ნაწილი მესამე


„მე მოგიტან სიყვარულს,
სანამ სიზმრებს დააღწევ თავს“


შემოდგომისფერ მაზერს გადმოჰყურებდა უშბა იმ დილით, რომლის საღამოც სიმართლეს მოჰფენდა გულისგამაწვრილებლად ჩაჩუმებულ სასაფლაოს.
სუსტად ანათებდა მზე იმ დღეს, თუმცა სითბოს უქადდა მის სხივებში გახვეულთ.

მშვიდად საუზმობდნენ სუფრასთან შემოკრებილები მანამ, სანამ ოთახში აღშფოთებული ლილი არ შემოიჭრა ახალი ამბების დასტით.
- გეგეს ცოლისთვის უღალატიაო, - ქოთქოთით წამოადგა თავზე მოხუცს. - გაუგდიაო სახლიდან მამამისს! ხედავ, შენ, გიორგი?!
- გიკვირს, ლილიკო?! - კუშტად ამოხედა გიორგიმ ცოლს. - სწორადაც მოქცეულა.
- ასე ერთი ხელის მოსმით გაგდება, კაცო? - ვერ ისვენებდა ქალი. - კაცმა არ იცის რა ბედში ჩავარდება, ისედაც გზასაცდენილი!
- ლილიკო, ზოგჯერ როგორი არასვანური ხარ, იცი? - ხმით დასცინა გიორგიმ აღელვებულ ბებიას, წნევის აპარატით რომ იყო შეიარაღებული და მშვიდი მზერით გადმოხედა შემდეგ დაბნეულ სოფას, თვალებს რომ აცეცებდა აქეთ-იქით. - მოღალატეს რომ არ შერჩება არცერთი ღალატი, ახალი ამბავია შენთვის, ლილი?
გაკვირვებისგან აზიდა წარბები სოფამ და მიაპყრო ინტერესიანი თვალები გიორგის, მშვიდი ღიმილით რომ მისჩერებოდა ნერვიულობისგან სახეაწითლებულ მოხუცს.
- ადამიანს ერთი ქმედებაც ჰყოფნის დასამთავრებლად, - მკაცრად ჩაილაპარაკა ბაბუამ და გადმოხედა გაურკვევლობაში მყოფ სოფას. - სვანებისთვის ყველაზე დიდი დანაშაულია ღალატი და ქალის შეურაცხყოფა, სოფა.
- ცოტათი გაკვირვებული ვარ, - წამოიწყო ახალი ამბით დაბნეულმა სოფამ. - ძირითადად ყოველთვის პირიქით არის, არა? კაცის ღალატს ღალატად არ მიიჩნევენ, განსაკუთრებით სოფლებსა და რაიონებში.
- ერთი ლეგენდა არსებობს, ბეთქილისა და დალის სიყვარულის შესახებ, გსმენია? - ინტერესიანი მზერა მიაპყრო მოხუცმა ქალს და გააქნია მანაც თავი უარის ნიშნად. - სვანეთს ხშირად მისტიკურ ადგილას უწოდებენ თავისი ლეგენდების, მითებისა და ტრადიციების გამო... ყველაზე მნიშვნელოვანი მაინც ის არის, რომ დღემდე პატივს სცემენ იმ მემკვიდრეობას, რაც დარჩათ წინაპრებისგან. - დაიწყო თხრობა მოხუცმა და იდაყვებით ჩამოეყრდნო ფეხზე უეცრად წამომდგარი სკამის საზურგეს. - ერთი ასეთი გამორჩეული და პატივსაცემი მონადირე ჰყავდათ სვანებს, სახელად ბეთქილი. ისეთი მონადირე ყოფილა, არ მოიძებნებოდაო მისი დარი. არცერთი ცხოველი გაქცევია მის შუბს, მაგრამ ბოლომდე მისი დამსახურება არ ყოფილა ეს... ნადირობის ქალღმერთ დალის ჰყვარებიაო ძალიან ბეთქილი და ასაჩუქრებდა წესების დამცველ მონადირეს ნადავლით. გამორჩეული ქალღმერთია დალი სვანურ მითოლოგიაში, ისეთი, დღემდე რომ პატივს მიაგებენ მონადირეები. ულამაზესი ყოფილა, მაცდური, მომხიბლავი, ოქროსფერი თმა ჰქონია... ყველა მონადირეს აკარგვინებდაო თავს მისი სილამაზე, მაგრამ წესი ყოფილა ასეთი, თუ დალი შეგიყვარებდა, მისთვის არ უნდა გეღალატა... თავის მხრივ, დალი გამორჩეულ მონადირეს თავს აყვარებდა და სჩუქნიდა თავის მანდილს, რომელიც მონადირეს არავისთვის უნდა ეჩვენებინა... ბეთქილმა, დალის რჩეულმა, მიიღო საჩუქარი, მაგრამ იცი, რა გააკეთა შემდეგ?! წავიდა და თავის ცოლს აჩუქა დალის მანდილი. განრისხდა დალი, როცა გაიგო ღალატის შესახებ. გამოცხადებია ფერხულის დროს ბეთქილს თეთრი შუნის (ჯიხვის) სახით და გაურბენია სხარტად მის ლაჯებს შორის. წამომდგარა მთელი სვანეთი და უთქვამთ ბეთქილისთვის, ან ამ შუნს მოკლავ, ან ჩამოგერთმევაო მონადირის სტატუსი. დადევნებია ბეთქილი. აუყვანია შუნს მთაზე, სადაც დალიდ გადაქცეულა ისევ. მოუთხოვია პასუხი, რა უყავიო ჩემი მანდილი. ბეთქილმა მოატყუა, სასთუმალთან დამრჩენიაო, რაზეც დალიმ უპასუხა; „როგორც დაგრჩა ბეთქილ-ჩემო, შინაც ისე დაბრუნდები, მზის ამოსვლას შეჰხაროდი, მზის ჩასვლისას - დადუმდები“ და დასაჯა მოღალატე კაცი, გადაჩეხა ბეთქილი კლდიდან... დალის რწმენა ისეთივე მტკიცეა სვანებში, როგორც წმინდა გიორგის - ჯგირაგისა. ეს ამბები, მითები და ლეგენდები ტყუილად არ შექმნილა, შვილო... ამ მითით ხაზგასმულია სვანების დამოკიდებულება ღალატისადმი... მათთვის ქალი იყო და არის ყველაზე დიდი სტატუსის მქონე სვანეთში. - ღრმად ამოისუნთქა მოხუცმა და მიუახლოვდა შეღებულ ფანჯარას. - ზოგჯერ ერთი სიტყვა, ერთი ქცევა ამთავრებს ადამიანის ადამიანობას. ღალატიც ის ქცევაა, სვანები რომ არ აპატიებენ თავიანთ გაზრდილსაც კი.
გასუსული უსმენდა სოფა ყელმოღერებით მოსაუბრე მოხუცს, მთელი ხორცითა და სისხლით რომ გრძნობდა ყოველ სიტყვას და ყოველი ამბის შემდეგ არწმუნებდა მსმენელს, რამდენად საინტერესო კულტურისა და ისტორიის მატარებელი მხარე იყო სვანეთი.
- არ მეგონა, ამდენად მძაფრად თუ აღიქვამდნენ ღალატის საკითხს სვანები, მაგრამ მიხარია, თუ ასეა, - მონუსხული სახით იჯდა სოფა. - ყოველი ამბის შემდეგ მაოცებს ეს მხარე! - დაამტა აღფრთოვანებით.
- კიდევ ბევრი რამ გაგაოცებს, ეს არაფერია, - ჩაეღიმა მოხუცს და დაეყრდნო ფანჯრის რაფას.
- ბერდიასთან მივდივარ, - მცირეხნიანი დუმილის შემდეგ წამოდგა ფეხზე გიორგი და გაიყოლა პლედშემოხვეული ქალის ხანგრძლივი მზერაც. - მეშხე უნდა ვნახო.
- სოფა, ბაბუ, შენ არ იცი ცხენზე ჯირითი? - მოულოდნელად მოიხედა მისკენ მოხუცმა და თვალებით ანიშნა გიორგის, ფეხი არ დაძრაო ადგილიდან.
- არა, - შესამჩნევად ჩაეღიმა ქალს.
- ასწავლე გოგოსაც ჯირითი, გიორგი! - მკაცრად მოუბრუნდა შვილიშვილს, დოინჯშემოყრილი რომ აკვირდებოდა ბაბუის ეშმაკობას.
- გინდა? - მოჭუტული თვალებით გადმოხედა ქალს, თვალებიც რომ გაცისკროვნებოდა ცხენის ხსენებაზე. - მოდი. - ჩაეღიმა გიორგის, დამყოლი ბავშვივით რომ დაუქნია თავი ბევრჯერ.
წამოდგა ისიც ფეხზე და დაედევნა სწრაფი ნაბიჯებით მიმავალს.
- ფრთხილად იყავით! - გამაფრთხილებლად დააწია მიმავალთ კაცმა.
ეშმაკური ღიმილით გადააქნია თავი ლილიმ და შეუქო ქმარს საქციელი.

ლამაზი ცხენი ჰყავდა ბერდია ვეზდენს.
კუპრივით შავი და შესაშურად მოვლილი.
შიშით მიუახლოვდა სოფა ულაყს, გიორგი რომ ეფერებოდა ფაფარზე და ებუტბუტებოდა ლამაზ სიტყვებს.
სიამოვნებით ფრუტუნებდა ცხენი, თითქოს იგებდა კაცის ყოველ სიტყვას, მკვირცხლად ამოძრავებდა ფეხებს და არ აშორებდა ნახშირისფერ თვალებს მის სიახლოვეს მდგომ ქალს.
- გეშინია? - თბილმა ღიმილმა გაუნათა სახე გიორგის, ქალის შეშინებული მზერა რომ დაიჭირა. - მოდი, მოეფერე.
- მგონი... - გაეპარა ხმა სოფას და ამოუდგა გიორგის ზურგსუკან. - ხო არაფერს იზამს?!
- რა უნდა ქნას? - ხმით ჩაეცინა გიორგის და მოსწია თავისკენ ერთ ადგილას ატუზული ქალი. - მოდი... ნუ გაფითრდი!
- პირველად ვდგავარ ცხენთან ახლოს! - აკანკალებულ ხმაშიც იგრძნობოდა ბავშვური აღფრთოვანება. - თუ რამე... არ მოუშვა ახლოს, ხო?
- თეორია თუ გაინტერესებდა, მოგიყვებოდა გიორგი, - დასცინა ქალს, დაზაფრულ მზერას რომ არ აშორებდა მაღალსა და ტანად არსებას.
- ცხენი რომ იკბინება, იცი? თან ხომ შეიძლება გადმოგაგდოს? - სანახევროდ დახუჭული თვალებით მიიწევდა მისკენ, მაგრამ არ შორდებოდა გიორგის სიახლოვეს. - მოვედი?
- ცოტა კიდე, - თბილად ეღიმებოდა გიორგის. დაქაჩა ბოლოს ხელზე და დაიყენა მოპირდაპირე მხარეს. - მომეცი ხელი.
- რატომ?! - შეშფოთება დაეტყო მის ხმას.
- ჰაერში გაქვს სამი წუთია, სოფა, - ეცინებოდა კაცს. ჩაეჭიდა ხელით მისას და მიატანინა ცხენის ფაფარზე შიშისგან გაყინული თითები.
- რა რბილია! - წამოიყვირა თვალგახელილმა და აღფრთოვანებულმა განაგრძო მოფერება. - მიდი, დამსვი!
- ფაფარს მოეფერე და უკვე დოღში იღებ მონაწილეობას? - ეჭვით გადმოხედა დოინჯშემოყრილმა.
- გთხოვ, რა... - წაეწუწუნა ბავშვივით და ააბაკუნა ფეხები. ირონიული ღიმილით გადააქნია თავი გიორგიმ. პატარა ბავშვს ჰგავდა სოფა. მხოლოდ პატარებს სჩვეოდათ ამდენად გულწრფელი სიხარული.
- მოიცა, მარტო ვერ დაგსვამ... - უთხრა და მარდად შემოჯდა ცხენზე. - მოდი ახლა.
- არა? - თვალები დაექაჩა სოფას და ეჭვით აათვალიერა ცხენზე შემომჯდარი. - შენთან ერთად?
- მოდი-მეთქი, - ეცინებოდა კაცს. მიუხვდა აღელვების მიზეზს, მთელი თავისი სამსახიობო ოსტატობით რომ უმალავდა საუზმობის დროსაც კი. - ჩემთან ერთად გეშინია და მარტოს არა?
- ხო?! - აუკანკალდა ხმა და ფრთხილი მზერით ამოხედა ხელგაწვდენილს. - იცი... ვერ გენდობი!
- ბატონო?! - თვალები გაუფართოვდა ჭონიაშვილს. - ვერ მენდობი?.. მომესმა?
- ჯერ უნდა დავრწმ... - სიტყვის წამოწყებისთანავე დაასრულებინა გიორგის ჩავლებულმა ხელმა.
- დარწმუნდები, დარწმუნდები! - ღიმილით დაუქნია თავი და მჭიდროდ მოხვია წელზე ხელი გაჯიუტებულს, მის ზედმეტ შეხებაზე ელეთმელეთი რომ დამართნოდა. - სოფა, ნუ იკლაკნები... შენ გადმოვარდები, იცოდე!
- გიორგი... - ხმაწართმეულმა დაიწრიპინა და მიაბრუნა თავი მისკენ. - ფრთხილად... მეშინია!
- ნუ გეშინია, სოფა, - ჩასჩურჩულა ყურთან ახლოს და ოდნავ შეეხო სახით მის თმას, დაუმორჩილებლობას ნაზიარები რომ ფარფატებდნენ ჰაერში და აფრქვევდნენ გაზაფხულის სურნელს შემოდგომის სუსხში.
ისეთი სისწრაფით გააქროლა ცხენი, მხოლოდ ერთი შეკივლებაღა მოასწრო სოფამ, რაზეც შესამჩნევად ჩაეღიმა გიორგის და უმატა უფრო სიჩქარეს. საოცარი ადრენალინი იგრძნო სოფამ. სულ რაღაც ერთი წამით მიავიწყა შიში გაშლილ მინდორში მარდად მორბენალმა ულაყმა.
შესამჩნევად აჩქარდა ცხენი, როცაღა გაიჭრა ფერადი ხეებით შემოსილ მინდორში და აანერვიულა კიდევ უფრო გიორგის მკლავს ჩაჭიდებული სოფა, შიშისგან გაუგებარ სიტყვებს რომ ბუტბუტებდა, მაგრამ არაფრის დიდებით ხუჭავდა თვალს არცერთი წამით რომ არ გამოეტოვებინა ის იშვიათი სილამაზე, სამოთხეს რომ ჰგავდა თავისი წარმოდგენით. ესიამოვნა ახურებულ ლოყებზე მოდებული გრილი ნიავი, მის უკან მჯდომის უცხო სურნელს რომ ერეოდა და ქმნიდა იმ მთლიანობას, სახლში შესვლისას რომ გრძნობენ მხოლოდ ადამიანები.
თავისუფლებას ეზიარაო თითქოს აქამდე ტყვეობაში მყოფი.
მიუყვებოდნენ ხეებში ჩაფულ მინდორს. გადაზრდოდა ბედნიერების ღიმილი მელოდიურ სიცილში ქალს. გულ-მკერდით გრძნობდა მთელი ძალღონით დაჯახებულ ქარს, რომლის პირდაპირაც იჭრებოდა კუპრივით შავი ულაყი - მეშხე. მბზინვარე ფოთლებიც ღიმილით ეგებებიანო სტუმრებს და დაჰქროდნენ ჰაერში მათთან ერთად.
არ უშვებდა ხელს კაცის ძლიერ მკლავს. ფრჩხილების კვალიც კი დაუტოვა შეშინებულმა, უფრო მეტად კი აღელვებულმა და ემოციებით გაბერილმა.
გაუგებარი ღიმილი ეპარებოდა ტუჩის კუთხესთან გიორგის ქალის რეაქციებს რომ იჭერდა, მაგრამ იცოდა, ერთი ღიმილიც საფრთხილო საქმეს ნიშნავდა მისთვის.

- რა თქვი, რა ჰქვიაო? - დაარღვია ხანგრძლივი დუმილი ქალმა და ინტერესით ამოხედა მის უკან მჯდომს, როცა სვლა შეანელა ცხენმა.
- მეშხე, - ჩაეღიმა გიორგის.
- რას ნიშნავს? - ჩაეკითხა ინტერესით და ნაზად გაუდასვა ხელი ცხენის ფაფუკ ფაფარს. ისეთი მოვლილი იყო, ბზინავდა მზის სუსტ სხივებში გახვეული.
- სვანურად შავს. ბავშვობაში დაარქვა ტასომ, სვანურად ორიგინალურ სიტყვებს სანამ ისწავლიდა, - ჩაეცინა სითბოთი და კიდევ ერთხელ შეავლო თვალი მის წინ მჯდომ ქალს, ჩალისფერი თმა უდიერად რომ დაჰყროდა სუსტ მხრებზე და ჯიუტად ახლართვოდა მზის ოქროსფერ სხივებში მომბზინვარე. თხელი მაისური ოდნავ ჩამოსწეოდა ლავიწზე და შესამჩნევად ფეთქავდა კვარცისფერ კანზე წვრილი ხალების თანავარსკვლავედი. ლამაზიაო, შეუტოკა მისუსტებული გული პარაზიტივით შემომძვრალმა აზრმა და ამოისუნთქა ღრმად, როცა წაიჭირა საკუთარი თავი ისეთ ფიქრებში, ძილის წინ, ლამაზ სიზმრებს რომ ჰგვანან ხოლმე. ხაფანგში გამომწყვდეულივით იგრძნო თავი და მიხვდა, მოუწევდა საკუთარი თავისთვის მიცემული სიტყვის გატეხვა.

- ლამაზია... მარტო როდის დამსვამ? - დამაფიქრებელი სიჩუმე ქალის ხავერდოვანმა ხმამ რომ დაურღვია და დამატებით, მოწკურული თვალებით ამოხედა, დარწმუნდა, არასდროს სტყუოდა ბაბუის დაკვირვებული თვალი.
- იცი, უკვე? - სასაცილოდ ასწია წარბები და ჩაიწყნარა ამღვრეული მზერა. - ბევრი ხომ არ მოინდომე, სოფია? - ჩუმი დამარცვლით დაამატა ქალის სახელი და სხეულით იგრძნო, როგორ გაუხშირად სუნთქვა აღელვებულს.
- არ მასწავლი? - სუსტად ჩაახველა უხერხულობის გადასაფარად და არ შეიმჩნია ის აღელვება, მთელი სიცხადით რომ გამოსახვოდა აღაჟღაჟებულ ლოყებზე.
- რა თქმა უნდა, არა!
- რატომ? - ისეთი სისწრაფით მოაბრუნა თავი მისკენ, რომ არა გიორგის მჭიდროდ შემოხვეული ხელი, უთუოდ დაკარგავდა წონასწორობას გადასავარდნად მომზადებული.
- გადმოვარდები! - მკაცრად გააფრთხილა, თუმცა არ შეუშვია წელზე ჩაჭიდებული ხელი, ლოდივით მძიმე რომ ეჩვენებოდა აფორიაქებულ ქალს.
- რამდენი წლის ხარ, გიორგი?! - დამცინავ ტონში შეჩურთა დაბნეულობა სოფამ.
- რა ხდება, სოფა?! - ინტონაციურმა კითხვამ კიდევ უფრო ააღელვა ქალი.
სწრაფად ჩამოხტა გიორგი ცხენიდან, როცა მიუახლოვდნენ სახლის ტერიტორიას.
- მამასავით ნუ მექცევი! - გააპროტესტა ცხენზე მარტო დარჩენილმა, შიშისგან ფეხებიც რომ აკანკალებოდა უკვე. - სად წახვედი?!
- მამასავით არა, ჩაბარებული ბავშვივით, - გაუცინა ლაღად და შეანელებინა სახლისკენ მიმავალ ცხენსაც სვლა. - ოცდათერთმეტის, სოფია...
- არ ვარ ჩაბარებული... - ჩაიფრუტუნა და წაისისინა შემდეგ გაღიზიანებულმა. - ასაკთან შედარებით კარგად გამოიყურები, ისე...
- მობარებული ბავშვი ზედმეტს საუბარობს, არა? - ირონიულად აზიდა წარბები და გვერდულად გადმოხედა ქალს, ჰაერში რომ ასავსავებდა ფეხებს სასაცილოდ.
- სტუმარი ვარ, სტუმარი!
- ტურისტი, ტურისტი... - გამოაჯავრა სიცილით.
- რომელ მთას მჩუქნი, მერე?! - ღიმილით გაახსენა ბაბუის მონათრხობი ამბავი.
- რომელი დადეშქელიანი მე მნახე, სოფია?! - ყალბი შეურაცხყოფით ამოხედა სასიამოვნო პასუხის მოლოდინში განაბულს, გამომეტყველება უმალვე რომ შესცვლოდა.
- უხეში... უჟმური! - ფრუტუნებდა ცხენთან ერთად სოფაც.
- მესმის და ვიმახსოვრებ, იცოდე! - დაუქნია საჩვენებელი თითი გამაფრთხილებლად.
- კი, ბატონო... ისე, გთხოვეს ჯირითი ასწავლეო, გვერდით შემოისვი და კისერი მოატეხინეო, არავის უთქვამს!
- მართლა? მე ეგრე გავიგე... მომესმა, ალბათ. ასაკში ვარ უკვე! - ეპარებოდა მოღალატე ღიმილი ტუჩის კუთხესთან.
- აჰ, ხუმრობაც ვიცით?! - ჩამოხედა გულზე ხელებდაკრეფილმა.
- ვცდილობთ... ასაკის მიუხედავად!
- კარგად ბრძანდებოდე! - ჩაილაპარაკა გაღიზიანებულმა და მერეღა გაახსენდა, რა სიტუაციაშიც იყო.
- ფრთხილად იყავი, მე არ გავიმეორო ეგ სიტყვები და დაგტოვო მარტო! - ავად ჩაეცინა კაცს.
- ჩამომიყვანე... - წაიწუწუნა, ავი ნოტები რომ შეუმჩნია გიორგის უჩვეულო ღიმილს.
- ჯერ მთხოვე, - ეშმაკური ღიმილი შეაგება მის გაპარულ ხმას.
- რა გჭირს? - დაეტყო აღშფოთება ქალს, რომელსაც არასდროს ენახა ამდენად გულწრფელი და ღია.
- ასაკიანი უჟმური ვარ, არ არის საკმარისი?! - ჩაეცინა გიორგის.
- პრინციპში... კი! - უდარდელად აიჩეჩა მხრები სოფამ. - თან მთაში ცხოვრობ...
- ჰოდა, იჯექი მანდ საღამომდე!
- ჩამომსვი ახლავე! - პანიკის ნოტები შეერია თავდაჯერებულ ხმას.
- რაღაც თხოვნას არ ჰგავს... - ღიმილით გაწელა ბოლო სიტყვა და დაამატა ბოლოს. - გელოდები, სოფა. თან ხელსაც ვუშვებ უკვე!
- მომისმინე... - წამოიწყო შემრიგებლურად და დამფრთხალ მზერით დახედა ადგილზე შეტოკებულ ცხენს.
- გისმენ, ყურადღებით!
- ახლა მე ფრთხილად ჩამოვალ და შენ ხელს არ გაუშვებ, კაი?
- ვცადოთ... არ ვიცი, - აიჩეჩა მხრები უდარდელად.
- გადმოვხტები იცოდე და შენს კისერზე იქნება! - დაიმუქრა სასაცილოდ.
- სუიციდი როდის მერე გახდა სხვისი დანაშაული? - დასცინა გაკაპასებულს.
- მიყვანა... მცდელობა, დასჯადია!
- აჰა... ვინ გაიგებს მერე, მე თუ არ ვიტყვი? - არ წყვეტდა დაცინვას.
- ნუ მეკამათები ორი წლის ბავშვივით! - კამათში დამარცხების გემო რომ იგრძნო, კიდევ უფრო გაიმკაცრა ხმა სოფამ.
- გამაახალგაზრდავე ახლა? - ხმით ჩაეცინა გიორგის.
- გონებით მხოლოდ! - ირონიულად წაისისინა ქალმა, გამეხებული სახით რომ იჯდა ცხენზე.
- აი, ეს არ უნდა გეთქვა... - გააქნია თავი დანანებით და აუშვა ხელი ცხენის სადავეს.
- არა! მომისმინე... არ მინდოდა! - წამოიკივლა წამებში ფერდაკარგულმა და გაპარული ხმით დაამატა ბოლოს. - გთხოვ, რა!
- როგორ? - გამარჯვებული ღიმილი მიაგება მის ბოლო სიტყვას. - ვერ გავიგე, ასაკში ვარ, გოგონა... რა ბრძანეთ?
- მშვენივრად გაიგე! - დაუღრინა ნერვებმოშლილმა. - ჩამომსვი, თორემ ვიკივლებ და ყველას გავაგებინებ!
- რას გააგებინებ?! - არ შესცვლია ტონი.
- ცხენზე რომ დატოვე სტუმარი! თან დღეს საღამოს ყველა უნდა გავიცნო, ხომ არ დაგავიწყდა? - ცინიკური ღიმილით აწკიპა წარბები და გაჯიუტებული ბავშვივით დაიმუქრა ბოლოს. - ყველა მეზობელი უნდა გამაცნოს, ლილიკომ!
- რას მეუბნები?! - ყალბი აღშფოთებით გადმოხედა. - როგორ შემეშინდა...
- ყველა გაიგებს როგორი მასპინძლობაც იცი! რა დღეში ჩააგდე საბრალო სტუმარი... - განსაკუთრებული პათეტიკით წარმოთქვა ბოლო სიტყვები და გაეცინა.
- იცი... არ ვარ კომპლექსიანი, სოფა... - უდარდელად აიჩეჩა მხრები და ოდნავ აუჩქარა ნაბიჯს.
- ჩამომიყვანე! - ჩუმად წამოიკივლა დისტანციის გაზრდა როგორც კი იგრძნო.
- მთხოვე... - დაუმარცვლა სასაცილოდ. - გელოდები, სოფა.
- რა გჭირს, შენ?! კარგად ხარ? როდის მერე გჭირდება ჩემი თხოვნები? - სიმწრით გაეცინა ქალს და ოდნავ გადაუსვა აკანკალებული ხელი ცხენს, თითქოსდა შეაკავა გასაქცევად მომზადებული.
- დღეიდან! - ბასრი მზერა ესროლა დაბნეულს. - პრობლემა გაქვს?
- მაქვს!
- გამანდე... გისმენ, - გამომცდელად გადმოხედა მარტო დარჩენილს.
- გიორგი! - წამოიწუწუნა სიმკაცრეშეპარული ტონით.
- გისმენ?!
- გთხოვ... ჩამომიყვანე! - მოეხუჭა თვალები დამარცხებულს.
- კარგია... მშვენიერი, იდეალური! - მხიარულად ჩაეღიმა გიორგის და კიდევ უფრო, როცა საკუთარი თავი გამოიჭირა ღიმილების მომრავლებაში. - მოდი.
ორ ნაბიჯში მიუახლოვდა და ჩაეჭიდა ორივე ხელით ქალის წელს. მიიხუტა შეშინებული და ჩამოსვა ფრთხილად. წამით შეხვდა შემოდგომისფერს მუქი თაფლისფერი და საკმარისი იყო ის წამიც, საუკუნეს რომ უდრის ზოგჯერ. ფრთხილად ჩამოაყოლა ხელი თხელ, რძისფერ მაჯას, გაორმაგებულად რომ უფეთქავდა მკრთალი ცისფერი ძარღვი და შეუშვა ბოლოს.

ღია ფანჯრიდან აკვირდებოდა ლილიკო.
ღიმილით აქნევდა თავს მოხუცი,
ახსენდებოდა თავისი ახლობელი და კარგად დავიწყებული...



* * *

თბილისი.

შემდეგი დღის ადრიან დილის საათებს თან ახლდა ოდნავ შეღებული ფანჯრიდან შემოჭრილი სუსტი სინათლის სხივები.
მარგალიტებს ჰგავდნენ მინაზე მყარად მიკრული წვიმის წვეთები.
უახლოვდებოდა ზაფხულგამოვლილ ქალაქს შემოდგომისფერი სუსხი.

- წავიდნენ, ხო? - ჩამწყდარი ხმით ჰკითხა ნოდომ დიტოს, ამ დრომდე ცოცხალი თავით რომ არ ეკარებოდა არც მას და არც დათუნას.
- წავიდნენ.
- ჰო... - ამოიოხრა და უღონოდ გადააგდო თავი სკამის საზურგზე.
- მე იცი რა მგონია, ნოდო? - საქმიანი ტონით წამოიწყო დივანზე გადაწოლილმა ჩხაიძემ, რუბიკის კუბს რომ ათამაშებდა ხელში.
- რაო, აბა? - ჩაეცინა მის სერიოზულ ტონზე დოლიძეს.
- შენ სხვა რაღაცები უფრო გაწუხებს, ვიდრე სიყვარული!
- მაინც?
- ამოიჩემე, თითქოს გიყვარდა. ეგეთი არ არის სიყვარული, ნოდარ! არ წაგიკითხავს მაინც? - დასცინა მეგობარს ისე, რომ არ შეუწყვეტია ფერადი კუბის თამაში.
- შენ რა იცი, როგორია, დიტო? სარკის იქით გაგიხედავს ოდესმე? - არ დააკლო ირონია მანაც.
- შენ რომ სოფა მართლა გყვარებოდა... ისე გყვარებოდა, როგორც უყვართ ხოლმე შეყვარებულებს, სიმართლის დასამალად დგვარელი კი არა, ვერცერთი სულიერი ვერ გადაგიდგებოდა. შენი კაცობა, შენი სიტყვაც ვერ გაგაკავებდა, ნოდო. შენ რომ მართლა გყვარებოდა, არ დაუთმობდი ასე მარტივად საშკას... რა გააკეთე, მაინც? გაეცალე. ჩამოიშორე. ეგრე გესმის? ეგაა სიყვარული? მაგრად გეშლება... დათმობა? არა, ნოდო.
- ვითომ? - ჩაეღიმა სევდიანად და ორივე ხელით დაიზილა ამოღამებული თვალები.
- აუცილებლად!
- საკუთარი უსუსურობა უფრო მაწუხებს, დიტო. საკუთარი შეცდომა. უპატიებელიც, იქნებ. სიმართლეს რომ გაიგებს... რომ არ მაპატიოს? ვერც გაამტყუნებ, გესმის? ოცდაოთხ წლამდე ისე მოვედი, საკუთარი თავის არ შემრცხვენია... ახლა მაგრად მრცხვენია, დიტო! დათუნასთანაც... - ჩამწყდარი ხმით ჩაილაპარაკა ნოდომ.
- შენც ხომ იცი, ეგ ამბავი ეგრე რომ არ დარჩებოდა? შეიძლება არასწორ დროს ამოვიკერეთ პირი, მაგრამ საჭირო იყო ეგეც. რატომ მახსნევინებ იმას, რაც ჩემზე უკეთ იცი? დგვარელი არ დატოვებდა ეგრე, უთქმელს. ხომ იცი, დათუნასთვის აპირებდა თქმას, მაგრამ მოუსწრო ტყვიამ...
- ვიცი, რომ აპირებდა, მაგრამ ჩვენი... ჩემი სათქმელი იყო, მაინც. არ არი სწორი, რა, დიტო. დათუნას ადგილას წარმოიდგინე თავი. დააყენე მის ადგილას თავი, რა. ძმაკაცი რომ ხარ მისი და ამდენს უმალავ... მოკლედ! - ამოიოხრა გაღიზიანებულმა და წამოდგა ფეხზე.
- გავიგე, ბიჭო, გავიგე! მორჩი მოთქმას, კაი? ნუ შემაღონე დილიდან! იმდენს ნერვიულობ, ჩემი სანერვიულო აღარ რჩება... შენ იკითხე, რომ გაჭაღარავდები, თორე მე რა! - ქირქილებდა დიტო, თუმცა არანაკლებ აწუხებდა უთქმელი სიტყვები. - დღეს ვუთხრათ დათუნას... რაც იქნება, იქნება. ჩვენც გვაქვს ჩვენი სიმართლე, ეგრეც არ არი. გაბრაზდება, ლოგიკურია, მაგრამ ეს ის შემთხვევაა, ჩვენც რომ არ გაგვემტყუნება, რა. ნუ, ძაან არა. ცოტათი შეიძლება. კაი, ცოტათი და ოდნავ მეტი, მეტი ხო არა?!
- ვეღარ დაველოდები ონისეს, არადა პირობა მივეცით, ბიჭო... შენი ბრალია, რა! - ამოიხვნეშა და ხელისგულებით დაეყრდნო დივნის საზურგეს.
- ე, მე რა შუაში ვარ?! - წამოიწია აქამდე უდარდელად გადაწოლილი.
- შენ აიტეხე წავიდეთ, გავერთოთო, დაგავიწყდა? ვიჯექი მე სახლში, ვუყურებდი ფეხბურთს... რა გინდოდა, რა! რომ არ წავსულიყავით, ვიცხოვრებდი სიცრუეში, ვიქნებოდი ბედნიერი!
- ეს სიზიფე და ამის მოთქმა თუ შემეძლოს, რა! - ხელები ჭერისკენ აღაპყრო გულშეღონებულმა დიტომ. - ვიღაცას ხუთი ტყვია ესჯება, მე ნოდარ დოლიძის მოთქმა დილა-საღამოს, ჭამის წინ და ჭამის შემდეგ ომეპრაზოლივით!
- რამდენი გაკლია! - ჩაიქნია ხელი ნერვებმოშლილმა.
- იჯდა ეს სახლში... უყურებდა ფეხბურთს, - გააჯავრა და სახე სასაცილოდ მოჭმუხა. - უარესი რომ მოხდებოდა შენი იქ არ ყოფნით, მაგას ვერ იაზრებ ხო, შენი მოკლე და უნაოჭო ტვინით?!
- შენ, ბიჭო, ცოტა წესიერად!
- მომისმინე, სიზიფ... ლოდი ჩამოგიგორდა, წადი, ზიდე! - საქმიანად გადმოხედა ხელის მტევანს ჩამოყრდნობილმა.
- შენი ლოდებიც ჩემი საზიდი რატომ არის, დიტო ჩხაიძე?! - დაუღრინა გაღიზიანებულმა.
- ჯერ ერთი, ლოდები არა, კენჭები! მერე მეორეც, ორი კაცის სანერვიულოს ორივე არ უნდა ნერვიულობდეს, არ შეიძლებაო, არ გაგიგია მაინც?!
- საიდან მოიტანე ახლა ეს? - აატრიალა თვალები შეღონებულმა.
- ერთმა რაციონალურობა უნდა შეინარჩუნოსო... ცივი გონება და რამე!
- ცივი გაქვს შენ ეგ გონება დაბადებიდან!
- ნუ იწყევლები, ნანი ბებო!
- ვინ არის ნანი ბებო?
- ჩემი მეზობელია... დილას წყევლით იწყებს, საღამოს კრულვით ამთავრებს. გაგაცნო? - გაეკრიჭა და ფრატუნით წამოდგა ფეხზე. - კოფეინი მესაჭიროება... ბრაზილიური... ტვინი გამომილაყა ერთმა სულიერმა, სიმაღლეში მეტრი და ოთხმოცდახუთმა, წონაში ოთხმოცდაათმა, კუნთის მასა... კაი, ეგ არ ვიცი. პირადობის სახელი ნ-ზე იწყება და ი-ზე მთავრდება, ჩვენ ო-ზეც ვამთავრებთ, მაინც პატარა კაცია, დაგრძელება რა საჭიროა... ვინ არის, ხო არ იცით?!
- ჩემს მუშტს გაიცნობ, დიტო ჩხაიძე! - დაექაჩა თვალები ნოდოს, შეწინააღმდეგების თავიც რომ აღარ ჰქონდა უკვე და მოუსვენრად ურტყამდა წრეებს დივანს.
- ნოდო... - შეპარვით წამოიწყო მცირეხნიანი დუმილის შემდეგ დიტომ.
- რა გინდა?!
- ზვიგენივით ნუ მივლი წრეებს, თან რაღაცით გავხარ... სულ ის ფილმი მახსენდება, ფეხს რომ მოაჭამს, ხო იცი... გახსენი-მეთქი, წარბები!
- ერთ რაღაცას მივხვდი, იცი? - ამოიოხრა მისი იუმორით გულშეღონებულმა და ძლიერად მიიჭირა ხელი მოსუსტებულ გულზე.
- რას, აბა?
- ჩემი ცოდვების გამოსასყიდი ხარ, დიტო ჩხაიძე!
- არ გიპასუხებ... განა არ შემიძლია? შევდივარ რა შენი იოგების მდგომაროებაში და გტოვებ უპასუხოდ. აი, ასე. - პომპეზურად მოიგდო თხელი საბანი მხარზე სამზარეულოსკენ მიმავალმა. - მე, ჩემო ნოდო, ბრუტუსი არა ვარ, გაგწირო... ზურგიდან მოგეპარო და დანა ჩაგარტყა, ჩემში იულიუსის სისხლი ჩქეფს! და სპარტაკის კიდე... აჯანყებები ჩემია, რა. კორუფციასთან ბრძოლა და რამე!
- ამ „ლუქით“ მაქსიმუმ თანამედროვე ფსევდო-პოეტთა საზოგადოებაში ჩაგწერონ, საცოდავო! - ალმაცერად შეათვალიერა და მიყვა ფეხდაფეხ.
- ყველა სენსიტიური ადამიანი მოწოდებით პოეტია, მაშასადამე ხელოვანი! - გამოსძახა მშვიდი ღიმილით და მიაჭირა ხელი ყავის აპარატს.
- შენი აზრით... ჩეჩე დგვარელმა რომ გაიგოს რაც მოხდა, ეგრე დატოვებს? - მცირეხნიანი დუმილის შემდეგ წამოიწყო საუბარი ნოდომ და ჩამოუდგა ყავის აპარატის გვერდით. - ე, მეც მინდა! „ტყის თხილი“, ოღონდ.
- იმ ამბავზე ამბობ? - ჰკითხა და ჩაიფრუტუნა შემდეგ ირონიულად. - ნაკლები არ გეკადრება შენ! სულ ტყის თხილის და რკოს ექსტრაქტის ყავაზე ხარ გაზრდილი...
- ნუ მეტლიკინები და საქმე გააკეთე! - დაუქაჩა თვალები აცანცარებულს.
- გასაცოცხლებელი ელექ თუ აქვს, გააცოცხლებს, ერთი-ორს „წიომნად“ შემოარტყამს და ეგ იქნება, რა, - მთქნარებით ამოილაპარაკა დიტომ და შეიგრძნო ყავის არომატი ხარბად. - უჰ, რაც კარგია, კარგია... ხო, რას ვამბობდი?.. ა, ხო, თან მაგას თუ გადაეკეტა... მოაღწევს სოლოლაკამდე მიწისძვრა.
- რატო ხარ, ადამიანო, არაადეკვატური? - დაემანჭა სახე ნოდოს. - ონისეზე გეკითხები მე!
- ბიძაშვილია და რას უზამს? - აიჩეჩა მხრები სასხვათაშორისოდ.
- არ გაჭედავს? - ეჭვით ამოხედა გაბეზრებული სახით მდგომს.
- რომ გაჭედავს და დაიფენს მუშტზე საფარჯიანეთს და მიგვაყოლებს ჩვენც, იმიტომ არ ეუბნება, - ჩაეცინა უდარდელად ჩხაიძეს.
- ხოდა, დავუშვათ და გაიგო... მერე?
- ყველაფერი გამიგია... ყველაფერი მომისმენია, მაგრამ კაცს თავისი სადარდებელი არ ჰყოფნიდეს და სხვას ეძებდეს - არა! შემეშვი, ნუ მინგრევ ცხოვრებას... როგორი მშვიდი და სპეტაკი იყო ჩემი დილები, სანამ შენ გადაგეყრებოდი! - ჩუსტების ფრატუნით მივიდა დივნამდე და ხმაურით ჩაეხეთქა ყავის ჭიქასთან ერთად.
- რა დავაშავე!
- ნუ წუწუნებ-მეთქი ჩემს სახლში, წადი, შენსაში იწუწუნე! - აყვირდა ნერვებმოშლილი. - ნუ მინგრევ ცხოვრებას, ნოდარ, შე თუთაშხია! მუშნიდ ნუ გადამაქცევ ოცდაოთხი წლის ასაკში, თავი არ მომაკვლევინო და არ მანანებინო მერე გამოდეპრესიებულს!
- ფარჯიანი სვანეთში წავიდა! - მოულოდნელად შეანგრია დიტოს სახლის კარი დათუნამ.
- ბატონო? - გაოგნებისგან ჩაეცინა ნოდოს. - რას ნიშნავს სვანეთში წავიდა?!
- როგორ? - ჰაერში გაუშეშდა დიტოს ყავის ჭიქა.
- გაუგია, სადაც არის, აზრზე არ ვარ საიდან, - დანა პირს არ უხსნიდა ფერდაკარგულ დათუნას. - სასწრაფოდ უნდა წავიდე!
წამოხტა ფეხზე დაფეთებული დიტო და მიაწყდა ტანსაცმლის კარადას.
- აჰა, ხო ვთქვი, არა?! - წინ და უკან დადიოდა ნოდო. - ვიცოდი, რა!
- უძირო მოთქმაში ერთი-ორი ჭეშმარიტად ცუდი ამბავი ყველას გაეპარება, დოლიძე, ნუ ფილოსოფოსობ! - სიცილით გამოეპასუხა დიტო. - ყავაზე მიმკითხავე მერე, კაი?
- ჩადუმდი!
- რაო, რას ამბობენ ვარსკვლავები, როგორი დღე იქნებაო?
- დიტომ დააყენოსო!
- ნოდო?
- რა ჯანდაბა გინდა!
- სახსრები გტკივა? - არ ისვენებდა დიტო.
- რა უნდა, დათუნა? ამიხსენი შენ მაინც! - მავედრებელი მზერით გახედა ერთ ადგილას დარჭობილ დადვაძეს, ოლიმპიური მოთმინებით რომ აკვირდებოდა ორივეს.
- მიპასუხე, რა! - წაეწუწუნა მეორე ოთახიდან.
- არ მტკივა და ჩადუმდი!
- კაი, ანუ თხლად ჩავიცვამ...
- ფუ, რა იდიოტია! - ჩაიქნია ხელი დოლიძემ და ინტერესით მიუბრუნდა დათუნას. - ვიცით კიდე რამე?
- დგვარელზე დაწერილი განცხადება რომ გამოუტანია, ეგ თუ იცით? - ბოლთას სცემდა ოთახში დათუნა. - რაღაცა ჩაიფიქრა, გესმის?! განცხადება გამოიტანა და სვანეთში წავიდა, როგორ შეიძლება შემთხვევითი იყოს!
- რაო? - ყვიროდა მეორე ოთახიდან დიტო.
- რა ხდება საერთოდ? - ფერი დაეკარგა ნოდოს.
- აზრზე არ ვარ... რეზი ჭკუასელი ახსენეს. უტა მაისაშვილის ბიძაშვილი შეხვდა ჩეჩეს დღეს დილით, ეგ ხო იცი რა დარტყმულია, აზრი ვერ გამოვიტანე, მაგრამ ჭკუასელი ისე ახსენა, მგონი ეგაა!
- ვინაა ჭკუასელი რეზი? - გაოგნებული იყო დიტო. - არც გამიგია. იცნობ? საიდანაა საერთოდ?
- ერთი წყალწაღებული ტიპია, ბარიგა! - ზიზღით ჩაილაპარაკა დათუნამ.
- მოიცა და... ეგ რა შუაშია საშკასთან? - გაკვირვებით გადახედა ნოდომ დათუნას.
- რა ვიცი ბიჭო, რა ვიცი, გამისკდა თავი! რას გაიგებ!
- იკეთებდა, ბიჭო?!
- არ ვიცი, მაგრამ არც გამიკვირდება, - სიმწრით გამოსცრა დადვაძემ. - ვის ტენიდნენ სოფას, ვის! ვერ ვინელებ, ვერც მოვინელებ!
- დარწმუნებით ვიცით უკვე, რომ საშკას ემტერება და არა თქვენ... მაგრამ სოფასგან რაღა უნდა?! რატომ დაუმიზნა? - ფიქრების წვიმა დაატყდა თავს ნოდოს. - არანაირი კავშირი და გადაკვეთა არ აქვთ ერთმანეთთან... რატომ?!
- თვითმხილველის მოშორებაც უნდოდა, ალბათ... - წამოიძახა ფიქრით გადაღლილმა დიტომ ისე, რომ ტანსაცმლის ძებნა არ შეუწყვეტია.
- შერლოკ ჰოლმს, სულ არ ადარდებდა მაგას თვითმხილველი, ეგრე დგვარელსაც მოიშორებდა, - დასცინა ნოდომ. - ფაქტია, იმდენი დაუშავა ამ საშკამ, მისიანების ამოწვეტაც მოისურვა.
- მე ჩაპლინის კაცი ვარ, ნოდარ, ტარანტინოები თქვენკენ მოიკითხეთ!
- დროზე ჩაიცვი, სანამ დაგტოვე, დიტო ჩხაიძე! - აყვირდა განერვიულებული დათუნა.
- რეიბანები არ დამრჩეს, ომში მივდივარ, ბიჭო! სად არის ჩემი კასტეტი?
- არ გაქვს კასტეტი, დიტო, არა და გამოეტიე, მოხდა მოსახდენი ამასობაში! - დაუცაცხანა ნოდომ.
- ვსო, ვსო, მოვდივარ! - თმა გადაივარცხნა სარკეში და შეისწორა ბოლო დეტალები. - იარაღიც არ გვაქვს, კაცო? ასე ხელცარიელი სად მიგყავარ, დათუნა, არ გაგვაგორონ!
- საერთაშორისო ურთიერთობები მაინც არ გქონდეს დამთავრებული, შე მანიაკო! - სიმწრით ჩაეცინა დათუნას.
- როცა სიტყვა არ ჭრის, გაისროლე, ერთი მაგისიცო, ასე მასწავლა რონდელმა! ტერორიზმის ლექტორს ვუყვარდი მაგრად, რა დამავიწყებს! ჰო, მართლა, საჭესთან შენ არ დაჯდები, - მანქანის გასაღები აართვა დათუნას.
- აუჰ, რატო, ვითომ? - ირონიულად გადმოხედა კიბეზე ჩამავალს.
- გზაში ისეთი რაღაც უნდა გითხრათ, შეიძლება გადაგვჩეხო სადმე დაუნანებლად, - სიმწრით ჩაეცინა ჩხაიძეს.
- რა ხდება? - დათუნამ ჯერ დიტოს გადახედა, შემდეგ ნოდოს, სპაზმურ ხველასთან ერთად ფერიც რომ დაჰკარგვოდა მომენტალურად.
- რა ხდება და... „წილი ნაყარია, რუბიკონი გადალახული!“ წავედით! - სიმწრის სიცილით ჩაირბინა დარჩენილი საფეხურები და ბოლოჯერ გადმოხედა ნოდოს.

თვალებით შეთანხმდნენ, დრო იყო სიმართლის თქმის.


* * *

სვანეთი

სამოთხისეული საღამო.


საერთო მხიარულება სუფევდა იმ საღამოს მაზერში, როცა ქალაქში გააფთრებული დარბოდნენ ხმები.
ყველა მეზობელი შეკრებილიყო ჭონიაშვილების, წარსულში შამფრიანების, სახლში. გასაკვირად თბილი ამინდი იდგა შებინდებისას და აოცებდა ყველა იქ მცხოვრებს მზისგან შეტოვებული სხივების სიმძლავრე.
გაეშალათ საუცხოო სუფრა სახლის უკან, ფერად ხეებში ჩაფლულ მინდორში, დარაჯივით თავს რომ წამოსდგომოდა ღამის ლანდებში ჩაკარგული ორთავიანი მწვერვალი - უშბა.
ხუთი წლის შემდეგ პირველად მისცეს თავს მოლხენის უფლება მოხუცებმა.
ამბობდნენ, განსაკუთრებული სტუმარი უნდა გავაცნოთო მეზობლებს.
გააცნეს ტასო სოფას.
ბევრი მეზობელი გაიცნო იმ საღამოს ქალმა, ლაღ ღიმილს რომ ვერ იშორებდა ნათელი სახიდან.
გულითადად მიიღო ყველამ... ისე, როგორც შეეფერება ქართულ სტუმართმასპინძლობას.
აღტაცებულ მზერას არ აშორებდა ქალი შემთვრალ ახალგაზრდებს, რომლებიც ჩვეული ცეცხლით ცეკვავდნენ სვანურს და მოხდენილად ასრულებდნენ სხარტ ილეთებს.
მოხუცები სუფრიდან აძლევდნენ ბანს მოცეკვავეებს და მღეროდნენ სვანურ სიმღერას მთელი სიყვარულით;

„თეთნე ლახვ ი მეშხე კოჯარ,
წაფხვარ დალი მურხუნჯაიშ,
მცხი ლიც ი მცხი ჰაერ,
მაი ხოჩა ლი გუშგვე შვანიშ!
უშბა შხარა და თეთნულდი,
შესადარი სად გინახავს თუ სვანეთში არ ყოფილხარ, საქართველო არ გინახავს.“

დასტრიალებდნენ თავს სტუმარს.
არ მოეშვნენ, ააცეკვეს მაინც.
ადგა ფეხზე და შეაგებეს მოკრძალებული ოვაციები, ჩვენი სტუმარი ცეკვავსო, ვერ აშორებდნენ აღტაცებულ მზერას.
გამოვიდა სოფა. მშვიდი ნაბიჯებითა და ანცი ღიმილით შემოიარა წრე იმ თოვლივით ფერმკრთალმა, მოდარაჯე მწვერვალზე რომ იდო ამაყად და არაფრის დიდებით აპირებდა დადნობას. მსუბუქად ეცემოდა გრძელი ნაწნავი მოხდენილ თეძოებზე ბუმბულივით მონარნარესა და პეპელასავით მიმზიდველს, თითებსშორიდან რომ უძვრებოდა მის დაჭერით მონუსხულ გამტაცებელს.
იღიმოდა ქალი, იმ დროს ბავშვივით მსუბუქი და უდარდელი. ცეკვავდა ახალგაზრდებთან ერთად ქართულ ცეკვას, სახელად „თამაშს“, ასე ძალიან რომ უყვარდა ბავშვობიდან და არ იხედებოდა იქეთ, საიდანაც უმზერდნენ დაჟინებული მზერით. განსაკუთრებით ერთი არ აშორებდა სიმუქეში ჩაკარგულ თაფლისფერებს მოხდენილად მოცეკვავეს. ცეკვავდა ისიც, მშვენიერი, თავაწეული, მორცხვად დახრილი წამწამებითა და იმ სიამაყით გამსჭვალული, ქართველ ქალს რომ სჩვევია მხოლოდ. ოცნებასავით მსუბუქი ნაბიჯებით შემოიარა კიდევ ერთი წრე. არხევდა ტანს, აჩქარდა რიტმიც, არ იშორებდა სახიდან ნათელ ღიმილს. ასწია ლოყებაფაკლულმა გრძელი წამწამები და გაუსწორა თავისი შემოდგომისფერი თვალები კაცის თაფლისფერს, უკუნით სიბნელეშიც რომ ანათებდნენ მზისფერად. იღიმოდნენო თითქოს ყველასგან მალულად. მორცხვად დახარა წამწამები მზერაში გამოჭერილმა, თვალებით რომ ეუბნებოდნენ ბევრ უთქმელსა და ვერგამხელილს. დაუთმო შემდეგ მოტაცებული ყურადღება მოცეკვავე გოგონებს.
დაიკავა ადგილი ქალების გვერდით გულამოვარდნილმა და ისმენდა მათ გულწრფელ ემოციებს. ეღიმებოდა ბედნიერს. არასდროს ყოფილა ასეთი სავსე და ცარიელი ერთად. ამდენ ბედნიერებაში განსაკუთრებით შემოაწვა ყველა დარდი და საფიქრალი.
ცუდს უგრძნობდა გული.
ყელში ებჯინებოდა და ახრჩობდა წინათგრძნობის მჟავე გემო.
მიხვდა ტასო, მოწყენილობა შეპარვოდა მათ სტუმარს და მანამ ჩაავლო ხელი, სანამ მეზობლები გაუბამდნენ დაუსრულებელ საუბარს.

- გავისეირნოთ ცოტა, - გაუღიმა გამამხნევებლად და წაიყვანა სახლის მეორე ნაწილისკენ. თან გამოჰყვათ ზედმეტი მზერაც, მთელს ზურგს რომ უწვავდა მიმავალ ქალს. - რა ლამაზად იცეკვე, მოცეკვავე ხომ არ ხარ? - აღტაცებას ვერ მალავდა გოგონა.
- ბავშვობაში ვცეკვავდი, მაგრამ აღარ გავაგრძელე. ვნანობ, რომ დავანებე თავი, - გაუღიმა მანაც და მიმართა მზერა ცარიელ სივრცეს. გრძნობდა, ნელ-ნელა ეცლებოდა ხელიდან აქ ყოფნის დროს მოპოვებული ყველა სიმშვიდე.
- ცუდად ხომ არ ხარ? ფერი არ გაქვს, რაღაც... - დაფეთდა ტასო და შეაშველა ხელი გაფითრებულს.
- კარგად ვარ, უბრალოდ... თავს მახსენებს, ზოგჯერ... - გაიღიმა ნაძალადევად და ხელით დაინიავა, იქნებ ასე მაინც ესუნთქა ოდნავ თავისუფალად. - აქ ჩამოსვლის დღიდან იმდენად მიმავიწყდა... გეცოდინება, რაც. ხომ იცი? - ჩაეკითხა ჟღალთმიანს და დაუქნია მანაც მორცხვად თავი.
- ლილიკომ მითხრა... რთული იქნება ძალიან. საქმრო იყო, არა?
- იყო, - ამოგლეჯილს ჰგავდა ერთადერთი სიტყვა. შეავლო თვალი ტასოს. მიხვდა სოფა, რა კითხვებიც ტრიალებდნენ გოგონას ინტერესით მომრგვალებულ თვალებში. - გიკვირს, არა?
- რა? არა... მე, არა, - გამოჭერილივით დაიბნა ტასო.
- ყველას უკვირს... რატომ ვარ ცოცხალი მაშინ, როცა მომიკლეს საქმრო. რატომ ვსუნთქავ, რატომ არ ვცდილობ ს... - ჩაეცინა სიმწრით. - ყველაფერი ისე არაა, როგორც ჰგონიათ. არ არის ეგრე მარტივად, როგორც ერთი შეხედვით ჩანს. საქმროსა და საცოლის უკან არის ისეთი ამბებიც, რომლებიც აუფასურებს ამ სტატუსებს, ხომ გესმის? ... განვიცდი, რა თქმა უნდა... ადამიანი იყო, ახალგაზრდა, რომელიც სასტიკად მოკლეს. შეუძლებელია არ შეგებრალოს და დაგენანოს, მაგრამ... აქაც არსებობს მაგრამ, - ამდენი ხნის შემდეგ პირველად ამოხეთქა ყველა დაგროვილმა სიტყვამ. ყველას თვალებში ამჩნევდა სოფა გაკვირვებას, გაოცებას, კითხვებს... ელოდნენ პასუხებს. არ სცემდა არავის. ვერ. იყო რაღაცები, რაც უნდა სცოდნოდა მხოლოდ რამდენიმეს და არავის სხვას, თუნდაც თვითონ ყოფილიყო უკანასკნელი დანარჩენების თვალში.
- არ გიყვარდა, - განაჩენივით დასცდა სიტყვები ტასოს.
- მიყვარდა, მაგრამ არა ისე, როგორც უყვარს საცოლეს საქმრო, ცოლს ქმარი... - ჩამწყდარი ხმით ჩაილაპარაკა მანაც.
- ცხოვრებას ინგრევდი, სოფა? - წამოიყვირა გაკვირვებულმა. - ცოლად მიყვებოდი კაცს უსიყვარულოდ?
- ისე არაა, როგორც ფიქრობ, ტასო... ყველაფერს აქვს თავისი ახსნა, თავისი პასუხი... - ჩაიწმინდა გატეხილი ხმა სოფამ. თითქოს მხოლოდ ახლა გაახსენდაო, რომ აღარ არის ამქვეყნად საშკა ფარჯიანი, თავისი საქმრო. - იმდენი უსამართლობა შემხვდა საშკას მკვლელობასთან ერთად, ისე ამერია გონება და ფიქრები, რომელ ერთზე მეფიქრა პირველად, აღარ ვიცოდი... ონისეს დაჭერას უპირებდნენ მაშინ, როცა მე გადამარჩინა... მოკვლას მიპირებდნენ მაშინ, როცა არანაირი ბრალი მიმიძღოდა... ვაჩეც ჩემგან ელის პასუხს, როცა ისიც არ იცის, რა დააშავა მისმა ძმამ, ან დააშავა თუ არა რამე... ესეც არ ვიცით, ტასო, და ეს ამბავიც ისე ირონიულად დამთავრდა... საშკა მაინც ჩემს საქმროდ დარჩა... მოკლულიც. - სუსტ, სიმწარეშეპარულ ჩაცინებას ამოაყოლა სიტყვები სოფამ.
- აშკარად რთულ ამბებში ხართ ახლართული, - მძიმედ ამოიოხრა ტასომ, თავიც რომ ასტკივებოდა ლაბირინთში გახვეულს. - შენი და გიორგის ცხოვრება ჰგავს ერთმანეთს. მე თუ მკითხავთ, გავხართ კიდეც ხასიათებით, - დაამატა უცნაური ღიმილით გოგონამ.
- რატომ? - გაკვირვებით აზიდა წარბები სოფამ.
- მოიცა, არ იცი? - გაუკვირდა ტასოს, ხელებიც რომ დაეკაპიწებინა უკვე ამბის მოსაყოლად გამზადებულს.
- რა უნდა ვიცოდე, ტასო? - ოდნავ დაიძაბა სოფა.
- ხუთი წლის წინ, გიორგის საცოლე მოუკლეს, - უჩურჩულა იმდენად დაბალი ხმით, რომ თავადაც ძლივს გაიგო თავისივე სიტყვები.
- რა? - თვალები გაუფართოვდა ქალს. - საცოლე?
- მეგონა გეცოდინებოდა... საკმაოდ ცნობილი ამბავია მაჭავარიანების გოგოს მკვლელობა, - აიჩეჩა მხრები ტასომ და ზურგით მიეყრდნო ხეს.
- მოიცა... გამიგია თითქოს, - ჩაფიქრდა სოფა, სახელს იხსენებსო თითქოს. - მარიამ მაჭავარიანი?
- მარიამი, - თავისი მსუბუქი დაკვრით დაეთანხმა ისიც.
- საცოლე იყო გიორგის? - აუთრთოლდა ხმა სოფას. უცნაურად შეუტოკდა გული უეცრად შემცივნებულს.
- საცოლე... ოფიციალურად არა, ცოლად მოყვანას აპირებდა გიორგი, მაგრამ ორ გვარს შორის მტრობამ შეიწირა მათი ამბავი, - მძიმე ოხვრას ამოაყოლა ტასომ და კიდევ უფრო დააბნია სოფა. - უყვარდა ძალიან გიორგის.
- შეგიძლია უფრო დეტალურად მომიყვე? - ამოიხრიალა თითების მტვრევით. ვერ მიხვდა რატომ დაიძაბა ასე ძალიან... ან იქნებ, მიხვდა კიდეც, მაგრამ ვერ აღიარა, როგორ ეწყინა უკანასკნელი სიტყვები.
- უჰ... ისეთი გრძელი და ჩახლართული ამბავია... ვეცდები მოკლედ მოგიყვე, - ჩამოუჯდა გვერდით სოფას, აკანკალებულ ფეხებს ძლივს რომ იმორჩილებდა. - გიორგის მამიდა, ანუ გიორგი ბაბუას უფროსი ქალიშვილი, რომელსაც ქმარ-შვილი ჰყავდა, შეჰყვარებია მარიამ მაჭავარიანის ბიძას, თუმცა აკვიატება უფრო იყო ეგ ამბავი, ვიდრე სიყვარული... - დაიწყო ამბის თხრობა ტასომ. - რა თქმა უნდა, არანაირი შანსი არ ჰქონდა, მაგრამ ვერ ეგუებოდა ის კაცი უარს. ჯიბრში ჩაუდგა მის ქმარს. როგორც ვიცი, ახალგაზრდობიდანვე ასე აჯიბრებოდნენ ერთმანეთს ფაღავები და მაჭავარიანები... საბოლოოდ, ისე მოაწყო მარიამის ბიძამ, რომ მოიტაცა ქალი... შვილს და ქმარს მოაშორა... ვერსად პოულობდნენ. მიწამ ჩაყლაობაო თითქოს მაგათი კვალი. ბოლოს იმდენი დამართა, თვითმკვლელობამდე მიიყვანა საბრალო. თავი მოიკლა გიორგის მამიდამ და აქედან დაიწყო დაუსრულებელი მტრობა ორ გვარს შორის.
- რას ამბობ, ტასო... - თვალები აემღვრა სოფას. - დაისაჯა ის კაცი?
- გაიქცა ქვეყნიდან. მაჭავარიანები ამბობენ, ვერ გაბედავსო ფეხის ჩამოდგმას. რომც გაბედოს, პირველი ვიქნებით, ვინც გამოუტანსო განაჩენს.
- საბრალო ქალი... - ამოიოხრა გულდაწყვეტილმა სოფამ. - ოჯახები უკრძალავდნენ ურთიერთობას?
- გიორგი ბაბუა თანახმა იყო, იმდენად უყვარდა გიორგის მარიამი... მაგრამ ვერ მივიდნენ მაქამდე... ურთიერთობამდე დაუსრულეს, - კიდევ აპირებდა გაგრძელებას ტასო, თუმცა მათკენ მომავალი ლილი რომ შენიშნა, გაჩუმება არჩია. იცოდა, არ უყვარდა ლილის ამ თემაზე საუბარი. მძიმე იყო ქალისთვის ის რეალობა, რომელშიც ერთი შვილიშვილი მეორემ გაუნადგურა.
- სად გაუჩინარდით? ხომ კარგად ხარ, სოფა? - თავზე წამოადგათ გოგონებს მოხუცი. - ტასო, სტუმარს მიმიხედე-მეთქი გთხოვე და სად დაატარებ ამ შუა ღამეს? - წყრომით გადახედა დისშვილიშვილს.
- ცოტა გავისეირნეთ, სუფთა ჰაერზე... კარგად ვარ, მადლობა! - ძლივსღა ამოიღო ხმა გულშეღონებულმა სოფამ.
- წამოდით, წამოდით, ჩემი ტორტი უნდა გაჭამოთ!
- ლილიკო, გავსუქდები და შენი ბრალი იქნება! - წუწუნით მიჰყვა ტასო ბებიის დას.
ვეღარ გააგრძელეს საუბარი.
ისიც ბევრი იყო, რაც მოისმინა სოფამ.
კიდევ უფრო შეეხუთა სული.
გამუდმებით ჩაესმოდა ტასოს სიტყვები;
„გიორგი ბაბუა თანახმა იყო, იმდენად უყვარდა გიორგის მარიამი“
ახლა მიხვდა რატომ იყო გიორგი ასეთი.
ახლა დაუნახა ყველა ტკივილი, აქამდე ვერშემჩნეული.
უცნაურად, ეგოისტურად ჩასწყდა გული და კიდევ უფრო ეტკინა, ეგოისტობაში რომ გამოიჭირა საკუთარი თავი.
ნირწამხდარი დაბრუნდა სუფრასთან, აჭრელებულ სახეზე ეწერა თითქოს ყველაფერი... შესამჩნევად არიდებდა თვალს კაცს, რომელიც დაჟინებით უმზერდა დაბრუნებულს.
ისეთი სიმართლით იყო დამძიმებული, შეეშინდა, არ ამოეკითხა მის მზერაში გიორგის.
იმხელა ამბით იყო დამძიმებული, საკუთარიც გადაავიწყდა გულშეღონებულს.
იმდენად შესამჩნევად არიდებდა მზერას მოპირდაპირედ მჯდომს, გიორგიმ ხელის მსუბუქი მოძრაობით ჰკითხა, რა ხდებაო.
დატოვა უპასუხოდ.
ერთი სული ჰქონდა თავის ოთახში ჩაკეტილიყო და აღარასდროს ამოეწია თავი საბნიდან.
გაქცეოდა ყველა რეალობას, რომელშიც არავინ იყო ბედნიერი.
ლილიმ პლედის მოსატანად რომ დააპირა წასვლა, თვითინ წამოხტა ფეხზე, მე მოვიტანო.
გიორგის ოთახიდან უნდა აეღო ის პლედი.
ფეხების ბორძიკით შევიდა ჩაბნელებულ ოთახში.
ნეტავ, გიორგის თუ ეშინიაო იმ ხალხის აზრის, თავად რომ უთხრიდნენ სამარეს საქმროს მკვლელობის შემდეგ, ფიქრობდა სოფა ძალიან ბევრს.

პლედის მოსატანად ოთახში შესული, შეღებულ ფანჯარასთან შეჩერდა დიდხანს.
პარალიზებული იდგა, ხის რაფას ეყრდნობოდა ხელისგულებით და არ აშორებდა არეულ, ამღვრეულ მზერას თვალუწვდენელ მთებს.

- ლილის ჰგონია რომ მოგიტაცეს, სოფა, - გიორგის ხმამ დააფრთხო ჩაფიქრებული. გულგახეთქილი მიბრუნდა ოთახში ნახევრად შემოსულისკენ.
- შემაშინე! - მთელი სხეული აუკანკალდა სოფას. ამ საღამოს განსაკუთრებით მგრძნობიარე იყო იმ დეტალების მიმართაც კი, ადრე არასდროს რომ არ შეამჩნევდა. ნანერვიულებს გიორგის ამბავიც დაემატა საფიქრალად და დასამძიმებლად.
- ბოდიში... - ხელები ასწია შემრიგებლურად გიორგიმ და ნელი ნაბიჯებით მიუახლოვდა ფანჯარასთან მდგომს. - რას აკეთებ აქ?
- პლედს ვეძებდი... - დაიწრიპინა მისი სიახლოვით აფორიაქებულმა და აარიდა სწრაფად მზერა.
- ფანჯარაში? - წარბები სასაცილოდ აზიდა გიორგიმ.
- გავიხედე უბრალოდ, რა მოხდა? არ შეიძლება? - გადავიდა შეტევაზე და უღონოდ დაიწუწუნა ბოლოს. - ვერ ვიპოვე პლედი...
- ვერ იპოვიდი, მართალია... სკამზე დადებული პლედის პოვნა ძალიან რთულია, - დამცინავად ჩაეცინა კაცს და ხელი დაავლო ხის დაწნულ სკამზე გადადებულ თხელ ნაჭერს. აბრჭყვიალებული თვალებით ანიშნა, მიგიხვდიო.
- ნუ დამცინი! - აწითლდა სახეზე გამოჭერილი.
- შენ დამცინი! - გააჯავრა პატარა ბავშვივით გაბუსხული. - არ მოდიხარ?
- მოვდივარ, ხო... - ჩაილაპარაკა და უენერგიოდ მოსცილდა მზერით შეჩვეულ ხედს.
- რა გჭირს, სოფა? - ჩაეკითხა და შეუთვალიერა სახე. ჩამქრალმა მზერამ მიახვედრა, უხასიათობას შეეპყრო ქალი.
- არაფერი...
- ნამდვილად?
- შენ... გეშინია ხალხის აზრის? - დასცდა ვერშეკავებული სიტყვები და შემოაბრუნა კიდეც კარისკენ წასული.
- ხალხის აზრის მოსმენას, იცი, რა სჯობს, სოფა?.. - გაუღიმა მკრთალად და დაფარა მასთან მისასვლელი მანძილი. - ერთხელ გახედვა ჩემი ფანჯრიდან.
- რას დავინახავ შენი ფანჯრიდან, გიორგი? - ალმაცერად გადახედა და თვალით გაზომა მანძილი მასსა და კაცს შორის. ზედმეტად ახლოს იდგა.
- ცაცხვს ხომ ხედავ? წიფელს? ნაძვი? კიდევ გინდა რამის დანახვა ჩემი ფანჯრიდან, სოფა? - ინტერესით აღსავსე, ღიმილიანი მზერა შეანათა დაბნეულს გულზეხელდაკრეფილმა.
- შენია... იმას დამანახებ, რისი დანახებაც შენ გინდა, არა? - შესამჩნევად ჩაუწყდა ხმა ქალს.
- რას ხედავ, შენ? - მომთხოვნი გაუხდა ხმა გიორგის.
- სჯობს ქვემოთ ჩავიდე... სირცხვილია. მე წავიღებ პლედს. - გონს მოვიდაო თითქოს და ხელიდან აართვა პლედი.
- არაფერს?
- რას გინდა, რომ ვხედავდე, გიორგი? - სწრაფად მობრუნდა კარისკენ წასული. ფანჯრის რაფას მიყრდნობოდა ზურგით გიორგი და აკვირდებოდა გამჭოლი მზერით ქალის ყოველ ემოციას... რენტგენში ატარებსო თითქოს.
- მე ის მაინტერესებს, შენ - რას, მხოლოდ.
- ტკივილებს ვხედავ, - დასცდა მცირეხნიანი დუმილის შემდეგ.
- ჰო? აბა, დამანახე. მოდი. - დაქაჩა თავისკენ და დაიყენა გვერდით.
- გეყოფა! - სწრაფად გააშვებინა ხელი.
- კარგი, მეყოფა... კიდევ?
- არაფერს.
- შენ ახლა მატყუებ? - სუსტად გაეღიმა კაცს.
- როგორ ვბედავ? - წარბები აზიდა სარკასტულად.
- თუნდაც... - ხმით ჩაეცინა გიორგის. - არ მეუბნები, ანუ.
- ისევე, როგორც შენ არ მეუბნები, ანუ... - გააჯავრა მისი ირონიული ტონი სოფამ.
- აჰ, ეგრე ვართ?
- ეგრე, როგორ?! - აუთამაშდა წარბი სოფას.
- ჩემგანაც გინდა რაღაცების მოსმენა?
- დავუშვათ მინდა, მერე? - უმტყუნა ხმამ ქალს. იცოდა, ბევრი რამ იცოდა უკვე, მაგრამ არა - მისგან და ანერვიულებდა ესეც.
სუსტი ღიმილით გადააქნია თავი კაცმა, შინაგანად იმაზე მეტად აღელვებულმა, ვიდრე შეეძლო გამოეხატა მის წინ მდგომს, სიბრაზისგან ალმური რომ ასვლოდა თოვლივით თეთრ სახეზე.

- ჩემს ფანჯარას ხედი არ აქვს, სოფა. არ გაიხედო, არ ღირს, ხო?
დაუტოვა ბოლო სიტყვა და დატოვა მარტო საკუთარ ოთახში, საკუთარ ფანჯარასთან მდგომი.

ღია იყო ის ფანჯარა.

* * *

თბილისი

შეღებულ ფანჯრებს შერჩენოდა დილის სუსხი.

ხმა დაირხა, ვაჩე ფარჯიანი სვანეთში წავიდა თავისი სიტყვის ასასრულებლადო. გაუგია, სოფა დადვაძე სვანეთში რომ გადაუმალავთო.
გაგიჟებულმა შეგლიჯა ონისე დგვარელის სახლის კარი ქეთუთა დადვაძემ, მოისმინა თუ არა ინფორმაცია.

- გაიგო!
- ვინ, რა? - ნახევრად შიშველი იდგა კართან ახალგაღვიძებული.
- ჩაიცვი! დროზე! გაიგო! - ქარიშხალივით ტრიალებდა მისაღებში ქეთუთა.
- ქეთუთა დადვაძემ ჩემი სახლის მისამართი? - ალმაცერად აათვალიერა ქალის დაძაბული სხეული და ჩაეცინა გამხიარულებულს.
- ონისე! - ბრაზისგან ასწითლებოდა სახე უმცროს დადვაძეს. - დაადუმე შენი იაფასიანი იუმორი!
- სახლში მივარდები და კიდე აქეთ მიბრძანებ რაღაცებს, დიქტატორო კიმ ჩენ ინ? - კარის ძგიდეს მიყრდნობილი ათვალიერებდა გაცეცხლებულს.
- ონისე, არ არის ხუმრობის დრო!
- რა გინდა, ბავშვო? - უდარდელად ჩაეცინა დგვარელს და მიუახლოვდა ორი ნაბიჯით დაბნეულს.
- ფარჯიანმა გაიგო სოფა სვანეთში რომ არის და მასთან წავიდაო, გესმის?! - ვერ იმორჩილებდა ხმის კანკალს ქეთუთა.
- შენ საიდან ეგ? - ეჭვით დააჩერდა ზემოდან.
- რა მნიშვნელობა აქვს? - გაცოფდა კიდევ უფრო და იმდენივე ნაბიჯი გადადგა უკან, რაზეც ღიმილი ვერ შეიკავა კაცმა.
- წყარო მჭირდება, გოგონი! - წარბები აზიდა უნდობლად ონისემ და შეამცირა ისევ გაზრდილი დისტანცია. - გიორგი ისეთ ადგილას ცხოვრობს, ექსტრასენსთა ასოციაციიდან თუ გადაურეკავდნენ ფარჯიანს და ჩაუგდებდნენ ლოკაციას.
- დათუნას უთხრეს დღეს დილით, დაკმაყოფილდი? - აატრიალა თვალები და აიქნია ხელები გაბეზრებულმა.
- ო... ეგ სხვა ამბავია! - ნიკაპზე მოისვა ხელი ჩაფიქრებულმა.
- არ ჩაიცვამ? - დოინჯშემოყრილი მოუთმენლად აბაკუნებდა მარჯვენა ფეხს ხის იატაკზე.
- რატო მათვალიერებ, გარყვნილო ბავშვო? მიშტერება რომ დასჯადია, არ იცი? გიჩივლო? - ჩვეულ ირონიას არ ღალატობდა დგვარელი.
- ონისე, ფარჯიანმა რომ ჩაგვასწროს... - არ იმჩნევდა კაცის დამცინავ ტონს განერვიულებული და აგრძელებდა თავისას კონსპირაციებში ჩაძირული. მოისმინა თუ არა ახალი ამბავი, მას შემდეგ იმტვრევდა თავს უამრავი სცენარის წარმოდგენით, ერთმანეთზე უარესი დასასრული რომ ჰქონდა ყოველ მათგანს.
- აა, მოვდივარ უკვე?
- მეც მაგარ ვინმესთან მოვედი! აჩისთან უნდა წავსულიყავი, რა!
- რატო არ წახვედი მერე?
- სულელი ვარ, სულელი! - ამოიქშინა მასთან ბრძოლით დაქანცულმა და ხმაურით ჩაეხეთქა დივანზე.
- სხვა რამე უფრო ხარ, მაგრამ არ გეტყვი, არაადეკვატური ხარ, თან სახიფათოც! - უნდოდა ეთქვა შეყვარებულიო, მაგრამ მიხვდა, საკუთარი უსაფრთხოებისთვის გაჩუმება სჯობდა.
- მომისმინე, რაღაც უნდა გთხოვო... - წამოიწყო შემრიგებლური ტონით და საქმიანად ახლართა ხელები ერთმანეთში.
- ვაა, ეს უკვე მომწონს. ეგრე დაგვეწყო ურთიერთობა, არ სჯობდა? მიდი, აბა! - ჩამოუჯდა გვერდით. მართალია ართობდა მასთან კამათი, უფრო მეტად თამაში, მაგრამ ფარჯიანის სვანეთში ვიზიტი არც მას არ ენიშნა კარგად.
- ნუ ცანცარებ და ჩა-ი-ცვი!
- არა, მესმის, რომ შენთვის უცხოა ასეთი სხეულის გვერდით იჯდე... და უყურებდე... თან რაღაცით აპოლონსაც ვგავარ, ხო იცი? იბნევი ძალიან, ხო? მესმის, მესმის! - დამამშვიდებლად მოუთათუნა ხელი მხარზე დაბღვერილს.
- ვერ ვიტან შენნაირ ნარცისებს! - მოეღრიცა სახე ისე, რომ არც გაუხედავს მისკენ.
- ახლა სანამ შევაღვიძე ჩემი გაღიზიანებული ანგელოზები, მითხარი, რა გინდა!
- უნდა წამიყვანო ისე, რომ არავინ გაიგოს! - შეთქმულივით უჩურჩულა, თითქოს კიდევ ვინმე გაიგებდა მათ გარდა.
- მოგიტაცო გინდა? - გააჯავრა და უჩურჩულა მანაც.
- ნუ ცანცარებ-მეთქი, ონისე! - დაიწუწუნა ფეხების ბაკუნით. - დათუნამ არ უნდა გაიგოს! ეგეც მიდის დიტოსთან და ნოდოსთან ერთად. სახლიდან რომ გამოვედი, მათთან მიდიოდა... წავიდეთ, რა, სწრაფად! არ მინდა, რომ ჩაგვასწრონ!
- საბარგულში ჩაჯდები? - სრული სერიოზულობით გადმოხედა ასაფეთქებლად მომზადებულს.
- ყველაფერს შეგისრულებ, რასაც მეტყვი! - კომპრომისზე წასვლა არჩია უმცროსმა დადვაძემ. მიხვდა, დათმობა უფრო მომგებიანი იყო ამ სიტუაციაში.
- ისედაც შემისრულებ, ქეთუ-თა, რასაც გეტყვი! - თავდაჯერებულ ღიმილს არ იშორებდა დივანზე გადაწოლილი.
- სიზმარშიც არ, საცოდავო!
- მაგასაც ვნახავთ, ლამაზო! - ჩაუკრა თვალი ღიმილით და მძიმედ წამოდგა ფეხზე. ფრატუნით გავიდა საძინებელში მოსამზადებლად, ფეხდაფეხ მიჰყვა ქეთუთაც.
- ნუ მეძახი სისულელეებს, თორემ ჩემს თავზე პასუხს არ ვაგებ! - წამოადგა თავზე კარადასთან დაყუდებულს, დიდი სიფრთხილით რომ ეძებდა აკურატულად დაკეცილ ტანსაცმელებში შესაფერისს.
- ჩემთან ერთად უნდა ჩაიცვა? - წარბები აზიდა ირონიულად დგვარელმა. - მე არ მაქვს პრობლემა, იყავი, თვალს წყალი დაალევინე!
- საერთოდ არ მაინტერესებს შენი სხეული! ოდნავადაც არ იწვევ ინტერესს! - ჯიბრში ჩაუდგა გულზეხელდაკრეფილი და უდარდელად ჩამოუდგა მოპირდაპირე მხარეს.
- კი, ხო? - გადმოხედა კმაყოფილი ღიმილით.
- დროზე!
- ჯერ ცოლიც არ გქვია და უკვე მატერორებ, არ შეიძლება ასე, ქეთუთა!
- რა ცოლი! რა ცოლი! - ალმური მოედო სახეზე ქალს. - ცოლი კი არა, შეყვარებულიც არ ვარ და არც ვიქნები არასდროს!
- კაი, შეყვარებული არ იყო, ცოლი იყავი პირდაპირ, გინდა?
- მომისმინე, ონისე! ისედაც ძალიან ბევრს გითმენ და ნუ გამომიყვან მწყობრიდან, თორემ...
- შემზარა... დამბურძგლა... დამაყარა. აი, ნახე... - მკლავი მიუშვირა გაღიზიანებულს. - კაი, კაი, ნუ ამეჭერი ახლა, ხანდახან გიხდება, მაგრამ სულ კი არა, ქეთუთა!
- ძალიან ბევრი დავაშავე, ძალიან ბევრი! - ბუტბუტებდა თავისთვის. - რომ არ დამეშავებინა, ასე ხომ არ დავისჯებოდი? რა დავაშავე, კი მაგრამ? რა შემეშალა... სად შემეშალა... მიმანიშნე მაინც, ღმერთო!
- თავის თავს ელაპარაკება... დავიღუპე! - ჩუმაფ ფხუკუნებდა ონისე და არ აშორებდა თვალს. - მომისმინე... ბოდიში ხელს რომ გიშლი ამ საჭირბოროტო დიალოგში, უფროსო, მაგრამ ახლა აბაზანაში უნდა შევიდე და შეიძლება? მრთავ ნებას? თუ შემომყვები აქაც? მე პრობლემა არ მაქვს, მართლა!
- როგორ ვერ გიტან, ონისე დგვარელო! - ფეხების ბაკუნით გავიდა ოთახიდან და კარიც მოიჯახუნა.
დიდხანს იჯდა მისაღებში. ისიც განზრახ აგვიანებდა მომზადებას. დადიოდა ქეთუთა წრეზე. ჯერ კარადასთან ჩამოდგა, წიგნებს ათვალიერებდა გულზეხელდაკრეფილი, შემდეგ კედელზე ჩამოკიდებულ ნახატებსაც შეავლო თვალი. განსაკუთრებით ელამაზა ერთი; კორპუსების თავზე დარაჯად მდგომი კაშკაშა მზე, თავის სხივებში რომ ახვევდა გარემოს. ბოლოს, ლამაზ ჩარჩოში ჩასმული ფოტოებისკენ გადაინაცვლა, ნახატების გვერდით რომ იწონებდნენ თავს. ერთ ფოტოზე მშობლებთან ერთად იყო პატარა ონისე, მეორეზე - ქერათმიან გოგოსთან ერთად, აშკარად მასზე უმცროსი უნდა ყოფილიყო. დიდხანს აკვირდებოდა, თუმცა წარმოდგენაც არ ჰქონდა ვინ შეიძლება ყოფილიყო ქარვისფერთმიანი და ცისფერთვალება.

- და გყავს? - ნაბიჯების ხმა რომ გაიგო, მიუბრუნდა წასასვლელად მომზადებულს.
- არა.
- ეს გოგო ვინ არის? - მზერით ანიშნა სურათზე.
- ბიძაშვილი, - უპასუხა მშრალად. - წამოდი.
- რა ჰქვია?
- ნენე. მოდიხარ თუ ვაგრძელებთ ჭორაობას?
- ზოგჯერ უჟმური რატომ ხდები? - მიჰყვა უკან სწრაფი ნაბიჯებით მიმავალს. - შენს სამარცხვინო იუმორს სჯობს, თუმცა.
- ღმერთო, გადმოგვეხედე, სულ თუ არა, ხანდახან მაინც! - წუწუნით ჩაირბინა კიბეები და პომპეზურად გაუღო მანქანის კარი. - დაბრძანდით!
- ნელ-ნელა ითვისებ ქალთან მოქცევის წესებს, ხო იცი?
- მასწავლებელი მყავს იდეალური, ცოტა ტერორისტი, - სარკიდან შეავლო ღიმილიანი მზერა და აჩისთან გადარეკა. უთხრა თუ არა, ფარჯიანი სვანეთში წავიდაო, გაგიჟებული წამოვარდა ფეხზე ბერიძე და დაიწყო მომზადება.
დიღმისკენ იყვნენ გასული, ეშმაკური ღიმილი რომ აუთამაშდა დგვარელს სახეზე.
- ისე, ქეთუთა, გახსოვს იდიოტების რაოდენობა გულმოდგინედ რომ დაგითვალე?
- ა, შენი ცოდნის მაქსიმუმი რომ გამოავლინე მათემატიკაში? კი, მერე?
- ხოდა, ახლა ხუთჯერ გავაჩერებ მაღაზიასთან, ყველა მაღაზიაში შეხვალ და იკითხავ, ონისე დგვარელი მიყვარს და ხომ არ იცით ცხოვრობსო, - თვითკმაყოფილი ღიმილით გადმოხედა ხველაავარდნილს.
- იოცნებე! - ჩაიფრუტუნა ირონიულად.
- შენ იოცნებე - ჩემზე. ახლა კიდე, გადადი მანქანიდან და შებრძანდი იმ თონეში.
- ბატონო? - წარბები აზიდა ქეთუთამ.
- მიდი, მიდი.
- არ შევალ!
- მაშინ დაგტოვებ აქ, გინდა? ფეხით გამოგვეკიდე ან დიდუბეში აირბინე, იქნებ გავიდეს მესტიის მიმართულებით მინივენი, - თავდაჯერებულ ღიმილს არ იშორებდა სახიდან დგვარელი.
- ვერ დამტოვებ!
- ჭკუა დამიშლის?
- ჭკუა არც გაქვს, რომ დაგიშალოს, მაგრამ მე მაქვს, გენიოსო! პოლიციაში დავრეკავ და ვეტყვი ქალაქიდან რომ გახვედი! - ბოროტი ბავშვის ღიმილმა გაუნათა სახე გულზეხელდაკრეფილს.
- მე კიდე ვეტყვი, მძევლად რომ ამიყვანე! თან შენს სახეს რომ დაინახავენ, არ გაუკვირდებათ, შეიძლება შევეცოდო კიდეც...
- აი, დავრეკავ ახლა და შენ ნახავ! - პომპეზურად ამოიღო ტელეფონი ჩანთიდან.
- კარგი, შემიძლია ნება მოგცე შერცხვენის, თან ახალი ამბავი ჯერ არ იცი... - უდარდელად შემოიწყო ხელები კეფაზე და სარკიდან გადმოხედა ღიმილჩამორეცხილს.
- რა ამბავი?
- შემიძლია ქალაქიდან გასვლა! - თვითკმაყოფილი ღიმილით მიბრუნდა მისკენ.
- რანაირად? როგორ?
- ფარჯიანმა გაიტანა განცხადება.
- უკაცრავად? - წამოიყვირა გაოგნებულმა.
- დიახ. მიდი, შედი, სანამ აჩი ჩამოვა. გელოდები, ქეთუთა, - წაიღიღინა მისი სახელი.
- რას ნიშნავს განცხადება გამოიტანა?! - სახე აერია ქალს. - შეიტანოს დროზე!
- მტერი ხარ, გოგო?!
- ამ ეტაპზე, ასე მაწყობს! გადარეკეთ, შეაბრუნოს!
- შენ ბრიტანეთში სასწავლებლად იყავი, ხო? - ჰკითხა სასხვათაშორისოდ.
- მერე?
- მშობლებმა გაგიშვეს, ხო?
- და?
- არაფერი, არაფერი... - ინტრიგნულად დაიწყო ხელები გულზე.
- თქვი, დროზე!
- არაფერი, რა. დაივიწყე. - აგრძელებდა თამაშს.
- ონისე! - ღმუოდა ნერვებმოშლილი. - მითხარი, რა გაიფიქრე!
- ფიქრებშიც არ დამტოვო მარტო, ხო... როგორღაც აქაც შემომისახლდი!
- არ მეცინება.
- მე მითუმეტეს.
- რა გაიფიქრე-მეთქი!
- მგონი... რა ხდება, იცი?
- რა? - წამოიყვირა მოუთმენლად.
- რა და... სასწავლებლად არ გაუშვიხარ ოჯახს, - სინანულით ჩაილაპარაკა დგვარელმა.
- უკაცრავად?
- ხო...
- აბა, რატომ გამიშვეს, გენიოსო?!
- ფიზიკურად ვეღარ გიძლებდნენ, გესმის?.. - სერიოზულ გამომეტყველებას ცინიკური ღიმილი რომ შეერია, თმა ყალყზე დაუდგა სიბრაზისგან ქეთუთას.
- ცოდო! - წაისისინა გაბრაზებულმა.
- ცოდო ვარ, კი... ახლა მითუმეტეს, - ჩაუკრა თვალი ნიშნისმოგებით. - გადადი, თონე გელოდება, ქე-თუ!
- არ გადავალ-მეთქი, ვთქვი!
- დაგტოვებ... ხო იცი, რომ დაგტოვებ? - იცინოდა ონისე.
- ამას იმიტომ გავაკეთებ, რომ საერთოდ არ მრცხვენია, - მცირეხნიანი დუმილის შემდეგ ამოიოხრა შეღონებულმა და დაამატა სარკასტული ღიმილით ბოლოს. - გულს გაგიხარებ, საცოდავო!
- ნუ, შენ ხო მაშასადამე ევროპელი ხარ, რისი უნდა შეგრცხვეს?! - ყალბი აღტაცებით გადმოხედა ქალს.
- რა ხდება, რა ამბავია? მთელს დიღომს ესმის თქვენი ხმა, - შეშფოთებულმა გააღო მანქანის კარი აჩიმ. - მშვიდობაა? თუ თქვენთან რა უნდა?
- როცა ქეთუთა დადვაძე ზის შენს მანქანაში, მშვიდობა შვებულებაში გადის, არ იცი, აჩიკო? - ჩაეღიმა დგვარელს.
- აი, რისი ღირსია?! აჩი, შენ მაინც რატომ იცინი? ამის იუმორზე რატო გეცინება? - ჭარხლისფერი დაედო ქალს.
- მოიცა, შენც მოდიხარ? - გაკვირვებულმა გადახედა აჩიმ ჯერ ონისეს, შემდეგ ქეთუთას. - პრინციპში, შენ წამოდი, „დაჟე“ ონისე დავტოვოთ, მაინც ფინთია.
- ვინაა ბიჭო, ფინთი? - გაგიჟებულმა გადახედა უკანა სავარძელზე გადაწოლილს.
- მე მომხვდა ფარჯიანის მუშტი? - წარბები აწკიპა სასაცილოდ ბერიძემ.
- არ მინდოდა თორე, არ მინდოდა, უბრალოდ! შე მოღალატე! - დაუქაჩა თვალები მოღიმარს.
- აჩი, ეს იცი რომელი ბავშვია? - სიცილით გააქნია თავი ქეთუთამ და ტანით შებრუნდა ბერიძისკენ. - „ვინც ბოლო, ის გოგო“ რომ დაიძახეს და სულ ბოლოს რომ მოჩანჩალებს...
- შენ იცი, რომელი ბავშვი იყავი, ქეთუთა? - ეშმაკური ღიმილით მიაბრუნდა თავი მისკენ. - „ვინც ბოლო, ის გოგო“ რომ დაიძახეს და ყველაზე პირველი რომ მიჩანჩალდი.
- ჰა-ჰა-ჰა! - გამოაჯავრა ყალბი ღიმილით.
- აფთიაქთან გამიჩერე, რა, - ეჭვით გადმოხედა აჩიმ დგვარელს, მზერით რომ ჰკითხა, რა გინდაო აფთიაქში. - რამე გასათიში უნდა გიყიდოთ, თორე შვიდი საათი თქვენი მოსმენა... არა, ვერა!
- ფრენები არ იყო დღეს, თორე ამხელა რისკზე წავიდოდი, აჩიკო? - დანანებით გააქნია თავი ონისემ.
- ეს ნათესაური „საფორთები“ რა წესია, აჩი? - წყრომით გადახედა ქეთუთამ კაცს. - შენ მე უნდა „დამიპადეშკო!“
- რა ვქნა? - გაეცინა აჩის.
- მოიცა, რა უნდა ქნაო? - ფხუკუნებდა ონისე. - დამი... დამი, რაო?
- მათემატიკაში ნული, ლინგვისტიკაში ნული! ონისე, აბა ერთად გავიმეოროთ, „თეთრი თრითინა თეთრ თრთვილზე თრთოდა.“
- არ მინდა გაგაწყვეტინოთ ეს ზეციური ხარისხის ინტელექტუალური დუელი, მაგრამ მოხდა მოსახდენი, ამასობაში! - წინა სავარძლებს შორის შემოყო თავი აჩიმ და გაახსენა რა მიზნით ისხდნენ მანქანაში დილის რვა საათზე.
- ქეთუთა, გადადი თონეში, მიდი, გიყურებთ, გვესმის! პურიც წამოაყოლე, ბარემ, რიკოთამდე მომშივდება.
- ოხ! - გამოგლიჯა კარი და მძიმე ნაბიჯებით წავიდა თონისკენ.
- რას აკეთებთ? რა დროს თონის პურია? - გაოგნდა აჩი.
- არა, რა თონის პური, მოიცა, დაელოდე! - ეშმაკურად იღიმოდა დგვარელი, ვიდეოს გადაღება დაწყებული რომ ჰქონდა უკვე. - ახლა ნახე!
- გამარჯობა, ონისე დგვარელი მიყვარს და ხომ არ იცით სად ცხოვრობს? - გაისმა თუ არა ქეთუთა დადვაძის მოკრძალებული ხმა, ერთმანეთში გაოცებულმა მზერები გაცვალეს აჩიმ და ონისემ.
- რატო მეგონა, რომ მარტო ყვირილით შეეძლო ლაპარაკი? - სიცილით გააქნია თავი აჩიმ. - ყოჩაღ, ქეთუთ! პურიც წამოიღე, ოღონდ!
კიდევ ოთხჯერ დააფიქსირეს ვიდეოზე.
ნაზუქების გულდამწვარმა გამყიდველმა მეზობელთანაც გადარეკა, ონისე ხომ არ იცი ვინმე, დგვარელიო.
ვერ უპოვეს შეყვარებულ გოგოს სატრფო, მაგრამ ორი ცალი ნაზუქი მიჰყიდეს ერთის ფასად.
საომრად წასულები, სიცილს ვერ იკავებდნენ ქეთუთას შეწუხებულ სახეზე, ბრძოლა წავაგე, ომი ჯერ კიდევ წინააო, შუბლზე რომ ეწერა.
- ჯერ შვილიშვილებს უნდა შემოვუნახო, მერე ქვეყანას, როგორც კულტურული მემკვიდრეობა! - ამაყად აფრიალებდა ტელეფონს დგვარელი.


* * *

სვანეთი

ჩრდილო-დასავლეთის მსუბუქი საღამო კონტრასტს ქმნიდა აღმოსავლეთთან.

სვანეთში ჩასულს, ეუცხოვა მონატრებული ჰაერი. ბავშვობის შემდეგ აღარ დაუდგამს ფეხი მშობლიურ მიწაზე. რამდენი დრო გასულაო უკვე, გაიფიქრა გულშეღონებულმა, ერთიანად რომ მოწოლოდა ამდენი დარდი. ახალი დაბადებული იყო მაშინ საშკა, მესტიაში რომ ჩამოვიდნენ პირველად დედასთან ერთად. ის იყო მისი პირველი და უკანასკნელი ვიზიტი მშობლიურ მხარეში, ჰაერიც სხვანაირად რომ მოძრაობდა მხოლოდ მისთვის.
ახლაც ხარბად ისუნთქავდა სუსხიან ჰაერს, იმახსოვრებდაო თითქოს.

უკვე კარგად შებინდებულიყო, ერთ-ერთ სახლთან მდგომი გოგონა რომ შეამჩნია. ღობის შორიახლოს იდგა ადგილზე გახევებული და არ აშორებდა თვალს უცხო კაცს, იშვიათობას რომ წარმოადგენდა მჭიდროდ დასახლებულ სოფელში.

- გამარჯობა, - გადასძახა ღობის იქეთ მდგომს, ნელი ნაბიჯებით რომ უახლოვდებოდა სტუმარს. - ჭონიაშვილს ვეძებ, გიორგის. ხომ არ იცი, სად ცხოვრობს?
- გაგიმარჯოს! - მკაცრი მზერით აათვალიერა უცხო სხეული ჟღალთმიანმა. -დავუშვათ ვიცი, მერე?
- არ მეტყვი? - სუსტად ჩაეღიმა ვაჩეს ქალის უხეშ ტონზე.
- ვინ ხარ, ჯერ ეს მითხარი! - გამომცდელად აათვალიერა გოგონამ უცხო კაცი. იცოდა, მტრებს რომ ემალებოდა სოფა მაზერში და არც მოულოდნელი სტუმარი ენიშნა კარგად. - ნახე, როგორი ტაფა მიჭირავს ხელში... თუჯისაა. ერთი მოქნევა და აღარ იქნები!
- შენ რა ფიცხი ყოფილხარ! - წარბები ასწია გაკვირვებისგან ვაჩემ. - რა გვარი ხარ?
- ვეზდენი, - ამაყად მოიღერა ყელი ტასომ და უნდობლად შეათვალიერა მთვარის სინათლეში გახვეული.
- ფარჯიანი, - გაუწოდა ხელი დაზავების ნიშნად.
- რაო?! - გაკვირვებით წამოიყვირა ტასომ.
- ამჯერად რა დავაშავე? - ჩაეცინა კაცს.
- შენი გვარი აქ აღარ ცხოვრობს რა ხანია, შენ აქ რა გინდა?
- საქმე მაქვს, - მოუჭრა მოკლედ.
- რა საქმე? - ინტერესით მოუმრგვალდა თვალები ტასოს.
- ღმერთო... - თვალები აატრიალა ვაჩემ. - გოგონა, უბრალოდ რომ მიმასწავლო სახლი, არ შეგიძლია? ძალიან მნიშვნელოვანი საქმე მაქვს.
- დავიწყოთ იქედან, რომ გოგონა არა, ტასო, შენთვის ანასტასია! ანასტასია ვეზდენი, შევთანხმდით? მეორეც, მე ჩემი გითხრი, ან მეუბნება აქედან საუკუნის წინ გაძევებული ფარჯიანი აქ რამ მოიყვანა, ან თუჯის ტაფის სიმძლავრეს დავტესტავ!
- რამდენს ლაპარაკობ? არ იღლები? - გაღიზიანებულმა დახედა მასზე ბევრად დაბალს.
- კი, ძალიან ვიღლები შენთან დიალოგით!
- მათთან ერთი გოგოა, სოფა. იცნობ? - მიუახლოვდა ღობეს ვაჩე, თითქოს ნდობის მოპოვებას ცდილობდა ასე.
- დავუშვათ, მერე? - რენტგენში ატარებდა ანასტასიას მზერა ფარჯიანს.
- საფრთხე ემუქრება და უნდა გავაფრთხილო. ცოტა დრო მაქვს, გესმის, ანასტასია?
- იქნებ, შენ თვითონ ხარ საფრთხე? - ცბიერი ღიმილით ააყოლა ტაფა თავიდან ბოლომდე.
- ვარ.
- აჰა, ხომ ვთქვი! - ჩაეცინა თავისი აღმოჩენით კმაყოფილს.
- მოდი, მიმასწავლე და თუ გინდა, შენც წამოდი შენს ტაფასთან ერთად, კაი? - კომპრომისზე წასვლა არჩია კაცმა, როცა მიხვდა, მასთან გაჯიბრებას აზრი არ ჰქონდა.
- ვერა, - გააქნია თავი მცირეხნიანი დუმილის შემდეგ და მიუახლოვდა უფრო.
- კარგი, რახან არ იშლი... წავალ მაშინ, ნახვამდის! - ჩაილაპარაკა სასხვათაშორისოდ და უკან გაბრუნებაც დააპირა, თუმცა ტასოს ხმამ შეაჩერა.
- ვერსადავ ვერ წახვალ!
- ბატონო?
- ვერ წახვალ! - დასჭექა ჟღალმა.
- შენ გადამიდგები? - გულიანად გაეცინა კაცს.
- ერთ ლუკმად არ მეყოფი! შენ არ იცი ფარჯიანო, აქ ქალები მტრებს როგორ უსწორდებიან!
- თუჯის ტაფით? - ეჭვით აათვალიერა ცივი იარაღით შემართული.
- თანაც გახურებულით! აქ დაჯექი და უფრო დეტალურად მამცნე ამბავი, მოიპოვე ჩემი ნდობა და მერე დავფიქრდები, ღირს თუ არა...
- ცოლადაც ხო არ მოგიყვანო? - გაბეზრებულმა დახედა ბავშვივით პატარას, მთების გადადგმით რომ იმუქრებოდა.
- ვერა... რაღაც ასაკიანი მეჩვენები, - ხელები გაასავსავა ტასომ.
- უკაცრავად? - შეურაცხყოფილმა ახედა გოგოს, რომელმაც ისე შეითრია უმიზნო კამათში, მოსვლის მიზეზიც კი გადაავიწყდა.
- რამდენი წლის ხარ, ორმოცდა?
- ოცდა! - ამოიქშინა გაგულისებულმა.
- კაი, კაცო! ოცდარაღაცა-მეტი? არა, არ იფიქრო, რომ მოხუცი ხარ, უბრალოდ მე ვარ ძალიან ახალგაზრდა, ხომ გესმის?
- რა დავაშავე?! - ამოიოხრა და სივრცეს მიმართა მზერა კაცმა.
- ხოდა, მეც ეგ მაინტერესებს ზუსტად, რა დააშავე? რატომ არ მიყვები? არავის ვეტყვი! - მომრგვალებული თვალებით ამოუდგა გვერდით მასზე ბევრად მაღალს. - შეგიძლია თამამად მესაუბრო შენს ცოდვებზე... მიტევებით მე ვერა, ვერ მოგიტევებ, ხო გესმის, არ ვარ შუამავალი, მაგრამ რჩევებს მოგცემ, რა, არ გინდა? ხო, მართლა, რა გქვია?
- ანასტასია, ხო? - უინტერესოდ დააჩერდა ზემოდან. - მომისმინე, ანასტასია... შენთან სასაუბროდ, მითუმეტეს საჭორაოდ, არ მცალია, ხომ ვსაუბრობ გასაგებად?
- უფრო გასაგები ის იქნება, აქ ჩამოსვლის მიზეზს თუ მეტყვი!
- რატომ ინტერესდები, შენ?!
- ასე სჭირდება საქმეს, პრობლემა გაქვს?! მე უნდა ვიცოდე ჯერ!
- რატომ?
- ვგიჟდები, პირველი მე რომ ვიცი ხოლმე და მერე სხვამ... მითხარი, არავის ვეტყვი... მეც მოგიყვები რაღაცებს, გინდა?!
- შენ რა უნდა მომიყვე?! - გულწრფელად ჩაეცინა კაცს.
- მკითხე, ანბანის მიხედვით...
- მომიყევი, აბა, სად ცხოვრობს გიორგი, - აყვა უმიზნო თამაშში გამხიარულებულს.
- ახ, ეგრე არაფერი გამოვა, მეგობარო! - ხელი მსუბუქად დაარტყა მხარზე ტასომ. - არათანაბარ პირობებში არ ვთანამშრომლობ. ბარტერზე წამოგყვებოდი, მაგრამ... არ ვიცი, რამდენად მიღირს.
- რაზე წამომყვებოდი? - თვალები გაუფართოვდა კაცს.
- გაცვლაზე, რა!
- რის გაცვლაზე? - დაიბნა ვაჩე.
- ინფორმაციების... რაც უფრო მძიმეა ინფორმაცია, მით უფრო მაღალი ფასი აქვს, ხომ ხვდები?
- გოგონა... ხომ კარგად ხართ? - დაეჭვებულმა დახედა გაქაფულს.
- ცოტა აგვიცივდა, ისე არაგვიშავს... რატომ ჩამოხვედი, აბა?! - საქმიანი იმიჯი მიიღო ტასომ და მკლავით დაეყრდნო ღობეს. - შენ ეგ მითხარი და მე მოგიყვები, როგორ მოიპარა სამეგრელოდან ჩამოსულმა სტუმარმა გირგვლიანების ცხენი!
- აქ რა ხდება? - უფროსი გიორგის მოულოდნელმა ხმამ დაადუმა ანასტასიას მონდომებული ქაქანი. - ანასტასია, ვინ არის ეს ახალგაზრდა?
- გამარჯობა... მე გიორგის ვეძებ, ჭონიაშვილს, - ჩამოსცილდა ტკიპასავით მიკრულ გოგოს, სასჯელს რომ ჰგავდა უფრო და სწრაფად მიუახლოვდა ღობის იქეთ მდგომ მოხუცს.
- მე ვარ გიორგი ჭონიაშვილი, შვილო, მაგრამ შენ, ალბათ, ჩემს შვილიშვილს ეძებ, არა? ტასუნა, შენ რატომ დგახარ ტაფით ხელში? - მზერა ჯერ ფარჯიანზე, შემდეგ კი ანასტასიაზე გადაიტანა გაოცებულმა კაცმა.
- იცით, მე მაკავებდა... - უხერხულად ჩაახველა ვაჩემ.
- მტერს აკავებდი, ტასუნა? ბერდიას ხანჯალი ტყუილად აქვს სახლში? - ზუსტად ისეთი სიყვარულით წაეთამაშა ტასოს ცეცხლისფერ თმაზე, როგორც იცოდა წლების წინ, მის ბავშვობაში, როცა ხათაბალაში გახვეული საშველად მირბოდა მასთან.
- ვერ მოვასწარი, გიორგი ბაბუ, თორემ მე სულ მზად ვარ! - ამაყად მოიღერა კისერი ანასტასიამ და ფეხდაფეხ მიჰყვა წინ წასულ კაცს.
- მობრძანდი, შვილო, სტუმარი ღვთისაა! - ოთხი სიტყვითა და დამყოლი ტონით აგრძნობინა, მტერიც რომ იყო, დღეს მოყვარე ხარო ჩვენი. სული შეეხუთა ფარჯიანს და მიჰყვა უკან გაუბედავი ნაბიჯებით.
სიკვდილი ერჩივნა იმ სახლში შესვლასა და იმ თვალების ნახვას, გატეხილი რომ დატოვა ბოლოს.
საკუთარ ძმას გაუცვლიდა ადგილს, რომ ყოფილიყო შესაძლებელი, ალბათ.
- გიორგი, ბაბუ, სტუმარი გვყავს! - შეუძღვა ოთახში სტუმარს და ასძახა შემდეგ პირველი სართულიდან შვილიშვილს.
- შენ?.. შენ, აქ რას აკეთებ? - კიბეზე ჩამომავალი სოფა ადგილზე გაიყინა, ვაჩე ფარჯიანს რომ მოჰკრა თვალი.
- არაფერს დაგიშავებ, სოფა, - დასცდა ჩურჩულით გატეხილი სიტყვები. - საქმე მაქვს.
- რომც ეცადო, ვერ დაუშავებ. - სწრაფი ნაბიჯებით ჩამოვიდა გიორგი მეორე სართულიდან და წინ გადაეღობა ადგილზე გაშეშებულ სოფას. - გამარჯობა, ვაჩე!
- საქმე მაქვს... მნიშვნელოვანი, - არეული მზერით შეათვალიერა სოფას წინ ჩამომდგარი გიორგი და გაუკრთა ოდნავი სიმწარეშეპარული ღიმილი მოქუფრულ სახეზე. ის დღე მოაგონდა, ნოდო დოლიძე რომ იცავდა ქალს კბილებით, თუმცა არ ჰგავდა მისი თვალები გიორგისას. გაჰკრა გულზე უხეშად მზრუნველობით მოელვარე მზერამ.
- ვაჩე გქვია? - ამოუდგა გვერდით ტასო, ცოცხალი თავით რომ არ უშვებდა ხელს ტაფას.
- მობრძანდი, - ზავის ნიშნად მსუბუქად დაუქნია თავი გიორგიმ და გაკვირვებით შეათვალიერა შემდეგ ტასო. - შენ ტაფით რატომ დგახარ?
- ხანჯალს ვერ მივწვდი ჩამოსახსნელად... რა? - დაიზუზუნა გაბეზრებულმა.
- არაფერი... - გაეპარა სუსტი ღიმილი გიორგის. გაეღიმათ დანარჩენებსაც.
- მობრძანდი, აქეთ, - შეუძღვა სტუმრების ოთახისკენ უფროსი გიორგი ვაჩეს. - რა ამბავზე ხარ მოსული, გვამცნე.
- გვარად ფარჯიანია, იცით? - წამოაყრანტალა ტასომ და გამარჯვებული ღიმილით გადახედა ვაჩეს, აქაოდა ახლა ნახე, რა მოგივაო.
- ფარჯიანი? - გაუკვირდა კაცს. - ბოლოს ფარჯიანი ორმოცდაათი წლის წინ იყო აქ, თანაც მშვიდობით არა. ბაბუაშენი ხომ არ იყო?
- ძმა მისი. - მოგუდული ხმით უპასუხა მკრთალად წამოწითლებულმა ვაჩემ, სირცხვილის გრძნობა თვალებშიც რომ ჩასახლებოდა. მთელი ბავშვობა ღრღნიდა ინტერესი, რატომ არასდროს მიდიოდნენ ოჯახის წევრები მშობლიურ მხარეში და რატომ უკრძალავდნენ მასაც, თუმცა არავინ საუბრობდა სახლში ტაბუდადებულ თემაზე... როცა წამოიზარდა, მხოლოდ მაშინ გაიგო, ყველა პრობლემის სათავე ბაბუამისის ძმა, როდო ფარჯიანი, რომ ყოფილა, თურმე. ახალგაზრდობაში ახლად მოყვანილი ცოლისთვის უღალატია კაცს თავის თანასოფლელ, ქმრიან ქალთან... არ აპატია სოფელმა ღალატი ოჯახებს. დიდ შეურაცხყოფად მიიჩნეოდა ღალატი, უფრო მეტად ქმრიანისა და ცოლიანის. აუკრძალეს კაცს სოფელში ფეხის დადგმა, სისხლით რომ არ დასრულებულიყო ეს ამბავი. ფარჯიანებისთვისაც იმდენად სამარცხვინო იყო ის, რაც როდომ ჩაიდინა, შერცხვენილები იძულებული გახდნენ მოშორებოდნენ თავიანთ კუთხეს სამუდამოდ.
- გასაგებია... თქვენ, შვილებმა, არ უნდა აგოთ პასუხი უფროსების შეცდომებზე, - გამამხნევებლად გაუღიმა მოხუცმა, რომელსაც გამოეცადა. - დაბრძანდი, შვილო.
- გასაფრთხილებლად მოვედი... - ჩაილაპარაკა ვაჩემ, ოჯახის ტალახებს რომ გრძნობდა მწარედ.
- რა მოხდა? ვინმეს რამე ხომ არ დაუშავეს? შენ... შენ რა გჭირს? კარგად ხარ? - ხმის კანკალით მიაყარა კითხვები სოფამ, ფერი რომ ჰქონდა დაკარგული სახეზე. მიხვდა, რატომაც ჰქონდა ცუდი წინათგრძნობა.
- რეზი ჭკუასელია საშკას მკვლელი... - აარიდა მზერა ქალს. - იცის, სადაც ხარ. დამემუქრა...
- რაო? - წამოიყვირა ტასომ, თუმცა დანარჩენების თვალებს რომ წააწყდა, მიჩუმება არჩია.
- გამაფრთხილა, რომ აქეთ მოდის... სადაც საშკა გაიმეტა ხუთი ტყვიისთვის, იქ ყველაფერია მოსალოდნელი, - მშრალად ჩაილაპარაკა ვაჩემ. უსიტყვოდ მიუხვდა გიორგი, დამნაშავე აღმოჩენილიყო საშკა.
- ვინ არის რეზი ჭკუასელი? - ჰკითხა გიორგიმ.
- არ ვიცი, არ მეცნობა. სანდრო ჯაჭვლიანს დავურეკე და როგორც გაიგო, ორჯერ არის ნასამართლევი შენახვა-გასაღების მუხლით.
- რა კავშირი შეიძლება ჰქონდეს შენს ძმასთან?
- წამალი და საშკა გამორიცხულია, - მძიმედ ამოიოხრა ვაჩემ. - შევამჩნევდი, რამე რომ ყოფილიყო, მაგრამ სულ სხვა რამეს ედავება ჭკუასელი...
- რას? - დაძაბულმა ამოილაპარაკა სოფამ, თუმცა თვალებით მიახვედრა ვაჩემ, ახლა ვერ გიპასუხებო.
- იმდენად პირადი დავაა, არავინ ენანება... სოფას მოკვლა უნდა. - გაისუსა ოთახში ყველა. ფერი წაეშალა სოფას. ასე ახლოს მაშინაც არ ყოფილა სიკვდილთან, იარაღი რომ დაუმიზნეს.
- მოვიდეს, მოვიდეს, - ჩაეცინა ავისმომასწავლებლად გიორგის. - ჯერ ჩემთან მოვიდეს.
- არა! - წამოიყვირა სოფამ. - არც კი გაბედო! შენ არაფერ შუაში ხარ, არ გაბედო, გიორგი!
- შენ ხარ შუაში, სოფა? - ცერად გადმოხედა ფეხზე წამომდგარს.
- ვყოფილვარ, თურმე! - დაეჭიმა სხეული ქალს. - არც დაცვა მჭირდება, არც მსხვერპლი და არც უაზრო თავის გაწირვა!
- სიტყვა მივეცი მამაშენს, სოფა! მამაშენამდე, ჩემს თავს, როცა აჩის დავთანხმდი, გესმის? - უჩვეულოდ მშვიდი იყო გიორგი, მაგრამ თვალებში ჩასდგომოდა ქარიშხლისმაგვარი. - ჯერ მე ვარ. ჯერ ჩემთან მოვიდეს! დამელაპარაკოს... გავიგოთ, რა უნდა. იარაღობანას თამაში უნდა მაინც და მაინც?
- სერიოზულად ფიქრობ, რომ ეგეთთან სიტყვა გაჭრის? - სიმწრით ჩაეცინა ვაჩეს და გადააქნია თავი. - ხუთი ტყვია ერთმანეთის მიყოლებით ისე გაისროლა, თვალიც არ მოუხუჭავს, გიორგი.
- მოვახუჭინებთ, არაუშავს. - ჩამოისვა ხელი ნიკაპზე და ჩაეცინა სუსტად. - სიურპრიზად უნდა გვეწვიოს თუ გამოდის კონტაქტზე?
- განზრახ გამაფრთხილა აქეთ წამოსვლას რომ აპირებდა, ზუსტად ვიცი, - გადაჭრით ჩაილაპარაკა ვაჩემ. - ერთი დღე მომცა.
- შენს მოსვლას ელოდება, არა? - გაეცინა სიმშვიდით გიორგის. - მანიაკი!
- სავარაუდოდ, ეგრეა. ჩემი მოშორებაც აქვს გეგმაში... საშკას ყველა ახლობლის.
- რას აპირებთ? - მცირეხნიან დუმილში ექოდ გაისმა ტასოს ხმა, მომლოდინედ რომ აკვირდებოდა შეკრებილებს სქელ პალტოში ტაფაამოჩურთული.
- შენ რატომ არ გძინავს, ტასო? - სერიოზული გამომეტყველებით ამოხედა გიორგიმ. ზოლად გაეპარა სუსტი ღიმილი ვაჩეს.
- ნუ მარცხვენ... - ამოიქშინა ლოყებაწითლებულმა. - რა დროს ჩემი ძილია? ორი წლის ვარ?
- არც იმდენის ხარ, აქ იყო ახლა!
- აუჰ, ვითომ, რატომ?
- გიორგი, მიაცილე რა, სახლამდე. - თხოვნით გადახედა ბაბუას გიორგიმ.
- ტასო, ბაბუ, ხანჯალი და ტაფა კი კარგია, მაგრამ შენ ახლა უნდა გეძინოს, წამოდი, წამოდი... - დაუყვავა შვილიშვილის სადარს.
- მე დავბრუნდები! - მოაძახა მიმავალმა. განსაკუთრებით იმ ერთს, თვითკმაყოფილი ღიმილი რომ გაჰპარვოდა უჩუმრად.
სამნი დარჩნენ ოთახში.
მძიმე ჰაერი მოძრაობდა ფანჯრებჩაკეტილ სივრცეში.

- დის გაუ*ატიურებას ედავება საშკას, - მძიმედ წამოიწყო ვაჩემ. ახრჩობდა დაუდენელი ცრემლები კაცს.
სახე აერია სოფას. ენა გადაეყლაპა თითქოს.
- გამორიცხულია! - მწარედ გააქნია თავი სოფამ და ძლივსღა წამოდგა ფეხზე პარალიზებული. - საშკას?.. ვაჩე... დაუჯერებელია... რას ამბობ?!
- დაუჯერებელიც დასაჯერებელი ხდება ზოგჯერ, სოფა, - მძიმედ ამოიოხრა კაცმა, რომელსაც ჯერაც არ ჰქონდა გააზრებული ამ სიტყვების შინაარსი. თავჩაქინდრული იჯდა ერთიანად დაპატარავებული და ვეღარ ამატებდა ვერცერთ სიტყვას.
- დანამდვილებით იცი? დარწმუნებული ხარ, ვაჩე? - ჩააშტერდა თვალებში თავისი ამღვრეულით. - შესაძლოა ანგელოზი არ იყო საშკა, მაგრამ... ხომ იცი, შენც.
მოეხუჭა სიმწრით თვალები ვაჩეს და დაუქნია სუსტად თავი თანხმობის ნიშნად.
- ვინ არის მისი და? - ძლივსღა ამოიღო ხმა სოფამ.
- არ ვიცი, - გააქნია თავი უღონოდ. - არც აქვს მნიშვნელობა, ვინ არის. მე ხომ ვიცი, ჩემი ვინ არის. დამნაშავე. საჭიროა კიდევ მეტი?
დაეძაბა გიორგის სხეული.
დაინახა მის მზერაში თავისი თვალებიც.
გასცრა უსიამოვნო მოგონებების გახსენებისას.
- შენ ხომ იცი, რომ არანაირი გამართლება არ აქვს ჭკუასელს, - ხმას ძლივს იმორჩილებდა სოფა. - როგორი ცუდიც უნდა ყოფილიყო საშკა... არ ჰქონდა უფლება!
- ჭკუასელს უფლება არ აქვს შენთან, სოფა, - მშვიდი იყო ფარჯიანი. - ჭკუასელის ერთადერთი უფლება მიწაში წევს ახლა!
- ნუ ამბობ... არ გინდა, რა, ვაჩე. ეს არც შურისძიებაა და არც დროის უკან დაბრუნება, ეს არის სისასტიკე და ნუ ამართლებ! - წამოიყვირა აკანკალებული ხმით და თამამად ჩახედა ამღვრეულ ჭაობისფერში.
- როცა შენსას ეხებიან... როცა შენსას მთელი სისასტიკით ეხებიან, მერე... მერე სამართალი აღარ არსებობს, სოფა, - მშრალად ჩაილაპარაკა ვაჩემ და მოარიდა მზერა. - კიდევ ერთი რამის გასაგებად ჩამოვედი აქ... მინდა ვიცოდე, რატომ დასთანხმდი საშკას ცოლობაზე.
- ვაჩე...
- ვიცი, რომ არ გყვარებია. ვიცი, რომ უბედური იყავი. მინდა ვიცოდე, რა იდგა ამის უკან. ხომ ხედავ არაფერს ვამბობ, არაფერს ვაკეთებ... მინდა ვიცოდე, სოფა, კიდევ რა დამრჩა შეუმჩნეველი.
აეწვა სახე გიორგის უკანასკნელ სიტყვაზე.
მას თუ არა, სხვა ვის ესმოდა, ამდენს შესამჩნევში გამორეული ერთი შეუმჩნეველი, ყველა შემჩნეულს რომ ფარავს ერთად.
- არ მინდა, რა, ვაჩე... - გაუტყდა ხმა ქალს. - არ არის ის ამბავი, აუცილებელი რომ იყოს ცოდნა.
- გარიგება იყო? მამების შეთანხმებას ეწირებოდი, სოფა?!
- შეიძლება ასეც ვუწოდოთ, - მაგიდის ერთი წერტილისთვის გაეშტერებინა თვალი ქალს. - იმდენად სჭირდებოდა საქმეს, ყველაფერს აკეთებდა შოთა ჩემს დასათანხმებლად.
მდუმარედ იჯდა დაძაბული გიორგი, გაექცა ხანგრძლივი მზერა მისკენ.
შერცხვა სოფას.
ისე შერცხვა თავისი ოჯახის, როგორც რცხვენოდა ვაჩეს, მაგრამ ის არ იცოდა არცერთმა, გიორგისაც რომ ჰქონდა თავისი წილი სირცხვილი.
- რა მოხდა უფრო ზუსტად? - მოუთმენლობა შეერია კაცს.
- მამაშენი არწმუნებდა საშკას, აქეთ შოთაც უმეორებდა ვითომდა მამაშვილურად, მოაწონეო თავი... კაცს შეუძლიაო ნებისმიერი ქალის გულის მონადირება, ჭკუიდან შლიდნენ თავიანთი აზრებით, მაგრამ კიდევ კარგი, არც მას სურდა ეს ქორწინება... საშკას ბავშვობიდან უყვარდა ერთი ჩვენი სკოლელი, ორი წლით უმცროსი, მარიშა... ამ გოგოს ონისე უყვარდა, მგონი, თუ სწორად მახსოვს, - სუსტად ჩაეღიმა სოფას ძველი დროის გახსენებისას. - ბრაზობდა საშკა, მაგრამ არ ნებდებოდა მაინც. როგორ არ მიუდგა, მაგრამ არ ჭრიდა არაფერი.
- მერე? - კისერი გაატკაცუნა მოუთმენლად ვაჩემ, დაეჭიმა სხეული მოუსვენრად მჯდომს. გული ტოვებდა დარტყმებს იმ ამბის მოლოდინში, თავისი გარდაცვლილი კიდევ ერთხელ რომ შეიძლება გაემტყუნებინა.
- ყურადღების მიქცევის მიზნით აკეთებდა ყველაფერს, რაც კი რაიმე შეცდომა დაუშვია, ალბათ, ამ მიზნით ესეც, მაგრამ ვერ იქცევდა მაინც, აშკარად ონისე უყვარდა მარიშას და უფრო ამის გამო ემტერებოდა დგვარელს ბავშვობიდან საშკა... თქვენს მშობლებსაც, რა თქმა უნდა, არ მოსწონდათ ეს გოგო, უწუნებდნენ არჩევანს და ევედრებოდნენ, მე მოვეყვანე ცოლად, - უღიმღამოდ ჩაეცინა სოფას და ამოისუნთქა ღრმად. - და საბოლოოდ, იქამდე მოვედით, რომ დავნებდით მშობლების არჩევანს... თუმცა, ფიქციურად, დროებით.
- ეგ როგორ? - ძლივს სუნთქავდა ვაჩე.
- ბაბუაშენმა, დედაშენის მამამ, ანდერძში ჩაწერა, რომ მხოლოდ იმ შემთხვევაში შეძლებდით თქვენი წილი ფულის გამოყენებას, როცა დაოჯახდებოდით, ხომ ასეა?
- ასეა... - გაუგებარი მზერით დააქნია თავი ვაჩემ. - რა შუაშია ანდერძი?
- ჩვენი ქორწინებით, ერთი მხრივ, სურდა, რომ მარიშა გაეგიჟებინა... ხომ გესმის, როგორც ხდება ხოლმე... ბიჭი, რომელიც შენზე წლებია გიჟდება, ყურადღებასა და საჩუქრებს არ გაკლებს, მხოლოდ მაშინ ხდება შესამჩნევი, როცა კარგავ, - ირონიულად ჩაეღიმა ქალს. - ბავშვური და ძალიან არასწორი მიდგომა ჰქონდა საშკას, მაგრამ იმდენად უყვარდა, თანახმა იყო ამაზეც, თუმცა, ყველაზე მთავარი, ბაბუის დატოვებული ფული იყო მისთვის...
- რატომ? რად უნდოდა ფული ჩემს ძმას? - გაოგნებული იყო ვაჩე.
- ოჯახზე რომ აღარ ყოფილიყო დამოკიდებული... თავისი საქმის დაწყება უნდოდა, დამოუკიდებლად, მაგრამ არ აძლევდნენ გასაქანს. უიღბლო ქორწინებაზე ეჩიჩინებოდნენ მხოლოდ დღე და ღამე, ისევე, როგორც მე.
- და შენ? შენ რატომ დასთანხმდი, სოფა? - ფეხზე წამოდგა ვაჩე.
- საშკა დამპირდა, რომ საკუთარი სურვილით დამშორდებოდა. ქორწილის შემდეგ ფულს მიიღებდა, სახლიდან წამოსვლასაც მარტივად შეძლებდა და ასევე მარტივად გააწერდა ხელს... ვისი ეშინია დამოუკიდებელ კაცს? არავის, ვაჩე! - ამოცანა ამოხსნაო თითქოს, ჩაეცინა სევდანარევად.
- და შენ? რად გინდოდა გათხოვილი ქალის სტატუსი, სოფა... თუნდაც ასეთი?
სხეული დაეჭიმა გიორგის, როცა მისი ფიქრები აქცია კითხვად ფარჯიანმა.
- ჩემ გამოც და უფრო მეტად - საშკას.
- როგორ?
- მოსვენება დამიკარგეს... აი, ასე. მარტივად. მომბეზრდა ყველაფერი, გესმის? მომაბეზრეს საკუთარი თავიც... არაფერს ცვლიდა ჩემთვის ხელის მოწერა, მაგრამ საშკასთვის - ბევრს. დაუჯერებლად ჟღერს, მაგრამ მიყვარდა საშკაც, როგორც მეგობარი... არ ვიცი, ძმა... პატარა ძმა, ალბათ... ერთნაირი დარდი გვქონდა ორივეს, ერთნაირი პრობლემები. გვესმოდა ერთმანეთის და მეხმარებოდა მეც, ვაჩე... სხვანაირ საშკას ვიცნობდი მე და ამიტომ უფრო მიჭირს დავიჯერო, რომ ასე მოექცა ქალს... არ ვიცი, არ მესმის, - გააქნია თავი უღონოდ.
- ის მარიშა?
- საზღვარგარეთ წავიდა. ვერ შეიყვარა შენი ძმა, არც დგვარელმა მიუშვა ახლოს... ამაზე უფრო გაბრაზდა, იცი? - სიმწრით ჩაეღიმა ქალს. - მისი ოცნების ქალს უარი რომ აკადრა ონისემ, ამაზე უფრო გაბრაზდა... ეწყინა და თან გაუხარდა. რანაირი ბიჭი იყო, მაინც...
- მართლა? - სიმწრით ეცინებოდა ვაჩეს და ახრჩობდა სპაზმური ხველა. - კიდე... კიდე, როგორი იყო შენთან, სოფა?
- შენ რომ წახვედი... აქეთ რომ არ იყავი, ეგონა დაიკავებდა შენს ადგილს. მოსწონდა უფროსი ძმის პასუხისმგებლობები... ეგონა უძლეველი იყავი და ამიტომაც ვერ გაიძულებდნენ ჩემს ცოლად მოყვანას, - ფრთხილად გაუსწორა ვაჩეს თვალებს თავისი. ჩამუქებოდნენ, როგორც უკუნითი ღამე. - შურდა შენი... მისი სიტყვა ყოველთვის კანონიაო, ბრაზობდა, მაგრამ ამაყობდა, მაინც... შენნაირი იმედი რომ ჰყავდა, ეამაყებოდა ყოველთვის. იცოდა, რაც უნდა გაეფუჭებინა, შენ იყავი მის უკან და დაეხმარებოდი, ხომ გესმის, ამიტომ იყო უფრო თავქარიანი და დაუკვირვებელი... არ იხედებოდა არასდროს უკან, იცოდა, შენ ეგულებოდი შორიახლოს.
ეტირებოდა ვაჩეს.
სიმწრის ცრემლებს ყლაპავდა კაცი.
- კიდევ... კიდევ მითხარი, რამე...
- არ ვიცნობდი იდეალურად, ხომ გესმის... ჩვენს ნიშნობამდე ერთი თვით ადრე გავიცანი და საკმარისი იყო ესეც, მარტივად მოეპოვებინა ნდობა... არ ვიცი, რა გითხრა, ვაჩე. მე როგორსაც ვიცნობდი, იმ საშკაზე თუ მეკითხები... კარგი ძმა გყავდა, შენ, ვაჩე... დაუჯერებელია, რასაც ამბობ, მაგრამ როგორც მითხარი, დაუჯერებელიც დასაჯერებელია ზოგჯერ... უნდა დავიჯეროთ, ალბათ.
- უყვარდა ხო, ის გოგო? - ეპოტინებოდა პატარა იმედებს ვაჩე. ვერ უშვებდა ხელიდან ვერცერთ ძვირფას სიტყვას.
- ჰო, ვაჩე... უყვარდა და ახლაც უყვარს, ალბათ, იქ... - მსუბუქად დაუქნია თავი ატირებულმა.
ახრჩობდნენ ცრემლები კაცსაც.
ჩამოიქცა ცა კიდევ ერთხელ.
შეწყვიტა მოძრაობა დედამიწამ - მისთვის, მეორედ.
- ჯანდაბა! ჯანდაბა! - სიმწრით გმინავდა ფარჯიანი.
რატომ უნდა დამართნოდაო ეს, ჩემს ძმას... ამდენად კარგს, როდის მოესწრო ამდენად ცუდიო, დარდობდა გულშეღონებული.
როგორ უნდოდა დაელეწა ყველაფერი.
როგორ უნდოდა გადაეწვა მთელი სამყარო.
უძლური იყო.
ახლა მხოლოდ მოსმენა შეეძლო.
აღარ იყო ის კაცი ცოცხალი, პასუხი რომ უნდა მოეთხოვა მისგან.
ეს გასწავლეო, პირველი იქნებოდა, რასაც ჰკითხავდა თავისზე პატარას... მის ხელში დაბადებულსა და გაზრდილს... აღარ იყო ცოცხალი.
- მკვლელობის შემდეგ, გააზრებული მქონდა, რომ ხალხი ყველა ვარიანტში მე შემაწმენდდა ხელს... ამიტომ დარჩეს ისე, როგორც არის. პირველი ხარ, ვისაც ეს ამბავი ვუთხარი. ორმა იცით მხოლოდ. საკმარისია ესეც... დათუნასთვის ვაპირებდი მეთქვა მანამ, სანამ საშკა იყო ცოცხალი, თუმცა მისი ქვეყანაში დაბრუნება და მკვლელობა თითქმის ერთდროულად მოხდა, ამიტომ აღარც აქვს აზრი... იყოს ისე, როგორც არის... ჰქონდეთ კითხვები, ვერ იპოვონ პასუხები, - ღრმად ამოისუნთქა ემოციებისგან გადაღლილმა და შეჩერდა დახურული ფანჯრის სიახლოვეს.
მშვიდი ღამე იდგა.
უშფოთველი.
ქარიშხლის წინანდელი.
- ერთადერთი რამ არის, რაც შემიძლია შენთვის გავაკეთო და ამასაც ნუ ამიკრძალავ, სოფა... - ამოხედა ჩაწითლებული თვალებით ვაჩემ, სულ ოდნავ რომ დამშვიდებოდა დაუმშვიდებელი გული. - ვერავინ ილაპარაკებს შენზე. ვერავინ იტყვის ერთ გადაკრულ სიტყვას. მე ვიზრუნებ ამაზე და აღარ განიხილება ეს საკითხი.

ვეღარ აღდგებოდა თავისი ძმის შელახული ღირსება, მაგრამ ესიამოვნა ძალიან, როცა ამდენად ადამიანური იყო ერთ დროს, მისი გაზრდილი.

- აქ დარჩი, - მძიმედ წამოდგა ფეხზე გიორგი. - ლილი ოთახს მოგიმზადებს.
- დარჩი, ვაჩე, - მავედრებელი გაუხდა ტონი სოფასაც.

საიდან სად მოვიდნენ.
ასეც ხდება ხოლმე.
მტერი მეგობარი ხდება ზოგჯერ.


* * *

ყველაფერი ხდება ერთხელ.


* * *

განსაკუთრებით მძიმე იყო ის ღამე, რომლის გათენებაც ემძიმებოდა ყველას.
ერთხელ მაინც რომ აგეხედა მაზერის ცაზე, იფიქრებდი, ნეტავ სულ ასეთი მშვიდი ღამე იყოს და აღარასდროს გათენდესო.
ასე ფიქრობდა სოფაც.
საკუთარ თავზე მეტად ედარდებოდა სხვები... ერთიც განსაკუთრებით, ალბათ.
იწვა სუსტად განათებულ ოთახში და არეულ მზერას არ აშორებდა ჭერს.
არ ეკარებოდა ძილი.

- შეიძლება?
სუსტ კაკუნს ნაბიჯების ხმაც რომ მოჰყვა, მხოლოდ მაშინ წამოსწია თავი.
- შემოდი, - დაიბნა გიორგის დანახვისას და წამოიწია საწოლზე. - მოხდა რამე?
- მაინტერესებდა როგორ იყავი, - კედელზე ზურგით მიყრდნობილი აკვირდებოდა ქალის სახეს.
- კარგად ვარ?.. ალბათ, - სუსტ ღიმილთან ერთად გადააქნია თავი და მძიმედ მიეყრდნო საწოლის საზურგეს.
- ტასომ მითხრა, ცუდად ყოფილხარ წინა საღამოს...
აერია სახე სოფას. ნეტავ, რა უთხრა კიდევ ტასომ... იქნებ ყველაფერი, რაც მოხდა იმ საღამოს.
- არაფერია, - ემძიმა ყელში გაჩხერილი ერთადერთი სიტყვა სოფას. - კარგად ვარ.
- რატომ არავის უთხარი? - ჩამოუჯდა საწოლის კიდეზე და გადმოხედა გვერდულად. დააბნია მისმა საყვედურნარევმა მზერამ ქალი, ერია მასში მზრუნველობაც.
- ცუდად რომ ვიყავი?
- დახმარება რომ გჭირდებოდა, - შეყარა წარბები გიორგიმ.
- ვისთვის უნდა მეთქვა? - გაკვირვებისგან აღმოხდა სოფას.
- ნებისმიერისთვის, არა?
- როცა ნებისმიერი არ გყავს, მაშინ? - მოერია ბრაზი, რადგან ვერ ამოიცნო გიორგის ტონი. ჩვეულებრივი კითხვა იყო თითქოს, მაგრამ ერია საყვედურიც.
- შემჩნევა უნდა მაგ ნებისმიერს, სოფა, - უცნაურად ჩაეღიმა კაცს.
- ერთადერთი იმედი დათუნა იყო ჩემთვის, მაგრამ არანაკლები პრობლემები შეექმნებოდა მასაც... რა გგონია, არ დატოვებდნენ ნულზე? ფარჯიანები რამდენადაც კარგი ხალხია, იმდენად პრინციპული... პრინციპი კიდევ, ბევრ ცუდს გაგაკეთებინებს ადამიანს, არა? - გაუმკაცრდა ხმა ქალს.
- ტყვიას რომ არ მოესწრო, მარტო იმის გამო გათხოვდებოდი, რომ მშობლებს ასე აწყობდათ? ან იმის გამო, რომ საშკას ასე სჭირდებოდა? - ცერად აზიდა წარბები გიორგიმ და მკრთალად ჩაეღიმა ქალის ბრაზნარევ გამომეტყველებაზე, განსაკუთრებულად ლამაზს რომ ხდიდა კოპებშეკრული სახე. - სხვისი სურვილების გამო საკუთარი ცხოვრება არ უნდა გაანადგურო, სოფა. სხვის გამო, საკუთარი ცხოვრება არ უნდა გაასხვისო. არ ღირს.
- რა გინდა, გიორგი? - გულწრფელად გაუკვირდა სოფას. ვერ მიხვდა, რა მიზანი ჰქონდა ამ საუბარს.
- მე არაფერი, - ჩაეღიმა მკრთალად. - ფასი უნდა იცოდე საკუთარი თავის. შენი ცხოვრება ერთია და ნუ იცხოვრებ ისე, თითქოს ბევრი გქონდეს.
- მეჩვენება თუ ბრაზობ? - ყალბ აღშფოთებაში შეჩურთა იშვიათი აღფრთოვანება.
- არა, არ ვბრაზობ, - გააქნია თავი მსუბუქად.
- კარგი მაშინ... გავითვალისწინებ შემდეგში, - აიჩეჩა მხრები უდარდელად და აქცია ზურგი.
- დამცინი? - ჩაეცინა გიორგის.
- სასაცილოდ მაქვს საქმე? - სწრაფი მოძრაობით გადაბრუნდა ისევ მისკენ. - ხუმრობის დროა?
- ჩაიწიე.
- ბატონო?! - წარბები აზიდა სოფამ. - რატომ?
- მიდი, მიდი... - დაუყვავა შემრიგებლურად და ხმაურით მიუწვა გვერდით გაოგნებულს.
- სად მოდიხარ?! ისედაც პატარა საწოლია, ადექი! - სიმწრით დაექაჩა მომრგვალებული თვალები სოფას. - გიორგი, იცოდე ვიკივლებ!
- ცუდი მასპინძელიაო, ხო? თუ როგორ იყო? - გაახსენა ჩუმი სიცილით დილანდელი.
- სტუმრის პატივისცემა არ იცისო, ჯერ ერთი! და მერე მეორე, რა წესია?
- მშვენიერი, რას ერჩი?
- ადექი, საწოლი არ ჩამიტეხო! - დაექაჩა ხელზე კაცს, პატარა საწოლის ერთი მესამედი რომ დაეკავებინა უკვე.
- ამაგდე!
- კარგი... მე ახლა ვიყვირებ და აქ რომ შემოვა მთელი სვანეთი... მერე...
- მერე... ვიღაც გოგოს შერცხვება, - კმაყოფილმა ღიმილმა გაუხსნა სახე. - გინდა გითხრა, რას იფიქრებენ მეზობლები?.. სტუმარმა თავის საწოლში შეიტყუაო...
- არ მეცინება.
- ჩაიწიე, თორემ ცოლად მოგიყვან! - დასცინა და კიდევ უფრო გაეცინა, მისი სიბრაზისგან ფერდაკარგული სახე რომ დაინახა.
- რა სასაცილოა! - გააჯავრა გაღიზიანებულმა და საბანში ჩარგო თავი. - სხვისი განსჯა მარტივია ხო შორიდან?
- არ განგსჯი, სოფა. მითუმეტეს მე, - მისკენ მიაბრუნა თავი. - მე არ მიცხოვრია ისე სუფთად, რომ ვინმე განვსაჯო... სუფთად ვისაც უცხოვრია, იმან განსჯა არ იცის რა არის.
- შენ რას იზამდი ჩემს ადგილას? - ჰკითხა დამაფიქრებელი სიჩუმის შემდეგ.
- იცი, ძალიან რთულია თავი წარმოვიდგინო საშკა ფარჯიანის საცოლედ... მიჭირს, სოფა... - ინარჩუნებდა სერიოზულ ტონს, თუმცა ეპარებოდა მაინც მოღალატე ღიმილი.
- რაღაც ძალიან იუმორისტულ ხასიათზე ხარ! - გადმოხედა წარბაწეულმა.
- მართობ ხოლმე, - ხელით წაეთამაშა მის არეულ თმას, მაინც რომ ინარჩუნებდა სისწორეს.
- სერიოზულად მიპასუხე, როცა გესაუბრები, გიორგი! - აუქნია ხელი გაბეზრებულმა, მაგრამ ესიამოვნა ზედმეტი შეხებაც.
- გამოსავალი ყოველთვის არსებობს... უნდა მოძებნო ხოლმე, სოფია, - უთხრა ძალიან ჩუმად და მიაბრუნა თავი მისკენ.
- გარანტია არსებობს?
- გარანტია არასდროს არსებობს, უბრალოდ უნდა ეცადო ბევრ გამოსავალში საუკეთესო ამოარჩიო და არა ის, რომელიც ყველაზე მარტივია... ესაა პრობლემა, სოფა, რომ შენ დანებდი დროზე ადრე. როცა ვინმეს არ უყვარხარ... მისი შეყვარების მოპოვება არც უნდა გჭირდებოდეს და ეს დაემართა საშკასაც. შენც ხელი შეუწყვე ბავშვურ თამაშში, თუმცა მესმის, ოჯახის შეგეშინდა.
- ჩემ გამო არა, - უნდოდა ეთქვა, ეღიარებინა, რომ შეეშინდა, მაგრამ ყველაზე ნაკლებად საკუთარი თავის გამო, ისიც. - ჩემ უკან ბევრი ადამიანია, გიორგი.
- მესმის.
- გესმის, მაგრამ მაინც მადანაშაულებ, - სწყინდა მისგან სხვანაირად.
- არ გადანაშაულებ, - თბილად გაუცინა. - გეუბნები, უბრალოდ, რომ მარტივად არ უნდა დააჩაგვრინო თავი უსიამოვნო გარემოებებს, რომლებიც მრავლად შეგხვდება ცხოვრებაში. ბევრი ისეთიც გამოჩნდება, ვინც შეეცდება საკუთარ აზრზე ისე გადაგიყვანოს, საკუთარ სიმართლეში შეგატანინოს ეჭვი, ხომ გესმის, არა? ყველას თუ გაითვალისწინებ, ყველას გაბედნიერებას თუ ეცდები, საკუთარი თავი შეგრჩება უბედური მხოლოდ.
- ძალიან მარტივია ადამიანის დადანაშაულება, როცა მსგავსი რამ ხდება... ჩემი პირველი ფიქრი ეგ იყო, მხოლოდ. ახლანდელი გადმოსახედით რომ ვაფასებ... მესმის, იცი? არ ვამართლებ, მაგრამ მაინც მესმის. როცა მარტო რჩები, გამოსავალი ის გგონია, რაც პირველად მოგაფიქრდება... რთულია, გიორგი. რთულია იცხოვრო იქ, სადაც შენი სიმართლე კი არა, შენი ცხოვრება ადარდებთ მხოლოდ. შენი სიხარული ადარდიანებთ და შენი ცუდად ყოფნა ახარებთ... სიამოვნებს ხალხს, როცა იტანჯება სხვა და მაყურებლები არიან თვითონ.
- ადრე, ლინჩის წესით რომ ასამართლებდნენ ხალხს, ქალაქის მაცხოვრებლები ისე იკრიბებოდნენ ეშაფოტთან, თითქოს რაიმე საერთო მხიარულებას ჰქონდა ადგილი... ასეთია ხალხი, სოფა. დრო შეიცვალა, უფრო ჰუმანურები გავხდით თითქოს, მაგრამ ის სისასტიკე, რაც მოგვდევს წარსულიდან, მაინც აქ არის... ამიტომ არ უნდა უსმინო ხალხს. ერთი ისეთი მაინც გამოჩნდება, რომელიც შენზე იმას იტყვის, რაც არ დაგიმსახურებია. იცი, რატომ? - ფრთხილად შეავლო თვალი მის სახეს და ხელის ნაზი მოძრაობით გადაუწია თმა ყურსუკან. - ადამიანებს არ შეუძლიათ გადაიხედონ სხვისი ფანჯრიდან. უმეტესობა თავისას არ აღებს ხოლმე. არ უშვებენ ჰაერს თავიანთ ოთახებში და იწამლებიან კიდეც.
- ჩემ გამო... არ გარისკო. არ გააკეთო, რა, - აუკანკალდა ხმა თვალცრემლიანს, მოზღვავებული ემოციებისა და სიახლოვისგან სხეულსაც რომ ვეღარ იმორჩილებდა უკვე. ჩაიმალა საბანში ისე, რომ თმა უჩანდა მხოლოდ.
- სხვა, ვის გამო? - ჩაილაპარაკა თავისთვის გიორგიმ და მიმართა მზერა ცარიელ სივრცეს თავის სიტყვებში ჩაძირულმა.
- რა თქვი?
- დაიძინე, მშვიდად, - ჩაეღიმა.
მიუხვდა გაგებულ სიტყვებს ისევ.
- არ გახვალ? - ჰკითხა ანერვიულებულმა.
მიხვდა ისიც, რომ გამოიჭირა ისევ.
- დაიძინე ჯერ.

მშვიდად ეძინა იმ ღამეს.
ლამაზ სიზმრებში გახვეულისთვის მოჰქონდა სიყვარული მისი სიზმრების დამჭერს.