარიამს იმ სასტიკი ნაკვალევებისგან უნდა მიეღო. ფრთხილადვე დავაბრუნე მისი სხეული საწოლში
-აქ არაფერი გემუქრება, მამა დაგიცავს. მამა ყველაზე ძლიერი კაცია. არავინ შეგეხება. არ შეგეშინდეს, კარგი? თუ გინდა არ დამელაპარაკო. აქვე ვიჯდები, მეც დაგიცავ
-ლილიანა- ირაკლი კარებთან შეჩერდა- მარტო არ დატოვო, შეიძლება თავს რამე დაუშავოს- თავისი ყველაზე დიდი შიში გაანდო კკაცმა
-ვინ ჩაიდინა, მამა.- სევდა ჩამდგარი თვალები მივანათე ჩემთვის საიმედოს, ჩემთვის ყველაზე ძლიერს და კეთილს. მასაც არ ჰქონდა ადამიანის სახე
-სასტიკას დაისჯება ამის ჩამდენი-მკაცრი იყო კაცის ხმა-მთავარია მარიამი იყოს ცოცხალი
-მე უნდა დავურეკო მისიანებს, ეძებენ- თავი დახარა, ალექსანდრე გაახსენდა ისევ... როგორ ეთქვა მისთვის რა მდგომარეობაში იყო მისთვის ძვირფასი...
-მა, ტკივა?- ამოვიტირე ძლივს შეკავებული
-მალე უკეთ იქნება- აღარ იცოდა რა ეპასუხა, ნაზად მომწმინდა ცრემლი-შენ გაბარებ, შენ უნდა მოურჩინო, მამი
-არც კი ტირის, არც კი მოძრაობს, არც თვალებს ახამხამებს, მხოლოდ დიდი ხნით ხუჭავს ხოლმე. მოურჩება, მამი?
-ცხოვრებამ მძიმე ტვირთი აკიდა... ძლიერია და მოურჩება- მომწმინდა ცრემლები მამამ.
მალევე დავბრუნდი მასთან, თავთან ჩამოვუჯექი. დიდხნას არ მინდოდა მოსი დატოვება. ვეფერებოდი ულამაზეს თმაზე. ატირდა ისიც. სცვიოდა ცრემლები, მაგრამ არ იღებდა ხმას ისევ.
ირაკლიმ მოიმარჯვა ტელეფონი ხელში, სანდროსთვის დარეკვის დრო იყო, მათეს თვითონ ვერ გაეკიდებოდა, უნდა დაეცვა გოგონები. სიკვდილს ჰგავდა მისთვის ახლა ალექსანდრესთვის დარეკვა, მაგრამ არჰქონდა არაფერს მნიშვნელოვა მისთვის, მთავარია ცოცხალი ჰყავდათ მარიამი.
- სანდრო- ამოთქვა ტკივილით ბიჭის სახელი როცა უპსუხა
- ირაკლი, ხო არაფერია ახალი თქვენსკენ? არსადაა, ვერსად ვპოულობ. - ხმა გასტყომოდა ბიჭს
- სანდრო, მარტო ხარ?
- ბიჭებთან ერთად ვარ. რამე ხდება, ირაკლი?- ანერვიულდა ისიც.
- გთხოვ, არ შეიმჩნიო რასაც ახლა გეტყვი და ეცადე არავინ გამოგყვეს.- ამოისუნთქა მძიმედ კაცმა- მარიამი ჩემთანაა სანდრო, ჩემს სახლში. ლილიანა უვლის. მათე გამექცა. მარტო მოდი სანდრო- თითქოს შვილს ელაპარაკებოდაო ისე უფრთხილდებოდა ყველა სიტყვას ჩანქსელიანი
- ცოცხალია, ხო? როგორ არის, ირაკლი?- სუნთქვა აჩქარებოდა, გარბოდა უკვე
- მოდი, სანდრო. მოდი.- გაუთიშა ბიჭს ტელეფონი.
ტყვიასავით შევარდა ალექსანდრე ტვილდიანის მანქანა ჩანქსელიანის ეზოში. როგორი ემოციებით არ ყოფილა მის სახლში, მაგრამ ასეთით პირველად. გიჟივით გადმოვარდა მანქანიდან, კარებთან ელოდებოდა უკვე ირაკლი.
- სად არის? როგორ არის? - ყვიროდა ბიჭი და სახლში შესვლას ცდილობდა
- დაწყნარდი და მომისმინე, ცოცხალია- ორივე ხელით დაუჭირა სახე- ცოცხალია, მაგრამ ნახევრად მკვდარი, სანამ ნახავ უნდა იცოდე სანდრო- მიწა გაუსკდა თითქოს ჩანქსელიანს, გაქვავდა ალექსანდრეც- მთავარია რომ ჩვენთანაა და ცოცხალია- ყველაფერს ამბობდა მისი ეს სიტყვები სანდროსთვის. კარებში წინ გადამდგარი ირაკლის თვალებიც კი ანუგეშებდნენ ბიჭს. თავზარი დაეცა სანდროს… მიხვდა…
- შედი, ზემოთაა, ლილი უვლის. მე შენი იმედი მაქვს, სანდრო. დააბრუნე ეს გოგო სიცოცხლეში- გვერდით გაიწია კაცი და შეატარა სახლში ნაწილებად დაშლილი ბიჭი.
ფრთხილად ავიდა კიბეებზე, აღარ იცოდა როგორ შეეღო ოთახის კარი. მთავარია ცოცხალი იყო… გაუელვა გონებაში ფრაზამ და ჩამოსწია სახელური…
გაყინული მზერით და ცრემლიანი თვალებით ჭერს უყურებდა მარიამი სანდრო რომ შემოვიდა… როგორც კი დავინახე ალექსანდრეს სახე, მაშინვე მივხვდი ვინ იყო მარიამ გიგანი. ალექსანდრეს მარიამი იყო. ვერასოდეს დავივიწყებ ბიჭის გამოზომილ ნაბიჯებს რომელსავ მარიამისკენ დგამდა, მე თმაზე ვეფერებოდი ისევ.
- მარიამ- დამარცვლით წარმოთხვა გოგოს სახელი.
უხმოდ გახედა მარიამმაც. რამდენიმე საათი ხდებოდა ჩვენთან იყო, პირველად დავინახე იმ წამს მისი მზერა ჭერის გარდა სხვა ვინმეს რომ მიეპყრო… მას გახედა, ალექსანდრეს…
“ რა უსაშველოდ ლამაზად ბარდნის. ვუსმენ ფიფქების უნაზეს ლოცვას, კარგია როცა არავის ელი, არავის ელი და ვიღაც მოვა”
ზედმეტი ვიყავი იმ ოთახში, მე არ ვჭირდებოდი მარიამს, მე ვერ დავეხმარებოდი… ის სჭირდებოდა მხოლოდ… ის განუკურნავდა ყველა ჭრილობას… შეიძლება დღეები, თვეები და წლები არ ეღიარებინა, მაგრამ მის თვალებში მე ეს წავიკითხე მხოლოდ.
ფრთხილად მიუახლოვდა, მასთან ახლოს ჩამოჯდა სკამზე. გაყინული ჰქონდა მზერა. დიდხანს თვალს ვერ უსწორებდა სანდრო. ვერ უყურებდა ასეთს
- მარ- დაუძახა ისევ ხმადაბლა. ყველ სიტყვა გამქრალიყო მისი თავიდან…
- შემომხედე, რამე გტკივა? რამე გჭირდება? - მხოლოდ ეს სიტყვები გადააბა ერთმანეთს.
- აქ ვარ, შენთან ვარ. მარტო არასოდეს დაგტოვებ, გესმის? უსაფრთხოდ ხარ. მე შენთან ვარ. მხოლოდ შენთან, მხოლოდ შენთვის. აღარასდროს დაგტოვებ მარტო- ნაზად მიეფერა სახეზე. თავი სხვა მხარეს გადააბრუნა გოგონამ
- გეფიცები, მწარედ დავსჯი- აღარ შეხებია სანდრო- ყველაფრისთვის მწარედ დავსჯი. სუნთქვას სანატრელს გავუხდი, ვეღარ მოგეკრება. უსაფრთხოდ ხარ.- იმეორებდა ისევ.
ხმის ამოღება უნდოდა მარიამს. გამშრალი ტუჩები ძლივს დააშორა ერთმანეთს. სიტყვა ვერ ცდებოდა ბაგეს. ხმა არ ჰქონდა.
- თავს ძალა არ დაატანო, არაფერზე ინერვიულო. შენთან ვარ- ხელი წაიღო ისევ მოსაფერებლად, მაგრამ ადგილზე დააბრუნა ისევ. არ უნდოდა მისი შეშინება ზედმეტად. დაინახა სილურჯეები მის ხელებზე და თვალზე.
მინას ჰგავდა ალექსანდრე, შეიძლება შექებისას დაფშვნილიყო. ბრაზი მოაწვა სხეულში, მიწიდან ამოთხრიდა მათეს. სიკვდილს ანატრებდა. ვერ დგებოდა სავარძლიდან, ვერ ტოვებდა მისთვის ძვირფასს.
- მომკალი- ჩურჩულით დასცდა გოგოს ბაგეებს სიტყვა.
- რა თქვი?- ახლოს მიიწია სანდრო
- მომკალი- გაიმეორა გოგომ
- არასოდეს- ეწყინა ბიჭს
- ვერ ვიცხოვრებ ამით, მომკალი
- შემომხედე- წამოდგა ანერვიულებული- შემომხედე, და გთხოვ, აღარასდროს გაიმეორო ეგ სიტყვები. მჭირდები. გვჭირდები ყველას.
- მე არ მჭირდება ასეთი ჩემი თავი.- ჩურჩულებდა ისევ ნაწილებად დაშლილი
- მე მჭირდება ყველანაირი შენი თავი, მარიამ- პირველად ეუბნებოდა მისთვის ძვირფასს სიტყვებს სანდრო
- რომ აღსრულდეს წესი? გაუპატიურებულიც გჭირდები, სანდრო?- ძლივს ამოთქვა გოგომ. სახე შეეცვალა ბიჭს.
- ყველანაირითქო და შენი აზრით, ეგ შემიცვლის რამეს? მადლობა ღმერთს ცოცხალი ხარ, ჩემთან ხარ. დღეიდან, ამწამიდან აღარასდროს იქნები მარტო.- მაინც მიეფერა ნაზად ხელზე. ხელიც გააცალა გოგონამ
- მე ცოცხალი ვარ?- ისევ ცივი ჰქონდა ხმა- მე ვერ ვგრძნობ რომ ცოცხალი ვარ. იპოვეთ?- იკითხა მოულოდნელად
- ეძებენ
- რომ იპოვით მეტყვი?
- რომ ვიპოვით მოვკლავ- შემზარავი ჰქონდა ხმა.- შენებს ვეტყვი რომ ცოცხალი ხარ, არავის მოგაკარებ. ვერავინ გაიგებს სად ხარ, ცოტახანს აქ დაგმალავ, ირაკლისთან. არ შეგეშინდეს მათი, კარგი?- გადაწყვეტილი ჰქონდა მაგრამ მაინც ელოდა მისგან ნებართვას
- ჩემთვის მნიშვნელობა აღარ აქვს- დაიჩურჩულა და ზურგი შეაქცია ბიჭს.
ალექსანდრემ ფრთხილად გაიკეტა კარები. უნდა დაერეკა და შეეტყობინებინა რომ იპოვეს მარიამი. ორივე ხელი აიფარა სახეზე, პირველივე კიბის საფეხურზე ჩამოჯდა… პირველად ჰქონდა ტვინში ვიღაცის მოკვლის სურვილი ასე გამეფებული… ვიღაცის და თან ვისი… საკუთარი სისხლის და ხორცის…
- სოლომონ, მარიამი უსაფრთხოდაა ვიპოვეთ. ჩემთანაა. მათე გაიქცა. მომიყვანეთ ცოცხალი. არავინ შეეხოთ- სიტყვები მიაყარა ერთმანეთს
- სად ხართ? მოვალთ ჩვენც
- არავინ მინდა იცოდეს სად იქნება მარიამი. გადაეცი ვახტანგსაც და მიხეილსაც. ჩემთანაა და უსაფრთხოდაა, დანარჩენს მე მივხედავ.
- გაგიჟდებიან სანდრო
- არ მაინტერესებს- გაუთიშა და შეატოვა უფროსების რისხვა სოლომონს, არ ჰქონდა ახლა მათთან საუბრის თავი.
- ალექსანდრე, კარგად ხარ?- იქვე იდგა ირაკლი
- მომკალიო- გაიმეორა მარიამის სიტყვები. ცრემლი მოსდგომოდა თვალზე
- ცუდადაა. მძიმე მდგომარეობა უდგას. უნდა გაუგო- მხარზე ხელი დაჰკრა და გვერდით მიუჯდა
- ვერ დავიცავი, მაინც შეეხო. ამდენი წელი, ამდენი ხანი… მაინც შეეხო- ჩახარა ისევ თავი ტვილდიანმა
- თავი არ დაიდანაშაულო სანდრო.მარიამს სჭირდები. მარტო არ დატოვო, ერთად უნდა გადალახოთ ყველაფერი. აქ დარჩით. მოუშუშდეს მარიამს ჭრილობები. და მერე გადაწყვიტე რას იზამ- ფრთხილად აპარებდა კაცი
- რას ნიშნავს რას ვიზამ, ირაკლი?- გაუკვირდა ბიჭს
- თუ მათემ თქვა რაც გააკეთა… არ მოგცემენ მისი ცოლად მოყვანის საშუალებას, სანდრო.- გვერდით გაიხედა ირაკლიმ, მზერა ვეღარ გაუსწორა ისედაც განადგურებულ ბიჭს.
- ფეხებზე ისინი რას იტყვიან ირაკლი. მაგათი წესების დ*****- გამწარებული წამოვარდა ფეხზე- მაგათი მითითებები და ადათები, აქამდეც არ უნდა მივყოლოდი მაგათ ვითომ წესებს. არ მაინტერესებს ბერდიას ახალი განაჩენი. ვერ შეგვეხებიან, ვეღარ ჩაერევიან. მარიამი ჩემი ცოლი გახდება ვინც რაც არ უნდა გაიგოს მაინც- მკაცრი იყო სანდრო, მყარად თავის გადაწყვეტილებაზე მდგომი.
- კარგი კაცი ხარ შენ, ალექსანდრე.- წამოდგა ირაკლიც- ის პოზიცია და ის სიტყვები გაქვს გულში მე რომ თავის დროზე ვერ გავბედე. იბრძოლე, ალექსანდრე. შენ მაინც იბრძოლე. შტურმით რომ აიღონ ჩემი სახლი, მკერდიგ გადავეფარები ტყვიებს თქვენს გამო- ძვირფასი იყო ირაკლის სიტყვები სანდროსთვის. მამას რომ არ უთქვამს არასოდეს იმას ისმენდა ახლა.
- გიყვარს ხო?- ჩურჩულებდა თითქოს ირაკლი. თავი დახარა სანდრომ
- ხოდა- არ დაელოდა პასუხს, მიხვდა ისედაც- ხოდა, სამყარო გადაწვი, ტყვიების ომში უაბჯროდ შევარდი, მიწის ხელით ჩიჩქვნა რომ დაგჭირდეს ეგეც გააკეგე, ყველა იარაღი შენ რომ მოგიშვირონ შენი სიმართლე მაინც გაიტანე. ბერდიამ რომ სულ ჯოხი აბაკუნოს, სულ რომ წესებით გელაპრაკოს, გულს უსმინე მხოლოდ შენსას. დარჩით აქ, შენც არ წახვიდე. იპოვიან მათეს და დაგირეკავენ. მარიამს სჭირდები ახლა მათზე მეტად.- აღარც ირაკლი ჰგავდა თავის თავს
- უკეთ იქნება?!- თან კითხვას ჰგავდა და თან პასუხს
- იქნება, სანდრო. მთავარია ცოცხალია, ვხვდები რის ფასადაც, მაგრამ ერთად უნდა მოერიოთ მის ტკივილს.
- მგონია ყველა ვძულვართ- ისევ დახარა თავი სანდრომ
- უნდა ვძულდეთ კიდეც, ალექსანდრე. შეხედე, რა ვუქენით. მარტო მათემ არა, რავუქენით მის ცხოვრებას. თავის დროზე არ გავაჩერეთ ეს სადიზმი და უნდა ვძულდეთ. - მართალი იყო ირაკლი.
-იმედი არ დაკარგო, სანდრო. იმედი და რწმენა ყველაზე დიდი იარაღია,რაც შეიძლება ადამიანს გააჩნდეს.იმედი ნათელ ფიქრებს გიძლიერებს,სიმყარეს გმატებს.რწმენა,კი საშუალებას გაძლებს იფიქრო,რომ თუ მოინდომე მთასაც კი გადაადგილებ...
- მადლობა, ირაკლი, მადლობა რომ ხარ- მოეხვია კაცს.
მარიამთან ვიჯექი ისევ. აღარ მინდოდა ჩემი მზერით თავი მომებეზრებინა. მინდოდა მცოდნოდა რა ფიქრები ჰქონდა თავში, მინდოდა დავხმარებოდი.
- მე ლილიანა ვარ, ირაკლის შვილი.- ვიმეორებდი ისევ.- ალბათ გტკივა ჩალურჯებები. ნახე გამაყუჩებელია, დალიე უკეთ იქნები- ისევ არ ჰქონდა რეაქცია. ისევ ზემოთ იყურებოდა. ფრთხილად წამოვაწევინე თავი. წყლიანი ჭიქა მივუტანე ტუჩებთან ახლოს. დალია.
- მადლობა- ჩუმად აღმოხდა მის ბაგეს სიტყვა. პირველად გავიგე მისი გამტყდარი ხმა.
- შენ ხარ ის მარიამი, ალექსანდრე ხშირად გვიყვებოდა შენზე, საოცრად ჯირითობსო, ბევრს იცინის და მუდამ ბედნიერიაო- ჩავუშვი მალევე სანდრო, მინდოდა გამეღვიძებინა მასში მისი ის ნაწილი ძალიან რომ მიეძინებინა ტკივილს. გეფიცებით, გაეღიმა. ტუჩის სადღაც პატარა კუთხეში გაეპარა ღიმილი…
- მალე გაგივლის, იმოქმედებს წამალი. აღარ იტირო, თვალები გეტკინება.- მოვწმინდე ცრემლები და ისევ კარგად დავაფარე პლედი. გვერდი იცვალა. ჩაეძინა მგონი.
კიბეზე ფრთხილად ჩავედი, იქვე ისხდნენ სანდრო და მამა. ორივემ გამომხედა ფეხის ხმაზე
- ჩემო ექიმო, ჩემო მკურნალო- მომეფერა მამა
- კარგად იქნება, სან.- მივეფერე სანდროსაც
- მართლა, ლი? - გაეღიმა ოდნავ სანდროსაც
- ჰო, ძლიერი გოგო ჩანს. არ ლაპარაკობს, მაგრამ ეტყობა. ძალებს აღიდგენს და ყველას თავს წააცლის- ირაკლისაც გაეღიმა ჩემს ბავშვურ მეამიტობაზე.
წლების შემდეგ ვფიქრობდი, რომ ბედი იყო ჩვენი შეხვედრა მარიამთან. იმ არაკაცმა რომ ჩვენს მიწაზე მოიყვანა, ჩვენსავე ქოხში ეგეც ბედი მგონია ახლა. ვუყურებდი ირაკლის და ალექსანდრეს და სამყაროში არ მეგულებოდა ადამიანი, რომელიც მათზე ძლიერად დაიცავდა მარიამს. გვიანი იყო?!… იცით, არ ვიცი… ფაქტი ერთი იყო… ორივე შეაკვდებოდა ამ ამბავს და გოგოს მეტს ვეღარავინ დაუშავებდა ვერაფერს.
ცოტახნის მერე მამაზე ვბრაზობდი, რატო ამიფორიაქა ცხოვრება ამ ამბითთქო, მაგრამ მერე მივხვდი, ეს ის რეალობა იყო რომელსაც ის ზღაპარივით მიფარავდა ხოლმე. არ ყოფილა არცერთი დღე და წელი მარიამზე ფიქრის გარეშე… იმ დღის გარეშე ნახევრად მკვდარი რომ მოიყვანა მამამ სახლში და იმ დღის გარეშე სანდრომ რომ შემოაღო განადგურებულმა კარები…
მაშინ იქცნენ ჩემი ცხობრების მაგალითებად, როგორ უნდა მყვარებოდა და როგორ უნდა ვყვარებოდი… როგორ უნდა მებრძოლა…
სოფელში მალევე გავარდა ხმა მარიამ გიგანი იპოვეს და კარგად არისო. არავინ იცოდა რეალურად რაც მოხდა და ვერც ვერავინ გაიგებდა. დღემდე, ჩემო მკითხველო. დღემდე არავინ იცოდა სიმართლე რაც იმ ღამეს მოხდა. ლეგენდებად დადიოდა ამბები, სხვანაირი ამბები… არცერთი სიმართლე.
სანდრომ ამოირბინა კიბეები, ისევ ფრთხილად შემოვიდა ოთახში. მე ისევ მარტო დავტოვე ალექსანდრე მარიამის ძილის დარაჯად, იქვე სავარძელში.
სანდროს ფიქრებიც წაეღო ტკივილს… მალევე გადაიძრო მარიამმა პლედი, ფრთხილად წამოდგა ფეხზე. წამოდგა ალექსანდრეც, ვერ გაეგო რას შვებოდა. იატაკზე დააფინა გადასაფარებელი. დაბლა დაწვა მარიამი…
- მარიამ- დაუძახა ისევ ფრთხილად
- არ შემიძლია საწოლში ძილი- ამოილაპარაკა და ისევ აქცია ზურგი.
* * *
- რას ქვია არ გითხრა სად არიან?- უკვე მეოთხედ ეკითხებოდა ვახტანგი სოლომონს
- კარგადაა, ცოცხალია და ჩემთანაა უსაფრთხოდო- მეოთხედვე იმეორებდა დანაბარებს.
- ჩემი შვილია, მისი ნახვა მინდა. უნდა დავრწმუნდე რომ კარგადაა- ყვიროდა კაცი
- მოგიყვანს, ვახტანგ. დაელოდე. ალბათ რაღაცას აგვარებენ და აცადე ბავშვებს- აწყნარებდა მიხეილი
- უნდა მივმხვდარიყავი დავითს რომ მიმაბარა და მარტო წავიდა- გაეღიმა ლუკას
- რა გაცინებს, ბიჭო?- დაუბღვირა ლექსომ შვილს
- ის მაცინებს რომ უყვარს ამ თქვენს ალექსანდრეს ჩვენი მარიამი და თქვენ რამდენიც არ უნდა ირბინოთ წინ და უკან მაინც ისე იქნება როგორც ის ბიჭი იტყვის- ისევ ეღიმებოდა ბიჭს
- შენ თავი ხო არაფერს დაარტყი, შვილო?- უკვირდა შვილის სიტყვები ლექსოს
- სიყვარული არ იყო თქვენს გეგმაში, მამა? თუ განადგურებული სიძე-პატარძალი გინდოდათ? ვწუხვარ- დაიყვირა ისევ- მათეს ძებნა განვაგრძოთ, შუბლი უნდა გავუხვრიტო იმ არაკაცს- ისევ აუდუღდა სისხლი ძარღვებში
- არ შეეხოთო სანდრომ. ცოცხალი მომიყვანეთო.- ჩუმად გაუმეორა დანაბარები სოლომონმა.
- მთელი დღეა მიმეორებს არავინ მოკლაო და რას დამმოძღვრა თვითონ თუ უნდა მოეკლა- გაბრაზდა-განაგრძეთ ძებნა, მე თორნიკესთან წავალ- მიატოვა ლუკამ ყველა და წავიდა ძმასავით ძვირფასის სანახავად.
გამოფხიზლებულ თორნიკეს ვეღარ აკავებდნენ პალატაში, დედამისი რომ დაინახა სახე წაშლილი მიხვდა არ იყო მათ თავს მშვიდობა
- გამიშვით, მომხსენით ეს რაღაცები- ყვიროდა გიჟივით
- დაწყნარდი, შვილო. გაგეხსნება ნაკერები.- ტიროდა ისევ ქეთევანი
- სადააა ჩემი და? ბოლოჯერ გეკითხებით- ღრიალებდა დაჭრილი ცხოველივით
- მათემ მოიტაცა- ამოიჩურჩულა კესომ, ვეღარ დამალავდა. ისედაც ადამიანს აღარ ჰგავდა ბიჭი
- რა? რასქვია მოიტაცა? სადიყო მამაჩვენი თავისი დაცვის 100 კაციანი რაზმით? მომხსენითთქო- ვეღარ აკავებდნენ ოთახის კარები რომ შემოხსნა ლუკამ
- რა ხმაურია? მთელ კლინიკაში ისმის შენი ხმა, ჭორადაც შემხვდა გზაში, თორნიკე გიგანს არ მოეწონა პალატის სერვისი და ყვირისო- ეცინებოდა ლუკას
- ბიჭო, შენ ნორმალური თუ ხარ?- გააოგნა თორნიკე ბიჭის არხეინობამ
- თქვენს ხელში როგორ ვარ საერთოდ ეგაა საკითხავი.- დაიწუწუნა ლუკამ
- სადაა მარიამი, ბიჭო?- ესროლა იქვე დადებული კათეტერი ბიძაშვილს
- თავი ხოარაფერს მიარტყი, დედი?- ლიასაც ვერ გაეგო რა ამხიარულებდა შვილს.
- დღეს რა ყველა მაგას მეკითხებით. მარიამი იპოვა ალექსანდრემ, კარგადააო, ჩემთანააო და ცოტახნით არავის გეტყვით სად მყავსო- გაიმეორა დანაბარები
- ღმერთო- დაიყვირა კესომ და მივარდა ქეთევანს. ბედნიერებისგან ტიროდა ქალი.
- მომხსენით ესენითქო- ყვიროდა ისევ- ვის ატყუებთ, ჰა? მათემ მოიტაცა და უვნებელი დაიბრუნა ალექსანდრემ? შვილო, დებილს ვგავარ? ხელი გამიშვით- მოიშორა ექთნები და წამოდგა ფეხზე. ძლივს დადიოდა
- უკან დაეგდე, მთელს სვანეთში ვეძებთ მათეს, მარიამს რომ რამე სჭირდეს ალექსანდრეს ჩვენი დახმარება არ დასჭირდება ისე მიხედავს- ხმა დაუსერიოზულდა ლუკას
- არა შენ თავი მართლა დაარტყი რაღაცას, როდიდან მოგწონს ალექსანდრე და ანდობ მარიამს- ესროლა მეორე კათეტერიც
- იმ წამიდან როცა დავინახე რისი გაკეთება შეეძლო მარიამის გამო. ერთად შეძლებენ, ერთად მოერევიან ყველაფერს-სერიოზული ტონი არ ეცვლებოდა ბიჭს.
- ტვილდიანია ეგ შენი მათეც, ალექსანდრე როგორ იქნება ანგელოზი- დაიყვირა ისევ- გადით, ყველა. უნდა ჩავიცვა- ვერავინ მოერია თორნიკეს სიჯიუტეს.
- ხისთავიანი სვანი- ამოილაპარაკა კესომ და გავიდა ოთახიდან. უნდა გაეგო როგორ იყო მარიამი, ლიზას ნომერი აკრიფა სწრაფად.
- ლიზა, კესო ვარ. მარიამი თქვენთან მოიყვანა ალექსანდრემ?- მიაყარა უცებ გოგოს
- არა, არავის გვეუბნება სად არიან. მამა მაგათ ცალკე ეძებს. გიჟს გავს დედაჩემი- ნერვები აღარ ჰქონდა ლიზას
- ალექსანდრეს ნომერი მომწერე რა,ლიზ, დავურეკავ
- ჩვენ არ გვპასუხობს და სცადე მაინც შენ.
მესამედ კრეფდა ლიზას გამოგზავნილ ნომერს, არ პასუხობდა ბიჭი. მეხუთე ცდაზე უპასუხა
- გისმენთ- დაღლილი ხმა ჰქონდა ტვილდიანს
- ჩემთანაა და კარგადააო და არ გვეუბნები რა მოხდა,ნორმალური გგონია, ტვილდიანო?- ჩაყვირა ტელეფონში კესომ
- ზუსტად ვიცოდი შენ იქნებოდი, იმდენჯერ დარეკე- გაეღიმა სანდროს
- და რა ჯანდაბად არ მპასუხობდი.როგორ არის?- დაუთბა ხმა გოგოს
- უკეთ იქნება- სხვა ვერაფერი უპასუხა სანდრომ
- ახლა ცუდადაა?- ცრემლები ერეოდა
- უკეთ იქნება, კესო- იმეორებდა ინსტიქტურად ბიჭი
- შეეხო?- ძლივს დასცდა კესოს ბაგეს 5 ასო
- კესო- ხმა გაებზარა ალექსანდრეს.
- მიპასუხე, რამე დაუშავა? - ცრემლები მიიკვლევდნენ უკვე გზას თავისით.
- როცა შეძლებს მოგიყვება
- შეეხო?- სული გააყოლა თითქოს ამ ერთ უბრალო კითხვას გოგომ
- პასუხს აგებს ყველაფრისთვის, გპირდებით.- ეზოში იყო ალექსანდრე, თან ახედავდა ხოლმე მარიამის აივანს.
- ღმერთო- ამოიტირა ისევ- უნდა ვნახო, მასთან უნდა ვიყო
- გამოგყვებიან, კესო. არ მინდა ქეთევანის გოდებამ, ბიძების ყვირილმა და დედაჩემის შეკითხვებმა შეაწუხოს. მარტო არ არის, მეც მასთან ვარ.
- არ დატოვო.სიბნელის ეშინია, ყველგან აანთე სინათლე სადაც კი სიბნელეა, რომ გაიხედავს არ შეეშინდეს. საჭმელს არ შეჭამს, ფორთოხლის წვენი დაალევინე. შეიძლება არ თქვას, არასოდეს არ ამბობს როცა რამე სტკივა, წამალი მაინც დაალევინე.- მშვიდად აძლევდა მითითებებს ბიჭს, ხმა დაუთბა კესოს. ალექსანდრეს მისგანაც კი ეუცხოვა ეს ტონი.
- მადლობა, კესო
- მარიამზე ლაპარაკი უყვარს ძალიან- განაგრძო კესომ- მოუყევი თუ კი რამე მოგონება გაქვს უფროს მარიამ გიგანზე, მოგისმენს.
- კარგი მოვუყვები
- თორნიკე გამოვიდა კომიდან, ეგეც უთხარი, ადგა და მის საძებნელად მოდის- მიაწოდა ინფორმაციაც
- წესით რომ არ უნდა მეუბნებიდე იმას მეუბნები?- გაეღიმა
- ყველა დამნაშავე ვართ მაგ გოგოსთან მანდ რომ გყავს ახლა. უნდა გამოვასწოროთ, ჩვენი ერთ დროს დადუმებული თავები. გაბარებ ალექსანდრე- ტიროდა ისე გაუთიშა.
- მიხედავს ალექსანდრეო- ყვიროდა თორნიკე და იმეორებდა ლუკას სიტყვებს. მისი ხმა მთელ კლინიკაში ისმოდა
- რეანიმაციიდან რომ გახვალ იკითხე ფსიქიატრი სად ზის და შეუარე- ფანჯრის რაფას იყო მიყრდნობილი ლუკა და აგიჟებდა უარესად თორნიკეს. იცვამდა რაც შეეძლო სწრაფად. ტკიოდა ჭრილობა.
- ამ დ***** სადაც არ დაეზარათ ყველგან გამჭრეს?
- ტვინი ჩამოგღვრია და მუცელში ეძებდნენ- ეცინებოდა ლუკას
- ლუკა ისე გცემ ფეხზე ვეღარ ადგე- იმუქრებოდა და თან სახე ემანჭებოდა ტკივილისგან
- დაეგდე უკან- დააბრუნა ისევ საწოლში- გაგეხსნა ჭრილობდა სისხლი გსდის- თავი გადაეგდო უკან ტკივილისგან შეწუხებულ ბიჭს
- ექიმს დაუძახეთ- გამოსძახა ჰოლში მომლოდინეებს
- რა მოხდა?- გიჟივით შევარდა კესო
- კარგი რა, კესო. ამაზე როგორ ნერვიულობ. ჭრილობა გაეხსნა იმდენი იფართხალა
- მომაშორეთ ეს ახლად გაცირკაჩებული
- გტკივა?- ბალიშს უსწორებდა გოგო
- არა ეწვის- შიშით გაეღიმა ლუკას
- აქ რატო ხარ? ამ საგიჟეთში რა გინდა? დაბრუნდი სადაც ბრძანდებოდი- ბრაზი კესოზე გადაიტანა
- აღარსად მივდივარ, ვრჩები რომ სულ დაგგესლო- მშვიდად მოიგერია გოგომაც
- აღარსად მიდის თურმე- გამოაჯავრა კესოს
- ხო ვამბობ, მუცელშიც ვერ იპოვეს ამის ტვინი ჩაღვრილი- ისევ ჩუმად გაეცინა ლუკას
- დაეგდე ლუკა და მომიყევი სანამ აქ გათხლაშულს მეძინა რა ხდებოდა? როგორ აღმოჩნდა ჩემი და იმ *** ხელში როცა სახლს 295 კაცი იცავდა- ამოიღინა ისევ
- ყურადღებას გადავატანინებთქო და არ გინდა, ძმაო ხოდა მოგიყვები- დაჯდა ლუკაც იქვე სკამზე
- მათემ გესროლა და გაიქცა. შენ საავადმყოფოში წამოგიყვანეს. მე მამაჩემმა საავადმყოფოს ეზოშივე, ისე რომ შენთან არც ამომიშვა დამაჭერინა იარაღი და გამიშვა სისხლის ასაღებად- ეღიმებოდა, მაგრამ კარგად ჩანდა რაც იმალებიდა ამ ღიმილის მიღმა
- რა ქენი, ლუკა?- პირი გაუშრა თორნიკეს
- მირხა მოვკალი, როგორც წესი და ადათი ითხოვდა. მოვკალი და მოვედი მხრებში გამართული. ვიცოდი, მამაჩემი ახლა შემომიშვებდა სიამაყით შენობაში
- მოკალი, ლუკა?- უარესად ატკივდა ჭრილობა დაჭიმულობისგან
- მოვკალი- ამოილაპარაკა ლუკამაც და ფანჯარასთან დადგა
- უნდა დამლოდებოდით, შენ 17 წლის ხარ, ლუკა- გული ნაწილებად დაეშალა ბიჭს
- შენ იცი რომ სხვა გზა არ მქონდა- იყურებოდა ფანჯრიდან, უსასრულობაში…
- აი სად დაბრუნდი- ტკივილისგან ხმა ერთმეოდა- ხედავ სად დაბრუნდი, კესო? აქ ყველგან სისხლია, გამიშვით- ისევ ცდილობდა ადგომას
- მორჩი ყვირილს, ასე ვერავის ვერაფერში დაეხმარები. უნდა მოგიშუშდეს ნაკერები- ფრთხილად დაადებინა თავი უკან ბალიშზე კესომ
- მე უნდა გამეკეთებინა, შენ არა, ლუკა.- ბოდიშს უხდიდა თითქოს ამ სიტყვებით თავის პატარა ბიძაშვილს, რომელსაც ნაადრევად აიძულა დრომ გაზრდა.
- მე ამისთვის მზად ვიყავი, თორნიკე. ბავშვობიდან მზად ვიყავით ყველა. ამაზე ფიქრის დრო არაა. უნდა მოგიშუშდეს ნაკერები. მათე გვყავს საპოვნელი. გიჟებივით ეძებენ ტვილდიანებიც. ალექსანდრე სხვანაირი ტვილდიანია, ბიძაშვილო. სანდოა ალექსანდრე ტვილდიანი- ხმაშიც ეტყობოდა ნდობა.
- ვერ ვიჯერებ რასაც მეუბნები. დამალაპარაკეთ, მარიამი დამალაპარაკოს- სუნთქვა უმშვიდდებოდა, გამაყუჩებელი შეჰყავდა ექიმს ვენაში
- რადგან თქვა რომ მარიამი უსაფრთხოდაა ესეიგი ასეა. ნუღა ძალიანდები.- კესო უსწორებდა ისევ გადასაფარებელს
- შენც ფიქრობ რომ სანდოა ტვილდიანი, კესარია?- ოდნავ გაეღიმა გოგოს მოზომილ სიტყვებზე. არ ჰგავდა თავის ონავარ თავს კესო
- აღარ ვფიქრობ, უკვე ვიცი
- დამალაპარაკეთ- არიშლიდა თავისას
- არ მაქვს მე ალექსანდრეს ნომერი და შეგვეშვი რა- ლუკასაც ეწურებოდა მოთმინების ფიალა
- ცოტახნის წინ კინაღამ მითხარი მე მიყვარს ალექსანდრეო და ნომერი როგორ არ გაქვს?- ახლა უკვე თვითონ დასცინოდა ლუკას
- ჭრილობა გაგეხსნათ- ექიმი ამოწმებდა უკვე- თქვენი მოძრაობა არ შეიძლება, თავიდან უნდა გაგიკეროთ. გთხოვთ, დატოვოთ პალატა- ძლივს გათიშეს წამლებით თორნიკე, რომ ყველა პროცედურა ჩაეტარებინათ. ექიმმა ყველა მიმღებში გაუშვა
- როგორმე უნდა დაველაპარაკო მარიამს, კესო- ცრემლიანი თვალებით მიუახლოვდა ქეთევანი
- მეც მინდა მასთან საუბარი, ქეთევან, მაგრამ დაღლილია და სძინავსო
- იქნებ არ უნდა ჩვენთან საუბარი და იმიტომ ამბობს მაგას
- დრო უნდა მივცეთ და ფრთხილად იყოთ, მათე ისევ გარეთაა, ისევ ცოცხალი- ლუკამ გამაფრთხილებელი მზერა მიაპყრო ქალებს და დატოვა საავადმყოფო.
ამ ამბის მსხვერპლად ქცეულიყო 17 წლის ლუკა გიგანიც, სისხლიანი ხელებით, ბუნდოვანი მომავლით, მუდამ პასუხისმგებლობებით აკიდებული. რა მნიშვნელობა აქვს იმსახურებდა თუ არა მირხა?! რა მნიშვნელობა აქვს ვის მოხვდა ლუკას მიერ გასროლილი?! ფაქტია უტყუარი და მხოლოდ ერთი, მკვლელი გახადეს ისიც. რაც არ უნდა ხშირად ვიმეოროთ რომ სამართალი აღასრულა, რომ მისი ვალდებულება იყო, ვერასოდეს გავიგებთ რას გრძნობდა ის ბიჭი იმ დროს. ბიჭი, რომელსაც მთელი ცხოვრება წინ ჰქონდა. არ უნდა ყოფილიყო მის მხრებზე მკვლელის იარლიყი აკიდებული. მაგრამ ესეც ცხოვრების წესი ყოფილა ასეთი, იარლიყებსაც ვერ ვირჩევთ თავად.
თორნიკე კიდე დიდხანს ვერ გაიღვიძებდა. ცრემლი დაშრობოდა ქეთევანს და კესოს. აღარც ლია ჰგავდა თავის თავს. მათეს ძებნაში დაიტკეპნა სვანეთის მთელი მიწა.
დროის აღქმის ყველას ჩვენი უნარი გვაქვს. სულ სხვანაირად მოძრაობენ საათის ისრები მაშინ როცა გვეშინია, ველოდებით,გვიხარია,სევდიანები ვართ თუ ბედნიერები, საათის ისრებს აკონტროლებს თითქოს ჩვენი გრძნობები, ჩვენი უმართავი გრძნობები და შეგრძნებები. თურმე, სულ სხვანაირად მოძრაობენ ისრები, როცა უყურებ როგორ იშლება ნაწილებად შენთვის ძვირფასი ადამიანი.იშლება, ქრება, განადგურებული, უსიტყვოდ, თვალბით გთხოვს შველას... ან იქნებ ჩვენი დახმარებაც გვიანია, იქნებ მართლა გვიანია?! იქნებ დავაგვიანეთ?! იქნებ მისთვის დასრულებულია...
   მარიამის თვალები ყოველი საათის ისრის მოძრაობისას იცვლიდა ემოციებს... ზოგჯერ ისეთი ცივი, გაყინული, არაფრის მთქმელი იყო. ზოგჯერ სევდიანი, მოგონებებში ჩაძირული. ზოგჯერ კი ყველაფერს ამბობდა მისი მზერა. ხმას არ იღებდა,მაგრამ მქონდა შეგრძნება თითქოს ვსაუბრობდით, თითქოს ჩემს უსიტყვო ნუგეშს იღებდა, ჩემს შეკითხვებს მზერითვე პასუხობდა. არ იყო ეს გოგო ალექსანდრე რომ გვიყვებოდა მთელი ეს დრო, აღარაფერი დაეტოვებინა მისგან ამ ალბედით ცხოვრებას. მე მაშინ ვფიქრობდი რომ მხოლოდ ალექსანდრე იქნებოდა მისი ყველაზე დიდი მხსნელი და შემდეგ... წლების შემდეგ... დავფიქრდი, ვერავინ, ვერასოდეს მოგიშუშებს იარას, რომელიც მუდამ გახსენებს თავს. 
  ჩვენს სახლს ბევრი კაცი არ იცავდა, მხოლოდ ალექსანდრე და ირაკლი გვყოფნიდა უდიდეს გალავნად. თავს შეაკლავდნენ, სიცოცხლის ბოლო წამამდე დაიცავდნენ, დაგვიცავდნენ. ალექსანდრეს განადგურებული სილუეტიც მკმაროდა მივმხვდარიყავი თუ როგორ იდანაშაულებდა თავს, ისიც ფიქრობდა რომ ძალიან დაიგვიანა, რომ ძალიან ატკინეს მისთვის ძალიან ძვირფასს. 
- ოდესმე დაილაპარაკებს, სანდრო?- გვერდით ამოვუდექი ფანჯარასთან მდგარს
-ძალიან ძლიერია- უკვე მერამდენედ იმეორებდა ამ სიტყვებს თვლაც კი ამერია.
-კი, ძლიერია. ჩაეძინა, შუქი დავუტოვე- ვიცოდი მკითხავდა როგორ იყო და თავადვე მოვახსენე მისი მდგომარეობა.
-მამა ისევ ეზოში ზის?- თვალი მოვავლე ეზოს-არ შემოდის, გვიცავს არა?
-ჰო, გვიცავს-ოდნავ გაეხსა ღიმილით ბაგე
- ხო არ წაიყვანენ მარიამს, სანდრო?
- ვერ წაიყვანენ, ვეღარავინ, ვეღარასოდეს, ვეღარსად- მტკიცე იყო მისი ხმა, წამითაც ვერ შეიტანდით ეჭვს მის სიტყვებში, მე არც შემიტანია
-ხო, არ გავატანოთ, მეც აქ ვარ, მე სულ მის ოთახში ვარ, სულ მის გვერდით, ვერ წაგვართმევენ.- ცრემლი მადგებოდა თვალზე, სანდროს ვამხნევებდი ჩემი ბავშვური ჭკუით, რომ მარტო არ იყო. რომ მის გვერდით ვიქნებოდი მე.
  რას ვეყოფოდი ამხელა სიბოროტეს მე? ან სანდრო, ან მამა?! ან რომელიმე ჩვენგანი?! ამხელა ცოდვას, დაუნდობლობას, სიველურეს?!  რატო არ ფიქრობენ ადამიანები რა ახლავთ თან თავიანთ ქმედებებს? რატო ანადგურებენ გზად ყველას და ყველაფერს როცა ფიქრობენ რომ თავიანთ „სამართალს“ აღასრულებენ!!! რომ სხვას კლავენ. რომ სხვას ტკენენ. რომ სხვას ცხოვრებას უნგრევენ. ბნელ ოთახში უსინათლოდ ტოვებენ. უიმედოდ.
  სანდრო ირაკლისთან გავიდა გარეთ, გვერდით მიუჯდა და ერთად განაგრძეს ჩუმად ყოფნა ყველაზე დიდი ხმაურში. მე მარიამთან ავბრუნდი, ჩუმად შევაღე ოთახის კარი. ფრთხილად დავჯექი ჩემს, მასთან ახლოს მდგარ სავარძელზე. ამ დროს განსაკუთრებით ვგრძნობდი ჩემს როლს... მისი სიზმრების დარაჯის როლს.
-არა, არა, არა- მომესმდა ჩუმი სიტყვები, როცა ჩამძინებოდა.
-არა- უმატებდა ხმას. ეძინა. სიზმარს ხედავდა ცუდს...
- არ მომეკარო, არ მომეკარო- ყვიროდა უკვე
-მარიამ, გაიღვიძე, სიზმარია, უსაფრთხოდ ხარ-ფრთხილად ვუსმევდი სახეზე ხელებს მეც არანაკლებ შეშინებული
-გამიშვით, გამიშვი- ყვიროდა. 
-რა ხდება?-კარი გიჟივით შემოხსნეს ალექსანდრემ და ირაკლიმ
-სიზმარს ხედავს, სანდრო. უშველე.- აკანკალებული მიმიხუტა მამამ და გზა გაუნთავისუფლა სანდროს
-მარიამ- დაუძახა არანაკლებ ანერვიულებულმა
-ჩვენგან რა გინდა? არ შეგვეხო. მამიდას ხელი გაუშვი. არ შეგვეხო- ტიროდა, ისევ არ ახელდა თვალებს
-გაიღვიძე, გაახილე თვალები. ჩვენთან ხარ. შემომხედე. ჩემთან ხარ. შემომხედე, მარიამ- ყვიროდა ბიჭი
-გაგვიშვი, ხელი გაგვიშვი. მტკივა, ყველაფერი მტკივა. ჩვენ არაფერ შუაში ვართ. გაგვიშვი- ხტოდა უკვე საწოლში
- ჩემთან ხარ, შემომხედე- ყვიროდა ალექსანდრე და ცდილობდა მის გამოფხიზლებას
-მარიამ, გაიღვიძე- მიუახლოვდა ირაკლიც, უკანკალებდა ხმა მასაც.
  მამაჩემი აღნაგობით მაღალი, მხარბეჭიანი კაცი იყო. ერთ აწევაზე უამრავი კილოგრამის აწევა შეეძლო. სულ ვადარებდი მის აღნაგობას გარშემო მყოფ ყველაფერ დიდს და ვფიქრობდი ჩემი მამიკო, ყველაზე დიდი იყო. იმ საღამოს, ალექსანდრეს მარიამის კოშმარებისგან დახსნაში რომ ეხმარებოდა, ჰო, იმ საღამოს,მამა დაპატარავებული მომეჩვენა. მეგონა, ქრებოდა.
- არ იღვიძებს- არმოხდა სანდროს.
- გაიღვიძებს სანდრო, დამშვიდდი
- ჩვენთან ხარ, უსაფრთხოდ- იმეორებდა ნერვიულად. ფრთხილად უსვამდა სახეზე ხელებს. ეფერებოდა მის საფიცარს, მის გიგანს, გატანჯულ, რამდენიმე დღეში ასაკმომატებულს, ყველანაირი ემოციებისგან დაცლილს და თან პირიქით. რას არ დათმობდა რომ არ ეგრძნო ახლა ის ტკივილი რასაც გრძნობდა.
- დაუმშვიდდა სუნთქვა- ძალაგამოცლილს აღმოხდა ირაკლის.
- იგრძნო რომ აქ ვართ, ხო, მამი?- მე მჯეროდა, ჩვენი მცველობის. ახლაც მჯერა, რომ გრძნობდა რამხელა კედელი ვიყავით ჩვენ სამნი მისთვის.
- შენც დაისვენე, ლი. დაიძინე- მზრუნველად გადამისვა თავზე ხელი ალექსანდრემ
- ვერ დავიძინებ, აქ ვიქნები
- დასვენებული და გამოძინებული გვჭირდები, ლილიანა. წამოდი, მამი.- ფრთხილად მაპარებდა მამა
- რომ დავჭირდეთ?- ვერ ვტოვებდი
- დაგიძახებთ, ლი- მიმიხუტა სანდრომ, ამით მაგრძნობინა მადლიერება
მარტო მარიამის ოთახში დარჩენილი ისევ ჩაიკეცა მასთან. საწოლში იწვა გოგო. გაახსენდა მარიამის სიტყვები რომ ვერ იძინებდა საწოლში. დააფინა ლეიბი იატაკზე, ფრთხილად აიტაცა სიფრიფანა სხეული ხელში და დააწვინა დაბლა.
- მადლობა- ამოიჩურჩულა ძლივს გასაგონად. ეგონა ეჩვენებოდა სანდროს
- მადლობას ნუ მეუბნები, ყველაფერს გავაკეთებ რომ უკეთ იყო- ისევ უკან დააბრუნა მისი თმისკენ წაღებული ხელი, არ უნდოდა მისი შეშინება
- ახლა რა იქნება, სანდრო?- ორი დღის განმავლობაში პირველად ესმოდა მისგან ეს სიტყვები
- შენ აღარაფერი გემუქრება
- მჯერა, მაგრამ რა იქნება შემდეგ?
- ცოლად უნდა მოგიყვანო- მოზომილად წარმოთქვა სიტყვები სანდრომ
- ჰო
- ეს გარდაუვალია. უნდა გავაჩუმოთ თემი
- ნუ მიხსნი, მესმის.
- ხვალ მოვიყვან მოძღვარს. დაგვწერს ჯვარს- უხსნიდა ყველა ახლო მომავალში გადასადგმელ ნაბიჯს
- ჰო
- მინდა ამას გეკითხებოდე და არა გადაწყვეტილად გეუბნებოდე, მაგრამ…
- მესმის, სანდრო- შეაწყვეტინა ბიჭს- თორნიკე როგორ არის?
- გონზე მოვიდა და გეძებს
- კარგად არის?
- იცის რომ გჭირდება, მალე ბევრად უკეთესად იქნება
- როგორ შეგიძლია ყველა სიტყვით მაძლევდე ნუგეშს
- ალბათ იმიტომ რომ შენ თავად ხარ ჩემი ნუგეში
- მე აღარავინ ვარ- ცრემლი გადმოაყოლა სიტყვებს
- შენ ყველაფერი ხარ- მაინც გადაუწია სახიდან თმა და თითზე დაიხვია კულული
- დავიძინებ- რამდენიმე წამი უყურებდა სანდროს- შუქი არ ჩააქრო, კარგი?
- არ ჩავაქრობ, მეც აქ ვიქნები.
იქვე იატაკზე დაწვა ისიც, გოგონასგან მოშორებით. მისი გონება ისევ საფრანგეთში წაიყვანა მოგონებებმა.
* * *

საფრანგეთი. 1 წლის წინ.

- მომიყევი რა ხდებოდა ეს თვეები- გვერდიგვერდ ისხდნენ მანქანაში მარიამი და ალექსანდრე
- როგორ ჩნდები და ქრები ხოლმე ისე რომ არ დაეტყოს ჩვენს მეგობრობას შენი არ ყოფნის კვალი- გაეღიმა მარიამს
- მეგობრობას?- გაუკვირდა ალექსანდრეს ეს სტატუსი
- ჰო, აბა ნათესაობას?- კეკლუცობდა მარიამი და ცდილობდა ბიჭის ამ საუბარში აყოლას
- ყველაზე შორსაა ჩვენგან- გაეცინა სანდროსაც, მიუხვდა გოგოს მიზანს
- სად მივდივართ ასე შორს?- პარიზის ხედი შეეცვალა უკვე მთებს
- მამაჩემის ძველ მეგობარს ფერმა აქვს აქვე ახლოს. მახსოვს რომ მითხარი, ცხენები მენატრება და ჯირითიო- გაეღიმა ბიჭს
- ცხენები? ვიჯირითებთ?- ყვიროდა უკვე სიხარულისგან- მეხუმრები?
- არ გეხუმრები, მართლა. - უბრწყინავდა მასაც სახე.
მანქანა ულამაზეს ეზოსთან გააჩერა, მასპინძელი მოუსვენრად ელოდათ უკვე კართან.
- სანდრო, შვილო- ძლიერად ჩაეხუტა მონატრებულ მეგობრის შვილს ტატე
- ტატე, ბიძია. როგორ ხართ?- მიაგება თბილი სალამი უკვე გაჭაღარავებულ კაცს ბიჭმაც
- როგორ გამახარე, როგორხ გამაბედნიერე, ახლა ნამდვილად ძალიან კარგად ვარ.- არ წყვეტდა ღიმილს კაცი, როცა გვვერდით მდგომი მარიამიც შენიშნა- შენ მარიამი, ხო? ჩემი სანდროს მარიამი.
- ტატე, ბიძია- თვალები დაუქაჩა სანდრომ
- დიახ, მე მარიამი ვარ, სასიამოვნოა- ვითომ არ გაუგია კაცის სიტყვები ისე მიაგება ხელი
- ნადმვილად ანგელოზივით ლამაზი ხარ, შვილო. როგორ ბრწყინავ, ვარსკვლავივით ხარ- არ წყვეტდა კაცი გოგონას საოცარი სიტყვებით შემკობას. მორცხვად ეცინებოდა მარიამს. სანდროს თვალები ჰქონდა გადმოცვენაზე, მაგრამ მაინც ვერ აჩუმებდა კაცს
- მომიყვა სანდრომ შენზე, მითხრა ცხენები უყვარსო, იცი რამხელა ფერმა მაქვს? წამოდი განახო ჩემი ცხენები- სწრაფი ნაბიჭით, უშრეტი სიხარულით შეუძღვა წყვილს სახლის უკანა მიწის ნაკვეთისკენ.
- რა საოცარი ადგილია- აღმოხდა მარიამს
- სიყვარულით უვლის, პატარა საქართველო მოიწყო საფრანგეთში- გაეღიმა ისევ მათ წინ მიმავალ კაცზე
- ტატე, ანახე შენი ფავორიტი არაბული ცხენი- გაეღიმა სანდროს.გაახსენდა ცხენი, რომელზეც მუდამ სიყვარულით ლაპარაკობდა ტატე
- ის ჩვენთან აღარ არის, სანდრო- თვალები აემღვრა კაცს- ჩემი იმედი, ჩემი არაბული აისი გაფრინდა ცისარტყელაზე- მომღიმარი სახე გადაფარა სევდიანმა
- რა დაემართა, ტიტე?- დაუსევდიანდა ხმა სანდროსაც, იცოდა რა რთული იქნებოდა კაცისთვის საყვარელი ცხენის დაკარგვა
- მშობიარობას გადაჰყვა, გაგვაფრთხილა ექიმმა რომ არ შეიძლებოდა მისი დაორსულება. დაგვეპარა ტყეში სხვა ცხენთან
- აკრძალული სიყვარული?- სევდიამად გაეღიმა სანდროს
- არ ვიცი ცხენებს ესმით თუ არა. მე მგონია რომ ესმით და თუ ესმით, აისმა იცოდა რომ მისთვის ეს კარგად არ დასრულდებოდა. რადგან ესმოდა და იცოდა, ესეიგი ეს სიყვარული უღირდა საკუთარი თავის მსხვერპლად.- მზერა გაუშეშდა კაცს, ბევრი ჰქონდა ნაფიქრი აშკარად.
- ანუ აკრძალულმა სიყვარულმა შეიწირა აისი, სად არის მისი შვილი? მისი სიყვარულის ნაყოფი?!-დაუფარავი ინტერესით უყურებდა მარიამი კაცს, ამბის გაგრძელების მომლოდინე
- ავადაა, ბოლო ოთახში წევს. სიკვდილს ებრძვის- ამოიგმინა კაცმა- არ გვინდა ამ თემაზე საუბარი, მინდა არ მინდა ვსევდიანდები და თქვენც გახვევთ თავს. წამოდით განახებთ ჩემს სხვა საოცარ ცხენებს- ობლად ჩამოგორებული ცრემლი მოიწმინდა კაცმა
- მე მისი ნახვა მინდა,ტიტე ბიძია.- დაიჩურჩულა გოგომ
- ის ვერ ჯირითობს, შვილო
- არ მინდა ჯირითი. მინდა ვნახო აისის აკრძალული სიყვარულის ნაყოფი- თბილად გაეღიმა მარიამს
- დარწმუნებული ხარ?- გაუკვირდა სანდროს
- რადგან მას სურს, წამომყევით.
წინ გაუძღვათ კაცი. საჯინიბოს ბოლო ოთახის კუთხეში, ობლად იწვა კვიცი. მძიმედ სუნთქავდა.
- სულ ვეუბნები, არ მოკვდე, იცოცხლე, დედის გზა გააგრძელე და იყავი ჩემპიონითქო, მაგრამ თითქოს არ იბრძვის. ვეტერინარები მეუბნებიან, რომ უკეთ უნდა იყოს, რომ ყველა წამალს ასმევენ რაც საჭიროა და ბევრად უკეთ უნდა გრძნობდეს თავს. მე მეგონია რომ ემოციური ფაქტორია- უყვებოდა უკვე კვიცთან ჩამუხლულ გოგოს
- რატო არ იბრძვი?- ეფერებოდა ულამაზეს თეთრ კვიცს
- მარიამ, შვილო, შენ არ ინერვიულო, აქ სამხიარულოდ ხართ- ცდილობდა გოგონას სევდიანი სახე როგორმე შეეცვალა
- ძალიან ლამაზია, არა?- იქვე ჩაიმუხლა სანდროც
- მისმა ისტორიამ დამაფიქრა, დედა ვერ ნახა ისე დაეღუპა, მარტო გრძნობს თავს.- ცრემლი ერეოდა გოგოს
- ჩვენც აქ ვართ მარიამ, მარტო არ ვტოვებთ, ისე ვუვლით როგორც არსად არცერთ ცხენს
- მერე რა რომ ჩვენ ადამიანები მის გვერდით ვართ, დედა სჭირდება, ოჯახი. ჩვენ არ ვიცით რა უჭირს
- ძლიერი დედის შვილია, უნდა გაუძლოს- ფრთხილად ეფერებოდა სანდრო
- ვიცი თავს მარტო გრძნობ- თავი დაადო კვიცს მარიამმა- მეც მარტო ვგრძნობ ხოლმე როცა ოჯახი მენატრება, არც წამალი შველის ამ გრძნობას და არც ტირილი. მომავალი ჩემპიონი ხარ. დედაშენი იამაყებდა შენით. ტიტე შენს გვერდით იქნება, ცოტა ჭამე, მოძლიერდები და დაიწყებ ბრძოლას.- ეჩურჩულებოდა, იცოდა მისი ესმოდა.იქვე დადებული საჭმელი ნელი მოძრაობით წაიღო მისკენ- მე მესმის შენი ყველა გრძნობის, დაგვანახე შენი ძალა
- ვერ ჭამს- თქვა და სიტყვა გზაში გაუწყდა რომ დაინახა, აისის დანატოვარი როგორ ჭამდა მარიამის ხელიდან
- საოცარია- აღმოხდა კაცს- ალექსანდრე, ეს გოგო საოცარია
- ვიცი, ტიტე.- ეღებოდა სანდროს
- კვირებია არ უჭამია, გადასხმის სახით ვაჭმევდით, როგორ, როგორ შეძლო?- თვალებს არ უჯერებდა კაცი
- ასეთია, ყველაფერს უბრუნებს სიცოცხლის უნარს-იმ წამს მიხვდა ტვილდიანი, იქ, კვიცთან ჩახუტებულს რომ ხედავდა მარიამს, იქ მიხვდა, არ იყო ეს უბრალოდ ჩვეულებრივი გოგო.
- სახელი არ მიკითხავს,ტიტე. რა ჰქვია?- ცრემლიანი თვალები მიანათა კაცს
- ვერ გადარჩება, სახელი არ დაარქვათ თორემ გული უფრო დაგწყდებათო. შენ დაარქვი, მარიამ- თვალები გაუნათდა კაცს
- მე?- გაუკვირდა გოგოს
- ჰო, შენ. შენი ხელით ჭამა პირველად. დაარქვი რაც გინდა
- მე, მართლა არ ვიცი. რა დავარქვათ, სანდრო?- დამეხმარეო თვალებით სთხოვდა ბიჭს
- იქნებ ქარი?!- გაეღიმა ბიჭს გოგოს აღტაცებულ რეაქციაზე სახელის გაგონებისას
- ჰო, სანდრო. ქარივით სწრაფი იქნება, საოცარი სახელია- ოდნავ მიეხუტა ბიჭს
- ანუ დავარქვათ ქარი, არა?- ცოტახნის წინ ჩამომდგარი სევდა სადღაც გამქრალიყო. თითქოს კვირების წინ კი არა იქ, იმ წამს დაიბადა ქარი, აისის აკრძალული სიყვარულის ნაყოფი
მარიამის გონებაში დიდხანს დარჩა ტიტე და ქარი. წაუშლელ ემოციებს უცოცხლებდა მათი გახსენება მარიამს. ალექსანდრე რომ გაქრა მისი ცხოვრებიდან რამდენიმე თვე, მაშინაც კი სტუმრობდა ტიტეს და კითხვების გარეშე ეხმარებოდა ფეხზე დადგომაში ქარს. გაამართლა სანდროს დარქმეული სახელი… ნამდვილად ქარივით სწრაფი იყო… ულამაზესი, მომავალი ჩემპიონი. მარიამმა გახედნა, მარიამი იყო პირველი ვინც ბუნებაში მისი ჭენების პატივი მიიღო. ფერმაში უკვე ყველა იცნობდა, ტიტეს და ქარის საყვარელ სტუმარს…
ასეთი იყო მარიამ გიგანი, სიცოცხლის უნარს უბრუნებდა გარშემო ყველას და ყველაფერს…

“ წყვდიადით მოცულ ხევში დავაბიჯებ, მაგრამ არაფერი მაშინებს, რადგან შენა ხარ ჩემთან”
უკვე მერამდენე აისი დგებოდა ალექსანდრესთან ძილის გარეშე... მარიამზე ფიქრებთან ერთად იჭრებოდა მზის სხივები სოფელში. ყველა დღისგან განსხვავებული ეჩვენებოდა ბიჭს იმ დილით პეიზაჟი. ღრუბლებს ეჯიბრებოდნენ თითქოს სხივები. შეუვალი, უშიშარი, თავისუფლებისკენ, არეალზე გაჭრისკენ მზად მყოფი სხივები... მუქი იყო ღრუბელი, რთული იქნებოდა მათზე გამარჯვება...
-თორნიკე მართლა კარგადაა?- შეაკრთო ასე ადრიანად იატაკზე წამომჯდარმა მარიამის ხმამ
- კესომ დამირეკა გუშინ, ყველაფერი წამებში მომიყვა. მითხრა კარგადააო და ისიც მითხრა, რომ არ მაცოცხლებს თუ არ გაგიფრთხილდები. შენ კი რამდენი დღეა არაფერი გიჭამია, გინდა კესოს მსხვერპლი გამხადო?
-ამსრულებელია- გაეღიმა, მაინც მოახერხა ალექსანდრემ იმ უჩვეულო დილით, იმ უჩვეულო სიტუაციაშიც კი მისი გაღიმება
-უკეთ ხარ? როგორ გეძინა?- არ უახოვდებოდა, თითქოს აძლევდა ასე მეტ სივრცეს
-არ მეძინა, ვერ. ვიცი, არც შენც. - მჭიდროდ მოიხვია გადასაფერებელი, სიო მოჰყვებოდა გარიჟრაჟს
- გთხოვ, რამე ჭამე. დღეს რთული დღე გვექნება, ენერგია გჭირდება. მოგიმზადებ რასაც მეტყვი, რამდენი დღეა ფორთოხლის წვენის გარდა არაფერი მიუღია შენს ორგანიზმს- მზრუნველი იყო მისი ხმა
- შენ როდის ჭამე ბოლოს საჭმელი, სანდრო?- უსასრულობაში გაყინული მზერა მიანათა ბიჭს.
-მე...-სერიოზულად დაფიქრდა მარიამის შეკითხვაზე სანდრო, ვერ გაიხსენა ვერც თვითონ.როგორ ყველაზე ნაკლებ სადარდებად მიაჩნდა ახლა ეს მას.არც კი აინტერესებდა თავისი თავი.
- შენც გჭირდება საჭმელი ენერგიისთვის.
სიჩუმე ჩამოწვა რამდენიმე წუთი ოთახში. 5 წუთიც არ დამჭირვებია, რომ მოვშორებოდი კარებს და ჩუმად ჩავსულიყავი სამზარეულოში. არც მე არ მეძინა. მეც დავფიქრდი ბოლოს როდის ვჭამე... მეც ვერ გავიხსენე... ერთი კი ვიცოდი ზუსტად, რაც მარიამი ჩვენს სახლში შემოვიდა მის შემდეგ ლუკმა არ გადაგვსვლია არცერთს. მისი მდგომარეობის ყურებისას ყველა სხვა საზრუნავი გვავიწყდებოდა ყველას. მის გარშემო იყო მხოლოდ ჩვენი ფიქრები, მისი უკეთ ყოფნისთვის.. რამდენიმე წუთში ყველიანი ტოსტი ამქონდა ორივესთვის კიბეებზე. ჩუმად მივუახლოვდი კარს.
-შეიძლება შემოვიდე?-ნაზად დავაკაკუნე
-არ გძინავს, ლი?-გაკვირვებული მიყურებდა გამთენიის 5 საათზე კართან ტოსტის თეფშით ატუზულს.
- მე საჭმელი მოგიმზადეთ, სხვა ვერაფერი მოვიფიქრე, თუ გინდათ სხვა რამესაც გავაკეთებ. შენ რა გიყვარს,მარიამ?- არ მინდოდა ბევრი ლაპარაკით შემეწუხებინა ისინი, მაგრამ ჩემს პატარა გულს აჩქარებდა საბანში გახვეული, თითქოს გამქრალი გოგოს ყურება.
- მე არ შემიძლია, მადლობა, მაგრამ მართლა არ შემიძლია...- ხმა უთრთოდა
-ერთად ვჭამოთ, მოდი დაჯექი, ლი. შენც ჩვენთან ერთად ჭამე- იატაკზე ისხდნენ ორივე, მაგრამ ერთმანეთისგან მოშორებით
-თუ მარიამი შეჭამს მეც შევჭამ- ბედნიერად მივუჯექი მათ, მიხაროდა სანდროს მზრუნველობა მეც რომ მხვდა წილად.
-მე, მართლა არ შემიძლია- სევდიანი იყო ისევ მისი ტემბრი
აღარაფერი გვითქვამს, უბრალო მზერით დავდეთ მე და სანდრომ შეთანხმება რომ არ დავაძალებდით. არცერთს არ გვინდოდა მისთვის დისკომფორტის შექმნა... სჭირდებოდა საჭმელი, მაგრამ თითქოს არ ვუზღუდავდით ამ ელემენტარული საკითხის გადაწყვეტის უფლებას მაინც... რამდენიმე წუთიანი დუმილის შემდეგ, როცა ჩვენი,ყველას მზერა ოთახის სხვადასხვა კუთხეში იყო გაყინული, ფრთხილად, ისევ გადასაფარებელ ჩაბღაუჭებული წამოიწია თეფშისკენ. გვიყურებდა მე და სანდროს აწყლიანებული თვალებით... ზუსტად ვიცი, მკითხველო, არ შიოდა მარიამს... არც კი იცოდა იმ წამს რა იყო შიმშილი... ზუსტად ვიცი, ჩვენს გამო აიღო ტოსტის პატარა ნატეხი, ჩვენც რომ გვეჭამა იმიტომ. არ უნდოდა ჭამა, ისე უყურებდა როგორც უცხო ნივთს... ძლივს,ძალით გადაყლაპა პირველი ლუკმა... ირაკლი დავინახე კარის ჩარჩოს აყუდებული, სევდიანი იყო მისი გამოხედვაც.გაოცებულმა სანდრომ თვალით მანიშნა ჩვენც ვჭამოთო. სამივემ ვჭამეთ ჩემი გაკეთებული ყველიანი ტოსტი იმ დღეს უკვე რომ მორეოდა მზის სხივები შავ ღრუბელს.
ცხოვრება ბრძოლაა! უკიდეგანო, დაუსრულებელი ბრძოლა. ბრძოლა ბედნიერებისთვის, ჯანმთელობისთვის, საყავრელი ადამიანებისთვის, სამართლიანობისთვის... იქნებ უბრალოდ გადარჩენისთვის. არსებობისთვის.
მამამ სანდრო გაიყვანა ოთახიდან, რაღაცაზე საუბრობდნენ პირველ სართულზე.მე და მარიამი ისევ უხმოდ ვისხედით იატაკზე. ის ისევ გაყინული მზერით,მე კი იქვე, ისევ მისი ფიქრების დარაჯად.
-ბერდიას უნდა ვუთხრათ, სანდრო. აქ ჩუმად ვერ მოვიყვანთ მოძღვარს. მან უნდა დაადასტუროს ქორწინება. ეს მათთვის კეთდება, მათ დასანახად. მე მესმის შენი. ხო იცი, ისიც მესმის რომ გინდა მარიამი ზედმეტი ემოციებისგან დაიცვა, მაგრამ ეს გარდაუვალი პროცესია და ახლა ძალზედ საჭიროც კი.
-მე არც კი ვიცი, ირაკლი. უკვე ვეღარ ვიგებ რა უნდა გავაკეთო რომ სწორად მოვიქცე, რომ რამე არ გავაფუჭო- ნერვიულად მიდიოდ-მოდიოდა მისაღებში.
- შენ იცი რაც არის სწორი. ისიც იცი რა უნდა გააკეთო. ვხედავ რისიც გეშინია, რასაც უფრთხილდები ასე მონდომებით. მის გრძნობებს და ემოციებს ეფარები ფარად. გხედავ, სანდრო. შენ არაფერს აფუჭებ, შვილო. პირიქით, ყოველთვის შენს ასაკთან შედარებით დიდი და ჭკივანი იყავი. სულ იცოდი რაც უნდა გექნა. მესმის რატოც ფრთხილობ ახლა ასე ძალიან.- ორივე ხელი მხრებზე დაადო კაცმა ბიჭს, ასე გააჩერა მისი ნერვიული სიარულიც
- მადლობა, ირაკლი. მადლობა რომ ძალიან სწორი ადამიანი ხარ ჩემს ცხოვრებაში, მუდამ სწორი რჩევებით.-ამოისუნთქა ღრმად- ყვველა ფიქრი შემოჭრილია ჩემს გონებაში, ყველა გრძნობით. ერთი სული მაქვს იმ არაკაცს მოვთხოვო პასუხი სისხლის ფასად, ერთი სული მაქვს ყველას სისხლი ავიღო ვინც კი გზად საპირისპიროდ გადამიდგება. იმდენი ბრაზი, ზიზღი და გაურკვევლობაა ჩემს თავში.
- და როცა მარიამზე ფიქრები აღწევს შენს გონებაში?მაშინ რა ხდება სანდრო?- ღიმილით შეეკითხა ირაკლი, იცოდა თვითონაც პასუხი, მაგრამ სჭირდებოდა ალექსანდრესგან ამ პასუხის ხმამაღლა თქმაც.
-მაშინ გაზაფხული დგება, ირაკლი- თბილად გაეღიმა ბიჭს. ირაკლისაც გაუპო ღიმილმა ბაგე. ყველაფერს ნიშნავდა ეს.
- ჰოდა, ხშირად შემოუშვი მასზე ფიქრები შენს თავში. დროა შენებს დაურეკო, შეკრიბო თემი და აღასრულო. მე რომ არ ვგრძნობდე რამდენად დიდია შენი სიყვარული მის მიმართ, შევაკვდებოდი ამ ამბავს და არ გაგატანდი ნახევრად მკვდარ გოგოს მსხვერპლად. მას ახლა შენ სჭირდები, სანდრო. ის მხოლოდ შენ მიგიღებს. დრო დასჭირდება, მაგრამ მიგიღებს.
-რატო არასოდეს მეუბნებოდა მამაჩემი იმას რასაც შენგან ვისმენდი ხოლმე? თუნდაც ამ სიტყვებს?- ნაღვლიანი იყო ისევ
- ალბათ იმიტომ რომმ ის მამაა და შენს ცხოვრებაში თავისი როლი აქვს, ასე გავიზარდეთ ჩვენი თაობა. ნუ გაკიცხავ მას
- სახლში გყავართ შენი ორი მტერი გვარის შვილი... რანაირი დაუჯერებელი კაცი ხარ, ირაკლი შენ?- გაეღიმა სანდროს
- კარგი რა- მხარზე გაჰკრა ხელი და ფანჯარასთან გაუკიდა სიგარეტს
- აბა აღარ ვეწევიო?!- გაუკვირდა სანდროს
- დაურეკე მამაშენს და გიგანებს, აქ მოვიდნენ. ნეიტრალურ ტერიტორიად ითვლება აქაურობა. მე დავურეკავ ბერდიას და ავუხსნი ყველაფერს- ღრმად გადაუშვა ისევ ბოლი ფილტვებში. ეს მანიშნებელი იყო თუ რამდენად უჭირდა ამ სიტყვების თქმა. ამდენი წლის მერე, ეს ორი გვარი მის სახლში...
-არაფერი უნდა გაიგონ, ირაკლი. ვერ უნდა გაიგონ მათეს...- სიკვდილს გავდა მისთვის ამ სიტყვების თქმა.
- რა თქმა უნდა, ყველაფერი კარგად იქნება.-არ დაასრულებინა კაცმა. ტელეფონი მოიმარჯვა და მოემზადა არც ისე სასიამოვნო საუბრისთვის
არც ალექსანდრეს ელოდა ნაკლები.
- შენ შვილო ნორმალური ხარ?- ყვიროდა გაცხარებული მიხეილი ყურმილის მეორე მხრიდან
- შენ მე მითხარი რომ ყველა ჩემს გადაწყვეტილებას პატივს სცემდი- სიმშვიდეს ინარჩუნებდა სანდრო
- ჩანქსელიანის მიწაზე, მის სახლში მოდიო მეუბნები, მარიამიც აქ არის და აქ ვიქორწინებთ სასწრაფო წესითო, ეს არის გადაწყვეტილება სანდრო? ეს დავიმსახურე მე შენგან? საგიჟეთში დამტოვე, გეძებთ ამდენი დღეა და თურმე სად იყავით. ასე აუხსნელად? ასე გაურკვევლად? მე ვინ ვარ,სანდრო. ვინ ვარ შენთვის?- არ ცხრებოდა კაცი
- გიგანებს შენ უთხარი, მიხეილ. ბერდიას ირაკლი დაელაპარაკება. შუადღისას აქ იყავით- არ ესმოდა თითქოს მისი კითხვები
- საჭორაო არ ჰყოფნიდა სოფელს? ახლა ესეც დაუმატე? ჩანქსელიანთან აღსრულებული ზავი? რა დავაშავე, შვილო?- ვერ წყნარდებოდა ისევ
-აქ უსაფრთხოდაა მარიამი, ცოტახანს აქაურობას ვერ დავტოვებთ, სანდო აღარავინაა ჩვენს გარშემო. ვერც სახლში ვენდობი დაცვად აყვანილ ხალხს და მითუმეტეს ვერც გიგანებთან. მიხეილ, შუადღისას აქ იყავით, სოლომონი წამოიყვანე ჩემს მეჯვარედ. ვახტანგს გადაეცი, რომ მხოლოდ კესო და ლუკა წამოიყვანოს. არავინ უნდა გაიგოს სად იქნება მარიამი. გასაგებია, მამა?-ბოლოს მაინც დაურბილდა ტონი, ვერ გაიმეტა მიხეილი ამხელა აგრესიისთვის
-დედაშენს რა ვუთხრა? ხო იცი გაგიჟდება
-ქორწილი არ გვაქვს, ააუხსენი სიტუაცია და როგორმე დამშვიდდეს.
- არ იცნობ? რა დააწყნარებს. რა საგონებელში ჩამაგდე, შვილო. თითქოს პრობლემა არ გვყოფნიდა.
-მამა, უპრობლემოდ, გართულებების გარეშე უნდა ჩაიაროს ყველაფერმა. შევძლებთ ერთხელ მაინც ჩვენს ცხოვრებაში ამას?
-არც კი ვიცი რა გიპასუხო
- არაფერი არ მიპასუხო. გელოდებით...
და მაინც... რამდენად ძლიერადაც არ უნდა დახუჭოთ თვალები და ამავე სიძლიერით გაახილოთ, რეალობა მაინც იგივე დაგხვდებათ, რაც დახუჭვამდე იყო...იგივენაირად სიკვდილამდე მტკივნეული. ბედისწერას ვერ ვცვლით ადამიანები, ვერც გარემოებებს, ზოჯერ უბრალოდ მეწყერივით მივყვებით იმ საშინელ გზას, რომლის გავლაც ყველაზე მეტად არ გვინდა... ამ გზის ბოლოს... სადღაც, სულმკვდრები,აღარც კარგი მამები ვართ, აღარც კარგი შვილები,აღარც და-ძმები ან დედები, გვიუფერულდება სტატუსებიც, ურთიერთობებიც და გრძნობებიც.
ისევ ნელა აუყვა მარიამის ოთახისკენ კიბეებს, ყველაზე მეტად მიისწრაფვოდა მისკენ, მაგრამ ყოველთვის უჭირდა მისი ამ მდგომარეობაში ნახვა. მე ისევ უცვლელად ვიჯექი მასთან.
- ჩვენებს ვუთხარი რომ შუადღისას აქ იყვნენ და რომ აღვასრულებთ წესს.- ფრთხილად დაიწყო საუბარი სანდრომ.
- მე წავალ მამასთან, თუ დაგჭირდებით დამიძახეთ, კარგი?- მივხვდი ზედმეტი ვიყავი
-ლილიანა- უკნიდან მომესმა მისი ხმა, პირველად დამიძახა მე. ისეთი ბედნიერი გამხადა მისმა ხმამ და ჩემმა მისგან გაჟღერებულმა სახელმა გიჟივით მივტრიალდი მისკენ
-მადლობა- მითხრა ჩუმად, ოდნავი ღიმილით
-თუ ეს ყველაფერი უკეთ გხდის მე მხოლოდ მიხარია- ვეღარ ვიკავებდი ბედნიერებისგან ღიმილს, როგორ მინდოდა ჩავხუტებოდი, მაგრამ არ შევაწუხე. ფრტხილად გავიკეტე კარი.
-კესოს და რამდენიმე სანდო ადამიანს მოიყვანენ, აქ უსაფრთხოდ ხარ, მაგრამ თუ მეტყვი რომ აქ ყოფნა არ გინდა, გაგიგებ. წაგიყვან სადაც გენდომება.- ისევ არჩევდა ყველა სიტყვას იქამდე სანამ მარიამამდე მივიდოდა ისინი
-მე არ შემიძლია რაიმე გადაწყვეტილების მიღება. გააკეთე ყველაფერი როგორც საჭიროა, ისე რომ აღარავინ დაზარალდეს, რომ აღარ იყოს მეტი მსხვერპლი. ჩვენ ხო ამისთვის ვაკეთებთ ყველაფერს.- არ უყურებდა ბიჭს, ისევ მიჰყინვოდა მზერა
-თავს როგორ გრძნობ? შეძლებ ჩვენს ოჯახებთან შეხვედრას?- ზრუნავდა, უფრთხილდებოდა, მის ყველა სიტყვას ეტყობოდა ეს
- ნუ ცდილობ არჩევნის საშუალება მომცე, არ არსებობს არჩევანი სანდრო, ისედაც გადაწყვეტილია ყველაფერი. ნუ ცდილობ მკითხო თითქოს ჩემი გადასაწყვეტი იყოს... მე უფლება წართმეულს ვერ გამიცოცხლებ თავისუფლების ოდნავ ნიშან-წყალს ახლა
- მე მხოლოდ ვცდილობ უკეთესად იგრძნო თავი-დანაშაულზე სასწრებულივით იყო
-მხოლოდ იმიტომ ვარ ახლა ცოცხალი, რომ არ მინდა ის მოხდეს რაც ლატავრას სიკვდილის შემდეგ მოხდა. ვერ დავუშვებ ჩემმა სისუსტემ გაანადგუროს ამდენი ადამიანი, ამდენი მომავალ წართმეული ახალგაზრდა. იცი, მეც კი ძალიან მიკვირს როგორ მაქვს ამაზე ფიქრის უნარი, მაგრამ... ეს ვიცი უბრალოდ ინსტიქტურად.
- არ დამტოვო მარტო ამ საგიჟეთში- ძლივს მოწყდა სანდროს ბაგეებს სიტყვები
-თუ ახლა ამ ჩემს ყოფას ეწოდება დარჩენა, მე აქ ვარ. შენ...- მძიმედ გადაყლაპა ნერწყვი გოგომ- შენ უნდა გეთქვა სანდრო, ბევრჯერ გქონდა ამის შანსი. თუ ეს განაჩენი გარდაუვალი იყო, მე მზად უნდა ვყოფილიყავი ამ ველურ წესებთან ცხოვრებისთვის.- ობოლმა ცრემლმა გაიკვლია გზა მის სახეზე.
წამებში დაირღვა ჩანქსელიანის მიწაზე წლების განმავლობაში შენარჩუნებული სიჩუმე და ჰარმონია. არ დალოდებიან გიგანები და ტვილდიანები შუადღის დადგომას, მანქანების მუხრუჭის ხმამ გადაფარა არემარე. ღრმად ამოისუნთა ალექსანდრემ, მარიამს უკვე აშინებდა მათთან შეხვედრა.იმ წამს,ამდენი დღის განმავლობაში პირველად იგრძნო მარიამმა ახალი გრძნობები, აღელვება, დაღლა, შფოთვა... ალექსანდრეს ცოლი გახდებოდა მალე. ძალით, იარაღით, სისხლით, ტანჯვით, მაგრამ მაინც მისი ცოლი.
-შენ იყავი, მე ჩავალ და ჩაგიყვან შენც როცა ყველაფერი დაწყნარდება. არაფერზე ინერვიულო, მე და ირაკლი აქ ვართ. ორივე ყველაფერს გავაკეთებთ შენს დასაცავად.-მიუახლოვდა და ისევ ჩუმად უთხრა ყველა სიტყვა. დიდხანს ვერ დატოვებდა ირაკლის მათთან მარტო.
- რა ჯანდაბა ხდება აქ? ამიხსენი ჩანქსელიანო, რას აკეთებენ მარიამი და ალექსანდრე აქ, შენს მიწაზე.- ყვიროდა ვახტანგი და წინ გადაფარებული ბერდია ცდილობდა მის გაკავებას.
- ნუ ყვირი, იცოდე სად ხარ და რატო- სიმშვიდეს არ კარგავდა ირაკლი
- არ ვიყვირო? როგორც მეტყვი. გამოვიდნენ ბავშვები, ახლავე. აქ დიდხანს გაჩერებას არ ვაპირებთ.- არ ცხრებოდა კაცი
-ალექსანდრე- ყვიროდა მიხეილიც
-რა გაყვირებთ?- სწრაფად გავარდა სახლიდან სანდროც- მე თქვენ რა გითხარით? მოწმეები და მოძღვარი მოიყვანეთ და მოდითქო, არ ვთქვი, მამა?
- აქ ვერ აღსრულდება წესი, ჩანქსელიანის მიწაზე არ მოგათხოვებ ჩემს ქალისშვილს
- ჩვენ არ გვიკითხავს, ვახტანგ. არც მე და არც მარიამს აზრი არ გვიკითხავს. არ არის აქ ყვირილის და შეჯიბრის დრო. მარიამი დაღლილია, დასვენება და ამ დაძაბულობისგან შორს ყოფნა სჭირდება. იქნებ გაითვალისწინოთ რომელიმემ- ხმას აუწია სანდრომაც
- ეს გინდოდა, ჩანქსელიანო? ამდენი წელი ჩუმად იმიტომ იყავი რომ ეს გეგმა გქონდა? ჩვენი შვილების ჩვენს წინააღმდეგ ამხედრება?-თავს კარგავდა გიგანი
-შენს სიტყვებს დაუკვირდი, გაფრთხილდი. როგორც თქვი წლების ნაგროვები სიჩუმეა და არ გამომტყუო რამე- ბრაზდებოდა ირაკლიც. ყველაზე ნაკლებად ეკუთვნოდა მამაჩემს ეს სიტყვები.
- დამშვიდდით, ამიხსენით რა ხდება და სადაა მათე. ოდესმე მოაგვარეთ რამე ჩხუბის გარეშე- ხმას აუწია ბერდიამაც
-ახლა მაინც იყავით სწორი მამები და მოუსმინეთ თქვენს შვილებს ცხოვრებაში ერთხელ მაინც
-როგორ ბედავ ჩარევას- სწრაფად ამოიღო იარაღი ვახტანხმა, ყევლა წამოიშალა მალევე. ჩემმა წამოყვირებამ მევე შემაშინა. კიბეები ჩამოირბინა გიჟივით მარიამმა. გიჟივით გამოხსნა კარი, თვალის გაყოლებაც ვერ მოვახერხე ისე სრაფად გადაკვეთა ეზო.
- იარაღი დაწიე, რას აკეთებთ?- დაიყვირა ბოლო ხმაზე
-მარიამ, შვილო- აღმოხდა ვახტანგს
-იარაღი დაწიეთქო- წინ გადაეფარა ირაკლის, ზღაპარში მეგონა თავი. გოგო, რომელიც სიკვდილ-სიცოცხლის გასაყართან იდგა ახლა მამაჩემს ედგა ფარად.
-მარიამ, რას აკეთებ- შეხება სცადა სანდრომ
-არ მომეკაროთ, იარაღი დაწიემეთქი, ვახტანგ- ხმა აღარ უგავდა თავისას
-შვილო- ნელა დასწია იარაღი კაცმაც-მამი, როგორ ხარ?- ცდილობდა მისკენ წასვლას
- არ მომეკაროთ, არავინ მომეკაროთ- უკანკალებდა ხელები, რამდენი დღეა მზის შუქი ნანახი არ ჰქონდა, რამდენი დღეა ჰაერზე არ ყოფილა, ერთიანად ეხვეოდა თაბრუ... არ აძლევდა საკუთარ თავს გონების დაკარგვის უფლებას.
- იარაღს კაცს უმიზნებდი, რომელმაც გადამარჩინა- დაიწყო ფრთხილად, უამრავი ამოსუნთქვის შემდეგ.- კაცს,რომელმაც შვილივით მომიარა, კედლად მექცა, ღამის, ძილის, სიცოცხლის დარაჯად. რომ შემოხვედი იკითხე ან გაერკვიე სიტუაციაში? ამ სახლში შენი შვილი იყო.შენი გოგო,რომელიც რამდენიმე დღის წინ მათემ მოგტაცა და სიკვდილის ზღვართან მიიიყვანა. რომ მოხვედი იკითხე როგორ ვიყავი? რა მიჭირდა, რას ვგრძნობდი? ისევ ძალაუფლების დატოლება დაიწყე? ისევ გვარის უფროსობა და სტატუსი დააყენე ჩემზე წინ? ამ კაცმა სახლის, ოჯახის კარი გაგვიღო. თავის თავს გადააბიჯა და თქვენც აქ შემოგიშვათ, არ მაინტერესებს, პატივი ეცით პირველ რიგში მას-უკანკალებდა ხმა
- დამშვიდდი, მარიამ. ყველაფერი კარგადაა, არავინ ისვრის, მოვგვარდებით, არ ინერვიულო შვილო- თავისკენ შეაბრუნა ირაკლიმ გოგო
- ბოდიში, რომ ჩემს გამო მათი ატანა გიწევთ-პირველად დაელაპარაკა ირაკლის ამდენი დღის შემდეგ
-არაფერია, მთავარი მხოლოდ შენ ხარ- გაუღიმა ოდნავ
-მე არ მაქვს ძალა თქვენთან ჩხუბის, რაღაცების ახსნის და მერე ისევ ჩხუბის. დაასრულეთ და აღასრულეთ ეს დაწყევლილი ქორწინება- გულზე ლოდივით მოხვდა სანდროს მარიამის სიტყვები.
-აქ? ახლა? მესმის დაღლილი ხარ, გულნატკენიც, ასე არ გამოვა, მარიამ.- ფრთხილად ცდილობდა სიტუაციის დაწყნარებას მიხეილი
- მამაჩემის სახლში, კაცის რომელიც უამრავი წელი ამ დღისთვის ემზადებოდა, მის სახლშიც არ ვგრძნობ თავს მშვიდად, ვერც თქვენს სახლში ვიქნები ამ ეტაპზე კომფორტულად. მათე გარეთ თავისუფლად დადის. ჩვენ ირაკლისთან დავრჩებით ცოტახანს, ვერ გადაგვარწმუნებთ. არ აქვს ახლა დავას აზრი. აღასრულეთ რასაც ამდენი წელი ელოდით.კესოს უთხარით მომიტანოს ჩანთა, რომელიც ჩემს ოთახშია- ზურგი აქცია გაოგნებულ კაცებს დაღლილმა, ძალა გამოცლილმა გოგომ. შეატოვა თავიანთი ფიქრები, სატარებელი ჯვრები, წუხილი და მისცა დრო გაეაზრებინათ რისი დაკარგვის ფასად მივიდნენ ამ დღემდე. მათ აჯობა ამ სიფრიფანა, განადგურებულმა გოგომ, თავისი ტკივილით, დარდით, წუხილით...
- მოვიყვანოთ მოძღვარი და მოწმეები. დაასრულეთ, რომ მშვიდად ვეძებოთ მათე. მიეცით ახალგაზრდებს საშუალება თვითონ გადაწყვიტონ სად იქნებიან, მთავარია ცოლ-ქმარი ერქმევათ- საბოლოო სიტყვა თქვა ბერდიამ.
ირაკლი ჩანქსელიანის გორაზე უჩვეულოდ ბევრი ხალხი იყო. ჩვენთვის არასოდეს შემოუღია კარი ამდენ ადამიანს ერთად. გიგანების და ტვილდიანების მთელ გვარს მოეყარა თავი, არ მოუსმინეს ისევ მამებმა თავიანთ შვილებს, ისევ არ იგდეს ყურად მათი თხოვნა. ქეთევანი და ნანუკა ედგნენ გვერდით ქმრებს. ჩანქსელიანის ეზოში სრულდებოდა 18 წლის წინ დადებული ზავი. ბედის ირონია იყო, არა? იმკაცის ეზოში, რომელსაც ამ ორმა გვარმა ცხოვრება წაართვეს. იდგა ირაკლი ამაყი, არ ადარდებდა არაფრად მათი არსებობა იქ. უხაროდა მხოლოდ ერთი, ეხმარებოდა მარიამს და ალექსანდრეს გამოსვლოდათ ის, რაც მან ვერ შეძლო. იქ, იმ წამს, არ ვიცი, რამდენად იაზრებდნენ ახალგაზრდები ან მათი ოჯახები, რომ ეს არ იყო უბრალოდ ადათის აღსრულება... ბევრად მეტს ნიშნავდა მათთვის ეს... მერე მიხვდებოდნენ. ან თუ ვერ მიხვდებოდნენ, სადღაც ვიღაცები მაინც ვარსებობდით ვინც იცოდა, ეს იყო მარიამ გიგანის გარადჩენის ნიშანი... სიკვდილს ვგლეჯდით ხელებიდან ამ გოგოს, მის ყოველდღიურ ჯოჯოხეთს. მერე რა რომ მხოლოდ ჩვენ ვიცოდით ეს!

* * *
(ჩანაწერი მარიამ გიგანის დღიურიდან)

გაიღვიძებ და ის აღარ იქნები ვინც იყავი… უარესი… საერთოდ აღარაფერია იმ ადამიანისგან დარჩენილი ვინც თვალების დახუჭვამდე იყავი…
გაანადგურეს შენში ყველაფერი.

წაშალეს.

გააქრეს.

გადათელეს.

გააცამტვერეს.

მიმოაბნიეს შენი გრძნობები.

ნაწილებად დაგშალეს.

ღიმილიც კი დაგავიწყეს.

თვალებს ახელ და შენს თავს ვერ გრძნობ.

სხეულიც აღარ გეკუთვნის.

არ ხარ იქ სადაც უნდა იყო.

აღარ ხარ ვინც იყავი.

აღარაფერი ხარ…

მხოლოდ ერთი სიტყვაა შენთან ახლოს- დაკარგული.


“…. და თუ გარშემო ახლობელ ხალხთან , გეუცხოება,გაქცევა გინდა ?!

მესმოდა ეზოდან ხმაური. მივხვდი, ორივე გვარი სრული შემადგენლობით შეკრებილიყო. არ გავბრაზდი მამაჩემზე, აღარ გავბრაზდი. მივეჩვიე მისგან გაუფრთხილებელ ნაბიჯებს... ამის გააზრებაც მტკენდა გულს... მძიმე ამოსუნთქვების შემდეგ ვფიქრობდი, რომ ტვინის ყველა უჯრედს მიზიანებდა ჩემი გრძნობები და ტკივილები. გულს ნაწილებად მიშლიდა განცდები... ვიღაც მოქმედებდა.მე არ ვიყავი. მე არ ვფლობდი ჩემს სხეულს, ვიღაც ასრულებდა... ვგრძნობდი ძალას... მარიამის ძალას. ჩემი დედადწოდებულის... და თუ იმ წამს, იქ იყავი მამიდ, გგრძნობდი. მხოლოდ შენ შეგეძლო ჩემთვის ამხელა ენერგიის მოცემა... აღარ იყავი ჩემს გვერდით... შენი თავიც წამართვეს, მაგრამ მაინც, იქ მყოფ ცოცხლებზე მეტად მეხმარებოდი.
- შეიძლება?- ფრთხილად დააკაკუნა კარზე კესომ
-შემოდი- გული ამიჩქარა მისმა ხმამ, მომნატრებოდა ძალიან.
-მარიამ...- ამოიტირა, დიდი ჩანთა იქვე დააგდო კარებთან და ფრთხილად მომიახლოვდა
-ვიცი, როგორც გამოვიყურები. ნუ მალავ ემოციებს, კესო
-სილურჯეები მთელ ტანზე... გტკივა?- გადმოუვარდა ღაწვებზე ძლივს შეკავებული
-სულიერ ტკივილზე მეტად არა,კეს
-ვერ დაგიცავით, ვერცერთმა-ამოიტირა და ჩახუტება დააპირა. დედამიწას მერჩივნა ახლა მასთან ჩახუტებულს ტირილი... ვერა, ღმერთო. ვერ მივიკარე ვერც ის. ვერ ვეხებოდი ადამიანებს, ვერ ვიკარებდი ახლოს...
-მაპატიე, არ მინდოდა შენი შეშინება- გაკვირვებამ გადაურბინა სახეზე
- ამასაც გადავლახავ,კეს. მე მაპატიე...
-გრძელი, სახელოებიანი კაბა მოგიტანე, რომ დაფაროს სილურჯეები. მოდი, ჩაგაცმევ. გელოდებიან ქვემოთ- ცდილობდა ყურადღება არ გაემახვილებინა. მე ხო ვიცნობდი კესოს
-თორნიკე? ისიც აქაა?-გული ამიჩქარა ძმის გახსენებამ
-ნაკერები გაეხსნა, გუშინ ისევ თავიდან ჩაუტარეს ოპერაცია. ექიმებმა ლამის დააბეს, მაგრამ ახლა მაინც მოდის, ლუკას მოჰყავს. ხო იცი, არ გაჩერდებოდა ის იქ, როცა იცოდა შენ გჭირდებოდა აქ. შენ... შენ როგორ გრძნობ თავს აქ, მარიამ... ჩანქსელიანის სახლში, ალექსანდრესთან ერთად... უსაფრთხოდ გრძნობ თავს?- ფრთხილად მაპარებდა კესო
-მე ყველა გრძნობა წაშლილი მაქვს კეს. აღარც მათე მაშინებს და აღარც ტვილდიანის ცოლობა... აკრძალული მაქვს ჩემი თავისთვის გარდაუვალი ფიქრების გამეფება გონებაში. ირაკლი და ალექსანდრე ნამდვილად არიან სანდო ადამიანები ჩემს ცხოვრებაში... მამაჩემზე სანდოები. მტკივა ეს სიტყვები, მაგრამ აქ ვგრძნობ თავს სახლში- გავაჟღერე თუ არა ეს სიტყვები ხმამაღლა, დავფიქრდი. ამდენი წელი სახლის ძიებას უკვე ეპოვა პასუხი... სახლი დაცულობის შეგრძნებაა, ზრუნვის, მოფრთხილების, პატივისცემის, სითბოს, სიყვარულის... სახლი ადამიანები არიან ჩვენს გარშემო... ისინი ქმნიან სახლს, რომელიც თითქოს ოთხი კედელი უნდა ყოფილიყო.
კვლავ ებრძოდნენ მზის სხივები ღრუბლებს, კვლავ უნდოდათ მიდამოში ნავარდობა... მეც ვიბრძოდი, მეც ვერბძოდი... კიბეებზე მივდიოდი თეთრი გრძელი კაბით, კესო მომყვებოდა გვერდით საყრდენად. ირაკლი, ალექსანდრე და ლილიანა იდგნენ მხოლოდ პირველ სართულზე, სხვა ყველას ეზოში მოეყარა თავი. ვუყურებდი ლილიანას, უცრემლიანდებოდა თვალები. მიხაროდა, რომ არც მას და აღარავის აღარ მოუწევდათ ძალით, იარაღით, სხვაზე მითხოვება... ოცნებების უგულებელყოფა, მტრობა. თუ ჩემი და სანდროს მსხვერპლი იქნებოდა საკმარისი... თუ ამით დასრულდებოდა... იქნებ ღირდა კიდეც.
ტიროდა ქეთევანიც მთელი პროცესი, სანამ მოძღვარი ჯვარს გვწერდა. მე ისევ უსასრულობაში გაჭედილი ვუყურებდი სივრცეს... არ მესმოდა არცერთი სიტყვა. სანდროს ვგრძნობდი მხოლოდ გვერდით...
-არც ერთი წამი ცხოვრებაში, არც ერთი წამი არ ვინანებ ამ გადაწყვეტილებას, რომელიც მიუხედავად იმისა რომ მე არ მიმიღია წლების წინ, ახლა ჩემთვის ყველაზე მისაღებია- ჩუმად გადმომიჩურჩულა ალექსანდრემ, წამიერად ამაფორიაქა მისმა სიტყვებმა
-თუ გარდაუვალი იყო, თუ მაინც უნდა მომხდარიყო,მაშინ კარგია რომ შენ ხარ ჩემს გვერდით- მეც გავუზიარე მადლიერება
უკვე ასრულებდა მოძღვარი ლოცვას, ცოლ-ქმარი გვერქვა მე და ტვილდიანის ღვთის, გვარის, თემის, ხალხის წინაშე.ფრთხილი მოძრაობით ხელი ჩამკიდა სანდრომ, არ გამიწევია წინააღმდეგობა. მჭირდებოდა მისი უშრეტი ენერგია რასაც მისი შეხება მაძლევდა. ვხედავდი ძლივს ფეხზე მდგარ თორნიკეს,ლუკა რომ ედგა საყრდენად... ვხედავდი მის თვალებს. ვხედავდი როგორ განიცდიდა რომ ვერ მეხმარებოდა... არაუშავდა, აღარ უშავდა. ყველამ მიიღო რაც უნდოდა...მე?!მე მგონი თვითონაც დამვიწყოდა ჩემი არსებობდა ამ ამბამდე... ასეთი იყო იქაური ცხოვრება, შენს თავს გავიწყდება სრულად... მიმოიშალნენ გვარის წევრები. სოფელს უნდა მოსდებოდა ეს ამბავი, მათ თვალთხილული ამბავი. მხოლოდ ოჯახები დაგვრჩნენ გარშემო. არავინ იღებდა ხმას.
- მას რომ რამე დაუშავდეს, გული რომ ატკინო, ვერ გიშველის დადებული ზავი, იცი ხო ეს ტვილდიანო?- ნელი მოძრაობით, ძლივს სუნთქავდა თორნიკე
-მუქარა არ არის საჭირო, შვილო- ხმა ამოიღო მიხეილმა შვილის დასაცავად
-დამიჯერე, ჩვენი მიზანი საერთოა- მშვიდად უპასუხა სანდრომაც. ესმოდა კიდეც თორნიკესი
-თმის ერთი ღერიც რომ ჩამოუვარდეს, თვალზე ცრემლი რომ არ შეუშრეს, რომ შევიწროვდეს, უფლებები ამაზე უარესად წაერთვას, მე არ შევხედავ ზავს, არც ბერდიას, არც მამაჩვენებს... წავიყვან მას, ესეც იცი ხო, ტვილდიანო?- უკვე წინ ედგა სანდროს
-პირველი მე ვიქნები ვინც არასასურველ გარემოს მოაშორებს მას- ისევ მშვიდი იყო
-აღსრულდა!!! მიიღეთ? აღსრულდა რასაც 18 წელი ელოდით! დაწყნარდით?- ყვიროდა თორნიკე- დაგიწყნარდათ სულები? ბედნიერები ხართ? მშვიდად ხართ? რამე შეიცვალა თქვენს ცხოვრებაში? ყველამ გაიგო უკვე? დავნათესავდით!! ცხოველიც კი არ დარჩეს ვინც ამ ამბავს არ გაიგებს, გადაეცით ყველას, რომ გადარჩენილი თორნიკე გიგანი მოკლავს თავისი ხელით იმას ვინც არ დაემორჩილება ზავს, ვინც აღსრულებულზე წინ წავა!! იცოდეს ყველამ რომ არ დავინდობ აღარავის და ზედ მივაყოლებ იმას ვინც მათე ტვილდიანს დაეხმარება მიმალვაში. გადავრჩი და საქმეს საბოლოოდ დავასრულებთ, ეძებეთ ყველგან. დროა საზღაური მიიღოს- ძლივს სუნთქავდა უკვე. ვერც ჩემს ძმას ვადანაშაულებდი ჩემი ცხოვრების არევაში, მის სიტყვებსაც ეტყობოდა კვალი... ისიც მსხვერპლი იყო, მის გვერდით მდგომი ლუკაც მსხვერპლი იყო...მსხვერპლად შეწირული ახალგაზრდები ვიყავით. ისინი ვინც თავის დროზე გაჩუმებულმა მამებმა დააზიანეს... რაღაც მაინც გვაერთიანებდა ტვილდიანებთან, ეზოში მდგარ ლიზა ტვილდიანს თვალებში ეტყობოდა ნუგეში...
-თორნიკე- ამოვიტირე მისი სახელი უცრემლოდ
-მაპატიე-ამოიჩურჩულა მანაც და ძლიერად ჩამიკრა გულში, მალევე გავიწიე უკან, დიდხანს არ შემეძლო
-კარგად ხარ?- არ გამოპარვია ჩემი საქციელი
-უკეთ ვიქნები.
-თუ არ იქნები მეტყვი?
-ვეცდები
-იქნებ მას ეტყვი?!- გაეღიმა ოდნავ და თვალით მანიშნა მოშორებით მდგარ ალექსანდრეზე
-მან ჩემთვის ძალიან ბევრი რამ გააკეთა
-მითხრა ლუკამ, მგონი მასზეა შეყვარებული- გვეცინებოდა ორივეს.
სახლი ხალხია. სახლი საყვარელი ადამიანები არიან. სახლი სითბოა, ზრუნვა. სახლი ჰარმონიაა მათ გვერდით ვინც გიყვარს. სახლი არ არის კედლები. ტრიალ მინდორში ვიგრძენი სახლი ანუ არ დამჭირდა შენობები...
- თორნიკე- მოგვიახლოვდა სანდროც- მიხარია რომ უკეთ ხარ. აქამდე არასოდეს მოგვეცა საშუალება მე და შენ მშვიდად გვესაუბრა. ჩემი დანაშაულიცაა, ვიცოდი ეს დღე დადგებოდა და აქამდე მინდოდა შენთან საუბარი, მამაჩემს ეშინოდა სხვანაირად არ გაეგო თემს. ახლა მინდა გითხრა რომ საერთო მხოლოდ გვარი და სისხლი მაქვს მათესთან, ოდნავადაც არ ვგავარ მას. არ მიცნობ და ამას იმიტომ გეუბნები რომ ოდნავ მშვიდად მაინც იყო და არ გეშინოდეს შენი დის გამო. ყველაფრის ფასად დავიცავ- სხვანაირი იყო ალექსანდრე საფრანგეთში და სხვანაირი აქ, საქართველოში, მაგრამ ფაქტი ერთია ადამიანი იყო ნამდვილი.
- როგორი დაღლილი ხარ, დედი- ცრემლად ქცეულიყო ქეთევანი- მე არაფერს შეგეკითხები, მთავარია ცოცხალს გხედავ. არ მოგაწყენ თავს ბევრი ლაპარაკით. შენი დედა ყოველთვის დაგელოდება რომ მოგისმინოს. მაპატიე, დედი.
- ხანდახან სიკვდილი მხოლოდ სუნთქვის შეწყვეტას არ ნიშნავს, ქეთევან. ადამიანები ზოგჯერ სულიერად კვდებიან- სახე შეეცვალათ ისედაც გაყინულ ვახტანგს და მიხეილს
-ვიცით ბევრი გადაიტანე, შენც გვერდით ვართ მთელი ოჯახი- მიხეილი მიღიმოდა თბილად.პირველად ვხედავდი ამ კაცს, საერთოდ სანდროს ოჯახს. გული მათთან შეხვედრამაც განსაკუთრებით ამიფორიაქა... ტვილდიანების ოჯახი სრული შემადგენლობით წინ მედგნენ. მიხშირდებოდა სუნთქვა. ვერაფერი ვუპასუხე კაცს, მახრჩობდა ამდენი მათეს ნათესავი ერთ გარემოში. მერე რა რომ ალექსანდრეც მათი ოჯახის წევრი იყო. სუნთქვას მიკრავდა გარემო. ძლიერად მივიჭირე გულზე ხელი, ყელში მეჩხირებოდა ბურთი.
-მარიამ, კარგად ხარ?- გვერდით ამომიდგა ლილიანა
- მე...- ვერ ვასრულებდი სიტყვას
- დასვენება სჭირდება, სახლში შევიყვან- მეორე გვერდით ამომიდგა სანდრო
- რას ქვია სახლში შეიყვან, უფლება მოგეცით ჩანქსელიანის მიწაზე გექორწინათ. ახლა სახლში წამოხვალთ, შენს სახლში სანდრო- ხმას უწევდა ნუნუკა
-მამას გასაგებად ვუთხარი, რომ დროებით აქ დავრჩებით- ბრაზი ერეოდა სანდროსაც
-ჩანქსელიანი ვერ დაგიცავთ, მარიამის უსაფრთხოება მნიშვნელოვანია- ხმას აუწია ვახტანგმაც
-და თქვენ დაიცავთ?-გაეღიმა ირაკლის, პირველად ვხედავდი მის სახეზე ცინიკურ ღიმილს
- ნუ ერევი ჩანქსელიანო.- ხმას აუწია ლექსომაც
-დატოვეთ ჩემი ეზო, ჩემი მიწა. ისიც ზედმეტია რამდენი ხანიც დაყოვნდით. მხოლოდ მათ გამო. მაგ ტემბრით ლაპარაკს არ გაპატიებთ მეორედ და გაითვალისწინეთ
-წადით- ამოვილუღლუღე ძლივს
-რას ამბობ?! სად წავიდეთ, აქ როგორ დაგტოვოთ- ყვიროდა ნუნუკა, აღარ შემეძლო მათი მოსმენა
-არ გამაბრაზოთ, ისედაც ძლივს ვიკავებ თავს. მათეს როცა ვიპოვით მოვალთ სახლში. მანამდე უბრალოდ მოგვეცით სივრცე, რომ ვიყოთ ოდნავ მაინც მშვიდად.
- დაანებეთ თავი, ნუღარ აწუხებთ. მარიამი დაღლილია, სახლში წამოდით- დედამისი ოდნავ უკან გასწია ლიზამ
-წავიდეთ, ვახტანგ. აქ გრძნობს თავს აშკარად უკეთ. იყოს როგორც უნდა, მთავარია კარგად გრძნობდეს თავს. ნუნუკა, დაანებე ბავშვებს თავი. ახლა მაინც არ ჩავერიოთ- ქეთევანის სიტყვებმა გაიჟღერა გასაკვირად
უსიტყვოდ ჩასხდნენ მანქანებში, მზერას არგვაშორებდნენ სანამ არ მოეფარნენ თვალს.
„ უნდა ამაყობდე საკუთარი თავით, რადგანაც ისეთი დღეები გამოიარე, რომ გეგონა ვერ გაუძლებდი“
უხმოდ შევედით სახლში, უხმოდ ავედი ჩემს ოთახში და ისევ ემბრიონის ფორმაში დავწექი იატაკზე. ბევრი მქონდა სათქმელი ირაკლისთვის, ლილიანასთვის, ალექსანდრესთვის... განსაკუთრებით კი მადლობის თქმა მინდოდა, მაგრამ ვეღარ ვსუნთქავდი. ვერ გაიმარჯვა მზემ, წვიმდა... შავ ღრუმელს განსაკუთრებული მონდომებით დაემალათ მზის სხივები. ცხოვრება სულ გამარრჯვება არაა, ზოგჯერ მწარედ დამარცხების გრძნობაა. ეს გვაძლიერებს, გვტკენს, მაგრამ ცხოველური ინსტიქტებით გვამარაგებს. რამდენიმე საათი მეძინა, ან არ ვიცი, არც ფხიზელი მერქვა. ნამდვილად უსასრულობაში დაკარგული ვგრძნობდი ახლოს ალექსანდრეს. შემაკრთო ტელეფონის ზარმა
-გისმენთ- უპასუხა მანაც მალევე
-ლუკა ვარ, რამდენიმე ბიჭი ბერდიას დავალებით ჩაუსაფრდა თქვენს სახლს, ჩანქსელიანის სახლს-გადააკეთა მალევე- მათე იპოვეს, მანდვე ახლოს. ჩვენ მოვდივართ, მაგრამ მინდა შენც იცოდე
-სად ჰყავთ?- ვხედავდი იღიმოდა სანდრო, შურისძიების წყურვილი აგიჟებდა.
-ჩანქსელიანის ქოხში, ტყის პირზე- თავზე გადაისვა ნერვიულად ხელი, მეც მესმოდა ლუკას სიტყვები. არაფერს ვგრძნობდი. არც შიშს, არც ბედნიერებას რომ იპოვეს, არც დაძაბულობას. საერთოდ არაფერს ვგრძნობდი.
-მოვალ- ტელეფონი გათიშა სანდრომ და მომიახლოვდა. ეგონა მეძინა
-შენთვის და შენს გამო გავხდები მკვლელიც- ჩაიჩურჩულა
მე არ მინდოდა ვინმე ჩემს გამო გამხდარიყო მკვლელი. არც ალექსანდრეს მინდოდა თავისი ბიძაშვილის ხელებით გაესვარა სისხლი. კარგი ადამიანი იყო ალექსანდრე, მისაბაძი. ვერ გაუძლებდა მისი სინდისი ამ ჯვარს ბეჭებზე. მზად იყო ჩემს გამო ნებისმიერი დაბრკოლებისთვის, ნებისმიერი მსხვერპლისთვის. არ მინდოდა მეტი თავგანწირვვა მისგან. ისედაც ვალში ვიყავი მასთან. არ მინდოდა 22 წლის ჩემს ძმას მიესწრო ცოცხალი მათესთვის და მისი სულიც დაემძიმებინა მკვლელის სტატუსს. აღარ მინდოდა ამდენი ტკივილი მათთვის. აღარ მინდოდა ლუკას ბეჭებს კიდევ ერთი მკვლელობა დამატებოდა. მენანებოდნენ... მათაც დაკარგეს მარიამი, ისევე როგორც მე. მაგრამ მათ არ ჰქონდათ იმდენი ბრაზი და ზიზღი რამდენიც მე. მე უნდა დამესრულებინა,არა?! ჩემი სვლა იყო. აღარ მინდოდა პაიკად მეგრძნო თავი. ჩემი სვლა იყო...
კესოს მოტანილ ჩანთაში კვირებით ადრე გადამალული ჩემი იარაღი მოძებნე. არ ვიცი რა ძალამ დამამალინა მაშინ ის იქ, მაგრამ ბედისწერა, მკითხველო. ბედისწერა!!!
ჩუმად გავიპარე სახლიდან, ლილიანა ტრიალებდა სამზარეულოში. ირაკლი გაჰყოლოდა სანდროს. მივაგები იმ დაბედისწერო ქოხს. ადგილს, სადაც მე დავსრულდი, როგორც ადამიანი ერთხელ და ვსრულდებოდი უკვე მეორედ...
შურისძიებაც ბოროტებაა. ზიზღიც უარყოფითი გრძნობაა. მე არ ვიცოდი ამ ორის მართვა. ისინი მმართავდნენ მე.
გამეტებით ურტყავდა ალექსანდრე მათეს. ბერდია და ირაკლი გაუნძრევლად იდგნენ იქვე. ხელში მეჭირა იარაღი რომ შევაღე კარები. გაოგნებული მზერით შემომხედა ყველამ
-აქ რას აკეთებ?- სასწრაფოდ გაუშვა ხელი სანდრომ- მარიამ, რას აკეთებ?- მზერა გაეყინა ჩემს იარაღზე
-შვილო, მოდი ჩემთან. გააგდე ეგ ხელიდან- მიახლოვდებოდა ირაკლი
-ირაკლი, არა- გავუქნია თავი, რომ არ მომახლოვებოდა. ვიღიმოდი. გიჟს ვგავდი. ვუყურებდი სახეწაშლილ კაცებს და მე ვიღიმოდი.
-შენ არ ხარ მისი ცოლი. ჩემი ხარ- ამოილუღლუღა მათემ.
- შე არაკაცო, პირუტყვო- მივარდა ისევ სანდრო
-გაუშვი, ალექსანდრე- ამოვილაპარაკე ჩუმად. ფერი აღარ ედო ბერდიას
-მარო, ჩემო მარო. ხელი გაუშვი იარაღს- ორივე ხელს სახეზე იფარებდა სანდროს. დავიჯერო ყველაფერი სახეზე მეწერა?!
- რა ხდება აქ? - გიჟებს გავდნენ კარებშემოგლეჯილი ვახტანგი, ლუკა, თორნიკე და მიხეილი.
-დააგდე,მარიამ, ეგ იარაღი- აღარავის ახსოვდა მათე. მე მიყურებდა ყველა. ხელიც კი არ მიკანკალებდა.
-რატო? თქვენ უნდა აიღოთ სისხი? რადგან მე ქალი ვარ არრ მაქვს უფლება? მე მავნო, მე წამართვა, მე მომკლა, მე მომიკლა.- ვყვიროდი უკვე
- შენ ჩემი ცოლი იქნები, რადგან- იარაღი მოიმარჯვა ალექსანდრემ. არ უნდოდა დაესრულებინა მათეს სათქმელი. ვერ დაუშვებდა რომ მათეს მათთვის ეთქვა რაც დამიშავა. არ მჭირდებოდა ვინმეს გაეღო ჩემთვის მსხვერპლი.
ჩემმა ტყვიამ დაასწრო სანდროსას.
- არა- დაიყვირეს.
მე მარიამ გიგანმა დავასწარი ყველა გიგანს და ტვილდიანს.
მე მოვკალი 3 ერთმანეთის მიყოლებული გასროლით მათე ტვილდიანი.
მე გავხდი მკვლელი.
აღარავის მსხვერპლის ფასად.
მე ავიღე სისხლი.
მე ქალმა.
მე ცხოვრება წართმეულმა ქალმა.
მე უბედურმა ქალმა.
მე ნაადრევად დაბერებულმა ქალმა.
მე სულიერად მკვდარმა ქალმა.
ფრთხილად დავუშვი იარაღი. ისევ ვიღიმოდი. ისევ წყვილად მოშტერებული მზერით და ბიჭების ყვირილით. აღარაფერი მესმოდა. გიჟს გავდა სანდრო. დალეწა ყველაფერი ირგვლივ. მას კი მე არ ვემეტებოდი ამტვირთისთვის, მე კი ის არ მემეტებოდა. გაძეგლებულები იდგნენ ჩემი ოჯახის წევრები. იარაღი დამივარდა იატაკზე, ამ ხმამ მოიყვანა ყველა აზრზე. ნელა მომიაკლოვდა ლუკა. ფრთხილად შემეხო მხარზე და მიბიძგა ჩავხუტებოდი.
ცრემლიც კი არმქონდა თვალზე.
არც მიკანკალებდა ხელი.
აღარც შფოთვები ან შიშები არ გამკარებია ახლოს.
მკვლელი ვიყავი და ამ სტატუსს წაეღო თან ყველა განცდა.
შური ვიძიე, აღარაფერი დავრჩი.
ღმერთო, ამბობენ რომ მკვლელებს არ იღებ შენთან. არც მოძალადეებს და თვითმკვლელებს. მათე ვერ მოხვდება შენთან, ამ გარემოებით ვერც მე . მე არ მახსოვს ბოლოს რა გთხოვე. უფრო მეტიუბედურება მახსოვს ჩემს თავს ვიდრე ბედნიერება. ახლა გთხოვ, მანდ მაინც როცა მოვალ, მანდ მაინც არ მომახვედრო მასთან ერთად. სასაცილოა, არა, ჩემი თხოვნა?! მე მოვკალი კაცი, რომელსაც შენ მიეცი სიცოცხლე. ცხოვრებაში ერტადერთი რადიკალური გადაწყვეტილება მივიღე, რომლისვისაც ხელის შეშლის უფლება არავის მივეცი და ისიც იმით დასრულდა რომ მკვლელი გავხდი. მეღიმება ისევ. აკრძალული... აკრძალული... მიტრიალებს თავში... ძლიერად მეხუტებოდა ლუკა. თორნიკე ჭრილობაზე იჭერდა ხელს, აშკარად დაძაბულობისგან ისევ სისხლდენა დაეწყო. ჩემი ოჯახის თვალწინ მოვკალი მათე. აღარ შველოდა ვახტანგს გულზე მიჭერილი ხელი... მიხეილის ხელებში წაიქცა. ვუყურებდი მათ, ისევ არ მქონდა რეაქცია. ბერდია იდგა გახევებული. თვალს არ მაშორებდა. თითქოს მიხვდაო მათეს დაუსრულებელ წინადადებას, მაგრამ ხმაც კი არ ამოუღია.სასწრაფო დახმარების მანქანას გადაჰყავდა მამაჩემი ინფაქტით.
- რატო არ დამაცადე- ხმა აღარ უგავდა თავისას სანდროს
-რატო?- მიყვიროდა. ცხოვრებაში პირველად ალექსანდრე მიყვიროდა.
-ის არ მყოფნიდა რისთვისაც ვიდანაშაულებდი თავს? რომ ვერ დაგიცავი ვერასოდეს სათანადოდ. რატო არ მაცადე? რატო დაიმძიმე ასესული- ისევ ანგრევდა უკვე დალეწილს
- ჩემი ტვირთი იყო- ვიღიმოდი ისევ და ვუახლოვდებოდი სანდროს.
- არაუშავს- ამოვილაპარაკე და ფრთხილად შევეხე სახეზე. გაკვირვებული მიყურებდა- დასრულდა- შუბლი მივადე შუბლზე.
-კარგად ხარ?-მეფერებოდა სახეზე. ასეთ გიჟურ სიტუაციაში ვიყავით და მაინც მიფრთხილდებოდა.
-უკეთესად ვიქნები. არ ვიცი როგორ აგრძელებენ მკვლელები სიცოცხლეს, მაგრამ მაინც მჯერა, უკეთესად ვიქნებით- ჩავეხუტე ძლიერად.
ბერდიამ ძლივს ამოიღო ხმა და თქვა რომ არავის უნდა გაეგო ჩვენს გარდა ეს ამბავი. რომ ვერ გაიგებდა სოფელი ჩემს საქციელს სწორად. რომ მომიწევდა მუდამ ახსნა ჩემი ქცევის.
სოფელში ხმა გავარდა სისხლი აიღესო. დასჯილია მათე ტვილდიანი და სიცოცხლის ფასად დაუჯდა ურჩობაო. ეს უკვე მესიჯი იყო ყველასთვის თუ რა მოხდებოდა იმათ თავს ვინც ზავს დაარღვევდა. მე დავასრულე. მართალი იყო ალექსანდრე, მე მერგო წილად დასრულება.
მარიამი არ ისურვებდა ჩემს ასეთ ადამიანად ნახვას. თუ მიყურებ მამიდ, ბოდიში, რომ ვერ გავამართლე შენი იმედები. სხვანაირი ცხოვრება გინდოდა ჩემთვის, სხვანაირი ვუნდოდი შენს მუდამ სევდიან გულს. მათ მაქციეს ასეთად. მათ მაიძულეს. არცერთ ადამიანს, მითუმეტეს ქალს არ უნდა ამ გზის გავლა.
ხშირად ვფიქრობ, ამ გოლგოთის მერე ბედნიერების მოსვლაზე. ხშირდ ვფიქრობ, როდემდე მეყოფა ძალა. ვფიქრობ, მეშინია, მტკივა, მიხარია, ვეცემი, ვდგები… ისევ ვფიქრობ და… მინდა ამ გოლგოთის მერე ბედნიერება?! დანგრეულს, ქარიშხალ, ტორნადო გადავლილს, მინდა ბედნიერება? მინდა სიმსუბუქე? და კი ღირს ამ გზად? ვიხსენებ სად შევწყვიტე არსებობა… ეს მე არ ვარ… მე არ ვცხოვრობ, მე არ ვიბრძვი… სად შევწყდი?! ვინ არის ეს ადამიანი ჩემს მაგივრად?! როგორ შეუძლია ამდენი?! როდის დავიბრუნებ ჩემს თავს?! და თუ დავიბრუნებ ისევ ისეთი ვიქნები? ისევ ისეთი ჩემი თავი დამიბრუნდება?! იქნებ ნაწყენია ამდენი რამ რომ ვაიძულე… იქნებ საერთოდ აღარ უნდა არსებობა. იქნებ უნდა შემცოდებოდა ამ გზისთვის…
ბევრჯერ მიფიქრია რა საცოდავი ვარ, ზოგჯერ უბრალოდ საცოდავი… შენი თავის შეცოდებას რომ იწყებ ადამიანი იქ უკვე ნიშნავს რომ შეგეშინდა… შენი თავისვე… შენი გადაწყვეტილებებისვე…
დღეში რამდენიმე ეტაპს გავდივარ… ზოგჯერ ვკვდები, როგორც ადამიანი ადამიანური გრძნობებით, ღირსებით, გამბედაობით, სილაღით… ზოგჯერ სამყაროს შემოქმედი მგონია თავი თავისი ყველა არსით… ზოგჯერ უბრალოდ ვვარსებობ… ყველა ფაზას შორის არის გარდამტეხი მომენტი… ერთ დღეში და მითუმეტეს ყოველდღე ადამიანი ცოდოა ამ განცდებისთვის… ნახეთ?! მე დავწერე, მევე მივხვდი… ისევ ჩემს თავს ვიცოდებ…

* * *
ხელში აყვანილი მოჰყავდა ალექსანდრეს მარიამი, ფანჯარასთან მიმყინა გრძნობებმა რაც მარიამს წაშლილ სახეზე ამოვიკითხე. არ დამისვამს არავისთვის არცერთი შეკითხვა,რადგან მე დავინახე. სახლიდან მიმავალ მარიამს გავყევი და ჩუმად, ქოხისს უკან მიმალულმა დავინახე რაც მოხდა.
წლების განმავლობაში ვხარშავდი ამ კადრებს და მისი განცდების ამოცნობას ვცდილობდი. უკიდეგანოდ მეცოდებოდა, ისიც და სანდროც.
-გაივლის?- ეკითხებოდა ჩუმად ჯერ კიდევ კიბეებზე რომ ადიოდნენ მაშინ
-გაივლის- უპასუხა ნაწილებად დაშლილმა ბიჭმა
-მარტო არ დამტოვო- ამოიტირა- მეშინია,მარტო არ დამტოვო- პირველად მესმოდა მისგან მსგავსი სიტყვები
-არასოდეს...შენც არ დამტოვო, კარგი? -ობოლო ცრემლი გადმოუგორდა სანდროს. ტიროდა. ალექსანდრე ტვილდიანი ტიროდა
-ბოდიში, მე... ეს მე უნდა გამეკეთებინა-უკვე იატაკზე თავის ახალ საწოლად ქცეულზე იჯდა მარიამი და ხელებში თავჩაგრული ტიროდა
-ისედაც ბევრმა რამემ გადაიარა შენს თავს, რაღატო დაიტანჯე სული, ჩემო ანგელოზო?!- იხუტებდა ძლიერად
-მცივა, მეშინია- კანკალებდა, ვეღარ იჭერდა სანდროს ძლიერი მკლავები
-დასველდი, სიცხე გექნება, თერმომეტრს მოვიტან.
-გაივლის?- ეკითხებოდა უკვე მეორედ
-გაივლის- პასუხობდა ისიც დაუღალავად.
- შევძლებთ?
- ერთად
- ჰო,ერთად
-ალექსანდრე ვიღაც კაცი მოვიდა, მარიამს კითხულობს. ამბობს თქვენკენ მომასწავლეს გზაო- კარი შემოაღო გაკვირვებულმა ირაკლიმ
-ვინ კაცი, ირაკლი?-გაუკვირდა სანდროსაც
-ტატე მქვიაო, ქარი მოვიყვანეო. პატრონს მოვუყვანე ქარიო-გაოცებული იმეორებდა კაცის სიტყვებს
-რა?-ფეხზე წამოდგა გაოგნებული ბიჭი
-ქარი?-გაიმეორა მარიამმა
-ჰო, პატრონს მოვუყვანე, თავისი ჩემპიონი ქარიო-იმეორებდა ისევ
-ქარი მოვიდა,მარიამ. ტატემ მოგიყვანა შენი ცხენი- ღიმილით გაიმეორა სანდრომ.
ახლა დრო იყო ქარს გადაერჩინა მარიამი... შემოესვა ბეჭებზე მისი გადამრჩენელი და ისე როგორც არასდროს, ისე როგორც ვერავინ, გაჭრილიყვნენ სივრცეში... ქარი... აისის აკრძალული სიყვარულის ნაყოფი...
იქცეოდნენ ერთმანეთისთვის გზად და ხიდად?!
იქცეოდნენ!
იტირებთ, ისევ იტირებთ, ისევ ძლიერად დახუჭავთ თვალებს იმის მოლოდინში რომ სიზმარი იქნება, გაახელთ და რეალობა დაგხვდებათ. ადგომას დააპირებთ და კვლავ უკან დაჯდებით, ღიმილს დააპირებთ და ისევ ცრემლი მოასწრებს გამონათებას და…
და ერთ დღეს მოვლენ თქვენს განაცრისფერებულ ცხოვრებაში, ადამიანები -გაზაფხულები. მოვლენ და თან მოიტანენ სიმშვიდეს, სიძლიერეს, ნდობას, სიყვარულს,სახლს.თან მოიტანენ გაზაფხულს თავისი სურნელით, თავისი ფერებით. მოვლენ ის ადამიანები, მოგკიდებელ ხელს და თავიანთი ბუნებით მოგცემენ ძალას წამოდგომის. უსიტყვოდ მოვლენ, დადგებიან ახლოს თქვენთან და მიხვდებით… აუცილებლად დაინახავთ, რომ ის ნაცრისფერი რაც კი გალავნად შემოგკვროდათ, აღარ არსებობს… თქვენ თავად გაარღვევთ და შემოუშვებთ ახალ’ფერებს.მოვლენ ადამიანები გაზაფხულები და თან მოიტანენ ყველა’ ფერს. მოვლენ თქვენი ადამიანები…


„ქარი ქრის, ქარი ქრის, ქარი ქრი
ფოთლები მიჰქრიან ქარდაქარ
ხეთა რიგს, ხეთა ჯარს რკალად ხრის
სადა ხარ, სადა ხარ, სადა ხარ.
ისევ წვიმს, ისევ თოვს, ისევ თოვს
ვერ გპოვებ ვერასდროს, ვერასდროს
შენი მე ხატება დამდევს თან,
ყოველთვის, ყოველ დროს, ყოველგან
შორი ცა ნისლიან ფიქრებს ცრის,
ქარი ქრის, ქარი ქრის, ქარი ქრის. „




* * *
ვიცი, დიდხანს გალოდინეთ. იმედია მოგეწონენათ და ის იქნება რისთვისაც ამდენი ლოდინი ღირდა.
ველოდები თქვენს შეფასებებს, გამახარებთ თუ გამიზიარებთ. დავასრულე და მეც ვტირი… მეტი არ ვიცი რა ვთქვა. მადლობა ძალიან დიდი.
თქვენი მერიემი.