ნაწილი პირველი


„მე გავივლი წვიმას და თოვლს
და ვიცი, რომ გამიღებ კარს“


თბილისი.

კიდევ ერთი წელი დაემატა მაშინდელ აწმყოს, პაზლის აწყობას რომ ჰგავდა თითქოს.
კედელზე ჩამოკიდებული აწყობილი პაზლი არ აღმოჩნდა სრულყოფილი. დაჰკარგვოდა თურმე რამდენიმე ნაწილი.
ეძებდნენ ყველგან.
ვერ პოულობდნენ ვერსად.

დაეკარგა ქალაქს სიმშვიდე.
დაიხურა ფანჯრები.
ჩამოაფარეს ფარდები.
აღარ ჩანსო თითქოს აღარაფერი.
გამოაჩინა ყველა დაფარული ღამის შემდეგ მოსულმა დღემ.


*


დახურულ ფანჯრებს მკრთალად ეცემოდა ამომავალი მზის სხივი.
იმდენად მკრთალად, გაწყვეტას ლამობსო თითქოს ცარიელი ქუჩების გასათბობად მომზადებული.
ცხრის ოცდარვა წუთს უჩვენებდა კედელზე ჩამოკიდებული ვინტაჟური სტილის საათი.
ამოდიოდა მზე განაცრისფერებულ ქალაქში.
ამოდიოდა, როგორც მფარველი, როგორც გამომააშკარავებელი წინა ღამის დანაშაულების.

ტყვიების წვიმას ჰგავდა დილაუთენია ატეხილი კაკუნი ხის კარზე.
არ გაჩერდა მანამ, სანამ ჭრიალით არ გაიღო კარი.
დაძაბული სახით იდგა დიტო ჩხაიძის ბავშვობის მეგობარი - ნოდო დოლიძე სადარბაზოში.

- ფარჯიანი მოუკლავთ, საშკა, - ადგილს ვერ პოულობდა სახლში შეჭრილი. - გუშინ ღამე, ხუთი ტყვიით, ხუთივე გულში.
- რაო? - საჩხუბრად მომზადებულს დაეკარგა ფერი სახეზე.
- დადვაძეების სასიძო, ვაჩე ფარჯიანის ძმა, - თავის თავს შეახსენაო თითქოს მოკლულის სტატუსი. - სოფასთან ერთად ყოფილა. წარმოგიდგენია?
- სოფა? - გაშრა კარში ჩახერგილი დიტო. - კარგადაა, ხო? ხო კარგადაა, ნოდო?!
- ცოცხალია, - ჰგავდა შვებას ორივესთვის ერთადერთი სიტყვა.
- ვინ, ბიჭო? - მხოლოდ ახლა გაიაზრაო თითქოს ყველა სიტყვა ადგილზე გახევებულმა ჩხაიძემ. - გოგოსთან ერთად... ასე როგორ, ბიჭო! სად წაიკითხეს, სად დაინახეს... - ვერ პოულობდა ადგილს მოსვენებადაკარგული. სოფას განიცდიდა უფრო, ვიდრე დანარჩენ სხვას.
- დგვარელს ადებენ ხელს, - მიიწევდა ოთახის სიღრმისკენ. მიჰყვებოდა ფეხდაფეხ წუთის წინ გაღვიძებული და ჯერ ვერ გამოფხიზლებული დიტო.
- ონისე დგვარელს? - გაუკვირდა კიდევ უფრო. - შანსი არ არის!
- ხო.
- მიზეზი?
- გუშინ ღამით დაუნახავთ ერთად ვერაზე, ფარჯიანების სახლთან.
- დგვარელი და ფარჯიანი ერთად? - ჩაეცინა და გააქნია თავი დაუჯერებელად. - ეშმაკის გამოცხადებას უფრო დავიჯერებ, ვიდრე ონისეს და საშკას შეხვედრას... არა, ვერა.
- სასიამოვნო დიალოგი რომ არ ექნებოდათ მაგ ორს, ხომ იცი.
- მე კი არა, მთელმა თბილისმა იცის, - გაეცინა კვლავ.
- დაკითხვაზე ჰყავთო, დილიდან.
- რას ფიქრობ, შენ? - დაძაბულმა ამოხედა და სავარძელში ჩაჯდა, დოლიძის პირისპირ.
- აქამდე თუ არ მოუკლავს მოსაკლავი... არა მგონია, - ჩაილაპარაკა მრავალმნიშვნელოვნად. მოუსვენრად ათამაშებდა ფეხს დივანზე გადაწოლილი.
- ვითომ? - გაეპარა ხმაში ეჭვის მარცვალი დიტოს. - მოაკვლევინა თავი, იქნებ. ფარჯიანია, გაგიკვირდება? გააგიჟებდა. ეტყოდა რამე ისეთს... იმაზე. ის უხსენა, იქნებ? ხო იცი, ის გოგო რომ ეხსენებინა, გადაეკეტებოდა დგვარელს.
- არაფერია გამორიცხული, ფარჯიანისგან მითუმეტეს, მაგრამ დგვარელი ეგ კაცი არ არის, ქალთან, მითუმეტეს საცოლესთან ერთად მოეკლა. ვერ დავიჯერებ.
- სერიოზული ამბავი იქნება დადვაძეებში, - მზერა დაეძაბა ჩხაიძეს.
- სასიძო მოუკლეს... შვილის თვალწინ. არ ჩაივლის ეგ ამბავი მშვიდობით, - გააქნია თავი დანანებით.
- ფარჯიანები?
- ვერ ამაგრებენ მის ძმას. დგვარელს დაადგა სახლში, მთელს მთაწმინდას ესმოდა მისი ღრიალი. არ იცი, რა ავადმყოფია ვაჩე ფარჯიანი?
- არაკაცს რომ ზრდიდა, მიეხედა მაშინ, - გაუმკაცრდა ხმა დიტოს და გაუქრა თვალებიდან პირვანდელი შეცოდების ნაპერწკალიც.
- სასიკვდილოდ არაკაციც ცოდოა, დიტო! ის ავადმყოფიც, მათ შორის, - გაუსწორა დაძაბული მზერა მეგობარს. - წარმოიდგინე, სახლთან, რამდენიმე მეტრის დაშორებით, გულში ხუთი ტყვიით გიტოვებენ ძმას, დასახიჩრებულს... მკვდარს. გესმის, შენ, ეს?
- რა ვერ მოინელე ერთი ჩალურჯებული თვალი, შენ კიდე! - ხმით გაეცინა დიტოს. გაუხსენა წლების წინანდელი შემთხვევა, ფარჯიანის და დოლიძის ძმაკაცობას რომ დაუსვა წერტილი სამუდამოდ.
- არასწორ ხელს არავისგან, არასდროს, ხო, გაიგე?! - აყვირდა ნოდო.
- კაი, კაი, ნუ ღრიალებ ერთი, ნუ დამიბინძურე ევროპული აურა! ფრანგული არომატიზატორები იმიტომ არ გამისხამს გუშინ ღამე, შენ რომ მოთრეულიყავი დილაუთენია და გაგეჯეგა შენი სოლოლაკური გოგირდის სუნებით!
- შე საწყალო!
- კაი, გავანიავებ მერე, მოგიტევებ ამ ერთხელ, აღელვებული ხარ... შენ ის მითხარი, უყვარდა კი ეგ საშკა სოფას? - ამრეზით აეპრიხა ტუჩის კუთხეები.
- მე რა ვიცი, ბიჭო, უყვარდა, ალბათ, - აუქნია ხელი მობეზრებულმა. - გულს კი არ მიშლის ყოველ საღამოს, ინგლისურ ჩაისთან ერთად.
- ეჰ, კი გინდოდა, მაგრამ... - ჩუმი ფხუკუნი გაეპარა ყავის აპარატისკენ წასულ ჩხაიძეს.
- დაგაკლავ, დიტო ჩხაიძე! რამდენჯერ გითხარი, ნუ მახსენებ-მეთქი!
- ჰო, კაი, კაი, ნუ აუშვი დამწვრის სუნი! ვის არ ყვარებია ბავშვობაში ცალმხრივად, რა მოხდა მერე, კი არ დაგცინი და რამე...
- აბა, რა ჯანდაბას აკეთებ! - დაექაჩა თვალები ნოდოს.
- გეკაიფები, რა... ჰო, კაი, ნოდიკო, ნუ მიყურებ ეგრე, ხო იცი, მზარავს დილაუთენია თუთაშხიას თვალები... არა, ნუ, არ შემიძლია. მუშნი ხო არ ვარ, ბიჭო, ზარანდია, რანაირად მიყურებ! ძმაკაცი ვარ შენი, შენი დარდის გამზიარებელი! დააგდე დანა, ნოდარ! ვიკივლებ, იცოდე!
- იმ დღეს რა ვუთხარი, შენ რომ მომიჯექი გვერდით, პირველ კლასში! - ამოიოხრა ჩხაიძის სპექტაკლით გულშეღონებულმა. - მეუბნებოდა დედაჩემი, შეგიყვან ჩემთან სკოლაშიო, ეს საჯარო რა შენი საქმეაო... უარესის ღირსი ვარ. დედის წინ მორბენალ კვიცს ან მგელი შეჭამს, ან დიტო ჩხაიძე მთელი ცხოვრებაო, მაფრთხილებდა ბაბუაჩემიც!
- დააშოშმინე სოლოლაკური იუმორი, ნოდიკო, რაღაც არ გიხდება, არ არის შენი, რა. შენ უფრო სევდა, ტარიელივით, მდინარესთან მოთქმა, კაცი კაცსა შემოვტყორცნე და რამე. თან იცოდა მარინა დეიდამ კერძოში რომ დაგაბულინგებდნენ და დაგაგდო ჭავჭავაძეზე, შე უბადრუკო, ჩემს იმედად, ჩემს კალთას ამოფარებული.
- ფუ! ფუ! - დაემანჭა სახე ნოდოს. - აღარ გააგრძელო, ინტოქსიკაციას მმართებ!
- კაი, გავიცინეთ, გვეყო.
- მეც მაგარ ვინმესთან მოვედი, ვერაფერს იტყვი, წლის საუკეთესო არჩევანია! ყოჩაღ, დოლიძე ნოდო, მეტი აღარ ქნა, ოღონდ! - წავიდა სამზარეულოსკენ ჩხუბ-ჩხუბით.
- მე იმ რეალობის არ მჯერა, სოფა დადვაძეს, ფარჯიანი საშკა რომ შეუყვარდა, - უჩვეულოდ დასერიოზულებული ამოუდგა გვერდით დოლიძეს დიტო.
- ვითომ, რატომ? - გაეცინა მის გაჯიუტებულ ტონზე ნოდოს.
- კაი, რა... მთელი ცხოვრებაა ვიცნობ სოფას, ზედმეტად ბიჭის მზერას არ იკარებდა ოცდაოთხი წელი, უცებ ფარჯიანი შეუყვარდა? სა-შკა ფარჯიანი? ფარული კამერაა?
- რას გადაეკიდე?!
- ეგ რა შესაყვარებელი კაცია, თუ ღმერთი გწამს! - მოუსვენრად დადიოდა წრეზე.
- ეგრე უცებ უყვარდებათ, ზოგადად, ადამიანებს, დიტო, - აუჩეჩა თმა კიდევ უფრო. სამზარეულოს დახლს დაეყრდნო ხელებით. მოაგონდა სოფა, მისი კლასელი. მისი ბავშვობა. კერძოს რომ ამჯობინა საჯარო, მთავარი მიზეზი ამის. მართლაც, რა სოფა დადვაძის შესაყვარებელი კაცი იყოო, საშკა ფარჯიანი, გაიფიქრა წამიერად.
- უცებ შეყვარებული, უცებვე გადაგიყვარდება, - არ ისვენებდა გაჯიუტებული ჩხაიძე.
- უცებ შეყვარებული თუ უცებ გადაგიყვარდება, აგრევია მაშინ გრძნობები და არც იმ "უცებ" გყვარებია, დიტო, - ჩაუკრა თვალი მკრთალი ღიმილით. - მიდი ახლა, ყავა გამიკეთე, ნუ პროფესორობ ამ დილაუთენია, ნუ დამახვიე თავბრუ!
- გამომივიდა ესეც სიყვარულოლოგი! ნეტა შენ რა იცი! - ჩაიფრუტუნა გაღიზიანებულმა. მიაჭირა ხელი ყავის აპარატს მაინც.
- ვინ, ბიჭო? მე? მე რა ვიცი?
- ქუჩაში მდედრი ძაღლიც მეორე მხარეს გადადის, ისეთი სახით მოძრაობ, ნოდარ, შე თუთაშხია! იმდღეს, დალი მოდიოდა ჩხეიძე, ჩვენი ქიმიის მასწავლებელი, მუსიკას რომ გვასწავლიდა მეორე კლასში, ხო გახსოვს, დაფასთან რომ გვამღერებდა ხოლმე იტალიურებს, შენ საშემოდგომო რომ გამოგაყოლა, ეგ დალი, რა. ხოდა რას მეუბნება, არ იცი? ჩემი შვილიშვილი მყავდა გაკვეთილზე, დაფასთან რომ გამოვიყვანეო დოლიძე, ჰოდა ისეთი სახით მღეროდაო, ტირილი დაუწყია მის ოთხი წლის შვილიშვილს. ასე უთქვამს მერე, შევჭამ იმ სუპს, ოღონდ არ წამიყვანოსო ამ კაცმა, - ხმით იცინოდა გამწვანებული დიტო.
- ყავის აპარატიდან სანამ ჩამოიწურები ბრაზილიიდან ჩამოტანილ ყავის მარცვლებთან ერთად, დააპაუზე, დიტო, - ჩაუკრა თვალი გამაფრთხილებლად. არადა ახსოვდა ის გოგოც, ტირილით რომ დააქცია მთელი სკოლა, მაგრამ ამ მომენტში არც დალი ჩხეიძე ადარდებდა და არც მისი ატირებული შვილიშვილი, სუპი რომ შეაყვარა, თურმე.
- გახსენი ხოლმე წარბები, ნოდო! არა, ვიცით, ბატონო, შენი დიდი ბაბუა მეორე მსოფლიო ომში ფაშისტებისგან კატლეტებს რომ ამზადებდა, მაგრამ... დაგვინდე, ჩვენც ხო ადამინები ვართ, რა გჭირს?
- გადაგხსნი ძვლებში და მიგაყოლებ ფარჯიანს! - იმუქრებოდა მისი დაუსრულებელი მონოლოგებით დაღლილი და აუღელვებლად სვამდა ცხელ ყავას. - ნუ მიფრთხობ დილის ანგელოზებს შენი ოცთეთრიანი იუმორით.
- იმედია არ გვისმენს ვინმე... თორე მიუჯდები დგვარელს. იმას კი გამოუშვებენ, შენ ვინ გიშველის, შე ცოდო! - ქირქილებდა დიტო.
- აი, ასეთ მდაბიო იუმორს ცირკშიც აღარ კადრულობენ, შენ როდის უნდა დაიხვეწო?
- შენ ხო კადრულობდი ში არა და თან! - ხმით ფხუკუნებდა გამხიარულებული.
- და-გა-მი-წებ! ცოტახანში. დამაცადე, დავლიო ყავა!
- კაი, სერიოზულად... ნოდო.
- რა გინდა? - ამოხედა გაღიზიანებულმა.
- ვისი მოკლულია?
- მე რა ვიცი, ბიჭო, იქ ვიყავი?
- არ გამოვიდა ხმა? საერთოდ? - დაეძაბა სახე. არაკაციც ცოდო იყო, ალბათ, მოსაკლავადო, დაეთანხმა მაინც.
- მაქედან გამოსული ხმა და სწორი, გაგიგია? ტყუილად აიყვანეს, ალბათ, ისიც.
- წლებია მტრობენ, რეალური ეჭვმიტანილია, რატომაც არა.
- წლების მტერს, წლების წინ მოკლავდა-მეთქი, დიტო, - ჰგავდა გადაჭრით ნათქვამს.
- დარწმუნებით ვერ იტყვი, მაინც. სხვა ამბავი იქნება მანდ, - გააქნია თავი ჩხაიძემ და მოსვა ცხელი სითხე ფანჯარასთან მდგომმა.
განსაკუთრებული სიფრთხილით ეცემოდნენ ხასხასა ფოთლები ხიდან.
დაუკარგა სიმშვიდე ახალმა ამბავმა.
- სერიოზული ამბები გველის... - ჩაილაპარაკა უფრო თავისთვის ნოდომ. გრძნობდა, არ ჩაივლიდა მარტივად. დგვარელების გარევა უკვე ნიშნავდა ჩასაქრობად მომზადებულ ცეცხლზე ნავთის დასხმას.
- რა მასშტაბზე გავდივართ? მერვე კლასში ოთხი სკოლა რომ წავედით სტადიონზე "სალაპარაკოდ", ვერ ვეტეოდით და მონაცვლეობით ვიმუქრებოდით, ეგეთზე?
- უარესზე, დიტო, უარესზე, - გაეცინა გახსენებაზე. - მაგ დღეს ვეკუა არ გაილახა?
- ხო, ჭელიძეში აერიათ და თავისი სკოლელი სცემეს. იმდენი ვიყავით, სულერთი არ იყო?!
- რთულია მძიმე წარსულის თრევა, დიტო! მე ხო არ მიცემია არავინ? - ამოიოხრა სამარცხვინო მოგონების გახსენებაზე.
- არა, ნოდო, შენ გცემეს.
- კაი, საკმარისია! - ჩაადუმა დასაწყისშივე დასაცინად მომზადებული. - ჩაიცვი, გავიდეთ დადვაძეებში.
- ყბა უნდა აუკრა შენ, თუ სად მიმარბენინებ? გათენდეს ჯერ! - გადასცდა ყავა დოლიძეს, აუვარდა ხველა დიტოს სიტყვებზე.
- დაგამიწებ, ჩხაიძე! რატო გაქვს დამპალი ენა, ბიჭო? დადვაძეებში-მეთქი, ფარჯიანთან როდის დაგპატიჟე?! - ამოაყოლა ხველას ღმუილით.
- კაი, ნუ დამეხრჩვი, ვიხუმრე... რამდენი ძალადობაა? დაგიჭერენ, შვილო. მოსწიე, აბა, შუბლი, ნუ ჩამაკვდი ამ უმკვდრო სახლში!
- ნუ ხუმრობ! ნუ მაგონებ! ამაზრზენო!
- რატო, სენსიტიური ყურები გაქვს?
- ადამიანი არ ხარ, ბიჭო?! - ყვიროდა ნოდო.
- კიბორგი შენ ხარ, თუ კაია!
- ღმერთო, მომეცი გაძლება, რა იქნება?
- მე მთხოვე, ეგ, მე!
- გუშინ საღამოს მოკლეს ადამიანი, ჩვენი უახლოესის საქმრო, შენ რა გაცინებს, ბიჭო? რატო მიჩენ ეჭვებს? ჰა, დიტო? მართლა გეძინა გუშინ? - გაეხუმრა მაინც.
- თუ რამე მწუხარებაა ჩემთან, ისიც სოფას გამო, - გაუმკაცრდა ხმა დიტოს. - სოფას რომ ეტკინებოდა, მხოლოდ ამიტომ, ნოდო, თორემ, მე თუ მკითხავ, არც იმ სტატუსით უნდა სტკენოდა ჩვენს სოფას, რომლითაც სტკივა ახლა... საცოლე. - ზიზღით გაუსვა ხაზი ბოლო სიტყვას. - ჩვენ ვიცით მხოლოდ, რა და როგორ იყო დგვარელთან, და მაინც, არაფერი გავაკეთეთ სოფასთან. ჩვენ არა, მაგრამ ღმერთს გაუკეთებია, ხომ ხედავ. - დაეჭიმა სხეული ნოდოს. დააპატარავა სიტყვების სიმწარემ, უფრო მეტად სიმართლემ. გააქნია თავი დანანებით.
- მიზეზი აქვს ყველაფერს, ხომ იცი, ესეც... - არ აშორებდა მზერას ერთ წერტილს. ხვდებოდა, იცოდა, რწმუნდებოდა თავისი სიტყვების უსუსურობაში, რომელსაც ჰქონდა თავისი მიზეზი, მაგრამ ნაკლებად - გამართლება.
- აქვს... ყველაფერს აქვს. ფარჯიანის მკვლელობასაც ექნება, დამიჯერე, - ჩაილაპარაკა ცივად. არ გაუღია ხმა თავჩაქინდრულ ნოდოს.
- ვერცერთ რეალობაში ვერ წარმოვიდგენდიო, ხო?.. მე ვერცერთ კოშმარში, დიტო, - დაარღვია მსუბუქად ჩამოწოლილი სიჩუმე ბოლოს დოლიძის სასოწარკვეთილმა ხმამ.
- რას?
- სოფას ფარჯიანი საშკა რომ შეუყვარდებოდა, - ჩაუდგა სევდა და კიდევ ერთხელ გააქნია თავი დანანებით. - უნდა გვეთქვა, ალბათ, მართალი ხარ... დუმილი რომ ავირჩიე, იმ წამიდან ვიცი, რომ არაფერი მამართლებს სოფასთან, ხომ ხვდები, არა? დუმილი რომ არ ამერჩია, შენც ხომ იცი, რაც მოხდებოდა.
- ვიცი, ნოდო, ვიცი. მაგ ცოდვაში ვარ მეც, მანდ ვიყავი მეც, მხოლოდ შენ კი არა, - ჩაეცინა ირონიულად. დასცინა საკუთარ თავს. - ყველაფერს აქვს მიზეზი... არ იყო ჩვენი სათქმელი. იმას უნდა ეთქვა, ვისაც ეკუთვნოდა და ეტყოდა კიდეც.
- ჩაიცვი, მიდი. - აარიდა თავი იმ სიმართლეს, თვითონ რომ მტყუანი ერქვა.
- მაცადე, ხო! - ფრატუნით გავიდა საძინებელში. - ბიჭო, ნოდო?
- რა გინდა?
- როგორი "ლუქით" წარვსდგე? ცოტა მოსევდიანო, „წიომნად“ საპანაშვიდო თუ გამოდით, ყველას დაგიკლავთ მუშტზე?
- რისი თავიც არ გაქვს, იმით - არა, ყოველ შემთხვევაში, - დასცინა ბოლო წინადადებაზე.
- ვისა, ბიჭო? - იმუქრებოდა მეორე ოთახიდან. - ნახევარი საბურთალო მუშტზე მყავს დაკლული!
- მეორე ნახევარს შენ, ხო?!
- მხოლოდ შენიანი თუ გიღალატებს, ასეა ეს!
- ჩაიცვი, დროზე!
- ჩაცმას არ უყვარს აჩქარება, ნოდარ. ცოტა პეწიანი რომ იყო, გეცოდინებოდა შენც. - ქაქანებდა დიტო.
დატოვა უპასუხოდ. გააქნია თავი საფეთქლების ზელვით დოლიძემ. ყველა ფიქრი მოაწყდა ერთად.
- ქეთუთა გზაშიაო, მოფრინავს. - გასძახა სამზარეულოდან ბოლოს, აღარასდროს რომ არ გამოჩნდა ჩხაიძე.

გაიხედა დახურული ფანჯრიდან.
ჯერ კიდევ სუსტად აჩნდა დაორთქლილ მინას მზის სუსტი სხივი.
გაქრობას ლამობსო თითქოს, გაეფიქრა დამძიმებულს.

- ახ! რაები ხდება ამ დილაუთენია? ერთი დავიძინე და დაინგრა ქალაქი. აღარ უნდა დავლიო ის ძილის წამალი, - ისმოდა დიტო ჩხაიძის სასოწარკვეთილი გმინვა საძინებლიდან. ვერ აერჩია შესაფერი ტანსაცმელი. - ქეთუთა დადვაძე, იგივე ქართული დიასპორის სულისჩამდგმელი ბრიტანეთში, ჩამოდის და მე არაფერი ვიცი, საოცარი, პირდაპირ!
- გამოხვალ თუ გამოგიტანო?
- მოვდივარ, ხო. შავი პულოვერი უნივერსალურია, დაიმახსოვრე, გოიმო.
- კაი, შავ პულოვერს ჩავიცვამ, რომ მიუწვები გვერდით ფარჯიანს!
- ნუ იწყევლები ჩემს ახალ გარემონტებულ სახლში-მეთქი, რამდენჯერ გავიმეორო? სულ გიშრები მაქვს ჩაკირული კედლებში. რა გინდა, დამირღვიო გინდა ძლივს შეკოწიწებული უშფოთველობა?
- გამოეტიე, მოვიდა გასვენება! - ბოლთას სცემდა სამზარეულოში ნოდო.
- მომისმინე შენ ერთი... რას ფიქრობ, გამოუშვებენ დგვარელს? - დაიბრუნა საქმიანი ტონი.
- დგვარელის ადვოკატი ვარ, სახელმწიფო მოხელე თუ შერლოკ ჰოლმსი?
- მართალია, შენ არავინ ხარ, ისტორია ეს მე ვარ!
- ნუ მესმის შენი ხმა, დიტო ჩხაიძე!
- მორჩა, მზად ვარ! ჰა, ხო ვარ უნივერსალურად მოზიარე მწუხარებისა, მე ვარ ყველაზე ძლიერი, ვისაც უნდა გამოვიდეს ნაზავი? - დატრიალდა თეთრ მაისურში, შავ პოლოვერსა და ამავე ფერის შარვალში გამოწყობილი. - როცა დომინირებს შავი, თეთრი უნდა შემოვიდეს მკრთალად თუ გინდა, რომ დატოვო "ვისაც უნდა გამოვიდეს" შთაბეჭდილება, მაგრამ! ამ ლუქს რა ხდის საშიშს, იცი?! სათვალე! - დაიმატა შავი "რეიბანები" და თმის სწორებით გავიდა სადარბაზოში. - ხვდები, ახლა?
- აუჰ, რა მაგრად აკლია, ბიჭო... - დაუსტვინა უიმედოდ და გავიდა სწრაფი ნაბიჯებით სახლიდან.
- რაღაცას გეტყვი, ნოდო, - გადახედა დაძაბული მზერით მანქანის სარკიდან. ვერ ისვენებდა იმ წუთიდან, რაც გაიგო ახალი ამბავი. უხეშად უტრიალებდა თავში აკვიატებული აზრი.
- ნებართვა გჭირდება? მომწერე მეილზე, განვიხილავ, - გადახედა სიცილით. - კაი, ჰა, თქვი.
- ცუდს, ოღონდ.
- რაც უკვე თქვი და რაც აქამდე გითქვამს, პირველი კლასიდან დღემდე, იმაზე უარესი ვერ იქნება, მაინც, - ჩაეცინა კაცს.
- არის. მე თვითონ მაშინებს ეს აზრი, - აწრიალდა სავარძელში.
- კაი, ამირან, ვერ ჩაგიძვრები გულში, ამოთქვი, - გადახედა უჩვეულოდ დაძაბულს თვალების ტრიალით.
- გამიხარდა ფარჯიანიას ამბავი, - საკუთარმა ხმამ შეაშინა ჩხაიძე.
- ჰა? - დაამუხრუჭა მანქანა სწრაფად. - გაგიჟდი, დიტო?
- ხო. გამიხარდა.
- აფრენ? - დაიძაბა კიდევ უფრო. - ვისგან და შენგან, ეგეთ რამეს, ვერა, დიტო. არა, რა. არ გიხდება შენ, ეგ. არ ქნა, რა. არ გინდა. - გაერია მუდარისმაგვარი გაბზარულ ხმას.
- ქორწილი ჩაიშალა.
- ჰო, მერე?!
- სოფა გადარჩა, ხვდები?
- რის ფასად! - ღმუილს ჰგავდა მისი ხმა. - რის ფასად, დიტო. გადარჩენა ჰქვია მაგას? გადარჩენა იქნებოდა ჩვენი ჩარევა. გადარჩენა იქნებოდა დგვარელის ხმის ამოღება! მაგას დავარქმევდით სოფას გადარჩენას, გესმის?
- რის ფასად? - ჩაეცინა მწარედ დიტოს. - იმაზე საშინელების მაინც არ, რაც ელოდა ქორწილის მერე, დამიჯერე. ჩაშლილი ქორწილის მერე, მითუმეტეს! საკუთარი თავის მრცხვენია, ახლა. უთქმელი სიტყვები არ მაძინებს ღამე მე, ნოდო, მაგრამ ეგეთი კაცი?.. სოფას კი არა, არ იმსახურებს არავის საერთოდ. შვებაა ეგეთისთვის, რაც დაემართა, - გაუსწორა თვალი. შეაკრთო ჩხაიძის მტკიცე მზერამ ნოდო. გააქნია თავი სიმწრით. დასცხო ხელი საჭეს. შეზარა ყველაფერმა, საკუთარმა თავმა პირველად.


* * *

ყრუდ ესმოდა ერთმანეთში არეული ხმები ძილბურანში მყოფს.
ნელ-ნელა უბრუნდებოდა შეგრძნებები პარალიზებულს.
ფრთხილად გაახილა ლოდივით დამძიმებული თვალები და დახუჭა მაშინვე, უხეშმა სინათლემ რომ მოსჭრა თვალი.
სტკიოდა თავი ყველა ძვალთან ერთად.
ჯერ კიდევ არ დაბრუნებულიყო იმ რეალობაში, რომელშიც აღმოჩნდა წინა საღამოს.

- დგვარელის დაკვეთილიაო, ამბობენ. დიდიხანია უმიზნებსო საშკას მკვლელობას, - დახშულად ესმოდა წინა ოთახიდან გამომავალი ხმები.
- მკვლელობა დაუკვეთა და იქვე ჩამოდგა სანახაობის საყურებლად? კაი, რა, მამა! - მისწვდა სმენას თავისი ბიძაშვილის, დათუნა დადვაძის ხმა.
- რა მიამიტი ხარ, შვილო! გათვალა, ალბათ, წინასწარ. ეგრე უფრო არ აიღებდნენ მასზე ეჭვს. სხვა მტერი არ ჰყავდა საშკას, - გაისმა კვლავ დათუნას მამის, აკო დადვაძის ხმა.
- თქვენ თავი ფილმში ხომ არ გგონიათ? ან თქვენ რა იცით, ვინ იყო მისი რეალური მტერი?! ნორმალურად იცნობდით საერთოდ ამ საშკას? - გაღიზიანდა დათუნა. გააღიზიანა ფარჯიანების „მხარეს“ ყოფნამ უფრო.
- ძალიან ხარ აღრენილი ფარჯიანებზე, რა ხდება, დათუნა? - დაიძაბა კაცი. კუშტად გადახედა შვილს და შემდგომ ძმას, შოთა დადვაძეს, მომხდარის შემდეგ დანა პირს რომ არ უხსნიდა.
- კარგად იცი, რაც, აკო! - გაეყინა ხმა დათუნას. - თქვენი დაწყებულია ეს ფარსი!
- შენ დაფრინავ ჰაერში, დათუნა, თორემ ჩვენ იმ რეალობაში ვართ, შვილს რომ გვიკლავენ საკუთარი სახლის წინ, - გასცრა საწოლად ჩავარდნილ სოფას მამის დამძიმებულ, მოუხეშავ ტონზე. თითქოს მხოლოდ ახლა გაიაზრაო მომხდარი. აეშალა გონებაში ყველა წუთი, გუშინ მომხდარი. თვალწინ დაუდგა სისხლიანი ხელები, უსიცოცხლო სხეული... ჩაესმა საკუთარი ხმაც, როგორ ითხოვდა შველას მის მუხლებთან ჩაკეცილი. მოაგონდა დამიზნებული იარაღი და მის წინ გადამდგარი სხეულიც.
ტირილი მოუნდა ისევ, მაგრამ აღარ დარჩენოდა ცრემლის არცერთი წვეთი.
- დგვარელი პასუხს აგებს, - დაამატა ბოლოს კაცმა, რომელსაც სასტიკად მოუკლეს გასულ ღამეს სასიძო.
ვეღარ გაუბედეს შეწინააღმდეგება. ჩაიქნია ხელი დათუნამ, დასამაგრებელს რომ ჰგავდა უფრო.
მისწვდა თუ არა მის ყურთასმენას სიტყვები, გაჭირვებით აათრია საწოლიდან დამძიმებული სხეული სოფა დადვაძემ და გალასლასდა იმ ოთახისკენ, საიდანაც გამოდიოდა ხმები.
მიიქცია კარის ჩარჩოსთან მდგომმა მათი ყურადღება.
წაეშალათ შეკრებილებს სახე.
- სოფა, მა! - სწრაფი ნაბიჯებით დაფარა შვილთა მისასვლელი მანძილი კაცმა. - როგორ ხარ, მა? შემომხედე, აბა! შენ არაფერზე არ ინერვიულო, ხო, მამი? ძლიერი გოგო ხარ, შენ, შვილო! - აღარ ჰქონდა სიტყვები - დამამშვიდებელი. არეული მზერით ამშვიდებდა სახეწაშლილ, რეალობადაკარგულ ქალიშვილს და ვერ უბედავდა შეხებას ადგილზე მიყინულს.
- როგორ ვარ? მამა, მეკითხები როგორ ვარ? - სიმწრით გაეცინა ქალს. ჩახლეჩვოდა ხმა მთელი ღამის ნამტირალევს. - ძალიან შორს კარგად ყოფნისგან. იცი, მაინც რა ვნახე? იცი? არავინ იცით რა მოხდა იმ დაწყევლილ ადგილას! ჩემს ხელებში დალია სული! ჩემს ხელებში მოკვდა, მამა! იცი შენ, ჩემი მოკვლაც რომ უნდოდათ? იცი, მეც რომ დამიმიზნეს? იცი, ვინ გადამარჩინა? რას გეგმავდით თქვენ ახლა, აქ?! ვის უპირებთ ციხეში ჩასმას, თქვენ! - ხელით ეყრდნობოდა ცივ კედელს, ცივ სხეულს რომ ჰგავდა იმ წამს.
თვალები გაუფართოვდა კაცს მოულოდნელობისგან.
- ონისე დგვარელმა გადამარჩინა! იმ კაცმა, ციხეში გასტუმრებას რომ უპირებდი ორი წუთის წინ!
- უკაცრავად? - შეეყინა ყველა ემოცია სახეზე წამის წინ ბრაზით აზვირთულ კაცს. - რას ნიშნავს გადაგარჩინა, სოფა?! როგორ...
- მეც მკვდარი უნდა ვიყო ხუთი ტყვიით, მამა! - გამოსცრა ქალმა. აემღვრა თვალები კიდევ უფრო. - მეც მკვდარი უნდა ვიყო ახლა, მაგრამ არ ვარ, ხედავ?! იქნებ, სჯობდა ვყოფილიყავი კიდეც...
ფეხზე წამოიჭრა დათუნა.
ხმას ვერ იღებდა სახეწაშლილი შოთა.
- ვამბობდი?! ესეც თქვენი საშკა ფარჯიანი! - აგდებულად წამოიძახა დათუნამ.
- დგვარელმა რადგან გადაარჩინა სოფა, საშკა ცუდია ანუ, შვილო? რა გინდა, რას გადაეკიდე! - ბორგავდა შვილის ინფანტილურობით გაღიზიანებული აკო.
- იქნებ... იქნებ, ჩვენ გვყავს მტრები, აკო, ა?! - ძალა წაერთვა შოთას. - ჩვენ გამო ხომ არ მოკლეს ის ბიჭიც, აკო!
მამის სიტყვები გაიაზრა თუ არა, ჩაიკეცა იქვე, დათუნას მკლავებში, ღონემიხდილი. დაეკარგა ფერი ქალს.
- სოფა, სოფა! ამათ უსმენ, გოგო?! არაფერია ჩვენი ბრალი, ხო? შემომხედე! ღრმად ისუნთქე, ხო? ნუ ნერვიულობ, აქ ვარ... წამოდი, დაბრუნდი საწოლში, - მკლავებში ჰყავდა მოქცეული გაფითრებული სოფა და არ უშვებდა ხელს. წყრომით გადახედა მამას და ბიძას დათუნამ.
- ვაიმე, დათუნა! ცუდად ვარ... ჩვენი მოკლვა უნდოდათ? მითხარი, გთხოვ! არ დამიმალო, გევედრები! მე უნდა ვიყო ახლა მკვდარი, მამა? ჩემს ნაცვლად მოკვდა საშკა? - გიჟივით აცეცებდა თვალებს ქალი. პასუხს ეძებდა ყველას თვალებში და ვერ პოულობდა ვერცერთში.
- თავი ხელში აიყვანე, სოფა! არაფერია-მეთქი, ჩვენი ბრალი! - ბოლო ხმაზე ღრიალებდა დათუნა, მაგრამ ვერ იქცევდა მაინც წაშლილი ქალის ყურადღებას. - შემომხედე, ხო? შემომხედე... ჩაისუნთქე, კაი? მიდი, სოფა, ისუნთქე... ასე... კარგია. დამშვიდდი, ყველაფერი კარგადაა, ხო? არაფერია ჩვენი ბრალი! არაფერი! ჩვენ არ გვყავს მტერი, სოფა. არ გვყავს, გესმის?! მითუმეტეს ისეთი, ხუთი ტყვია რომ გაიმეტოს, ხო გესმის ჩემი? დამშვიდდი, ხო? გაივლის ესეც, გესმის? - ამშვიდებდა ნაკუწებად შეგროვებული სიტყვებით პანიკაში ჩავარდნილს. ასწავლიდა სუნთქვას თავიდან. დავიწყებოდა წინა ღამის შემდეგ.
ადამიანს აღარ ჰგავდნენ შოთა და აკო.
თავში იშენდა ხელებს კაცი და სწყევლიდა იმ დღეს, ფარჯიანებთან დაახლოება რომ სცადა.
- გაიყვანე საძინებელში, დათუნა. ლანას დავუძახებ, დამამშვიდებელი გაუკეთოს, - სიბრალულით გადახედა კართან ჩამუხლულ შვილსა და ძმისშვილს აკომ.
- არა! არ გავალ! არ მინდა ძილი! არ წამიყვანო, დათუნა...
- უნდა დაისვენო, სოფა, - მავედრებელი მზერით დახედა მკლავებში მოქცეულ ფერდაკარგულ ბიძაშვილს.
- არა! აქ უნდა ვიყო, გესმის? არ მინდა დამამშვიდებელი... მშვიდად ვარ. კარგად ვარ, მორჩა... კარგად ვარ, - ფეხზე წამოხტა დაფეთებული. დაეხვა თავბრუ და ჩაიკეცა იქვე.
დათუნას ერჩივნა, ფეხქვეშ გასკდომოდა მიწა და ჩაეტანა, ოღონდ არ ენახა თავისი ლაღი ბავშვობა, თავისი სოფა, ამ მდგომარეობაში.
- სოფა... გთხოვ, რა. წამომყევი, გეხვეწები.
- ღმერთო, ოღონდ ახლა გამეღვიძოს... ღმერთო, გთხოვ, სიზმარი იყოს. ღმერთო, გევედრები, ახლაც გამაღვიძე, როგორც მაღვიძებდი ხოლმე, ადრე... ღმერთო, რატომ? რატომ მე... რატომ ის... რატომ, ღმერთო... - ბუტბუტებდა არეული და ჩამოსდიოდა ცრემლების წვიმა გიშრისფერ სახეზე.
- სოფა... - წაუხდა ხმა დათუნას.
ეკაწრებოდათ სული სასოწარკვეთილი სოფას ხმაზე მამას.
პირველად ენახა თავისი შვილი, თავისი განებივრებული, მუდამ მოღიმარი შვილი, ასეთი განადგურებული და წაშლილი.
- სიზმარია, დათუ? გამეღვიძება, ხო? მითხარი, რა... - უსუსურდებოდა კიდევ უფრო მისი ხმა. უყურებდა მავედრებელი მზერით ბიძაშვილს, ბიძასა და მამას.
- არ არის სიზმარი, სოფა, - დაეკარგა ხმა კაცს. - შემომხედე ახლა... მომისმინე, ხო? შენ ხო სულ მისმენდი, გოგო? ერთხელ არ მომისმინე, იმ კაცის გვერდით რომ დადექი, თორემ სულ ხომ მისმენდი, ჰა? გახსოვს, ბავშვობაში მარტო მე რომ მიჯერებდი? არავისი რომ არ გესმოდა... უხ, როგორი ჯიუტი იყავი, მაინც! სულ საპირისპიროს აკეთებდი, რაც უნდა ეთხოვათ შენთვის... ახლა რატომ არ მოიქეცი ასე, გოგო?! ხომ გთხოვე, მე... არ დამიჯერე. რატომ დაუჯერე სხვას, გოგო, ჰა? საშკა ფარჯიანს გვერდით როგორ დაუდექი, სოფა? შემომხედე, სოფა. მიყურე. ხომ მხედავ? ხომ გჯერა ჩემი? ბავშვობაში რომ გჯეროდა, ისე ხომ გჯერა ჩემი, სოფა? დამიჯერე, რა, ახლაც... ყველაფერი გაივლის... ხვალ და ზეგ არა, მაგრამ გაივლის, ხო? - არ აშორებდა მზრუნველ, იმედიან თვალებს ქალს. თმაზე უსვამდა ხელს, როგორც პატარა ბავშვს. - არაფერია შენი ბრალი... არაფერი, საერთოდ. ახლა დაგვიდექი მყარად, ახლა გვჭირდება შენი სიმყარე, სოფა!
- არ შემიძლია, დათუ... თქვენ რომ დაგემართოთ რამე... ვინ არიან, რა უნდათ ჩვენგან? რა დავუშავეთ ასეთი?
- გავიგებთ, ხო? ყველაფერს გავარკვევთ, შენ იყავი ოღონდ კარგად, გეხვეწები, რა, სოფა.
- როგორ უნდა მეძინოს მე მშვიდად? ჩემს ხელებში მოკვდა, დათუნა... ჩემს ხელებში მოკლეს, ღმერთო... არა, რა. არა! - თავს აქნევდა უმისამართოდ. უბრუნდებოდა საღი აზრი და ერეოდა კოშმარივით აშლილ ფიქრებს. - ის კაცი არ ჩასვათ, არ ქნათ ეგ, მამა!
- შენ რომ დგვარელს დაუდგე მოწმედ, ჩათვალე, მესამე მსოფლიო ომი დაიწყება, - მშრალად ჩაილაპარაკა აკომ. ბასრი მზერით გადახედა მამას დათუნამ.
- არ მაინტერესებს, აკო!
- არ გაინტერესებს და ერთი მხრიდან უცნობი მტერი გეყოლება, მეორე მხრიდან - ნაცნობი, - სიმწრით ჩაეცინა კაცს.
- რას ამბობ, აკო? თუ მართლა არაფერ შუაშია ის ბიჭი, ხელი როგორ დავადოთ? - გაურკვეველი მზერით ახედა ძმას შოთამ.
- ფარჯიანები არ გაგვახარებენ. ვაჩე მხეცს ჰგავს, არცერთ სიტყვას არ აქვს აზრი.
- და რა უნდათ, უდანაშაულო ჩასვან ციხეში და მკვლელმა თავისუფლად იაროს ქუჩაში? - გაოგნდა შოთა.
- საქმეც ისაა, რომ დგვარელის დაკვეთილი ჰგონიათ. სხვა მტერს არც განიხილავენ, გესმის?
- მე დაველაპარაკები ვაჩეს.
- აზრი არ აქვს, ხისთავიანია, ქათამს უფრო გააგებინებ რამეს, ვიდრე ვაჩე ფარჯიანს, - ირონიულად ამოიფრუტუნა დათუნამ და ფეხზე წამოდგომაში დაეხმარა სოფას.
- ნუ ხუმრობ, შვილო, ასე არაჯანსაღად, მოგერიდოს, მამი, რამის.
- აკო! - დაიბუზღუნა დათუნამ. - გავიდეთ ოთახში, სოფა?
გააქნია თავი უარყოფის ნიშნად ქალმა და ამოისუნთქა ღრმად.
მძიმედ დაეცა გულზე ერთი ამოსუნთქვაც, რომელიც ჰგავდა პირველს.
აზრები აწყდებოდა ერთმანეთს. აღარ იცოდა, რაზე ეფიქრა პირველად.
- ვერ დავუშვებ, რომ ციხეში ჩაჯდეს კაცი, რომელმაც გადამარჩინა. არ მადარდებს, რას იზამს ვაჩე ფარჯიანი. რომც მომკლას, ვალში ვარ მე ონისე დგვარელთან!
- აბა, გაბედოს! აბა, გა-ბე-დოს! მეტიც არ მინდა, ცუდად მოვიდეს. ფეხებზე დავი*დებ ფარჯიანების საგვარეულოს, მის მკვდარ ძმასაც, იცოდეთ! ჩემსას არ შეეხოს, აქედანვე გაფრთხილებთ!
- დათუნა!
- რა? - ამოიყვირა გაღიზიანებულმა. - ბევრის უფლებას ხომ არ აძლევთ ვიღაც ფარჯიანს? კიდევ კარგი, უფლებასთან ერთად ქალიშვილიც არ გაატანეთ! - გამოსცრა ზიზღით.
- რატომ გეზიზღება, შვილო, ასე ძალიან! რა ჯანდაბა გემართება ფარჯიანების ხსენებაზე! - აღშფოთებას ვერ მალავდა კაცი.
- ყველა მტრობას აქვს მიზეზი, მამა! არაფერი იწყება უმიზეზოდ, მათ შორის არც ეს ხუთი ტყვია, გესმის? პირველად ფარჯიანს რომ ესროლეს, ესეც ამბობს ბევრ რამეს, არა? გამორიცხულია, ჩვენგან იყოს ვინმე. ვერ დავიჯერებ, რომ ისეთი მტერი გვყავს, ვიღაც ისეთი გამწარებული, ქალის მოკვლა დაეპირებინათ, თან ასეთი გზით, - თქვა დარწმუნებით და თვალი თვალში გაუყარა მამას.
- და რას იძახი, ფარჯიანმა ისე გაამწარა ვიღაც, საცოლის მოკვლაც არ დაენანათ? - ხელებით ეყრნობოდა სკამის საზურგეს აკო.
- ზუსტად, მამაჩემო! - ამოხედა კმაყოფილი მზერით გულზეხელდაკრეფილმა. - საშკა ფარჯიანს ღრმა ბავშვობიდან ეტყობოდა, ვინმე რომ გააგორებდა ერთ მშვენიერ საღამოს. მე რომ ვამჩნევდი ამ ყველაფერს და თქვენ მაინც სიძედ იტენიდით ოჯახში, ეს ცალკე საკითხია, საერთოდ! რატომ ერთხელ არ მკითხეთ, სოფას რომ აცნობდით! რატომ ერთხელ არ დასვით კითხვა, რა კაცი იყო საშკა ფარჯიანი? აჰ, ბიზნესი... რა თქმა უნდა. ასე აწყობდა საქმეს.
- გეყოფა, დათუნა! საკმარისია, უკვე.
- შენ რამ შეგაყვარა, გოგო? რამ! - ვერ აკავებდა მამის გამაფრთხილებელი ტონი ბიძაშვილებში უფროს დადვაძეს. - გთხოვ, სოფა... შენგან საქმროს უსიყვარულობა უფრო გამიხარდება ახლა, ვიდრე მაგ კაცის სიყვარული.
- დათუნა, ამის დროა ახლა?! ნორმალური ხარ, შვილო?! - მიწისფერი ედო აკოს. ხმას არ იღებდა შოთა.
- სიურპრიზად ლამის გათხოვილი დამახვედრეთ! - გამოსცრა ზიზღით.
ვერ ინელებდა დათუნა დადვაძე იმ დღეს, ინგლისიდან დაბრუნებულს სოფა - მისი გაზრდილი ბიძაშვილი, რომელიც დას უტოლდებოდა მისთვის, დანიშნული დახვდა, თანაც ვისზე... კაცზე, რომელიც ეჯავრებოდა ბავშვობიდან.
- გეყოფა, რა, დათუნა... - მუდარას ჰგავდა ღონემიხდილი ქალის სიტყვები. - აღარ არის. მკვდარია, გესმის? აღარც ამას აქვს აზრი... აღარ. მკვდარია უკვე, საშკა. ვეღარ გახდება ჩემი ქმარი ვერასდროს, დათუ. ნუ საუბრობ, რა, ეგრე.
ეტკინა უკანასკნელი სიტყვები დათუნას.
ეტკინა უფრო მეტად, ვიდრე იმსახურებდა, ალბათ, ის კაცი, მისგან.
- ვისაუბრებთ მოგვიანებით, სოფა, - არ დაუტოვა მაინც ბოლო სიტყვა. არ ასვენებდა სოფას უეცარი თანხმობა ქორწილზე და არც მანამ მოისვენებდა, სანამ უკანასკნელ მარცვლამდე არ გაიგებდა სიმართლეს.
- და რას ვაპირებთ, ახლა?! - დაინტერესდა აკო. გადახედა ძმას, რომელიც მიყინვოდა ერთ ადგილს. - ამ სცენარის მიხედვით, ფარჯიანების ვიზიტს უნდა ველოდოთ.
- გამომძიებელმაც დარეკა... დაკითხვაზე აპირებს მოსვლას. მკითხა, თუ შეძლებსო სოფა, - მორიდებით გადახედა შვილს, რომელსაც არ ეცხო ადამიანის კვალიც.
- მოვიდეს.
- არ არის აუცილებელი დღესვე დაკითხვა, სოფა. ამოისუნთქოს ცოტა! - მკაცრად გადახედა ბიძაშვილს და შემდეგ შოთას დათუნამ.
- მოვიდეს-მეთქი!
- კარგი, ბატონო, მოვიდეს!
- რატომ არცერთი ფიქრობთ იმ შესაძლო რეალობაზე, რომელშიც ფარჯიანები გვადგებიან იარაღით? - ჩაეცინა აკოს. დადიოდა მოუსვენრად წინ და უკან.
- მამა, კვენტინ ტარანტინოს ფილმში ვართ?
- უარესში, შვილო! სოფას დაცვა სჭირდება.
- რას ნიშნავს ეს? რა დაცვა?! - თვალები გაუფართოვდა დივანზე მისავათებულ ქალს.- საკუთარ თავს მე თვითონ მივხედავ! ვაჩე ფარჯიანი ვერაფერს დამიშავებს.
- არა, ძალიან იდეალურია ასე მალე რომ მიგავიწყდა, მაგრამ შეგახსენებ მაინც, ყოველი შემთხვევისთვის, რომ გუშინ საღამოს მეექვსე ტყვია დაგაჭედეს ლამის! - ბოლო ხმაზე ღრიალებდა სოფას სიჯიუტით გაღიზიანებული დათუნა. - გარდა იმისა, რომ შენი გადარეული საქმროს მტერი დაგდევს მოსაკლავად, ამას ემატება შენი არანაკლებ გადარეული სამაზლო, რომელიც ღმერთმაც არ იცის, რას დააპირებს, იმიტომ რომ ჩამოყალიბებული ავადმყოფია, სოფა!
- ხმა აკონტროლე, დათუნა! - დაუქაჩა თვალები აკომ.
- ჭკუიდან მშლით ყველა!
- მართალია სოფა, დათუნა... - გამშრალი იყო შოთა. - რამე უნდა მოვიფიქროთ.
- ისეთ ადგილას უნდა დავმალოთ სოფა, ეჭვი ვერავინ რომ ვერ აიღოს... ახლავეა მოსაფიქრებელი, სანამ გასკდება ამბავი. გამომძიებელს მე დაველაპარაკები, ზედმეტი პროცედურები აქედანვე რომ მოგვაშოროს. - დაეთანხმა ძმას აკო.
დახურული ფანჯრიდან უყურებდა ფოთოლცვენას.
ლამაზი იყო შემოდგომისთვის მომზადებული შეოქროსფერებული, ალისფერში გახვეული ბუნება.
- საზღვარგარეთ გამორიცხულია. არავინ იცის ვისთან გვაქვს საქმე... რა კავშირები აქვთ, საიდან მოვიდნენ საერთოდ.
- მართალია. საზღვარგარეთ შეიძლება კიდევ უფრო დაუცველი იყოს, ვიდრე საკუთარ სახლში.
- არ მჯერა, რაზე საუბრობთ საერთოდ! - ამოიტირა ხელებში თავჩარგულმა ქალმა. - ისე გეგმავთ, ისე აწყობთ ყველაფერს, არაფერს მეკითხებით! არც ახლა მეკითხებით!
- სოფა, გთხოვ, მამი... ამ ერთხელ... ამ ერთხელ დამიჯერე, უკანასკნელად, მამი. გევედრები, - ჩაიმუხლა მის პირდაპირ კაცი. სულ ბოლომდე დაპატარავებული.
- რას მთხოვთ, მამა, რას! კიდევ რას... კიდევ რა უნდა გავაკეთო... მეტი რა ჯანდაბა უნდა გავაკეთო, რომ თქვენ იყოთ ბედნიერი!
- შენ უნდა მყავდე ცოცხალი, სოფა. შენ უნდა მყავდე საღსალამათი, არაფერი მინდა მეტი.
- ხო? - ჩაეცინა ურწმუნოდ ქალს. - მაინც და მაინც იარაღი უნდა დაემიზნებინათ ჩემთვის, მამა? - ტყვიის გასროლას ჰგავდა უკანასკნელი სიტყვები.
ჩასწყდა კაცს რაღაც.
დაავიწყდა სუნთქვაც.
ჩამოწვა სიჩუმე - გამაყრუებელი.
- მაპატიე, სოფა... - ამოთქვა გატეხილი ხმით კაცმა და ფრთხილად შეუმშრალა ცერა თითით ობლად ჩამოგორებული ცრემლის გორგალი.
შეეხო დამნაშავე მამა პირველად შვილს.
ეტკინა შვილის თვალებში დანახული სინანული.
ეტკინა შვილის თვალიდან დადენილი ცხარე ცრემლი.
- ამ ერთხელ მენდე და პირობას გაძლევ, როგორც კაცი, როგორც მამა, რომ აღარასდროს ჩავერევი შენს ცხოვრებაში... აღარასდროს, მამი. ისე იცხოვრე, როგორც შენ გენდომება.
- დაგაგვიანდა, შოთა. ვეღარასდროს ვიცხოვრებ მე ისე, როგორც მენდომება! - ფეხზე წამოხტა სწრაფად. ბარბაცით გავიდა ოთახიდან და შეიყუჟა საძინებელში, ნაომარს რომ ჰგავდა უფრო.
ვეღარ სუნთქავდა.
დახურული ფანჯრიდან უყურებდა ზაფხულის მიწურულს.
ლამაზი იყო საშემოდგომოდ გამზადებული ხეები.
არ აშორებდა თვალს დაკლაკნილ გზას და ოდნავ შვებას ჰგვრიდა ვინ იცის სად მიმავალი.


* * *

გამჭირვალე მინის მიღმა უყურებდა კაცი, უმცროსი გამომძიებელი კოკა დვალი, მაგიდასთან მჯდომ ონისე დგვარელს და ცდილობდა რაიმე ემოცია მაინც ამოეკითხა უდარდელი სახის გამომეტყველებიდან. ორ საათზე მეტი იყო გასული დაკითხვის დაწყებიდან და არაფერი ჰქონდა ხელჩასაჭიდი წინა ღამით მომხდარი მკვლელობის შესახებ.
- კიდევ დიდხანს ვაპირებთ საკუთარ თავთან სალონურ საუბრებს თუ დავასრულებთ დაკითხვას? საქმეები მაქვს, ბევრად მნიშვნელოვანი, სხვათაშორის, - დამცინავი ღიმილით გასძახა სკამზე უდარდელად გადაწოლილმა დგვარელმა ერთიანად დაჭიმულ გამომძიებელს.
ინსტინქტურად კიდევ ერთხელ დახედა საათს კაცმა და შევიდა შემდეგ ოთახში სწრაფი ნაბიჯებით.

- როგორც ჩანს, შესვენება პროდუქტიულად გამოიყენე, - არ დააკლო ირონია კაცმაც. - რას იტყვი, აბა, კიდევ არ აპირებ ჩვენთან თანამშრომლობას? - დაიკავა ადგილი მის მოპირდაპირე მხარეს. ხმაურით დააგდო მაგიდაზე ფურცლების დასტა.
- გააჩნია რას ეძახით თქვენ, თანამშრომლობას, - დაეძაბა გამომეტყველება დგვარელს. დაეყრდნო ხელისგულით მაგიდას. - იქნებ, იმ მკვლელობის საკუთარ თავზე აღებას, რომელიც არ ჩამიდენია? საქმე გინდათ გაიმარტივოთ, არა?
- არა, ონისე, - გააქნია თავი კაცმა. - თანამშრომლობა მოიაზრებს არგუმენტირებულ განმარტებას შენი უეცარი ვიზიტის შესახებ მკვლელობის ადგილას! რატომ იყო შენი პერანგი სისხლიანი? ხომ უნდა ჰქონდეს ახსნა? ამ ახსნას ველოდებით ჩვენ, შენგან.
- და რა გგონიათ, კაცი მოვკალი და იქვე ჩამოვჯექი მისი სისხლის დასალევად? - გაეცინა ხმით და სკამზე ზურგით მიყრდნობილმა ამოხედა ქვემოდან ახალგაზრდა კაცს. - ახ, როგორ გეშლებათ, ბატონო გამომძიებელო.
- მთელმა ქალაქმა იცის თქვენი მტრობის ამბავი, ონისე! - დასჭექა დვალმა.
- რაო, რას იძახიან ქალაქში?
- არ გაწყობს ჩემთან ეგ ტონი, დამიჯერე! - აღიზიანებდა დგვარელის ცინიკური გამომეტყველება. ყველა სიტყვაში მის დაკნინებას ცდილობდა უჩვეულოდ უდარდელად მყოფი და ერთადერთი, რაზეც ოცნებობდა იმ წამს კაცი, დგვარელის აღიარებითი ჩვენება იყო.
- ახ, მკვლელობას მაწერთ და ტონიც გიკვირთ? - აზიდა წარბები სარკასტული ღიმილით.
- არავინ არაფერს გაწერს, ონისე! სერიოზული ეჭვი არსებობს, რომ შენ...
- რომ მე, რა? - თავადაც იცოდა პასუხი, მოსმენა უნდოდა სხვისგან.
- რომ შენი დაკვეთით მოხდა.
- ამის საბაბს რა გაძლევთ, ბატონო გამომძიებელო, ხალხის ხმები? - ჩაეღიმა ცალყბად.
- თეორიული ეჭვი არსებობს, ონისე! ხალხის ხმები არაფრად რომ არ ჩავაგდოთ, გარდაცვლილის ოჯახი ხელს გადებს შენ, იცი? მე ვალდებული ვარ დავკითხო ნებისმიერი, ვისზეც არსებობს ოდნავი ეჭვიც კი.
- სავსებით გასაგებია თქვენი პოზიცია, მაგრამ იცი რა არ მესმის, მე? რატომ ვზივარ ორი საათის შემდეგ აქ და ახლა, ბატონო გამომძიებელო? - გაუსვა ხაზი ბოლო სიტყვას იმ ღიმილით, ასე ძალიან რომ აღიზიანებდა დვალს. - გასაგებად ვერ ავხსენი ყველაფერი და კიდევ გჭირდებათ გადამოწმება? ერთსა და იმავე კითხვებს როდემდე უნდა ვუტრიალოთ?
- ყველა დაჯდება ამ სკამზე სათითაოდ, ვისაც ჰქონდა კონტაქტი მოკლულთან, ხვდები ახლა, ონისე? სჯობს ითანამშრომლო ჩვენთან და მიპასუხო გარკვევით ყველა კითხვაზე! მითხარი, როგორ აღმოჩნდი ფარჯიანების სახლთან.
- კონტაქტი ნაკლებად ეთქმის, მკვდარი იყო უკვე, - ჩაეცინა გულზეხელდაკრეფილს.
- როგორ აღმოჩნდი გარდაცვლილის სახლთან?! - გაუმეორა ძლივს შენარჩუნებული სიმშვიდით ისე, თითქოს ეკითხებოდა პირველად.
- ჩემი ბიძაშვილის, ჩეჩე დგვარელის მეზობელია. რა ვქნათ, გადავიდეთ გლდანში საცხოვრებლად?
- თქვენ ამბობთ, რომ იმ საღამოს იყავით თქვენს ბიძაშვილთან სტუმრად, - საქმიანი ნაბიჯებით შემოვიდა ოთახში ჭაღარაშერეული კაცი - მთავარი გამომძიებელი, ოთარ ჟღენტი. - მაგრამ რატომღაც შეყოვნდით ფარჯიანების სახლთან...
- ლოგიკურია, რომ შევყოვნდი, სისხლისგან იცლებოდა, არა? სიმართლე გითხრათ, უფრო იმ გოგოს გამო, შველას რომ ითხოვდა.
- არ დაგინახავთ ვინ გაისროლა?
- დაბურული ჯიპი, ნომრის გარეშე, - გასცა პასუხი მშრალად.
- კიდევ?
- ისეთი არაფერი, რაც უკვე არ მითქვამს.
- რატომ მტრობთ? - ჩაეკითხა საქმიანად დვალი. - თუ გინდა აქედან დროულად გახვიდე, უნდა გვიპასუხო, ონისე. - შემრიგებლური გაუხდა ტონი.
- არანაირი კავშირი არ აქვს გუშინდელთან, - გაუცივდა ხმა დგვარელს.
- საცოლის მოკვლაც უნდოდათო, - შეცვალა თემა ჟღენტმა. - რას იტყვი? მართალია?
- შეიძლება.
- კი თუ არა! - დაიძაბა კაცი.
- ან კი, ან არა.
მძიმედ ამოიხვნეშა გამომძიებელმა.
შეიხსნა ყელზე მიბჯენილი საყელო გაღიზიანებულმა. მთელი ღამე თეთრად გაათენა კამერებსა და ფოტოებში თავჩარგულმა, მაგრამ ვერაფერი იპოვა ხელჩასაჭიდი. მოკლულის საცოლის გარდა, ერთადერთი მოწმე და ეჭვმიტანილი ჰყავდა ონისე დგვარელის სახით და ისიც სისხლს უშრობდა დილიდან.

- მომისმინე! ბოლოჯერ გიმეორებ, ითანამშრომლე, თორემ მთელი ცხოვრება მოგიწევს ციხის კედლების ხეხვა, ხომ ვსაუბრობ გასაგებად?!
- მე ვთანამშრომლობ სიმართლესთან, ბატონებო! რაც მითქვამს და რასაც ვამბობ, არის სიმართლე. გაინტერესებთ მე მოვკალი თუ არა? გეუბნებით, რომ არა. მადლია ფარჯიანის მკვლელობა, მაგრამ არა. არ მომიკლავს მე, თქვენდა თუ უფრო ჩემდა სამწუხაროდ, - არ შესცვლია უემოციო გამომეტყველება დგვარელს.
- რის საფუძველზე უშვებ, რომ შესაძლებელია საცოლესაც დაესხან თავს?
- მე არაფერს ვუშვებ. ფაქტია, რომ ვიღაც იმდენად გაამწარა, ხუთი ტყვია არ დაინანა მისი გულისთვის. არ იქნება გასაკვირი, რომ გაუმწაროს ყველა ახლობელი. და საერთოდაც, ამ კითხვებს სხვა ადამიანს უნდა უსვამდეთ, არა?
- გუშინ საღამოს თვალწინ დაუცხრილეს ქმარი. შენი აზრით, ასეთი ადამიანის დაკითხვა შესაძლებელია ახლა?
- მეც ვუყურე ადამიანის მკვლელობას, რატომ არ გიჩუყდებათ გული? რა სექსიზმია, ბატონო გამომძიებელო?! და ჰო, ქმარი არა, საქმრო, - უფრო დასცინა, ვიდრე გაეცინა.
- ონისე! - აღმოხდა აღშფოთებით კაცს.
- გამაჭაღარავა, ოთარ, დილიდან! - მავედრებელი მზერით გადახედა კართან ჩახერგილ შუახნის კაცს დვალმა.
- კიდე დიდხანს უნდა ვისხდეთ? მგონი ყველაფერი გითხარით.
- ჯერ ვერ გაგიშვებთ.
- ბატონო? - წამოიჭრა ფეხზე გაღიზიანებული.
- დაჯექი! კიდევ გვაქვს კითხვები, თუმცა იცოდე ისიც, რომ ამით არაფერი სრულდება. ეჭვმიტანილად რჩები, - ამოხედა ჟღენტმა კმაყოფილი ღიმილით. - დაჯექი ახლა და მიპასუხე, რა შელაპარაკება მოგივიდათ გუშინ საღამოს შენ და საშკა ფარჯიანს.
- არანაირი.
- გავგიჟდები, - ამოიოხრა ჭაღარათმიანმა. - ონისე, კიდევ ერთხელ გეუბნები, დუმილით ვერ დაამტკიცებ შენს უდანაშაულობას, თუ, რა თქმა უნდა, ხარ, მაგრამ ამბობ, რომ ხარ და დაგვანახე შენი სიმართლე ჩვენც.
- მეც გიმეორებთ, ოთარ, რომ ჩემი და ფარჯიანის მტრობას, მითუმეტეს შელაპარაკებას, თუ შეიძლება ასე ვუწოდოთ ორი ადამიანის შემთხვევით შეხვედრას, არანაირი კავშირი არ აქვს მომხდართან. აქამდე მოვკლავდი მოსაკლავს, რომ მქონოდა სურვილი. დავასრულეთ ახლა? - მობეზრებულმა გადახედა მაგიდის კიდესთან მდგომ ჟღენტს. წინ და უკან დადიოდა საქმიანად გულზეხელდაკრეფილი კოკა დვალი.
- არა!
- რატომ, გაუგებრად ვსაუბრობ? - დაეყრნო ხელებით მაგიდას და გადაიხარა მათკენ ანთებული მზერით. კარგად ხვდებოდა, ვინ უმძიმებდა საქმეს გარედან. ვაჩე ფარჯიანის ხელს ხედავდა აქაც. კარგად დაამუშავაო, როგორც ჩანს, თანამშრომლები, გაიფიქრა ონისემ.
- ქალაქის დატოვება გეკრძალება მანამ, სანამ შენი უდანაშაულობა არ დამტკიცდება.
- სანამ რეალურ მკვლელს არ იპოვით? მომდევნო ას ოცი წელი? კაი?!
- არ მგონია სახუმაროდ გქონდეს საქმე, დგვარელო!
- დაკითხვაზე მომიყვანეთ და მკვლელობის აღიარებას მთხოვთ, აღარც ვიხუმრო? - ჩაეცინა ონისეს. - გინდათ დედა დავიფიცო? დედას გეფიცებით, არ მომიკლავს, მაგრამ ხომ სჯობდა მომეკლა, თქვენც აღარ გაწვალდებოდით, - ხმით იცინოდა კაცი.
- შემომაკვდება! - იმუქრებოდა ჩუმი ბუტბუტით კოკა დვალი.
- კიდევ არ მოვრჩით? - გადახედა მოჭუტული თვალებით ჟღენტს. გაცვალეს ერთმანეთში მზერა ოთარმა და კოკამ. უსიტყვოდ მიხვდნენ, აზრი აღარ ჰქონდა კითხვების დასმას, დროის ფუჭი კარგვა იყო მასთან დიალოგი.
- წადი.
- საქმის გახსნა თუ გინდათ, ორ საათს მე არ უნდა მითმობდეთ, ბატონებო, - მობრუნდა კარისკენ წასული. გაუსწორა ორივეს თვალი. - მე არ მომიკლავს. - დაუტოვა უკანასკნელი სიტყვა და დატოვა ოთახი.

დაბარებულივით მოწყვეტით შევარდა პოლიციის ეზოში მანქანა. სწრაფად გადმოხტა მანქანიდან აჩი ბერიძე, გიჟს რომ დამგვანებოდა დილის ამბების შემდეგ. სწრაფი ნაბიჯებით აიარა კიბეები.

კართან შეხვდა ონისე დგვარელს მამიდაშვილი.
- ახლა უნდა გამეგო, ბიჭო? - ფერი ჰქონდა დაკარგული აჩის.
- ბოდიში, სისხლში მქონდა ხელები, ვერ დავრეკე, - დასცინა წარბშეყრილ ბერიძეს. - ნუ მეძაბები, აჩიკო, გახსენი წარბები.
- სასაცილოდ გაქვს საქმე? სასაცილოა, რაც ხდება, შე დეგრადიულო ბავშვო? - ფეხდაფეხ მოჰყვებოდა კიბეზე მსუბუქად ჩამავალს. ისე, თითქოს არანაირი პრობლემა არ ჰქონდა და პოლიციის შენობიდან კი არა, ბარიდან გამოდიოდა ღამენათევი.
- სერიოზული ვიყავი უკვე და არ დამიჯერეს, ვიხუმრებ მაინც, გავერთობი. - აიჩეჩა მხრები უდარდელად.
- დათუნამ დამირეკა, დადვაძემ, მისგან გავიგე შენ რომ გადაგირჩენია ფარჯიანის ცოლი.
- საცოლე. - შეუსწორა და აჩის მანქანისკენ წავიდა სწრაფი ნაბიჯებით.
- ხო, რა მნიშვნელობა აქვს.
- არსებითი.
- ოჰ, რატომ? - გაიკვირვა და უცნაური ღიმილით გადახედა მამიდაშვილს აჩიმ.
- ფარჯიანი საშკას ცოლი რომ ხარ, არ გეპატიება, რა. საცოლე კიდე შეიძლება... შეიძლება მონანიება. არაა გვიანი, - გაეცინა დგვარელს.
- როგორ აფრენ!
- ეჭვი ვისზე აქვთ? - საქმიანად გადახედა ბერიძეს.
- ეგაა საქმე, რომ არავისზე. ცალკე ის გადარეული ვაჩე ფარჯიანი დაგდევს მოსაკლავად.
- ეგ რა ცხოვრებისეული ცოდვაა, ღმერთო! - ხმით გაეცინა ონისეს. - სად მეძებს მერე, ბაგა-ბაღში? მოეთრიოს თუ აქვს რამის თავი.
- როგორ ფიქრობ, იმ გოგოს მოკვლაც რომ უნდოდათ, მარტო ფარჯიანის ამბავია?
- რა თქმა უნდა, - უპასუხა დაუფიქრებლად და გადაჭრით.
- ეგრე დარწმუნებით?
- ნუ მაგიჟებთ, რა! - ჩაეცინა გულწრფელად და დაუკმაყოფილა ინტერესი ბერიძეს. - დადვაძეებს რა მტერი უნდა ჰყოლოდათ ეგეთი, ერთი თვის დანიშნული ქალიშვილის საქმრო ხუთი ტყვიით რომ მოეკლათ? თანაც, მე გადავარჩინე რა, სპაიდერმენი ხო არ ვარ, ქსელები გამეშვა და გამეკავებინა ვიღაც ნაგიჟარი? სახე რომ არ დამენახა, ეგრევე დაძრა მანქანა. დიდად არ სტკენია გული, მეორეც რომ ვერ გაიყოლა, დამიჯერე! სანამ ფარჯიანს არ დააცალა ყველა ტყვია, გვერდით არ გამოუხედავს. ეგრე... ეგეთი ზიზღით, უკანასკნელ მტერსაც არ ცხრილავენ, აჩი.
- რა გააკეთა, ბიჭო, ასეთი!
- გაუჭირდებოდა? - ყბა დაეჭიმა აქამდე მშვიდად მჯდომს. შეახსენა თავი საშკა ფარჯიანის კაცობამ და გააოცა საკუთარმა თავმა კვლავ, თვითონ რომ არ იყო იმ იარაღის პატრონი.
- სოფა დადვაძე მისცემს ჩვენებას შენს სასარგებლოდ. - ფრთხილად წამოიწყო საუბარი აჩიმ.
- კაი? - გულწრფელად გაუკვირდა ონისეს.
- ხო. რას და ამას ვერ წარმოვიდგენდი.
- უთხარი, რომ არ მინდა.
- გააფრინე? რას ქვია, არ გინდა?! - ცოტა დააკლდა აღრიალებამდე აჩის. - ციხე გინდა, ბიჭო?! თან ვის გამო!
- არ მოასვენებენ ფარჯიანები, - გაუკიდა სიგარეტს და შემოუშვა მანქანაში გრილი ჰაერი. - არ მიღირს მაგათი ჩარევა.
- ბიჭო! ახლა კარგად მომისმინე და ნერვი არ ამიტოკო ამ დილაუთენია, ისედაც შერყეული მაქვს აურა შენს ხელში! იცი მაინც რა საქმეს გტენიან? იაზრებ? იცი, რომ ვერც გირაო გიშველის და ვერც მამაზეციერი თუ მოწმე არ დაგიდგა გვერდით?! მოწმემ თუ გიშველა, ეგეც საკითხავია, მკვლელობას რომ თავი დავანებოთ, დაკვეთას აწვება ფარჯიანი.
- დეგრადიული! - გაეცინა სიმშვიდით დგვარელს.
- რა გაცინებს? რა გაცინებს, შე ავადმყოფო? რატომ მიშლი, ბიჭო, ნერვებს?!
- გააჩერე აფთიაქთან, - ხელით ანიშნა შენობისკენ.
- რა გინდა!
- გადაეთრიე ვალერიანი იყიდე, ჩემთვის ნიმესილი.
- ფარჯიანს მე დავასწრებ და სახეს ჩამოგიღებ ამ იდიოტური სიმშვიდის გამო! - ამოიხვნეშა ნერვებმოშლილმა და ონისეს სახლისკენ გადაუხვია.
- მე არ ვღელავ, თქვენ რა განერვიულებთ?
- რას ქვია?! თამაში გგონია? - გაოგნდა აჩი.
- მოიცა, რა. ფარჯიანის მოკვლა რომ მდომოდა, აქამდე ასჯერ მეყოლებოდა მოკლული, გაცოცხლებული და კიდე მოკლული. ვის ჯერა, ვის აჯერებენ, - აიქნია ხელი საზურგეზე მიყრდნობილმა.
- ყველას სჯერა, ონისე, ყველას! გვჭირდება ჩვენ ფარჯიანის საცოლის ჩვენება! - გამოკვეთა ის ერთი სიტყვა, ყველა სოფას ახლობელს რომ ეზიზღებოდა ძალიან. „საცოლე“... მაინც როგორ გახდაო სოფა დადვაძე საშკა ფარჯიანის საცოლე, ამის გაფიქრებაღა მოასწრო ბერიძემ და გადაუდგათ კიდეც ვიწრო ჩიხის მოსახვევში „ბეემვეს“ მარკის მანქანა. ძლივსღა მოასწრო ტორმუზზე ფეხის დაჭერა, ისეთი სისწრაფით გამოუხტა არსაიდან გაჩენილი ფარჯიანი.

სწრაფი მოძრაობით გადმოხტა მანქანიდან იარაღშემართული, მხარბეჭიანი სხეული. გამძვინვარებულ მხეცს დაემსგავსებინა წინა ღამეს ვაჩე ფარჯიანი.
შავებში შემოსილს არ ემჩნეოდა სახეზე სიცოცხლის ნიშანწყალი.
შეეცვალა ერთი ღამის შემდეგ მოსულ დღეს რადიკალურად მისი მუდამ მშვიდი და მოღიმარი სახე.
მოეტეხა, როგორც ადამიანი.
ძლივსღა მოუჩანდა ჩაშავებული უპეებიდან დასისხლიანებული ჭაობისფერი თვალები.

- ონისე დგვარელო, გადმოეთრიე მანქანიდან! - ბოლო ხმაზე ღრიალებდა გამხეცებული ფარჯიანი და უსწრაფესი ნაბიჯებით უახლოვდებოდა მანქანას.
ერთი ამოიქშინა აჩიმ და დაძაბული მზერით გადახედა სახედამშვიდებულ დგვარელს, მაყურებელს რომ ჰგავდა უფრო.

მიმიკის შეუცვლელად გააღო მანქანის კარი ონისემ და გადავიდა მშვიდი სახით. წარბიც არ შეტოკებია მის პირისპირ აღმოჩენილს.
ტვინში სისხლი ჩაექცა დგვარელის გაწონასწორებულ, დინჯ ნაბიჯებზე ვაჩე ფარჯიანს.

- აქვე დაგამთავრებ ონისე დგვარელო! აქვე დაგაჭედებ ხუთივე ტყვიას, იცოდე! აღიარე შენი დამპალი პირით, გეყოს კაცობა და აღიარე, შენ რომ მომიკალი! აღიარე, რამდენი წელი გახრჩობდა ჩემი ძმის სიცოცხლე! - ღრიალებდა ფარჯიანი და არ აშორებდა გადატენილ იარაღს უემოციო სახით მდგომს.
- შენთვისვე აჯობებს დაუშვა იარაღი, ვაჩე ფარჯიანო. - გამაფრთხილებლად გაუსწორა თვალი მის ჩასისხლიანებულს. - ინანებ, იცოდე.
- როგორ მიბედავ, როგორ მიბედავ! - ისტერიკულად ჩაეცინა სახეაშლილს და საყელოში სწვდა. - მომისმინე, პატარა ბავშვო, ახლა კარგად მომისმინე! ყველა ჩასუნთქვას განანებ, ყველა ჰაერს განანებ, რომლის ჩასუნთქვაც არ დააცადეთ ჩემს ძმას, ხო გესმის, ხო იმახსოვრებ, რასაც გეუბნები! ჩემი ძმის გარეშე გათენებულ და დაღამებულ ყველა დღეს და ღამეს გაწყევლინებ! სიკვდილს განატრებ, დგვარელო! შემეხვეწები, იცოდე! - დაჭრილი მხეცივით ღრიალებდა და არ აშორებდა გამხეცებულ თვალებს.
- შენი ძმის კაცობა ეგრე რომ დაგეცვა თავის დროზე, იქნებ ცოცხალი ყოფილიყო ახლა! - ცინიკურმა ღიმილმა გაუხსნა სახე ონისეს.
- ჩემს ძმაზე! ჩემს ძმაზე ხმის ამოღებას როგორ ბედავ, შე ახ***ო! - შეშალა ცინიკურმა ღიმილმა ერთიანად აზვირთული ფარჯიანი და მოუქნია იარაღიანი ხელი გაფითრებულმა.

წამებში გადმოვიდა მანქანიდან აჩი. მათთან გაჩნდა ფარჯიანის მანქანიდან გადმომხტარი უტა მაისაშვილი, ვაჩე ფარჯიანის ბავშვობის მეგობარი.
ხელით ანიშნა მიწაზე გართხმულმა ონისემ აჩის, რომ არაფერი გაეკეთებინა. არ უნდა ჩარეულიყო სხვა, მით უფრო მაშინ, როცა თავადაც არაფერი ესაქმებოდა ამ საქმეში.
წამოდგა ფეხზე ტუჩგახეთხილი და კიდევ უფრო მშვიდი.
ხელის გატოკებასაც არ აპირებდა ფარჯიანის წინააღმდეგ და ეს უფრო აოცებდა ბერიძეს.
ფიქრობდა, საიდან აქვსო მუდამ ჩხუბისთავს ეს უდრეკი სიმშვიდე მაშინ, როცა უკადრებელს აბრალებდნენ.
ამცირებდნენ, როგორც კაცს, რომელსაც არ ეყო გამბედაობა და დაუკვეთა ხუთი ტყვია პირდაპირ გულში.

- ისეთი დროც დაგიგდება, ფარჯიანო, ამ ხელისთვის ბოდიშის მოხდა მოგიწევს. დაიმახსოვრე ჩემი სიტყვები! - წაისისინა დაბალი ხმით და მოურიდებლად გაუსწორა თვალი. - შენი დამპალი ძმის მკვლელს თუ ეძებ, მისამართი შეგეშალა, იცოდე ესეც!
- ბიჭო, მაის! - დაიღრიალა გაგიჟებულმა და გადახედა გვერდით მდგომს. - გესმის, ბიჭო? გესმის, ეს ნაბ*****ი რას მეუბნება? - ეცინებოდა ისტერიკულად. შეშლილი ჰქონდა სახე.
- საკმარისია კონცერტი! - შუაში ჩადგა აჩი. - დაუშვი იარაღი, ვაჩე! არ მგონია კიდევ ერთი ცოდვით დამძიმება გინდოდეს. თუ ვეღარ ითვლი უკვე?!
- რაო, ონისე, მარტო ვეღარ დადიხარ? დაცვა დაგყავს, ბავშვო? გეშინია, ბიჭო? ისე გეშინია, როგორც იარაღზე თითის გამოკვრის გეშინოდა გუშინ საღამოს? შემომხედე, ნაგავო, შემომხედე და დაიმახსოვრე ჩემი თვალები! - გიჟივით დაიღრიალა და მხრებში სწვდა გააფთრებული. - მადლობა მითხარი, რომ არ გკლავ აქვე, ნაბ****ო! მადლობა მითხარი, კიდევ ერთ დღეს რომ გაძლევ მშვიდად დაძინების, იცოდე!
- მადლობა შენს თავს უთხარი, ფარჯიანო, საკუთარი თავის დასასრულებად რომ არ გაიხადე საქმე!
- ვაჩე, წამოდი! - მიხვდა უტა, არცერთი რომ არ აპირებდა გაჩერებას და ჩადგა მათ შორის. ხელით გასწია თავისკენ ვაჩე. - არ არის ახლა ამის დრო. სხვა დროს! სხვა დროს მოვალთ და მოგთხოვთ, დგვარელო! ჯერ ძმას დავასაფლავებთ, ჯერ საშკას და მერე... მერე ლოცვები გააძლიერე, ღმერთს სთხოვე... თუ გიშველის საერთოდ!
- ჩემგანაც იყო ტყვიის ღირსი შენი ძმა, ვაჩე ფარჯიანო, მაგრამ არ გაგიმეტე! არ გაგიმეტე ამ დღისთვის! - დაადევდა გზად უკანასკნელი სიტყვები.
უკანასკნელად ამოხედა ადამიანობადაკარგული თვალებით. შერეოდა მუდამ კრიალა ჭაობისფერს დატოტილი დამსკდარი კაპილარები.
წამის მეასედში მოასწრეს მზერის გაცვლა და მოსწყვიტა შემდეგ მანქანა მთელი სისწრაფით უტამ.
შეებრალა ბერიძეს ყველა, ვისაც განუცდია საკუთარი ძმის დასაფლავება.
ცოცხლად დამარხვა უარესიაო, გაიფიქრა წამიერად და მოაგონდა ის დღე, მისმა მეგობარმა რომ გაიარა იგივე გზა.

- ეს რა იყო! - ამოიხვნეშა გულშეღონებულმა და გადახედა სისხლით მოთხვრილს. - ერთი დღე გამითენდეს მშვიდი და წყნარი, რა იქნება, ღმერთო!
- უნდა გამოვიცვალო, წამოდი.
- ის ხო სამკურნალოა, შენ ხო ხარ და ხარ! მაცადე, მოვიდე აზრზე, გული მაქვს ცუდად... რომ ესროლა? რომ მოეკალი?
- წამოდი, აჩიკო, წამოდი, ნუ გაძეგლდი, თორე გამოვიდნენ მეზობლები.
- ნუ მეძახი ამ აჩიკოს! - დუდღუნებდა ბერიძე.
- ლამის გაგვტრუპა, ხედავ, შენ? - იცინოდა ხმით ონისე.
- რა გაცინებს, რა ჯანდაბა გაცინებს! - დასამაგრებელს ჰგავდა კაცი. - სახე ხო ჩამოგიხსნა და ლამის მიგაყოლა მის დარეხვილ ძმას!
- შენ გგონია არ იცის, მე რომ არ მომიკლავს? - ეცინებოდა ისევ. - მშვენივრად ხვდება ყველაფერს, მის უტვინო ძმას კი არ ჰგავს. არ იჯერებს, უბრალოდ.
- რას მეუბნები ახლა, იცის და მაინც შენ დაგდევს? - დაიბნა შოკში მყოფი ბერიძე. - გამაგიჟებთ! ეს რა ხალხში ვარ! ეს სად ვარ...
- დარწმუნებული რომ იყოს, მე მოვკალი, გაისვრიდა აქვე.
- შენ მე მგონი ძაან მოგხვდა! - ეჭვით გადახედა მოღიმარს.
- დაძარი მანქანა, ნუ შემარყიე!.. ეგ კიდე არ მოისვენებს, სანამ შარს არ აიკიდებს, ფარჯიანია მაინც. აქ სულ სხვა რაღაც წყდება რა, აჩი. ცალკეა რეალური დამნაშავის დასჯა, ცალკეა ღირსება, ოჯახი, სახელი... აგიჟებს ყველაფერი ერთად. ჯერ არ იცის, სამარცხვინო ძმას რომ ასაფლავებს. ჯერ არ იცის... რომ გაიგებს, თავსაც დაისაფლავებს.
- როდის მერე შეისწავლე შენ ვაჩე ფარჯიანის ფსიქოლოგია?
- აუ, მიდი რა, აჩიკო!
- არა, გამეცი პასუხი! ხო არ ძმაკაცობთ, შემთხვევით?
- გეყოფა! - ეცინებოდა ონისეს.
- რას ქვია, მეყოფა! დროზე მოყევი! როდის მერე ჩაფიქრდი ვაჩე ფარჯიანის მეობაზე და კაი კაცობაზე?
- ბავშვობაში.
- უკაცრავად?
- ისეთი ძმა იყო ეგ საშკასთვის... ეგეთი ძმის ხელში, ძალიან უნდა მოგენდომებინა რომ გადაგეხვია სწორი გზისთვის. მოინდომა მისმა და შესაძლებელი ყოფილა ეგეც. - ჩაილაპარაკა უფრო თავისთვის, ვიდრე სხვისთვის. ღრმა ბავშვობიდან ახსოვდა საშკა ფარჯიანის უფროსი ძმა. როგორი ღირსეული იყო, როგორი თავდაჭერილი... აღფრთოვანებული აკვირდებოდნენ სკოლის ეზოში შეკრებილი ბიჭები, მისი ტოლები. მოსწონდა ყველა გოგოს, ყველა მასწავლებელს, აწონებდა თავს ყველას ძალიან მარტივად. ეამაყებოდა საშკას უფროსი ძმა, მაგრამ ეპარებოდა ოდნავი შურიც მის სევდისფერ თვალებს და არც ეს რჩებოდა შეუმჩნეველი ონისე დგვარელს, რომლის გონებაშიც, არასდროს შეშლია ვაჩე ფარჯიანს.
ყოველთვის სწორს, ახლა ეშლებაო ძალიან, დარდობდა უფრო მის დაშვებულ შეცდომას, ვიდრე იმ ტყვიას, მისთვის დამიზნებას რომ არ იშურებდა მოკლულის ძმა.


* * *

მოსალოდნელი ქარიშხალივით შევარდა დადვაძეების სახლში ვაჩე ფარჯიანი, როცა გაიგო, მოწმედ უპირებდა დადგომას ონისე დგვარელს სოფა დადვაძე, მისი მოკლული ძმის საცოლე.

მისაღებში ისხდნენ ნოდო დოლიძე, დიტო ჩხაიძე და დათუნა დადვაძე, როცა შეგლიჯა კარი გამხეცებულმა ფარჯიანმა. ხმაურზე გამოვიდა ოთახიდან აკო, რომელსაც დაბარებულივით, ფეხდაფეხ მოჰყვა ფერდაკარგული სოფა.

შეშლილ თვალებს აცეცებდა და არაფრად აგდებდა შეკრებილებს უფროსი ფარჯიანი. თვალებით ეძებდა სოფას და იპოვა კიდეც, აკოს უკან მდგომი.

- ჩემი ძმის საცოლე, ჩემი ძმის ერთადერთი იმედი! ჩემი პატარა ძმის! რას აკეთებ შენ, სოფა? - არ აშორებდა გაავებულ მზერას და ცბიერი ნაბიჯებით უახლოვდებოდა ერთ ღამეში ჩამოშლილ ქალს.
- უკან დაიხიე, ვაჩე! - სოფასკენ წასულს წინ გადაუდგა დათუნა.
- უკან დავიხიო? მე მეუბნებით... მე მეუბნებით თქვენ, რომ უკან დავიხიო? - გულიანად გადაიხარხარა ფარჯიანმა და შეშლილი თვალები შეანათა სოფას, რომელსაც დუმილის აღთქმა დაედო თითქოს. - პასუხი გამეცი, სოფა! მართალია ის, რაც გავიგე?
- გააჩნია რა გაიგე შენ, ვაჩე! - მოიკრიბა უკანასკნელი ძალა ქალმა, წამოდგა ფეხზე და პირისპირ დაუდგა გამხეცებულს.
- მოწმედ უდგები ონისე დგვარელს, სოფა? - ზიზღით მოეხუჭა თვალები ვაჩე ფარჯიანს საკუთარ სიტყვებზე.
- მართალია. - მეხის გავარდნას ჰგავდა ერთადერთი სიტყვა. მიწის გასკდომა ინატრა ფარჯიანმა.
- ჩემი ძმის საცოლე, ჩემი ძმის ერთადერთი იმედი, მოწმედ უდგება მის მოსისხლე მტერს! - სიმწრის სიცილი წასკდა კაცს და იგრძნო მოწოლილი სისხლი საფეთქლებში.
- არ მოუკლავს ონისე დგვარელს საშკა! არ მოუკლავს, ვაჩე! ონისემ გადამარჩინა მე, იცი შენ, ვაჩე?!
- ხმას ნუ იღებ! ნუ ამბობ, იცოდე! შენ რა იცი, გოგო! შენ რა იცი, ვინ მოკლა ჩემი ძმა! შემომხედე, სოფა! გიყვარდა საერთოდ ჩემი ძმა?! - კაცის ზიზღნარევმა სიტყვებმა მოუქცია სახე ერთიანად დაპატარავებულს. შებარბაცდა ადგილზე წამლებით გაბრუებული და თავბრუდახვეული.
- უკან დაიხიე, ვაჩე ფარჯიანო, თორემ გავისვრი ერთადერთ ტყვიას და ისიც შენი მიმართულებით იქნება, იცოდე! - გადაეფარა სოფას წაშლილ სახეს ვაჩეს სიტყვებით გაგიჟებული ნოდო. - ყველასთან გაბედე, ყველასთან შეგეშალოს თუ გინდა, მას ნუ უახლოვდები, მას ნუ შეურაცხყოფ შენი დამპალი სიტყვებით, თორე დავივიწყებ შენს მდგომარეობას და განანებ, ყველაფერს გეფიცები!
- ჩემი ძმა მკვდარი დაიგულე და შენც გამოჩნდი, დოლიძე? - ხარხარი წასკდა გააფთრებულ ფარჯიანს. სახე აერია ნოდოს კაცის სიტყვებზე. - რისი იმედი გაქვს, ნოდარ? გგონია შენ შეგიყვარებს?! ამას რომ სიყვარული შეეძლოს, ნოდარ, ჩემს მკვდარ ძმას არ გათელავდა ბოლომდე! - ზიზღნარევმა სიტყვებმა სიმწრით დაუჭიმა ხელები ნოდოს.
გაგიჟებულმა დაფარა ვაჩემდე მისასვლელი მანძილი დათუნამ და ისე წაავლო ხელები საყელოში, ვერავინ მოასწრო გააზრება.
- კიდე გაიმეორე, კიდე გაიმეორე შე ძა*ლისშვილო! ცოცხლად დაგმარხავ, სულს ამოგხდი, მაგ სიტყვებს გაჭმევ, ვაჩე ფარჯიანო! როგორ ბედავ! ვისთან მოხვედი საქმის გასარჩევად, ვის უშლი ხელებს მე შენი **! - მუშტებს უშენდა შეშლილი დათუნა.
ვერ აიტანა ვერცერთი სიტყვა. ვერ გაითვალისწინა, როგორც მგლოვიარე ძმა.
- ჩემი ძმა არ გაციებულა, უღმერთოებო! - ამოისისინა დათუნას სახესთან და ჩააშტერდა ჩაწითლებული, ამოღამებული თვალებით. - გადაუარეთ, არა? მე თქვენ გაჩვენებთ, ბიჭო! გზაზე არ გადამიდგე დადვაძე, თორე!
- თორე?! მუქარას მიბედავ, ფარჯიანო?! - საყელოთი დაჭერილს არ უშვებდა ხელს. - რომელ ღმერთზე მელაპარაკები, შე ავადმყოფო! გოგოს თვალწინ ჩაცხრილეს, იარაღი დაუმიზნეს! ასეთ ქალთან მოდიხარ და ემუქრები, ბიჭო? რომელი კაცობით, რომელი ღმერთით, ვაჩე ფარჯიანო!
- ჩემი ღმერთი გუშინ დაიმარხა, დადვაძე! თქვენსას ხვალ დავმარხავ, დაიმახსოვრე ჩემი სიტყვები! შევეწირები და არ შეგარჩენთ!
- ღმერთი არ იმარხება, ფარჯიანო! შენ იმარხები შენი არაკაცობით! - ანჯღრევდა მის მხრებში ჩაფრენილი დათუნა.
- ხელი გამიშვი და თავი არ მომაკვლევინო აქვე! პატარა კაცი ხარ, დათუნა დადვაძე!
- ხელი გაუშვი, დავით! - დასჭექა აკომ და არ მოეშვა მანამ, სანამ არ მოაშორა გააფთრებული შვილი ფარჯიანს. - აზრზე მოდი, დათუნა!
გახევებული იდგა სოფა. ყურებზე იჭერდა ხელებს ძლიერად, ოღონდ აღარ გაეგო მათი არცერთი სიტყვა.
- ვაჩე, შენთვისვე სჯობს აქედან წახვიდე, - ხელით გამოსწია დიტომ თავისკენ. - როცა დამშვიდდები, როცა აზრზე მოხვალ და გაიაზრებ, მერე... მერე შეიძლება დალაპარაკება. ისე ნუ იზამ, შენი ყველა სიტყვა გაგიხდეს სანანებელი.

ისხლი აწვებოდა სახეზე ფარჯიანს. როგორ უბედავდნენ... როგორ უბედავდნენ რჩევების მიცემას. ეცინებოდა სიმწრით შეშლილსა და განადგურებულს, მაგრამ გასწორდა მაინც მხრებში. გადაფარა ლამის ყველა სინათლე მხარბეჭიანმა.
- ჯერ კიდე თბილია ჩემი ძმა, სოფა! გადაუარე, გოგო?! გადაუარე?! - ჩამწყდარი ხმით ჰკითხა და გაუსწორა მის ცრემლიანს თავისი.
- გადამარჩინა დგვარელმა, გესმის? გადამარჩინა, ვაჩე! მეც მკვდარი უნდა ვიყო ახლა, გესმის შენ ეს? არ ყოფილხარ იქ... მადლობა ღმერთს არ ყოფილხარ და არ გინახავს, როგორ ცდილობდა... შენ ხო არ იცი ვაჩე, როგორ ცდილობდა.... - ხმას აუმაღლა მწყობრიდან გამოსულმა და ჩამოიცილა ნოდოს სხეული, წინ წასვლის საშუალებას რომ არ აძლევდა.
- რას ცდილობდა, გოგო, რას! - იღრიალა მწყობრიდან გამოსულმა და დასცხო ხელი კედელს გაგიჟებულმა.
- გადარჩენას! - ექოსავით გაისმა გულისგამაწვრილებელი კივილი.
- ნუ ბოდავ, სოფა! ნუ ბოდავ, იცოდე! მეტი აღარ თქვა, აღარ გააგრძელო! - სუნთქვა შეეკრა იმ სურათის წარმოდგენისას, დგვარელი მისი ძმის გადარჩენას რომ ცდილობდა. მუდამ საჩხუბრად წაკიდებული, მუდამ ერთმანეთთან დაპირისპირებული. შეუძლებელიაო, მოასწრო გაფიქრება გულშეღონებულმა, სუნთქვაც რომ დავიწყებოდა უკვე.
- მკვდარი იყო უკვე... ვიცოდით ორივემ, არ ვიჯერებდით არცერთი! უნდოდა, გესმის? როგორ გისურვო, ვაჩე... როგორ გისურვო იქ ყოფნა, მითხარი... რომ ყოფილიყავი, შენ რომ გენახა მისი სახე... შეშლილი. მე შეშლილსაც რომ დამამახსოვრდა. ეგეთი კაცი ვერ მოკლავდა, გესმის? იცი, რას იზამდა ეგეთი კაცი, ვაჩე? - უახლოვდებოდა სუნთქვაშეკრულს.
სმენდა გადაქცეულიყო ყველა ოთახში.
- საკმარისია-მეთქი, სოფა! - ჩაუწყდა ხმა ფარჯიანს.
- იცი, რას იზამდა ის კაცი, გუშინ საღამოს მე რომ ვნახე?! არ იცი, ფარჯიანო, მაგრამ იცოდე, რომ გადაუდგებოდა, რომ მოესწრო. გეფიცები, მის სულს გეფიცები, მაგრამ არა... შენ ხო, შენ ხო ფიქრობ, რომ მე შენს ძმას გადავუარე... ჩემს, ვაჩე, ჩემს საკუთარ სიცოცხლეს გეფიცები, გადაუდგებოდა!
-სულელი და მიამიტი გოგო ხარ, სოფა! - დაიჩურჩულა მის სახესთან მიახლოებულმა. - იმდენად მიამიტი ხარ, გჯერა, რომ მართლა გადაგარჩინა?! სულელო გოგო! ვერცერთი ვერ ფიქრობთ განზრახ რომ მოაწყო, ხო! ამის მერე! ამის მერე ვინ აიღებდა მასზე ეჭვს, ვინ! რა ვუთხარი მე იმ გათენებულ დღეს, ონისე დგვარელი რომ არის გმირი და ჩემი ძმა მკვდარი!
- შენ, ბიჭო, თავი უნდა მომაკვლევინო? მე გავხდე მკვლელი გინდა, ხო?! გაეთრიე აქედან, გაეთრიე ფარჯიანო! იკმარეთ თქვენი ტკივილი და სამართალს ნუ ეძებთ უსამართლოდ! - ხმას ვერ აკონტროლებდა დათუნა.
- ჩემი ტკივილი რომ თქვენი არ არის, ჩემი ტკივილი იმ გოგოსი რომ არ არის, ჩემი ძმის ერთადერთი სიყვარული რომ იყო, ესაა საქმე დათუნა დადვაძე, ეს! გუშინ საღამოს ჩემს ძმას იარაღი დააცალეს, მაგრამ არც თქვენ დაგიკლიათ ტყვიები თურმე! არ შეგრჩებათ ჩვენი მასხრად აგდება, დადვაძეებო! გაგამწარებთ. ისე გაგამწარებთ, ისე გადაგივლით, როგორც ჩემი ძმის სულს გადაუარეთ! - მრისხანებითა და სიმწრით დაუღრიალა მამის ხელებით გაკავებულ დათუნას და ისეთი ძალით გაიჯახუნა კარი, ქუჩის ყველა მაცხოვრებლის სმენას მისწვდა ექოდ დარჩენილი ზანზარი.
ჩაიკეცა ემოციებისგან გამოცლილი სოფა. კედელთან მჯდომი, ათასი ფიქრით გადაღლილი, ათასი კადრით შეღონებული, ვეღარ პოულობდა გამოსავალს. ვეღარც ტიროდა თავის ცხოვრებას. წინა საღამოს დაეცალა მთელი ოცდაოთხი წლის განმავლობაში ნაგროვები ყველა ცრემლი.

- ეს ვინ არის, ეს ვინ არის, ბიჭო! - თავში იშენდა ხელებს დათუნა. - ცოცხლად შევჭამ, ამ საცოდავს! რამე გაბედოს! რამე გა-ბე-დოს, ბიჭო!
- დათუნა, ნუ გაუტიე! აზრზე მოდი, ბიჭო! არაა კუნთებზე ყურების დრო, ვერ ხედავ რა ხდება? ოთხმოცდაათიანებში რომ არ ყოფილა, ის ხდება, იაზრებ?! - იმდენად სერიოზული სახე ჰქონდა დიტო ჩხაიძეს, დოლიძესაც კი გაუკვირდა.
- ოთხმოცდაათიანებში იყო თუ იყო, მაგრამ ასეთი? - ჩაეცინა აკოს და ტელეფონი ამოაძვრინა ჯიბიდან. - შოთასთან დავრეკავ, მოვიდეს სასწრაფოდ, და შენ კიდე, ჩემო შვილო, ცოტა პაუზაც უნდა ისწავლო, მამის გასაკავებელი რომ არ გახდე!
- აბა, აბა! - გააჯავრა გაღიზიანებულმა და იქვე ჩაიმუხლა, სოფასთან.
- აქეთ უნდა მაკავებდე, აქეთ უნდა მასწავლიდე უკვე, შვილო! შენს იმედზე უნდა ვიყო, მამი?
- მიდი რა, აკო!
- ერთი რომ გეყოლება და გაათამამებ, საკუთარ თავს უნდა მოსთხოვო მერე პასუხი! - მიდიოდა ჩხუბ-ჩხუბით ყურზე ტელეფონმიდებული.
- სოფ, შემომხედე რა, - ააწევინა გაჯიუტებულს ხელებში ჩარგული სახე. - გთხოვ, სოფა.
- რა გინდა, დათუნა! - აუთრთოლდა ხმა ქალს.
- ნუ მელაპარაკები ეგრე, რა! ვიცი, რომ შემეშალა აქ და ახლა... ვიცი, რომ არ იყო ამის დრო... ხო მიცნობ, ხო იცი, რომ გადამებინდება, მერე... არ ხდება კარგი ამბები.
- როგორ გინდა, რომ გელაპარაკო იმის მერე, რაც ვნახე?! მადლობაც ხომ არ გადაგიხადო კიდევ ერთხელ რომ არ დამანახე ადამიანის მკვლელობა?! მადლობას ელოდები, დათუ, ხვალინდელი დღის რომ შემეშინდება? რაზე ვიფიქრო ამის მერე... ჩემი ბიძაშვილი რომ არ მომიკლან ხვალ თუ ჩემმა ბიძაშვილმა რომ არ მოკლას ხვალ!
- აუ, აუ! - თავში იტაცა ხელი კაცმა. - რამ გაფიქრებინა სოფ, ეგ... არა, იდიოტი ვარ, მაგრამ ხო იცი, როგორიც? გეფიცები, შენს თავს გეფიცები, არაფერი მოხდება.
- სოფ, რატო ნერვიულობ, გოგო, ხო იცი, არავის მოკვლის თავი რომ არ აქვს?! - მეორე მხარეს მიუჯდა დიტო და თავისკენ დაქაჩულს გადახვია ხელი. - ის მაინც არ გახსოვს, ბავშვობაში, შემთხვევით, ჭიანჭველების ბუდე რომ დაანგრია და ტირილი მორთო? - სცადა გაეღიმებინა. დანა პირს არ უხსნიდა ქალს, მაგრამ გაეპარა მაინც მკრთალი ღიმილი.
მოაგონდა ლამაზი ბავშვობა.
- ბიჭო! - დაუბრიალა თვალები დათუნამ და დაიწყეს ის კინკლაობა, დასასრული რომ არ ჰქონდა არასდროს. - ზოგჯერ თქმა სჯობს არათქმასო, არ გაგიგია, ორკლასიანო? ზოგჯერ უნდა მოკეტო!
- შენც უნდა გააჩერო ხელები, სულ რომ გექავება, მაგრამ აჩერებ? - გადახედა ნიშნისმოგებით.
- ენას რომ ამოგაძრობ და ხელში დაგაჭერინებ, მერე მეტლიკინე!
- მორჩით! - გადახედა ორივეს დაღლილმა.
ზურგით იდგა ჩაფიქრებული ნოდო და არც უსმენდა მათ საუბარს. სულ სხვაგან დაფრინავდა მისი გონება. ჯერ კიდევ ფარჯიანის სიტყვებთან იყო დაპაუზებული.
დახურული ფანჯრიდან გაჰყურებდა გზას და უტრიალებდა თავში ის სიტყვები, რისი თქმაც მოასწრო ვაჩემ მისთვის. საკუთარ თავში ეძებდა ამ სიტყვების გამამტყუნებელს ან გამამართლებელს, მაგრამ ვერ პოულობდა ვერცერთს.

- კი მოვრჩები, სოფ, თან შენ რომ მთხოვ, როგორ არ უნდა მოვრჩე, მაგრამ ბოლო სიტყვა როგორ შევარჩინო? პატივმოყვარეობას თავი რომ დავანებოთ, გვარი არ მაპატიებს, ბაბუაჩემი სპარტაკ ჩხაიძე არ მაპატიებს! ჩემი წინაპარი გლადიატორები არ მაპატიებენ, სოფა! შენ გასცემ პასუხს ამდენ ხალხს?
- დიტო!
- კაი, ბოდიში, ბატონო! - ხელები ასწია შემრიგებლურად და ნაზად აუჩეჩა თმები ტირილისგან დასიებულ ქალს. - სოფ, მომისმინე. ხო იცი, სანამ ამის ძმაკაცი ვიქნებოდი, შენი ვიყავი. მეშვიდე კლასამდე ხო ვიყავი, არა? მაგ შვიდი კლასის ხათრით, დამიჯერე, შენი არცერთი ცრემლის ღირსი არ არის არცერთი ფარჯიანი, გესმის? შენი ბრალი, შენი ვალდებულება არაფერია მათთან. არ მკითხო რატომ, ვერ გიპასუხებ, არ შემიძლია. უბრალოდ დამიჯერე თუ მენდობი ოდნავ.
- რას ნიშნავს დიტო, ეს? - არეული თვალები შეანათა სოფამ. - რამე ისეთი იცი, რაც მეც უნდა ვიცოდე?!
- არა, ეს ჩაკირკიტება სულ იცოდი, კი... - თემის ხუმრობით გადატანა სცადა, მაგრამ არ ასვენებდნენ მაინც ეჭვნარევი თვალები. - ოხ, რა! არ შეიძლება უბრალოდ რომ დამიჯერო? არ მაქვს მაგხელა ავტორიტეტი? შენს ბიძაშვილზე ნაკლები რითი ვარ, სოფა?!
დაეჭიმა ზურგი დოლიძეს. დაეჭიმა დაძაბულობისგან ყველა კუნთი და ვერ გაბედა უკან მობრუნება. ვერ ჩახედავდა თვალებში და ვერ გაუსწორებდა თვალს იმ სიმართლეს, რომელშიც საპირისპირო მხარე იყო თვითონ.

ვიღაცასთან მართალი, ვიღაცასთან მტყუანს ნიშნავს ზოგჯერ.
სხვასთან სიცრუე ტოლობის ნიშანს სვამს საკუთარ სიმართლესთან ზოგჯერ.

სწრაფი ნაბიჯებით შემოვარდა შოთა დადვაძე ოთახში. კედელთან ჩაკეცილი სამი სხეული რომ დაინახა, ფერი დაეკარგა ისედაც განერვიულებულს.
- რა მოხდა? - არეული სახით დაეკითხა ძმას.
- რაც ისედაც მოსალოდნელი იყო, - სკამის საზურგეს დაეყრდნო ხელებით აკო. - ფარჯიანები.
- აქ იყვნენ?
- ვაჩემ იკონცერტა, დაგვემუქრა და წავიდა. - ხმა ამოიღო ნოდომ.
- აზრი არ აქვს? - თვალებით ჰკითხა ძმას თუ არსებობდა რამე გამოსავალი ფარჯიანებთან დაკავშირებით.
- ღმერთი თუ ჩამოვა და დაელაპარაკება, თორე არ გაჭრის არაფერი. ადამიანს აღარ ჰგავს. - ხელები გაასავსავა აკომ.
- რა უნდა ვქნათ, აკო? - ამოიხრიალა და მოწყვეტით ჩაეშვა სავარძელში. - რა უნდა გავაკეთოთ ჩვენ, ამ შემთხვევაში?
- დგვარელს ადებს ხელს ისე, რომ არ უშვებს სხვა მტრის არსებობას, - ჩამოისხა ვისკი ჭიქაში ისე, რომ არ შეუწყვეტია ლაპარაკი. - რაც იმას ნიშნავს, რომ კაცმა არ იცის როდის გამოხტება ის ვიღაც მანიაკი. აზრზე არ ვართ ვინაა, რა უნდა, ვისი მტერია ეგეც არ ვიცით დარწმუნებით. ერთადერთი, რაშიც შეგვიძლია ვიყოთ დარწმუნებული არის ის, რომ, პირველ რიგში, სოფას ექმურება საფრთხე.
- ასეა. ფარჯიანიც არ მოისვენებს. ეგ ისეთია, საკუთარ სიტყვას მაინც შეასრულებს, სულ რომ უკანასკნელი მტყუანი იყოს დედამიწაზე და არის კიდეც. - დაეთანხმა ნოდო.
- ხვდებით, რა მასშტაბზე გავდივართ? - სიმწრით ჩაეცინა შოთას. - ორი გადარეული ერთად. ღვთის სასჯელი თუ გინდა, ესაა!
- ერთადერთი გამოსავალი არსებობს, - ინტერესიანი თვალებით მიაშტერდნენ ფეხზე წამომდგარ დათუნას. - დგვარელი.
- ანუ? - ჩაეკითხა აკო.
- დგვარელს უნდა დაველაპარაკოთ.
- არა! - ფეხზე წამოდგა სოფაც. - რას ნიშნავს დგვარელს უნდა დაველაპარაკოთ? ისედაც სერიოზულ შარშია და კიდევ უარესში უნდა გავხვიოთ?
- იქ რომ არ ყოფილიყო, მაინც შარში იქნებოდა, სოფა, თან უარესში! შენ დაცვა გჭირდება... დგვარელზე ეჭვს ვერავინ აიღებს.
- დათუნა, დგვარელი როგორ დაგვეხმარება, დღე-დღეზე დაიჭირონ, შეიძლება. - ხმა ამოიღო შოთამ.
- ვინმე ჩვენიანი რომ გავრიოთ, ზედმეტად მარტივი იქნება ყველაფერი. ძალიან კარგად იციან ფარჯიანებმა ჩვენი სოფელიც და სახლიც ქალაქგარეთ.
- ქალაქიდან ვერ გავალ, დათუნა! ყველაფერს რომ თავი დავანებოთ, გამოძიება მიმდინარეობს და არ მაქვს უფლება! - გააპროტესტა ქალმა.
- დამშვიდდი, სოფა!
- დათუნა მართალია, ჩვენი სოფასთან გადაკვეთა ერთი ნაბიჯის უკან გადადგმას ნიშნავს. ვინმე ისეთი გვჭირდება, ასი წელი რომ იფიქროს ვაჩე ფარჯიანმა და მაინც ვერ მიხვდეს, - ხმა ამოიღო აქამდე ჩუმად მყოფმა დიტომ. - ონისე დგვარელთან საუბარი ღირს!
- მე დავურეკავ აჩის, მის მამიდაშვილს.
- აჩი, რომელი? - ჩაეკითხა ნოდო და მოსცილდა ფანჯარას.
- ბერიძე. ჩვენი სკოლელი იყო ეგეც, უფროსია.
- მახსოვს, მახსოვს.
მოაგონდა ბერიძე აჩი და მასთან ერთად მისი მეგობარი გიორგი ჭონიაშვილი დოლიძეს.
დიდი ხანი იყო გასული, რაც აღარ დაენახა ნოდოს ქალაქში არცერთი, არადა კარგად ახსოვდა ის დროც, მათზე რამდენიმე წლით უფროსები, ვაჩე ფარჯიანის ჩათვლით, დიდი ავტორიტეტით რომ სარგებლობდნენ ჯერ სკოლაში და შემდეგ უნივერსიტეტში.
იცოდა ნოდომ, მართალია ყურმოკვრით, მაგრამ იცოდა, რომ გიორგი ჭონიაშვილს იმაზე ტრაგიკული ცხოვრება ჰქონდა, იმაზე მძიმე წარსული, ვიდრე მათ დაუდგათ ახლა. ხმები არასდროს გამოდიოდა დაზუსტებით, ათასი ჭორი მოიგონეს ქალაქის ცნობილმა უსაქმურებმა, ამბობდნენ, საცოლის მოკვლა დაუკვეთა შურის საძიებლადო. იმასაც ამბობდნენ, საკუთარმა მამიდაშვილმა მოუკლა ერთადერთი სიყვარულიო... ათას ჭორშიც გამოერეოდა სიმართლის მარცვალი, მაგრამ ვერ გაიგებდი, რა იყო მართალი და რა - არა. ვისაც ერთხელ მაინც ჰქონია გიორგი ჭონიაშვილთან კონტაქტი, არასდროს იჯერებდნენ შეთითხნილ ამბებს, თუმცა ვერც სიმართლეს არკვევდნენ დაინტერესებულნი. მიუხედავად ათასი ჭორისა, დოლიძე ნოდომ ერთი რამ კი იცოდა დანამდვილებით, საკუთარი ხელით რომ ჩასვა ციხეში მამიდაშვილი, ზურა გვაზავა, გიორგი ჭონიაშვილმა...

* * *

ორი მანქანა ერთდროულად გაჩერდა დადვაძეების უზარმაზარ ეზოში.
ერთდროულად გადმოვიდნენ პირველიდან აჩი ბერიძე და ონისე დგვარელი. მზის სათვალე მოერგო ონისეს გარუჯულ სახეზე და აუჩქარებლი ნაბიჯებით მიიწევდა მასპინძლებთან შესახვედრად.
თვალები შუბლზე აუვიდა მეორე მანქანაში მჯდომ ქეთუთა დადვაძეს, სოფას უმცროს დას, როცა სტუმრებს შორის ონისე დგვარელი, მისი სასიძოს მკვლელობაში ეჭვმიტანილი ამოიცნო.
გაოგნებულმა გამოგლიჯა მანქანის კარი იმის შიშით, რომ მათი სტუმარი არცთუ სასიამოვნო მიზნით უნდა ყოფილიყო მოსული და ისე, რომ მძღოლის სიტყვას არც დალოდებია, გააფთრებული მივარდა კარისკენ წასულს, რომელსაც არ შორდებოდა სახიდან მშვიდი და გასაოცრად კმაყოფილი ღიმილი.

- შენ იყავი, არა? შენ მოკალი, საშკა? - წინ გადაეღობა საბრძოლველად შემართული ქალი.
- შენ ვინ ხარ, ბავშვო? - დამცინავი ღიმილით დახედა წარბშეკრულს და არანაკლებ გაოგნებული ბერიძისკენ გააპარა თვალი.
- აქ რატომ მოხვედი? რა დაგრჩა გასაფუჭებელი? კიდე ვის მოკვლას აპირებ?! - შეტევაზე გადავიდა ჩუმად მოფხუკუნე აჩის რეაქციით უარესად გაღიზიანებული. არ აშორებდა აალებულ მზერას სათვალიანს.
- გოგონი, მგონი მისამართი აგერია, იცი? - ოდნავ ჩამოსწია სათვალე და ცინიკურად დახედა დოინჯშემოყრილს.
- ვის სახლში ხარ, თუ იცი შენ, ონისე დგვარელო? - ირონიულად წაისისინა უმცროსმა დადვაძემ. - როგორ გაბედე აქ მოსვლა?!
- აჩი, ეს ვინ არის? - ყურადღება აღარ მიუქცევია ქალისთვის, ისე გადახედა აჩის. ჭარხლისფერი დაედო კაცის უტიფრობაზე ქეთუთას. არა, დგვარელის თავხედობაზე ისტორიები აქამდეც მოესმინა, მაგრამ რას წარმოიდგენდა, საკუთარ სახლში აქეთ თუ დაუწყებდა მასხრად აგდებას.
- შენ ქეთუთა არ ხარ? - ინტერესიანი თვალებით დახედა აჩიმ. - როგორც ვიცი, ბრიტანეთში იყავი, ხო?
- მერე? - უნდობლად ახედა და განრისხებული მზერა გადმოიტანა მოცინარ დგვარელზე. - რა გაცინებს?! სასაცილო ვთქვი რამე?!
- რატომ გვეჩხუბები, კაცო... - შემრიგებლური გაუხდა კაცს ტონი. როგორ უნდოდა გულიანად ეხარხარა, მაგრამ იცოდა, დაუფიქრებლად დააჭედება ტყვიას, ისეთი განგმირავი თვალებით უყურებდა ორივეს ქალი.
- აქ რა აკეთებთ-მეთქი, ვიკითხე, მგონი!
- დღეს ჩამოხვედი? - აათვალიერა ბერიძემ ბარგით გატენილი მანქანის საბარგული, ძლივს-ძლივობით რომ ეზიდებოდა მძღოლი.
- დავუშვათ, მერე?
- ტურბულენტურ ზონაში ხარ მგონი კიდე, გოგონი. დაეშვი, აქ ვართ.. - სახესთან აატარა ხელი დგვარელმა და ის იყო გზის გაგრძელება დააპირა, კიდევ რომ გადაუდგა წინ. თვალები აატრიალა დაქანცულმა, როგორ მოაბეზრა უკვე თავი.
- მართობ, მაგრამ თავი მომაბეზრე უკვე... - უკმაყოფილო მზერით დახედა სიბრაზისგან გაწითლებულს.
- სიტყვები აკონტროლე, როცა მე მესაუბრები! - განრისხებულმა უმატა ხმას.
- და შენ ვინ ხარ? - მშვიდი იყო დგვარელი. აღიზიანებდა კიდევ უფრო თავისი სიმშვიდით.
- ქეთუთა?! - დათუნას ხმაზე ერთდროულად მიატრილეს თავი. - ჩამოხვედი უკვე?.. რა ხდება აქ? - გაოცებულმა მოავლო თვალი გაწიწმატებულ ბიძაშვილს, თმა ყალყზე რომ დასდგომოდა სიბრაზისგან და არ აშორებდა განრისხებულ თვალებს მშვიდად მოღიმარ ონისეს.
- სახლში არ გვიშვებს... - ჩაუშვა კაცმა და კმაყოფილი ღიმილით დახედა დაბოღმილი ბავშვივით გაბერილს.
- რატო, კაცო! - სიცილი დახედა დათუნამ ქეთუთას. - ხო, მართლა, ეს ქეთუთაა, ჩემი უმცროსი ბიძაშვილი, სოფას და. ქეთუ, ონისე დგვარელი და აჩი ბერიძე... რატო არ უშვებ, გოგო, სახლში?
- დებილს ვგავარ, დათუნა? - გაოგნებულმა გადახედა ბიძაშვილს. - რადგან თვითმფრინავში ვარ მთელი დღეა, რა გგონია, ვერ გავიგებდი, რაც მოხდა აქ? ყველაფერი ვიცი!
- ხო, მკვლელობაც გაუხსნია... - ცალყბად ჩაეღიმა დგვარელს.
- რა უნდა ჩვენს სახლში, ამას? - ცერა თითი გაიშვირა ზურგსუკან ისე, რომ არც გაუხედავს ონისესკენ.
ონისემ და აჩიმ ერთმანეთს გადახედეს და ჩაიღიმეს.
- გოგო, ამოისუნთქე ცოტახანს, რას დააყუდე ეს ხალხი ეზოში! შემოდით, რა. - კარისკენ წაუძღვა ბიჭებს დათუნა და თან წაიყოლა გაჯიუტებული ქეთუთა. ონისე და აჩი სიცილს ძლივსღა იკავებდნენ. დღეს თუ რამე გაამხიარულებდა, ვეღარც წარმოედგინა დგვარელს.
- დათუნა, შენი ბიძაშვილი მგონი ფარჯიანის მხარესაა, - სიცილით მიჰყვა ფეხდაფეხ აჩი.
- რამე ხო არ დაგიშავათ?
- აპირებდა...
- ისე ნუ საუბრობთ, თითქოს აქ არ ვიყო! - უარესად გააფთრდა ქეთუთა და გაღიზიანებულმა გადაიყარა გრძელი სწორი თმა უკან ისე, რომ ბოლოები დგვარელსაც მოხვდა.
- სამაშველოს ხომ არ დავუძახოთ, ყოველი შემთხვევისთვის? - ირონიულ ღიმილს არ იშორებდა სახიდან ონისე და ისე ათვალიერებდა ქალს, თითქოს რენტგენში ატარებსო.
- დათუნა, ამიხსენი რა ჯანდაბა ხდება! - ბრაზით დაეჭიმა სახე უმცროსს. უარესად გააღიზიანა ონისეს გამოპარებულმა მზერებმა.
- ეს ვინ ჩამოსულა! - ყვირილით გამოვარდა ოთახიდან დიტო. - რა იყო, გოგო, სად დაგვეკარგე, ვერ აგვარებდა უშენოდ ელიზაბეტ მეორე საქმეებს?
- მკვდარია, დეგენერატო!
- მოკალი ეგეც?
- შენც მიგაყოლებ, გინდა?
- რა მოძალადეც გაგიშვით, ეგ მოძალადე დაგვიბრუნდი? ესაა შენი ევროპა, დათუნა?! სად გავუშვით ბავშვი! .. ბიჭებო, გაიცანით უკვე ქეთუთა "machine" დადვაძე? - სიცილით გადახედა მოღიმარ ბიჭებს ჩხაიძემ.
- მქონდა პატივი... გამეცნო, - თავდაჯერებულ ღიმილს არ იშორებდა სახიდან ონისე.
- ცოტა შეგვაშინა, ხო... - აყვა აჩიც.
- მოგვჭერი თავი, ქეთუ? - თავში წაიშინა ხელი დიტომ.
- თავიდან მომწყდი! - დაუცაცხანა აცანცარებულს.
- გული აქვს კეთილი, ბიჭებო... ენა მწარე...
- უკან წავიღებ ლივერპულის მაისურს. - ნიშნისმოგებით გადახედა გამწვანებულს.
- უი, გულიც მწარე ჰქონია... კაი რა, ქეთუთ... ძმები არა ვართ?
- ნინო სად არის, ქეთუთ? - მოიკითხა ბიცოლა დათუნამ და მისაღებში შეუძღვა შეკრებილებს.
- შოთა მოიყვანს. სოფა სადაა?!
- დამამშვიდებელი გაუკეთა ლანამ და სძინავს. ონისე, აჩი, სერიოზული სალაპარაკო გვაქვს თქვენთან.
- რა ხდება? - დაასწრო კითხვის დასმა გულზეხელდაკრეფილმა ქეთუთამ.
უცნაურად ჩაეღიმა დგვარელს და მხარი გაჰკრა გვერდით მჯდომ ბერიძეს.
- დაგვაცდი?! - წარბები შეკრა დათუნამ.
- რას ქვია! გაგიჟებული გამოვვარდი, არაფერი არ ვიცი, აზრზე არ ვარ რა ხდება და არც მიხსნი?! დუმილის აღთქმა დადეთ ყველამ ერთდროულად?! გიჟს ვგავარ, ვერ მიყურებ?
- ვგავარ არა, უფრო ვარ, - მშვიდი ღიმილით შეუსწორა ონისემ.
- შენ მერე მოგხედავ! - თვალებდაწვრილებულმა გადახედა კაცს.
- ვაიმე?! - წასკდა სიცილი აღშფოთებულს.
- გებრძვიან, ონო... ყველა მხრიდან გირტყამენ, ხო ხედავ! - ფხუკუნებდა აჩი, შექმნილი სიტუაციით ნასიამოვნები.
- მომისმინე, ქეთუთ, ვიცი, რომ ნერვიულობ, მაგრამ ... არა, არ ჭრის შენთან ეგეთები. მოკლედ, გუშინ საღამოს ფარჯიანი რომ ჩაცხრილეს იცი, მაგრამ... სოფასაც უპირებდნენ...
- რა თქვი?! რას...რას უპირებდნენ... მოკვლას, დათუნა?! - ჩუმ წამოკივლებას ამოაყოლა შეშფოთებული სიტყვები პირზე ხელაფარებულმა.
- ხო, ქეთუთა, ხო... დაუმიზნეს მასაც. ონისემ გადაარჩინა.
მეხის გავარდნას ჰგავდა დათუნას სიტყვები. ადგილზე გაქვავებულმა, თვალების ცეცებით გადახედა ჯერ ბიძაშვილს და სულ ბოლოს უდარდელად მჯდომ დგვარელს.
- რას ამბობ, დათუნა! როგორ... რანაირად... ვინ!
- უი, ვერ გაუხსნია... - დამცინავი ღიმილით აათვალიერა გამეხებული და მოიშორა სათვალე სახიდან. უკეთ შეათვალიერა ასე. შეამჩნია გოგონამ. თვალებიც უცინოდნენ თითქოს კაცს.
- არ ვიცით ვინ, რატომ, როგორ, მხოლოდ ის ვიცი, რომ ერთი მხრიდან გიჟი ფარჯიანი გვირტყამს, მეორედან ვიღაც ფსიქოპათი.
- ფარჯიანს რაღა უნდა? - აღშფოთდა კიდევ უფრო.
- დგვარელის სისხლი! - გაეცინა დიტოს.
- მერე, ჩვენ უნდა ავიღოთ და ამიტომ მოიყვანეთ? - ეჭვით გადახედა ბიძაშვილს.
- დედა, ეს გოგო სულ კუნთებზე როგორ იყურება! - შეიცხადა ჩხაიძემ.
- ფუ, დიტო! გაჩუმდი, რა!
- ამიღებ, ქეთუთა? - ფეხზე წამოდგა ონისე და გვერდით დაუდგა განრისხებულს.
- ოპ, ოპ, ოპ! უკან დაიხიე, დგვარელო! შეიძლება ბაბუამისის, დიდი სპირიდონ დადვაძის ხმალი დაგიძროს ჯიბიდან... უფრო ჯაყვა. ჰელოუ კიტის.
- სად არის ნოდო? სად არის დოლიძე? რატომ არ ამოაძრო ენა ამას! ხომ დამპირდა!
- ცოტახნით გვჭირდება, ქეთუ... მაგრამ შეგისრულებ, ხო იცი. - შემოვიდა ოთახში ნოდო. უკან მოჰყვნენ აკო და შოთა, ნინოსთან ერთად.
სანამ ერთმანეთის უნახავები მონატრებას იკლავდნენ, განერვიულებული დათუნა წინ და უკან დადიოდა და გონებაში იმ ყველაფრის დალაგებას ცდილობდა, რასაც ბოლო რამდენიმე საათი გეგმავდა.
- ვაჩე ფარჯიანი იყო ჩვენთან... გიჟს ჰგავს. სოფას გამწარებით გვემუქრება. - გამჭოლი მზერა ესროლა ბუხართან მდგომ დგვარელს.
- ავადმყოფი! - ჩაილაპარაკა თავისთვის და დაძაბული სახით მოავლო თვალი შეკრებილებს.
- გაუგია, სოფა მოწმედ დადგომას რომ აპირებს და ბოლომდე აუშვა. არც აქამდე ყოფილა დალაგებული, მაგრამ ახლა საერთოდ ვერ დაელაპარაკები... ფარჯიანს რომ თავი დავანებოთ, ვიღავ ფსიქოპათი გვყავს აკიდებული, რომელიც სავარაუდოდ ჩვენი მტერი არ არის, მაგრამ თეორიული შანსი მაინც არსებობს, რომ ჩვენი თუ არა, სოფას მოკვლა ისევ უნდოდეს ფარჯიანის გამო. - წამოიწყო საუბარი დათუნამ, რომელიც თვალს არ აშორებდა დგვარელს. თითქოს აინტერესებდა რას ეტყოდა მისი მზერა.
- გამორიცხული არაფერია.
- სოფა ჩვენებას მისცემს თუ არა, ყველაფერს ისე მოვაგვარებთ, რომ მისი სახელი კიდევ კარგა ხანს არ გაჟღერდეს, მაგრამ ერთი პრობლემა გვაქვს... სოფა თბილისში უსაფრთხოდ ვერ იქნება. სადაც უნდა დავმალოთ, ყოველთვის გამოჩნდება ერთი ისეთი, ვინც შეამჩნევს და იმაზე მეტს იტყვის, ვიდრე საჭიროა... საზღვარგარეთაც ვერ გავუშვებთ, არ ვიცით ვინ არიან, საიდან, რატომ, ამიტომ ქალაქგარეთ უნდა დავმალოთ სადმე, მაგრამ ამ შემთხვევაშიც, ჩვენგან რომელიმემ რომ წაიყვანოს, ნიშნავს, რომ ეცოდინებათ სად იქნება. ყველაზე მინიმუმ, ვაჩე ფარჯიანს ეცოდინება, ამიტომ გვჭირდება შენი დახმარება, ონისე. - დაძაბული სახით მიაჩერდნენ გულზეხელდაკრეფილ დგვარელს, რომელსაც არ შესცვლია აუღელვებელი გამომეტყველება.
სახე აერია ქეთუთას, გამჭოლი მზერით სათითაოდ აკვირდებოდა ყველას.
- არ გავალდებულებთ, რომ დაგვეხმარო. ისედაც იმაზე მეტი გააკეთე, ვიდრე ევალება ვინმეს საერთოდ. ჩემი შვილის გადასარჩენად თავი საფრთხეში ჩაიგდე. - ფეხზე წამოდგა შოთა. - ზოგჯერ ყველაზე უსაფრთხოდ საკუთარ მტერთან ხარ ადამიანი. მართალია ჩვენ მტრები არ ვართ, მაგრამ ხალხი ხომ ასე ფიქრობს... ვერავის მოუვა აზრად, რომ საკუთარ ქალიშვილს იმ კაცს ვანდობ, რომელიც მტრობდა მის საქმროს.
- ასეა... - ორაზროვნად ჩაილაპარაკა ონისემ. - სწორად ფიქრობთ. მე არ მაქვს პრობლემა, დაგეხმარებით, მაგრამ ქალაქიდან გასვლა მეკრძალება. გარდა ამისა, გაასმაგებული მზერაა ჩემკენ მომართული. გამიჭირდება შეუმჩნევლად დარჩენა, მითუმეტეს სოფასთან ერთად.
- მართალია. მიუხედავად იმისა, რომ ონისე ასე თუ ისე უსაფრთხოა ამ მომენტში, ორმაგი საფრთხე შეიძლება გახდეს ხვალ... ემტერებიან ძალიან. - მშვიდად წარმოთქვა აჩიმ.
- სხვა რამეა მოსაფიქრებელი, - დაიძაბა აკოც. გაიაზრა ის საფრთხეები, რომლებიც გაუთვლელი დარჩათ გამოსავლის ძიების დროს.
- ერთი გამოსავალი არსებობს, - თითქოს რაღაც გაუნათდაო გონებაში, ფეხზე წამოდგა აჩი. ინტერესით გადახედა ონისემ მამიდაშვილს. - არის ერთი ადამიანი... უფრო სწორად, ერთადერთი კაცია, ვისაც თქვენი დახმარება შეუძლია ახლა, - უცნაური ღიმილი მოჰგვარა მეგობრის გახსენებამ აჩი ბერიძეს. - თუ თქვენს ქალიშვილს ანდობთ, რა თქმა უნდა.
- ვინ არის? - დაეძაბა მზერა ანერვიულებულ კაცს. - მეგობარია, შენი?
- ბავშვობის, - წარმოთქვა მტკიცედ. შეერია სიამაყის ნოტები ერთადერთ სიტყვას.
მიუხვდა დგვარელი და ჩაეღიმა სუსტად.
- ვინ არის?
- გიორგი ჭონიაშვილი.
სუნთქვა დაავიწყდათო თითქოს.
ხმას არ იღებდა არცერთი.
- რომელი გიორგი... ის? - თვალები გაუფართოვდა უფროს დადვაძეს.
- საკუთარ თავს არ ვენდობი ისე, როგორც გიორგის, ბატონო შოთა. - ფოლადი გაერია აჩის ხმას. - ერთხელ... ერთი კაცი მოვიდა ჩემთან. ღირსეული კაცი. გიორგიზე ჰქონდა კითხვები. ჩემთან მოვიდა, რომ გაეზომა იმ ადამიანის კაცობა, რომელიც თვალით არ ჰყავდა ნანახი, მაგრამ ესმოდა მასზე ბევრი ცუდი და ბევრიც არასწორი... მაშინ ვუთხარი, მასზე სანდო და მართალი კაცს ვერ შეხვდები-მეთქი.
- მერე? - ინტერესი ჩაუდგა კაცს თვალებში.
- საკუთარ თავზე მეტად ენდობა ახლა ეგ კაცი გიორგის, ბატონო შოთა. მესმის, მამისთვის რთულია ენდოს იმ კაცს, რომლის ცხოვრებამაც ბევრი მითქმა-მოთქმა გამოიწვია, მაგრამ ბრმაც თავისუფლად ენდობა ეგეთ კაცს, როგორიც არის გიორგი.
- თქვენი ნდობა ხომ დავიმსახურე? - წამოიწყო საუბარი ონისემ. - ხომ მენდობოდით, როცა მაბარებდით ქალიშვილს, ბატონო შოთა?! ჩათვალეთ, რომ ჩემზე სანდო ხელში იქნება. - აგრძნობინა, რომ საკუთარ თავზე მეტად ენდობოდა ისიც.
გაუცვალეს ერთმანეთს მტკიცე, უფრო მეტად სანდო მზერა და აღარ გახდა საჭირო ზედმეტი სიტყვის დამატება.
- თანახმა იქნება? ასე, როგორ... ასე ვერ ვთხოვთ, ხომ გესმის, აჩი. - ხმა ამოიღო აქამდე ჩუმად მყოფმა დათუნამ.
- დაველაპარაკები დღეს. მის გარეშე იმედს არ მოგცემთ, მაგრამ გიორგის ადარდებს მართალი, დათუნა. იმდენად, რომ არ იტყვის უარს. ვიცნობ.
ჩამოართვეს ხელი.
შედგა მათ შორის შეთანხმება და უფრო მეტად ნდობა, მეგობრობას რომ სდევს თან.

ეზოში გასულმა, კართან გამოიჭირა გამეხებული სახით მდგომი, გულზეხელდაკრეფილი ქეთუთა. პატარა ბავშვს ჰგავდა, ისეთს, მშობლებს რომ ვერ ითანხმებდა ლეკვის მოყვანაზე.
ამოუდგა გვერდით ჩუმი ნაბიჯებით.

- ბოდიშს არ მომიხდი? - ჩასჩურჩულა ფიქრებში ჩაძირულს.
- უკაცრავად?!
- აი, წეღან რომ მლანძღე...
- დაგიმატო, გინდა?
- ბრაზიანი! - ჩაეცინა ონისეს. სიმშვიდეც და აფეთქებაც წამიერი აქვსო, ამ გოგოს.
- ვერ ვიტან შენნაირ კაცებს!
- რა დამიწუნე?
- შემეშვი, რა. - მობეზრებულად აუქნია ხელი.
- არც მე ვგიჟდები ქაჯ ქალებზე, ქეთუთა... - აუწვა სახე კაცის გულწრფელმა და უდარდელმა ტონმა.
- გაეთრიე!
- ქაჯი! - არ ჩამორჩა ისიც.
- მომშორდი-მეთქი, გაფრთხილებ, ონისე!
- შენ როგორი კაცები მოგწონს, ქეთუთა? - არ აშორებდა მონაცრისფრო თვალებს, ღია ცისფერშიც რომ გადასდიოდა ხოლმე.
- ქალის პატივისცემა ეცოდინება იმ კაცს, რომელიც მე მომეწონება! - მოიღერა ყელი სიამაყით.
- შემომაპარე ახლა, არავინ მომწონსო? - ეშმაკური ღიმილით გადახედა სახეშეცვლილს.
- დეგენერატი! - უკმეხად მიუგდო და ტანის თავდაჯერებული რხევით შევიდა სახლში.
გაეცინა ონისეს.
კიდევ დიდხანს იდგებოდა ასე, აჩის გულისწამღებ სიგნალს რომ არ გამოეფხიზლებინა.
- შენ, მე მგონი, ძაან მოგხვდა, ხო? - გადმოსძა ფანჯრიდან ბერიძემ. - სანამ კიდე დაგიმატებს ვიღაც, წამოდი, გამოეცალე!

* * *

გაშლილ ვერანდაზე მარტოდმარტო იჯდა გიორგი ჭონიაშვილი და კარგად შეჩვეულ ხედს ისეთივე დიდი ინტერესით აკვირდებოდა, როგორც მაშინ, პირველი სიყვარულით გულშეღონებული გამოსავალს აყვავილებულ იასამნებში რომ ეძებდა.

საშემოდგომოდ მომზდებულ ბუნებას დაეჩნია თავისი კვალი ზაფხულის მიწურულისთვის და შეემზადებინა ხეზე გამოკიდებული ფოთლები თავიანთი სახლის დასატოვებლად. მოყვითალო ფოთლებს გრილი ნიავი ურხევდა ტანს და ფაქიზად ელამუნებოდა სახეზე შემცივნებულებს.

გაეშტერებინა თაფლისფერი თვალები ეზოში მყარად აზვირთული ხმელი წიფელისთვის. ამოღამებული, წლების უძინარი, ნატანჯი თვალები ისევ იტევდნენ მოგონებების სიმძიმეს. იკითხებოდა მის მზერაში ისედაც ყველაფერი.

კიდევ დიდხანს იჯდებოდა გაუნძრევლად, ფიქრებსა და ბუნების სილამაზეში ჩაძირული, რომ არა აჩი ბერიძის, მისი ბავშვობის მეგობრის ხმა, პირველი სართულიდანვე რომ ისმოდა მთელს სახლში.

- გიუშ, რაღაც უნდა გთხოვო და შენი უძირო ალტრუიზმის იმედი მაქვს! - დაესხა თავს სწრაფი ნაბიჯებით შევარდნილი აჩი და დაიკავა ადგილი მის გვერდით, ვერანდაზე.
- გიუშას რომ მეძახი, დასაწყისშივე მზარავს... აღარ გააგრძელო, გთხოვ. - მკრთალი ღიმილით გადახედა უჩვეულოდ აღელვებულს.
- კაი, ახლა!
- ამჯერად რა დააშავე, აჩიკო? - ჩაეცინა მის ტონზე გიორგის და გაუხსნა კოპებშეკრული სახე მზრუნველმა ღიმილმა.
- როდის დამიშავებია! როდის გამიფუჭებია! - ყვიროდა შეურაცხყოფილი.
- მამაშენის მანქანა რომ მოიპარე და ხიდან ძლივს ჩამოგიტანეთ, მაგალითად...
- კაი, ახლა-მეთქი! სერიოზული საქმე მაქვს და შენ უნდა დაგვეხმარო, სიკვდილ-სიცოცხლის ამბავია.
- იტყვი? - წამოიწია წინ და გადაიტანა მთელი ყურადღება ზედმეტად დაძაბულსა და დასერიოზულებულ მეგობარზე.
- გუშინ საღამოს ფარჯიანების უმცროსი ბიჭი მოუკლავთ, საშკა. - დაიწყო საქმიანი ტონით აჩიმ.
- გავიგე, ხო. მერე?
- ონისეზე აქვთ ეჭვი.
- უკაცრავად? - სიმწრით გაეცინა გიორგის. - რომელ იდიოტს გაუჩნდა ეგ აზრი თავში?
- ეჭვი არ არის ლოგიკას მოკლებული, ბოლოს და ბოლოს წლებია ერთმანეთის მოკვლით იმუქრებიან.
- სამხილი აქვთ? - დაეძაბა ხმა გიორგის.
- ფარჯიანები და ჩეჩე ხო მეზობლები არიან... ონისეც იქ იყო, ეგ რომ დაცხრილეს. იმ ტიპის საცოლე გადაურჩენია, თორე მოკვლას უპირებდნენ, წარმოგიდგენია? აზრზე არ ვართ, ვინ არიან, საიდან არიან... დილიდან დაკითხვაზე ჰყავთ და აწვებიან, რომ აღიაროს, გესმის? ვაჩე ფარჯიანს ონისეს გარდა სხვა ვარიანტის განხილვაც არ უნდა, სულ გააფრინა მაგ ავადმყოფმა, ისედაც ვერ იყო!
- მერე, მერე? - ამბის ეშხში შევიდა გიორგი.
გამთენიისას მოისმინა საშკა ფარჯიანის მკვლელობის ამბავი, თუმცა ვერ დაუშვა, ამხელა მნიშვნელობის მინიჭებას თუ საჭიროებდა მისი მხრიდან. ახლაც წარმოუდგენლად ეჩვენებოდა დგვარელის ხელი იმ კაცის სასტიკი მკველობის საქმეში, ვისი მოკვლაც წლების წინაც შეეძლო.
- დადვაძეების უფროსი გოგოა იმ საშკას საცოლე, ვის მოკვლასაც აპირებდნენ.
- შოთა დადვაძის? რას არ გაიგებ! - ოდნავი გაკვირვება ჩაუდგა ხმაში.
- ერთადერთი თვითმხილველია ონისეს საქმეში და მის სასარგებლოდ აპირებს ჩვენების მიცემას, მაგრამ ეს ამბავი ფარჯიანს გაუგია და მივარდნილა თავისი კასტეტ-იარაღებით აკინძული... სერიოზულ შარშია ეგ გოგო ორივე მხრიდან. აქეთ ეს ვაჩე, იქეთ ის ვიღაც, ხო ხვდები, დაახლოებით, რაც ხდება. ჩვენ გვთხოვეს დახმარება. ცოტახნით უნდათ რომ გაარიდონ ამ სიტუაციას, ხო გესმის, ეშინიათ, თვითონ ვერსად მიჰყავთ, მაგათ სოფლებს და სახლებს შეამოწმებენ თავისუფლად, მისამართის გაგება არ გაუჭირდებათ... მითუმეტეს ფარჯიანს.
- და თქვენ როგორ აპირებთ დახმარებას? - ეჭვით გადახედა ბერიძეს.
- ეგ არის საქმე, რომ მე და ონისე ვერ დავეხმარებით. ონისეს ქალაქის დატოვება ეკრძალება. ეგ კი არა, ისე აწვებიან, შეიძლება აიყვანონ კიდეც! მე კიდე უკვე შემჩნეული ვარ მის გვერდით და შეიძლება კიდევ უფრო დიდი ეჭვი გაუჩნდეთ ჩემი გაქრობით. მოკლედ, შენ უნდა დაეხმარო, რა. სხვა გზა არაა. - მუდარა გაერია ხმაში აჩის.
- აჩი, მეგობარო, ძალიან დიდი მადლობა, რომ ზრუნავ და არ მაკლებ თავგადასავლებს, მაგრამ ისევ შენი დალეწილი მანქანების შეკეთება მირჩევნია...
- ატრ*კებ ახლა, გიო, რა!
- რა გინდა, ბიჭო? - ხმით გაეცინა გიორგის.
- დახმარება და შენი კეთილი ხელის, სულისა და გულის გამოწვდენა. ბევრს ვითხოვ? ჩემთვის ხო არ მინდა.
- ვახ, რა ნაგლი ხარ, აჩი ბერიძე! ხუთი დღის წინ მაინც არ ჩამომეთრიე იმ ხიდან! ისე, ღირსი იყავი შემეტოვებინე იქ იმ მანქანით.
- რა იყო, გიორგი, მითვლი? სიკეთეებს მითვლი, ბიჭო?
- რას მთხოვ, იაზრებ?
- დაახლოებით.
- რამხელა პასუხისმგებლობაა, ხვდები? რამე რომ დაემართოს? ვინ იქნება პასუხისმგებელი? მე ხო არა, აჩი? - ჩამოერეცხა სახიდან შეუჩვეველი ღიმილი დასერიოზულებულს და დაუბრუნდა პირვანდელი გამომეტყველება.
- ამათ ხელში უფრო მაღალია შანსი, რომ რამე დაემართოს. შენზე უცხო და სანდო არავინ ჰყავთ ახლა მაგათ... ცოდოა, ბიჭო. თან ისეთი გოგოა, კი არ შეეშინდა სიმართლის თქმის. აი, ხო შეეძლო, ფეხებზე დაეკ*დებინა ონისე თავის სიმართლესთან ერთად? ხო შეეძლო დაეჯერებინა, რომ თავისი საქმროს წლების მტერმა შეუკვეთა მკვლელობა? არ გააკეთა, გესმის? ასეთი გოგო როგორ გავწიროთ... მენანება, რა. საგიჟეთია. ვინ საიდან ისვრის გაგება არაა.
- მე სად წავიყვანო, აჩი... არაა ეგ სახუმარო თემა. - ჩამოისვა წვერზე ხელი შეფიქრიანებულმა.
- ვიცი, რომ არაა და ვიცი, რომ ახლა ამას არ უნდა გთხოვდე... ჩემიანი, ჩვენიანი რომ იყოს, კიდე ხო, მაგრამ ჩემთვისაც ისეთივე უცხოა, როგორიც შენთვის... რომ შემეძლოს მე, ჩემს შეძლებას რომ ჰქონდეს აზრი, დაუფიქრებლად დავეხმარებოდი, მაგრამ ისეთივე შედეგი ექნება, როგორიც ვინმე მისიანის დახმარებას, ამიტომ შენ გადაწყვიტე, გიორგი. უარიც შეგიძლია თქვა თავისუფლად, მაგრამ ხო იცი, რომ შეგიძლია გადარჩენაც.
- სვანეთში შეიძლება, ჩემებთან. - მცირეხნიანი დუმილი დაარღვია ბოლოს. - ლილი და გიორგი იქ არიან ახლა. სანამ დაზამთრდება, შეიძლება მანდ გაჩერება, მერე იმათაც აღარ ვაჩერებ იქ, ხო იცი... თანაც ფარჯიანებს ბეჩოში არ ჩაესვლებათ.

ბებიით სვანს, არასდროს ავიწყდებოდა საკუთარი კუთხე. მუდამ სვანეთისკენ ეჭირა თვალი ბავშვობაშიც... არცერთი არდადეგები ახსოვდა გიორგის თბილისში გატარებული. ყველა ლამაზი მოგონება უკავშირდებოდა იმ კუთხეს, რომელიც შეუყვარდა ჯერ ბაბუამისს. იმდენად შეუყვარდა უფროს გიორგის სვანეთი, სვანის ქალიც მოიყვანა ბოლოს ცოლად.
ახლაც, იმ საზარელი ამბების შემდეგ, რაც გადახდა და რისი გადატანაც მოუწია, მთები ესახებოდა ერთადერთ გამოსავლად.
მხოლოდ იქ შეეძლო თითქოს თავისუფლად სუნთქვა.
ასე ასწავლა ბაბუამ,
ყველა ტკივილს სჭირდებაო თავისი წამალი.
მხოლოდ იქ ყოფნის დროს ივიწყებდა ვინ იყო აქ, თბილისში.
იქ ყოფნის დროს არ არსებობდა ის მახინჯი სტატუსები, არსებობას რომ აწვებოდა მთელი სიმძიმით.
იქ აღარ იყო კაცი, რომელსაც მოუკლეს საცოლე.
იქ აღარ იყო კაცი, რომელმაც საკუთარი მამიდაშვილი გაუშვა ციხეში.
იქ იყო კაცი, უბრალო, თავისუფალი და ცოცხალი.

- ბიჭო, ხო! ეგ ცნობილი ამბავია... მგონი ფარჯიანის ბაბუის ძმამ არია სიტუაცია და აღარ ჩაესვლებათო ამბობენ. შეიძლება პრინციპულადაც აღარ ჩადიან... მოკლედ, რა მნიშვნელობა აქვს, ყველაზე კარგი ვარიანტი ეგ არის ახლა. - ლოდი მოეხსნაო თითქოს გულიდან აჩის.
- ვაპირებდი ისედაც წასვლას და გავიყოლებ ბარემ, გაერთობა ლილიც სხვაზე ზრუნვით. - გაეცინა სიმშვიდით. როგორც სჩვეოდა, ახლაც იპოვა გამოსავალი და ზედმეტი პასუხისმგებლობაც ამავდროულად.
- ვიცოდი, რომ არ მეტყოდი უარს! - თვითკმაყოფილი ღიმილით გადაწვა სკამზე აჩი.
- ერთხელაც იქნება, გეტყვი და... - დაუქნია თითი მუქარით, მაგრამ გაეცინა მაინც.
- ღმერთმა დამიფაროს, ნუ სცოდავ!
- გიჟი! - მხარზე გაჰკრა ხელი მოცინარს. - რა ჰქვია?
- სოფა. სოფა დადვაძე.
- ანუ სოფა... გასაგებია. - გაიმეორა შეფიქრიანებულმა. ნაცნობი სახელი ჰქონდა ქალს, რომლის დახმარებასაც აპირებდა, მაგრამ ვერაფრით გაიხსენა, რატომ ეცნობოდა და თან ეუცხოვებოდა ასე ძალიან. - საცოლე იყო, ხო?
- მანდ რაღაც გაურკვეველი ამბავია. უცებ დაინიშნენ, სადღაც ორი თვის წინ, მგონი, ზუსტად არ ვიცი. შეყვარებულებიც არ ყოფილან... ნუ არასდროს დაუნახავთ ერთად. არ ვიცი, რა. აზრზე არ ვარ, რა ხდება, მაგრამ რასაც ვუყურებ...
- გარიგება? - ჩაეცინა გიორგის.
- შეიძლება ეგრეც ითქვას... ან იქნებ, არც. მაგრამ, გიო... საქმროს რომ მოგიკლავენ, თან ასე... საკუთარ ხელებში, ეგეთ გოგოს სხვის სამართალზე ზრუნვის თავი როგორ აქვს, მიკვირს. ხო ხვდები, რასაც ვგულისხმობ, არა? ან ძალიან ძლიერია, ან არ უყვარდა... ან კიდე ორივე ერთად.
- უნდა მისტიროდეს თავის სატრფოს... - ჩაეცინა გაურკვევლად. - სხვა რამეს უნდა ტიროდეს და სხვას ტირის?
- ვერ ვხვდები, იცი? ტრავმირებულია, მესმის, მაგრამ იცი, რა მაფიქრებს? დათუნას, მის ბიძაშვილს, ჭირის დღესავით ეზიზღება ეს საშკა ფარჯიანი. მოკლედ, ვერ გავიგე. ერთი ის ვიცი, რომ მაგარ შარშია ეგ გოგო.
- დარწმუნებული არიან, რომ ის ტიპი ამ საშკას ემტერება და არა თვითონ დადვაძეებს? იქნებ, გოგოს მოკვლა უნდოდა.
- არ არიან დარწმუნებული. - გააქნია თავი ბერიძემ, ფეხზე წამოდგა და აივნის მოაჯირს დაეყრდნო ხელისგულებით. - არაფერი არ იციან, მაგრამ ეგეთი გამწარებული ჩვენ კი არა, წინაპრებსაც არ ჰყავთო არავინ. გამორიცხავენ თავიანთ მტერს.
- ჰოდა, მანდ ეშლებათ, მეგობარო, თავიანთ მტერს რომ გამორიცხავენ. ეგეთ დროს, აჩი... არავინ და არაფერი უნდა გამორიცხო, მათ შორის საკუთარი სისხლიც. ყველაზე უმტრო მეგონა თავი, ყველაზე ახლობელი აღმოჩნდა ბოლოს. - მძიმე ოხვრას ამოაყოლა სიტყვები. გულს მოსწყდაო თითქოს უკანასკნელი.
- საკუთარი უფრო გაგწირავს, ვიდრე სხვისი... ვიდრე უცნობი. - დასცდა ის სიტყვები, ასე ძალიან რომ ეზარებოდა აჩის. - რამე ხო არ ისმის... იმისგან? - დასვა კითხვა ძალიან ფრთხილად.
- უნდა ისმოდეს, აჩი? - ჩაეცინა სიმწრით გიორგის. - მე არ მესმის და არც არასდროს გავიგებ, ხო იცი, ისედაც.
- ხო... კი. არ ვიცი, გიორგი. ზოგჯერ მინდა ადამიანურად გავუგო და ვერ ვუგებ. ვერ მესმის. ვცდილობ და ვერ. ალბათ, არ ვარ საკმარისი ადამიანი, რომ შემეძლოს გაგება მაინც. ზურაზე, ჩვენს ზურაზე როგორ წარმოვიდგენდი ოდესმე... და უკვე ერთი წელი გავიდა. მთელი ერთი წელი და მე კიდე იქ ვარ გაჭედილი, კიდე ის ჩამესმის და კიდე ვერ ვიჯერებ.
- ჩემთვის ხუთი გავიდა, აჩი. ხუთი წელი და სრული სიცარიელე. ერთ დღეს მეორე ემატება და არანაირი სიმსუბუქე. მძიმდება. ყოველი დღე ერთმანეთზე მძიმეა, აჩი. მე მაინც ვიღვიძებ. ყოველდღე ვიღვიძებ და პირველი ფიქრი რა არის, იცი, აჩი? „მამიდაშვილმა მოგიკლა საცოლე.“
ხმა ვერ ამოიღო.
ზოგჯერ ერთი სიტყვა აღემატება ყველა ქმედებას.
ზოგჯერ ყველა სიტყვა უძლურია ერთად.

- ვინმე რომ ვიყო... ვინმე უცნობი. ახალგაცნობილი. შენი ბავშვობის მეგობარი რომ არ ვიყო, გიორგი. იცი, რას გეტყოდი? - გადმოხედა გვერდულად მზერაარეულს. - გეტყოდი, რომ მესმის. გეტყოდი, რომ ვწუხვარ. გეტყოდი, რომ ძლიერი უნდა იყო... მაგრამ, მე ხო ეგ არ ვარ, არა?! ამის თქმა ყველას შეუძლია, შენც იცი. რამდენჯერ მოგისმენია, მაინც? ვერც დაითვლი. ვერც შენ და ვერც ის, ვისაც გამოუცდია. მე მგონია, რომ ჩემი მოვალეობა სულ სხვაა... მე მინდა, რომ შენს თავს მისცე მეორე შანსი, გესმის, რას ვამბობ? უხეშად ჟღერს, ხო? უხეშად, შეურაცხმყოფელად... როგორ გიბედავ, როგორ გკადრებ, არა? მეგობარი იმისთვისაა, რომ გაბედოს. გაგაწვალოს. შენს სატანჯველს კიდევ დაუმატოს და გამოგაფხიზლოს. ბოლომდე ბედნიერი არავინაა, ჩემზე უკეთ იცი. მაგრამ მე ვიცი, როგორი იყავი ხუთი წლის წინ, გიო. მე მახსოვს, შეიძლება სხვას დაავიწყდა, მაგრამ მე მახსოვს შენი გულწრფელი ღიმილი... როდის გაიღიმე ბოლოს შენ თუ გახსოვს? მე მახსოვს, როგორი იყავი... დააბრუნე. მიეცი შენს თავს უფლება. სცადე. ერთხელ რომ სცდი, მიხვდები, რომ გამოგდის. მიხვდები, რომ შეგიძლია სუნთქვა... სცადე, რა. - გაერია მუდარა აჩის სიტყვებს. ვეღარ უძლებდა გიორგის ტკივილისგან გაყინულ გამომეტყველებას.
- აჩი... კარგია, რომ ხარ. - მოედო მოქუფრულ სახეზე სუსტი ღიმილი, რომელიც გამარჯვებას ჰგავდა უფრო. იშვიათად მოღიმარს, დავიწყებოდა, როგორია იღიმოდე წრფელად და ნამდვილად. აფასებდა აჩის, როგორც მეგობარს, როგორც ძმას, რომელიც არასდროს ჰყოლია. ზოგჯერ იმაზე მეტი შეიძლება გახდესო მეგობარი, ვიდრე იქნებოდა სისხლი და ხორცი. იშვიათად, მაგრამ შესაძლებელი ყოფილა ესეც.
- ამიტომ არ იღლები ჩემი პრობლემების მოგვარებით, ხო? მე გატრენინგებ, მე გპატრონობ! - ხმით იცინოდა აჩი.
- გადავრეკო ახლა მამაშენთან და ვუთხრა რატომ დევს მისი მანქანის „ბამპერი“ სოსოსთან, „გარაჟში?“
- არასერიოზული კაცი!
- დავაი, ბიჭო!
- გეხმიანება ვიტო? დიდიხანია აღარ დამინახავს. - გაახსენდა საკუთარ პრობლემებში ჩაფლულს ძველი მეგობარი.
- ჰო... დაჩის ბავშვის ნათლობაა, დაგვპატიჟა ყველა ვერონაში. - ხმით გაეცინა გიორგის.
- ვახ, ეგ მაგარი ჰყავთ! რაც იმ ვერონას საპატიო მოქალაქის წოდება მიენიჭა თბილისს აღარ კადრულობს, ხო იცი? ასე ორი კვირის წინ დამირეკა, ოციანი მაქვს და ცხვარს სად ვიშოვი, ხო არ იციო, თორმეტი იყო ღამის. - ფხუკუნებდა ბერიძე.
- რა გინდა, პატრიოტია. იტალიაში კი არ წავიდა, თავი კი არ შეიწუხა... იტალია ჩამოიტანა კახეთში, ხო ხვდები, სადაა. ჩელენტანოს ისე დაატარებს ყოველი სუფრის გაშლაზე, გეგონება ომში დაკარგული ბაბუა იპოვა. თან ბავშვს რა დაარქვა, იცი?
- გოგოა, ხო?
- კონსტანცია. კონსტანცია სხირტლაძე...
- უკაცრავად? - წყალი გადასცდა სასულეში ბერიძეს.
- ვიტო კორლეონეს შვილის სახელი... აფრენს, გეუბნები. - ეცინებოდა კაცს.
- ვახ! - გალურჯდა აჩი. - ბიჭო, კი ვიცოდი, რომ უყვარდა ნათლია, მაგრამ... ბავშვი, როგორ გაიმეტა, გიორგი? დააბულინგებენ, ბიჭო!
- აქეთ დააბულინგებს ყველას, არ იცი?
- შენით დაიწყებს, შე გიორგი! შე გადაცვეთილო!
- მოდი, წითელ ხაზებს ნუ გადმოვკვეთთ, აჩი-კო.
- გავიცინეთ, გვეყო!
- როდის უნდა წავიყვანო? - შეცვალა თემა გიორგიმ და თავადაც დაეყრდნო ხელებით მოაჯირს.
- რაც მალე, მით უკეთესი. ამ რამდენიმე დღეში მოგვარდება დაკითხვის ამბავიც...
- ისეთ დროს უნდა მოხდეს, არავის ჰქონდეს დრო. გადაეცი იმათ.
- მაინც, როდის?
- დაკრძალვის დროს. - ჩაილაპარაკა მშრალად და ისე, რომ ყურადღება არ მიუქცევია აჩის გაოგნებულ სახეზე, სახლში შევიდა. - ყავა გინდა?
- გაგიჟდი?
- ყავა შემოგთავაზე, აჩი...
- ყავა კი არა, დაკრძალვის დროს რანაირად, გიორგი... - ფეხდაფეხ მიჰყვა სამზარეულოში გასულს.
- ჩვეულებრივად, აჩი. უკეთესი გეგმა გაქვს, შენ?
- არა, მაგრამ...
- დაკრძალვის დროს ყველაზე უსაფრთხოა გადაადგილება. არც ფარჯიანებს ექნებათ მაგათი თავი და სავარაუდოდ, არც ის მანიაკი გამოჩნდება. მინიმუმ იფიქრებს, რომ დაკრძალვაზე იქნება საცოლეც. - ირონიულად გაუსვა ხაზი ბოლო სიტყვას და აუღელვებლად მიაჭირა თითი აპარატს. - გინდა თუ არა?!
- მინდა, ხო! მშვიდი ცხოვრებაც მინდა, გაქვს?!
- ისე ნუ წუწუნებ, თითქოს ცოლმა გამოგიჭირა საყვარელთან და აქეთ შენ აგირია ცხოვრება. არ გიხდება ეგეთები... ჩემს თვალში კნინდები, აჩიკო. - იცინოდა გიორგი.
- დაკაკნინებ ცხოვრებისეულად, არ მინდა, თორე!
- მშვიდ ცხოვრებაზე მე რომ მეწუწუნები, არ გრცხვენია მაინც?
- ოდნავ.
- მეტი ნამუსი არც გაქვს, შე ოდნავ კაცო!
- ხუმრობ და გითმენ, გიო... ოღონდ შენ იხუმრე, ოღონდ შენ გაიცინე, ავიტან. ავიტან მე შენგან ყველაფერს! იცი, რატო? მეგობარი ვარ, ნამდვილი, ამტანი, გამტანი, ძლიერი... როგორც რემბო, როგორც შვარცნეგერი, როგორც ბრიუს ლი, მაგრამ ვინ არის დამნახავი?! მერე მე უნდა მომხვდეს ამათ ნაცვლად ტყვია!
- შენ გითხარი ერთხელ, დაჩისთან რაც უფრო ნაკლებს იკონტაქტებ, მით უკეთესი შენთვის-მეთქი, მაგრამ დამიჯერე? - ეცინებოდა გიორგის.
- მიდი, რა! - აუქნია ხელი ტელეფონში ჩამძვრალმა.
- ვის ემესიჯები ეგრე გაბადრული, აჩიკო?!
- არავის!
- ვის მიმალავ?
- გადი, ნუ მიახლოვდები! დანას ავიღებ, გიორგი! დადე, ბიჭო, ტელეფონი!
- ვინ არის ლიზა, აჩი?
- ე, დადე-მეთქი, ბიჭო! არაფერი მისწერო, არ დამღუპო, არ დამაქციო!
- ლიზა კვაშალი? მოიცა... მოიცა! ახლა არ მითხრა... - გაოგნებულმა გადახედა გამწვანებულ აჩის. - ჯაჭვლიანის ქორწილში რომ გაიცანი, ისაა, ბიჭო?
- ნუ ღრიალებ, ნუ ჩამომაქციე თავზე ჭერი!
- ერთი წელია გოგოს ხვდები და მე არაფერი ვიცი?
- არ ვხვდები არავის, დადე-მეთქი ტელეფონი, არ დაგეჭიროს რამე ბანძ სმაილზე, არ დამღუპო, ვერ იტანს ღიმილებს... არ გაუგზავნო, გიორგი! სწერვულიაო, მომწერა, დამბლოკავს!
- ატირებულ სიცილებს რატო უგზავნი, თორმეტი წლის ხარ?
- დამეჭირა, რა იყო... რას მაკნინებ?! მართლა კი არ ვიცინოდი ეგრე... - აიწურა სკამზე თავის ტელეფონთან ერთად. მშვიდობიანად რომ გამოვიდა ლიზას ჩათიდან, მხოლოდ მაშინ ამოისუნთქა შვებით.
- გაგიჭირდება ამასთან შენ, აჩიკო! - ამოიოხრა გიორგიმ.
- ვითომ, რატომ?
- უფრო რაინდული ტიპი უნდა იყო, რა. ირაინდე, რა.
- როგორ? რა ვქნა? - დაიძაბა აჩი და კიდევ ერთხელ დახედა ჩამქრალ ეკრანს, რამეზე ხომ არ დამეჭირაო.
- მოიტაცე! - ღიმილით მოსვა ყავა საკუთარი იდეით კმაყოფილმა გიორგიმ.


* * *


თვალის დახამხამებასა და უჩვეულო სიმშვიდეში გავიდა კიდევ ოთხი დღე. ამ ოთხი დღის განმავლობაში, გამომძიებელი ესტუმრა დადვაძეების სახლს და დაკითხა სოფა, თვითმხილველი და დაზარალებული, რომელმაც ონისე დგვარელის სასარგებლოდ მისცა ჩვენება. თავად უფროსი გამომძიებელი ოთარ ჟღენტიც გაოცებული დარჩა, როცა კითხვებზე ამომწურავი პასუხები მიიღო ქალისგან, რომელსაც ჯერაც არ ჰქონდა დაბრუნებული ადამიანის სახე. ნანერვიულებს, უძინარსა და ერთი და იმავე საზარელი კადრებით დატანჯულს აღარ ეწერა სიცოცხლის ნიშანწყალი განაცრისფერებულ სახეზე. ამოღებული ჰქონდა მუდამ მოცინარი მოყავისფრო თვალები, შემოდგომისფერს რომ ჰგავდა უფრო თავისი ყვითელი და ცეცხლისფერი შტრიხებით. უმადობისგან საგრძნობლად დაეკლო წონაშიც. ჩავარდნოდა სავსე ყვრიმალები და დასტყობოდა ხერხემალზე მკვეთრად ამოზნექილი ძვლები.

უჩვეულო სიმშვიდეს თან ახლდა ნაცნობი ხმაური.
ახმაურდა ქალაქი და ახმაურდნენ მისი მაცხოვრებლები.
აქამდე მშვიდი, როგორც გადატენილი თოფი, აახმაურა ოთხი ღამის წინანდელმა შემთხვევამ.
ისე, როგორც მტკვარს ჩვევია ხოლმე უამინდობის დროს.
ზუზუნებდნენ.
ჩურჩულებდნენ.
ხმამაღლა ვერ საუბრობდნენ.
ხალხი არ წყვეტდა მითქმა-მოთქმას. ვერავის გაეგო, რატომ იყო სოფა დადვაძისთვის განკუთვნილი ჭირისუფლის სკამი ცარიელი. რატომ ტიროდა მის საქმროს ყველა, მის გარდა. რატომ არ ჩნდებოდა ქალი არსად და რატომ არავინ ახსენებდა მის სახელს გარდაცვლილის სახლში. ისე გაქრა და ჩამოშორდა ყველასა და ყველაფერს, თითქოს არც არსებულიყო მათ სიახლოვეს არასდროს.
ცოტა, მაგრამ იყვნენ მისი გამმართლებლებიც, რომლებიც მის სიტუაციას სტრესსა და შოკს აწერდნენ.
შედიოდნენ მის მდგომარეობაში, რომელსაც თვალწინ მოუკლეს საქმრო... მაგრამ ერთი კი არ ესმოდათ, რატომ დუმდა ყველა დადვაძე მასთან ერთად და რატომ არ ჩანდა არცერთი ფარჯიანების სახლში.
დაინტერესებულნი, მითქმა-მოთქმასა და ჭორებს აყოლილნი, უფრო მეტად ამ დაუოკებელი ინტერესის დასაკმაყოფილებლად მიდიოდნენ სამძიმრებსა და პანაშვიდზე, თუმცა ვერავის გამოჰქონდა პასუხი.
ვერავინ კადრებდა თმაგაშლილ, ხმადაკარგულ, მოთქმა-გოდებისგან ძალაგამოცლილ შვილმკვდარ დედას კითხვის დასმას, თუმცა არ ერიდებოდნენ თავიანთი ვერსიების სახალხოდ გაზიარებას. ბოროტი ენები ამტკიცებდნენ, არ უყვარდაო სოფა დადვაძეს თავისი საქმრო და ანგარების გამო დასთანხმდაო ცოლობაზე. ზოგიც ამტკიცებდა, ქალზე შეყვარებული ყოფილაო საშკას მკვლელი და ამიტომ ვერ ბედავსო სოფა თვალებში ჩახედოს მოკლულის დედას.
ჭორი იყო ათასი, ერთმანეთისგან განსხვავებული და რაც მთავარია, არცერთი მართალი.
მხოლოდ რამდენიმემ იცოდა რეალური მიზეზი და საკმარისი იყო ესეც, რომ ჰქონოდათ საკუთარი სიმართლე.

არცერთი დადვაძე არ მიუშვეს საშკა ფარჯიანის დაკრძალვაზე.
იმ დღეს, ახალგაზრდა კაცს რომ აყრიდნენ მიწას ხუთი ტყვიით განგმირულ გულზე,
სწორედ იმ დღეს, როცა სიმწრის ცრემლებს ყლაპავდა უფროსი ვაჟი - ვაჩე ფარჯიანი, რომელსაც ერჩივნა, ის მიწა ეჭამა, ოღონდ არ დაენახა საკუთარი გაზრდილის გულზე, სოფა დადვაძეს ამზადებდნენ სვანეთში გაურკვეველი დროით გასამგზავრებლად.

დიდი პროტესტის მიუხედავად, ვერ გაიტანა თავისი სიტყვა სოფამ. დაღლილი იყო საიმისოდ, რომ ჰქონოდა ბრძოლის უნარი, თუმცა ბოლოს მიხვდა, რომ მისი დარჩენით უფრო დიდ საფრთხეს შეუქმნიდა ოჯახის წევრებს, ვიდრე წასვლით, მაგრამ ვერ მშვიდდებოდა მაინც, რადგან საკუთარ სიცოცხლეზე მეტად ედარდებოდა იმ კაცის ბედი, მის დახმარებას რომ აპირებდა უპირობოდ.

დიდი გალავნით შემოსაზღვრულ ეზოში ისხდნენ და ელოდნენ იმ ადამიანის გამოჩენას, რომლის სახეც არასდროს ენახათ აქამდე, თუმცა ყური მოეკრათ მისი სახელისთვის, უფრო მეტად კი ჭორებისთვის.

- რა საჭიროა ეს დამალობანა, მაინც ვერ ვხვდები! - ბოლთას სცემდა ქეთუთა დადვაძე და დადიოდა წინ და უკან განერვიულებული.
- ქეთუთა, შვილო, შენ ნუღარ დაგვიმატებ, ძლივს დავითანხმეთ ისედაც. - თხოვნა გაერია აკოს ხმაში. - ნეტავ, შენ მაინც არ ჩამოსულიყავი. დაგვემატე სადარდებლად!
- თქვენ აქ სისხლი ღვაროთ და მე იქ მშვიდად ვიჯდე, არა?! - განრისხდა კიდევ უფრო.
- ჩაულაგეთ ამასაც და წავიდეს, გთხოვთ! ტვინი ამეხადა უკვე, ისედავ ვეღარ ვაზროვნებ! - მობეზრებულად აატრიალა თვალები დათუნამ და მოწყვეტით ჩაეშვა ხის ქვეშ გაშლილი მაგიდის სკამზე.
- არ არის საჭირო-მეთქი მთაში გახიზვნა, რატომ არ გესმით? აბა, გაბედოს და წინ გადამიდგეს ვინმე, იმ ვაჩე ფარჯიანსაც ზედ მივაყოლებ! სროლაც ვიცი, დაჭრაც, ჩხუბიც, ჭადრაკიც და თუ საჭირო გახდა, ფარიკაობაც!
- საწვრთნელ ბაზაზე გყავდათ გაგზავნილი? - ირონიული ღიმილით მიუხლოვდა ონისე დგვარელი გააფთრებულ ქალს. - შენ სულ ასეთ ხასიათზე ხარ თუ მე არ მიმართლებს ასე ძალიან?!
- შენი მოსვლა საერთოდ რა საჭირო იყო? - ამრეზით შეათვალიერა ქეთუთამ მოღიმარი კაცი. - უი, ვიღაცას მაგრად უცემიხარ.
- დამიმატო, გინდა? - მზის სათვალე თავზე დაიმაგრა და უკეთ გამოაჩინა ფარჯიანთან ბოლო შეხვედრის საბედისწერო კვალი.
- სიამოვნებით! - გადაუდგა წინ კოპებშეკრული.
- მოდი, ჯერ უფროსები რაღაც თემებზე ვისაუბრებთ და ჩვენ მერე ვითამაშოთ, კაი?
- ცეცხლს ეთამაშები!
- მანქანაში კონდიციონერი და ცივი წყალი მაქვს, გაგარილებ ცოტახანში, დამელოდე, ქეთუთა! - გამოკვეთა მისი სახელი ღიმილით.
- თქვენ არ მორჩებით? - რაღაცის სათქმელად დააღო პირი ქეთუთამ, შუაში რომ ჩაუდგათ მაშველი რგოლივით დათუნა. - ამის დრო არის ახლა? - წყრომით გადახედა ბიძაშვილს, სახეზე წიწაკისფერი რომ დასდებოდა.
- მე რა შუაში ვარ, თვითონ მიწვევს! - ხელი გაიშვირა მოცინარი კაცისკენ.
- მე კიდე შენ მიწვევ... - მოფლირტავე ტონით უთხრა და თვალი ჩაუკრა ქალს, რომლის გაღიზიანებაც ყველაზე მარიტივი და სახალისო დავალება იყო მისთვის.
- იდიოტი!
- მესმის! - დაექაჩა თვალები ონისეს.
- იმიტომ ვთქვი, რომ გაგეგო, იდიოტო!
- კიდე ერთხელ თქვი, აბა... მიდი, მიდი.
- რას იზამ? ვერაფერსაც ვერ მიზამ! იდიოტო. აი, ვთქვი... მოხდა რამე? არაფერი. იდიოტო. კიდე ვთქვი, მერე?
- ოთხია... მიდი, დაამატე მეხუთეც, მიდი.
- იდიოტო.
- ხუთია.
- ყოჩაღ, დათვლა გცოდნია! - სარკასტული ღიმილით ახედა გულზეხელდაკრეფილს.
- მცოდნია, ხო? მცოდნია, თურმე... კი ბატონო, ხუთი... დამახსოვრებულია.
- მერე, მერე? - ჩაეკითხა გამარჯვებული ღიმილით.
- ეგ მე ვიცი!
- შემეშინდა. სულ ვკანკალებ.
- ვიცი, ვიცი... გეტყობა. სულ დაგბუძგლა... კაი, არ იტირო. არაუშავს.
- შემეშვი, საერთოდ!
- მორჩით-მეთქი! ორი წლის ბავშვები ხართ? - გაოგნებული აკვირდებოდა დათუნა ორივეს.
- ამ ერთხელ... ამ ერთხელ გითმობ! - დანებდა გაჯიუტებული ბიძაშვილის ტონს და მიმართა უდარდელად მდგომ ონისეს.
- იმედია მესამედ აღარ გნახავ, ბავშვო! - დაუბრუნა ხურდა კმაყოფილად მოღიმარმა.
- მე გნახავ! - დაემუქრა წასვლამდე.
- ვაიმე, გოგომ გნახავო! საქმეს გამირჩევ, ბავშვო? - ხმით იცინოდა ონისე.
- ქალთან მოქცევის წესებს სიტყვა-სიტყვით, დგვარელო!
- ქეთუთა, არ გადამაფსიხო, ისე გამეცალე! - თვალები დაუბრიალა დათუნამ. - წამოდი შენ კიდე, ნუ ამკიდეთ ნევროზი! მოვიდა გიორგი?
- შოთას ელაპარაკება. მნახე მერე, ქეთუთა! დამიბარე! - დააწია უკანასკნელი სიტყვები სწრაფად მიმავალს.

ოთახში ისხდნენ ორნი.
მშვიდი სუნთქვა არღვევდა უხერხული სიჩუმის კედელს.
უჭირდა ერთს საუბრის წამოწყება, მაგრამ მისი დასაწყები იყო, იცოდა ესეც.
ვერ პოულობდა ადგილს კაცი, მამა, რომელიც იაზრებდა, რომ არ ჰქონდა იმხელა ძალა, დაეცვა საკუთარი შვილი.

- ნაწილობრივ ჩემი ბრალია, რაც ხდება ახლა, - მძიმე ოხვრას ამოაყოლა სიტყვები კაცმა და ნერვიულად წამოდგა ფეხზე. - ჩემი წვლილიც არანაკლებ დიდია საკუთარი შვილის გაუბედურებაში, გიორგი. ვიაზრევ საკუთარ დანაშაულს... და უძლურებას, უფრო მეტად. სანამ ჩემს შვილს, ჩემს გოგოს განდობ, ვალდებულად მივიჩნევ თავს, რომ გაგაცნო უკეთ სიტუაციაში, მაგრამ მანამდე, მინდა მე დავრწმუნდე, ხომ გესმის?!.. შენმა მეგობარმა, აჩიმ მითხრა, მასზე სანდო და მართალი კაცი არ არსებობსო. ხარ ასეთი, გიორგი? - გამომცდელად გადმოხედა კაცმა. ისე, თითქოს მისი მზერის შემოწმება სურსო პირველად.
- ეს კითხვა აქამდეც მომისმენია... - გაეპარა მოქუფრულ სახეზე სუსტი ღიმილი გიორგის. უფრო იმიტომ, რომ მოაგონა ვიტო მაჭავარიანთან პირველი შეხვედრა. - ჩემს ღირსებაზე, ჩემს სიმართლეზე, ჩემ მიერ გადადგმული ნაბიჯები საუბრობენ, ბატონო შოთა. ჩემს სიტყვას ფასი რომ ჰქონოდეს, ჩემი ქმედება უნდა იყოს იმ სიტყვაზე ღირებული, მე ასე მესმის, ასე ვსაზღვრავ... გაინტერესებთ დამიშვია თუ არა შეცდომა?.. დამიშვია. შემშლია იმაზე მეტიც, ვიდრე უნდა შემშლოდა, ალბათ. მინანია კიდეც. იმედიც გამიცრუებია. - გულში მწარედ გაჰკრა უკანასკნელმა სიტყვამ. გაუცრუებია... ერთადერთისთვის. აღარ ჰყავდა ის ერთადერთი ცოცხალი. - მაგრამ პასუხისმგებლობას არ გავქცევივარ არასდროს. სიტყვა არ გამიტეხავს, მიცემული, ბატონო შოთა. მე მგონია, სიტყვის პატრონი უნდა იყო, ამ შეცდომებით სავსე ცხოვრებაში. მესმის თქვენი ღელვის მიზეზიც... შეიძლება მტყუანი ხართ, შეიძლება შეგეშალათ, მაგრამ მამა ხართ, პირველად, ამიტომ გაძლევთ პირობას, რომ თქვენს შვილს ისე დავიცავ, როგორც დავიცავდი ჩემს უახლოესს.
- არ შემცდარა, როგორც ჩანს, აჩი. - უცნაურად ჩაეღიმა კაცს.
- ქმედებები გვიჩვენებს ამას, მაგრამ აჩი არასდროს ცდება, იცოდეთ ესეც. - ღიმილით დაამატა გიორგიმ.
- ოჰო, მეგობრები განსაკუთრებით იცავთ ერთმანეთს!
- ერთმანეთის ღირსებებს უფრო!
- მე შევუწყვე ხელი ფარჯიანს... ჩემს შვილთან. დიდი სირცხვილია ჩემი. ბავშვობიდან დაჰყვებოდა კუდში, უყვარდა ძალიან სოფა, მაგრამ ჩემი შვილი არ იმჩნევდა არასდროს. ვიფიქრე, ხელს თუ შევუწყობ, თუ დავეხმარები დანახვაში, იქნებ ბევრი კარგი საქმეც გაკეთდეს საბოლოოდ-მეთქი. თვე-ნახევრის წინ დასთანხმდა სოფა, მეც არ ვიცი როგორ ან რატომ, მაგრამ დასთანხმდა... ყველა კმაყოფილი ვიყავით, ალბათ, მის გარდა. საკუთარ თავთანაც ვერ ვაღიარებდი ამას... ორმოცდათექვსმეტ წლამდე ისე მოვედი, დილის გათენების არ შემრცხვენია. ახლა მრცხვენია ყველა გაღვიძების, გიორგი. კიდევ უფრო მრცხვენია, რომ მიწევს ჩავრიო ... ჩაგრიო შენც. - მცირეხნიან პაუზებს ამოაყოლა კაცმა თავისი წუხილი.
დააფიქრა გიორგი.
კიდევ ერთხელ დარწმუნდა, რამხელა ძალა ჰქონიათ ქმედებებს.
ერთი არასწორი ქმედება აბათილებს დანარჩენ სწორს და გიფრთხობს ყველა მშვიდ ძილს ერთად.
- პასუხისმგებლობა დიდი და სარისკოა... ვიაზრებ ამას. - ჩამოისვა ხელი წვერზე ჩაფიქრებულმა გიორგიმ.
- თუ რამე... თუ რამე ისე არ იქნა... იცოდე, როგორც მამა, როგორც კაცი, შენ არ დაგადანაშაულებ, გიორგი. ისე არ იფიქრო, რადგან შვილს განდობ, ბოლომდე გაკისრებდე პასუხისმგებლობას. მეც ვიაზრებ რისკებს... მაგრამ მისი აქ, თბილისში დატოვება ბევრად სარისკოა მისივე სიცოცხლისთვის, ამიტომ მიწევს უფრო დიდ რისკზე წასვლა, რომელიც ან გაამართლებს, ან არა.
- მირჩევნია თავი შევაკლა, ვიდრე ის სიტყვა გავტეხო, რომლითაც გპირდებით მის უსაფრთხოებას. მე ასე მასწავლეს... ასე მასწავლა, ასე აღმზარდა კაცმა, რომელსაც არასდროს მიუტოვებია გაჭირვებაში მყოფი.

მოაგონდა გიორგის.
მოაგონდა საკუთარი თავი.
როგორ სჭირდებოდა მაშინ დახმარება,
ერთი სიტყვა,
მხარდაჭერა,
როცა გაიგო, რომ ის შეუყვარდება, ვისი შეყვარებაც არ შეიძლებოდა.
მოაგონდა, როგორ გაუწოდა შვილმკვდარმა, მოუნელებელი ტკივილისთვის გამეტებულმა კაცმა ხელი დასაყრდნობად შვილიშვილს.
მოაგონდა, როგორ ატირდა ბავშვობის შემდეგ პირველად.
ღმერთს გაუტოლდა მაშინ ბაბუამისი, როცა შეიფარა მისი ფრთის ქვეშ გულგაგლეჯილი, თავზარდაცემული შვილიშვილი.

- კარგი კაცი ხარ შენ, გიორგი! - ჩამოართვა ხელი შოთა დადვაძემ ბოლოს. - ბევრი მსმენია ბაბუაშენზე. მისნაირი კაცი ცუდს ვერ აღზრდიდა!
- ხშირად, კარგი კაცები ზრდიან კარგს, მაგრამ მაინც ცუდი გამოსდით ბოლოს, - მწარედ გაჰკრა გულზე წარსულმა, უფრო მეტად მამიდაშვილის სიცუდემ.
- ესეც მართალია, - შეაფიქრიანა გიორგის სიტყვებმა კაცი.

ოთახიდან გამოსულმა მალევე შეამჩნია ფერდაკადგული ქალი.
არ დაეკარგა სილამაზე მაინც.
შეამჩნია მანაც და მორიდებულად გაუსწორა თვალი მის თაფლისფერს.

- სოფა, მოდი! - მოიხმო შვილი თავისთან შოთამ. - გიორგი, გაიცანი, სოფა, ჩემი უფროსი ქალიშვილი. სოფა, ეს გიორგია, ჭონიაშვილი. მასთან ერთად მიდიხარ.
- შენს მეურვეობაში ვარ, ანუ. - უფრო მამის გასაგონად წაისისინა მოახლოებულმა, ვიდრე გიორგის.
- ტყვეობაში, უფრო. - მიუხვდა გიორგი ტონის უკმაყოფილების მიზეზს და გაუღიმა მკრთალად.
- როგორც ჩანს, კარგად გაუგეთ ერთმანეთს! - ღიმილით დაიძრა მათკენ დათუნა. - ისე, შოთა, არ მიწყინო, მაგრამ ძალიან აგრესიული შვილები გყავს!
- ვისი გაზრდილია, დათუნა?! - წყრომით გადახედა ძმისშვილს.
- ჩემი! - სიამაყით გაიბღინძა დათუნა. - სოფა დიდი იყო მაშინ, ვერ მოვუხერხე დიდად ვერაფერი, რაც შეეხება ქეთუთას...
- შენი გაველურებულია! - დაუბღვირა კაცმა. როგორც ჩანს, ისიც ამჩნევდა ქეთუთას დაუოკებელ ბრაზს კაცების მიმართ, რომელიც ბავშვობაში უფრო მეტად დათუნას მხრიდან იყო ჩაგონებული, ვიდრე ბუნებრივად თანდაყოლილი. ხუთი წლით უფროსი დათუნა, ყოველთვის ასწავლიდა, რომ თავი უნდა დაეცვა პოტენციური მტრის ხატისგან, რომელიც იყო ყველა მამრობითი სქესის წარმომადგენელი მის გარდა.
- სვანეთში ვისთან მივდივართ? - ჩამქრალი თვალები შეანათა მანქანასთან მდგომ კაცს.
ამოხედა მანაც.
- ჩემთან. - მოკლე და მშრალი პასუხი დაუბრუნა გიორგიმ და აუღელვებლად განაგრძო საბარგულში ჩანთების ჩაწყობა.

სოფა დადვაძე ბავშვობიდანვე მარტივი შესამჩნევი იყო უცხო თვალისთვის.
ლამაზი იყო სოფა.
ისეთივე სილამაზე ჰქონდა, როგორიც აქვს ყველა თავდაჯერებულ ქალს.
თავდაჭერილი, ჭკვიანი, დახვეწილი მანერების მქონე... შეუძლებელი იყო გამორჩენოდა თვალს.
ამიტომაც ვერ პატიობდა ქალაქი მის გვერდით მდგომ საშკა ფარჯიანს.
არა იმიტომ, რომ მისნაირი მეორე არ დადიოდა ქალაქში... ზედმეტად ეგოცენტრული მოსაზრებაა ხორციელი სილამაზის გაუნიკალურება, თუმცა მისი პიროვნული თვისებები და ღირსება, არ იმსახურებდა არასწორ მეგზურს.
რა სოფა დადვაძის შესაფერისი კაციაო, ფიქრობდნენ ყოველთვის.
მართლაც...

- მე ქეთუთა ვარ, სოფას და! - არსაიდან გამოჩნდა უმცროსი დადვაძე მჭექარე ხმით და შეკრებილების ყურადღებაც დაიმსახურა. გაეცნო გიორგი ქალს, რომელშიც ჰარმონიულად გაერთიანებულიყო მკაცრი და უდარდელი გამომეტყველება.
ასეთი იყო ქეთუთა.
დაუდგრომელი ხასიათის, მღელვარე და მაინც, ჩასაქრობად მომზადებული სინათლის ნაპერწკალი.
აოცებდათ მშობლებს მისი ხასიათი ღრმა ბავშვობიდანვე.
არცერთს ჰგავდა.
მეამბოხეც იყო და ფრთხილიც.
არ იკარებდა მარტივად ადამიანებს მუდამ საომრად მომზადებული.
ეშინოდაო თითქოს იმედგაცრუების.
გრძელი ჩალისფერი თმა ჰქონდა ქეთუთას.
გრძელი და სწორი.
ეფინებოდა ზაფხულის დღეებში მოშიშვლებულ, ხალებით მორთულ მხრებსა და მკლავებზე.
არისტოკრატს ჰგავდა მუდამ თავაწეული და მშვიდი, მაგრამ ერთი გადაკრული სიტყვაც საკმარისი იყო, რომ საბოლოოდ დაეკარგა ეს შესაშური მდგომარეობა.
იღვიძებდა მასში დათუნას ჩანერგილი მონსტრი, თვითონ დათუნა თავდაცვის მექანიზმს რომ ეძახდა, მაგრამ პასუხს ვერ გაგცემდათ, რაში სჭირდებოდა გოგონას ეს.
სწორედ დათუნას დამსახურება იყო, ბიჭების მშობლების გვერდით რომ ატუზულიყო მუდამ ნინო, ქეთუთასა და სოფას დედა.
ერთი კლასიდან თუ უქებდნენ შვილს,
მეორიდან ბავშვის სკოლიდან გადაყვანას ევედრებოდნენ.
თუ ერთ შვილს თავისი გამოხედვით გაზაფხული მოჰქონდა,
მეორე არ აკლებდა გამვლელებს ზამთრის სუსხსა და სიცივეს.

- ეს კიდე მოვიდა... - აღმოხდა გიორგის გვერდით მდგომ დგვარელს.
- შენ კიდე არ წასულხარ? ჩემს სახლში ხარ, შეგახსენებ!
- გინდა ჩემთან დაგვპატიჟო თუ რაზე მიმანიშნებ? - დაუდგა გვერდით და უჩურჩულა ისე, რომ არავის გაეგო სხვას.
- შემეშვი, ონისე! ნუ გამოსცდი ჩემს მოთმინებას. - გაკაპასდა ქალი.
- ეგეთი რამეც გაქვს? - დამცინავად აათვალიერა თავიდან-ბოლომდე. - გიორგი, ესეც წაიყვანე და გზად ვინმე თუ დაგედევნებათ, გადაუგდე.
- ძალიან ბევრს მიბედავ, ონისე დგვარელო და არ დაგიმთავრდება მშვიდობიანად! - გადაულაპარაკა გვერდით მდგომს დაქაჩული თვალებით.
- ონისე, მგონი შენც უნდა წახვიდე სვანეთში... მე შენს ადგილას წავიდოდი... ქეთუთა, ისედაც ვეღარ ითვლის მტრებს, შენ რაღას ემატები? - ჩაერია დათუნა.
- ყველასთან თუ ასე საუბრობს, არ მიკვირს, მათემატიკის ცოდნის დონე რომ არ ყოფნის მტრების დასათვლელად! - წაისისინა ისევ და თვითმკაყოფილი ღიმილით გადახედა კაცს.
- სანტა მარია, ესენი კიდე ჩხუბობენ! მოკალი, ბარემ, ქეთუთა და დავისვენებთ ჩვენც! - თავზე წამოადგათ გულშეღონებული დიტო.
- ნოდო სად არის? - ჰკითხა დათუნამ.
- საქმე ჰქონდა, რაღაც. - უცნაურად დაიბნა ჩხაიძე და არეული მზერით გადახედა მანქანასთან მდგომ სოფას, დედას რომ ემშვიდობებოდა.
- რაღაც საეჭვოდ აქვს საქმეები! - აწკიპა წარბები გულზეხელდაკრეფილმა ქეთუთამ.
- კუდიანო, არაფერი გამოგრჩეს, შენ! - წაიბურტყუნა დიტომ და შეატოვა ონისეს ეშმაკურად მოღიმარი.
- არ მითხრა სოფა უყვარსო, - ღიმილით გადაულაპარაკა ქალს ონისემ.
- შენ ისედაც არაფერს გეუბნები, სხვათაშორის. - მოჭუტული თვალებით ახედა მასზე მაღალს.
- არ გინდა ერთმანეთის მესაიდუმლეები გავხდეთ?
- რა გაინტერესებს, მაინც?
- შენი გრძნობები ჩემ მიმართ. მითხარი, თამამად, არავის ვეტყვი...
- რომ დაიძინებ, დაგესიზმროს იქნებ შენი ოცნებები, ალტერნატიული რეალობაც რომ ვერ იქნება ვერასდროს!
- რას მერჩი? - გულწრფელად გაუკვირდა კაცს. - დაგიშავე, რამე?
- კი!
- რა?!
- ჯერ არ ვიცი.
- აჰა, ანუ არ იცი რა დაგიშავე, მაგრამ მაინც დაგიშავე? - წარბები აზიდა სასაცილოდ.
- მაღალია იმის ალბათობა, რომ რამეს დააშავებ. რა, არა?!
- ალბათობებით ცხოვრობ, შენ? გაგიჭირდება, ქეთუთა!
- ვითომ, რატომ? - არ გაიტეხა იხტიბარი, თუმცა ეთანხმებოდა.
- ალბათობა იმისა, რომ მე რამეს გავაფუჭებ, დაახლოებით იმის ტოლია, რომ ახლა მეტეორი ჩამოვარდება და დაგეცემა, მაგრამ ორივე ალბათობაა, ანუ შესაძლო შესაძლებლობა, რაც იმას ნიშნავს, რომ შენ კომპლექსები გაქვს, იცი?
- უკაცრავად? - ხველა აუვარდა ხმაჩავარდნილ ქეთუთას.
- რა, არა?! - გამომცდელად გაუმეორა თავისივე ინტონაციით აწითლებულს.
- რისი კომპლექსები, ონისე?!
- ჩემი, ქეთუთა... კრებითი ჯგუფიც თუ გაინტერესებს, კაცების.
- გამეცალე, თორე თავს წაგაცლი!
- აჰა, ხომ ვთქვი! - დაჰყურებდა ზემოდან კმაყოფილი.
- ციხეში რომ ჩაგსვამენ, ეგეთი თვითკმაყოფილი ღიმილით გინახულებ ხოლმე!
- პაემნებზეც მოდი ხოლმე, დაგელოდები! - გადახედა მიამიტი ღიმილით და აქცია შემდეგ ზურგი.
- თავხედი! - დააწია უკანასკნელი სიტყვა მიმავალს.

სანამ ოჯახის უმცროსი და გათამამებული ქეთუთა დადვაძე ონისე დგვარელთან კამათით, უფრო მეტად კი, საკუთარი თავის გამწარებით იყო დაკავებული, სოფა საბოლოოდ მოემზადა გასამგზავრებლად.
მთელი თავისი ცხოვრება ჩაალაგა მოზრდილ ჩემოდანში ისე, თითქოს სამუდამოდ აპირებდა სახლის დატოვებას.
წინათგრძნობა ჰქონდა ეგეთი.
ემშვიდობებოდა ყველასა და ყველაფერს თანაბარი მწუხარებით.
არ ეთმობოდა თავისი ოთახი.
არც თავისი ოცდაოთხი წელი, ამ სახლში გატარებული და ლამაზ მოგონებებად აკინძული.

- ნახვამდის, მამა. - ყველაზე ბოლოს შემოიტოვა დასამშვიდობებლად. შეავლო უკანასკნელად სიმწარეშეპარული მზერა კაცს, მამას, რომელსაც ცრემლებით ავსებოდა მომწვანო ფერის თვალები.


გაუღო კარი გიორგიმ.



***

შევხვდებით ბეჩოში <3