გახსოვთ მათეს პირველი გამოჩენა ნაწარმოებში? მაშინ ვთქვი, რომ იგი დაქორწინებული იყო, მაგრამ მერე ცოლს გაეყარა... მეორე ნაწილში თხრობას ზუსტად ამ პერიოდიდან დავიწყებ, ანუ 7 წლით უკან გადავალ წარსულში.


———————————————————————————————————
სიჩუმე იყო, არცერთი ხმას არ იღებდა. თუმცა ორივეს სურდა რაიმე ეთქვათ - თუნდაც ყველაზე უფრო სულელური და მათ მდგომარეობასთან შეუფერებელი, ოღონდაც დიალოგი შემდგარიყო; არ ჰქონდა მნიშვნელობა საუბარი რითი დაიწყებოდა, მთავარი იყო დაწყებულიყო და ორივე უმალ შეეხებოდა იმ მთავარს, რაც ასე აღელვებდა მათ გონებას და მოჩვენებით სიმშვიდეს აიძულებდა.
ერთმანეთისკენ ზურგი შეექციათ და იცდიდნენ... ორივემ კარგად იცოდა რაოდენ მნიშვნელოვანი იყო ახლა ლაპარაკი, მაგრამ მაინც ჯიუტად იცდიდნენ...
ერთი ჩაფიქრებული გამომეტყველებით გასცქეროდა ფანჯრიდან ტყვიისფერი ღრუბლებით მორთულ ცას; ჩანდა, რომ სიღრმეებისთვის ჩაწვდომას ლამობდა; უჩვეულოდ გაწონასწორებული და მშვიდი იყო, სუნთქვაც კი საოცრად რიტმული ჰქონდა და მის მიერ ყოველ ჩასუნთქვა-ამოსუნთქვას შორის გაკეთებული ინტერვალები მეორეს გაუცნობიერებლად იყოლიებდა, თვინიერად ამეორებინებდა იგივე რიტმს.
მეორე არცთუ დიდად გაგაკვირვებდათ ასეთივე ჯიუტი სიმშვიდით. მას მთელ სხეულზე ნათლად აჩნდა მუდმივი ორჭოფობის კვალი, რომელიც ხელს უშლიდა სიჩუმე დაერღვია და ბოლოსდაბოლოს პირველისათვის ეკითხა “რატომ?”, რაშიც თავისდაუნებურად უსაზღვრო ტრაგიზმსა და სასოწარკვეთას ჩააქსოვდა. ეს კი თავზარდამცემად გაიჟღერებდა მისივე ყურებში, ააფორიაქებდა, ააწრიალებდა და მოუთმენლობით შეიპყრობდა.
ლაპარაკის დასაწყებად ძალისხმევის მოკრებას მხოლოდ მეორე ცდილობდა, რომელიც წიგნების თაროებს უყურებდა, მუქ წაბლისფერ თმას წარამარა უკან იწევდა, პატარა ტუჩებს ნერვიულობის გამო კიდევ უფრო მეტად კუმავდა, მარჯვენა ხელი მარცხენა ხელზე გადაეჯვარედინებინა და გონებაში იმაზე ფიქრობდა, თუ როგორ დაერღვია მისთვის უკვე აყროლებული და გულისამრევი სიჩუმე. და როგორც იქნა, ხმა ამოიღო: - შეიძლება გავიგო, რატომ? ჰა? შეიძლება, მათე? - იმხელა უსუსურობა გამოსჭვიოდა მისი სიტყვებიდან, რომ მეტი ვეღარაფერი თქვა; დაიბნა, რადგან არ ეგონა ასე ძალიან თუ გაუჭირდებოდა; მოჩვენებითმა სიმშვიდემაც ზურგი შეაქცია.
მათე საკმაოდ კმაყოფილი დარჩა, რადგან მისმა ცოლმა ის მთავარი ჰკითხა. მისი სიმშვიდე უცვლელი და უდრეკი იყო, ალბათ, დიდი ხანია მოფიქრებული ჰქონდა როგორ აეხსნა მეუღლისათვის, თუ რატომ... გული სიბრალულით აევსო გოგოს სიტყვების გაგონების მერე, მისკენ არც კი შებრუნებულა; გრძნობდა, რომ თავად იყო დამნაშავე და სავსებით სამართლიანად სთხოვდნენ პასუხს.
- რა თქმა უნდა, შეიძლება; - დაიწყო მან; - პირველ რიგში ძალიან დიდი ბოდიში უნდა მოგიხადო. გთხოვ, გამიგე, მე სხვა მიყვარს, არ შემიძლია შენთან ერთად ვიცხოვრო. მაპატიე! მაპატიე! მეტს ვერაფერს გეტყვი, რადგან ვაცნობიერებ, რომ ჩემს საქციელს გამართლება არ აქვს და თავს ძალიან დამნაშავედ ვგრძნობ...
ისევ გაჩუმდნენ, ისევ წყალი ჩაიგუბეს პირში, ისევ ერთმანეთს ელოდნენ, რომ რაიმე ეთქვათ.
- მე ვიძინებ; - თქვა მათემ და ოთახიდან გავიდა.
მათე ხვდებოდა რა უაზრო იყო მისი ლოდინი, რომ ცოლი კვლავ ეტყოდა რამეს, რადგან ლაპარაკი ვერაფერს შეცვლიდა. რეალობა ზედმეტად მწარე და რადიკალური იყო, ამიტომ თითოეული სიტყვა მხოლოდ ამძაფრებდა იმ უსიამოვნო შეგრძნებას, რომლითაც ორივე შეპყრობილიყო და დაქანცულიყო.
ოთახში მარტო დარჩენილი ცოლი გაუნძრევლად იდგა, თითქოს ფეხები იატაკში აქვს მოყოლილიო. წამდაუწუმ ხელები სახესთან მიჰქონდა და თვალებიდან წამოსულ ჯიუტ ცრემლებს გამწარებით იწმენდდა. ცდილობდა საკუთარი თავისმთვის ტირილის უფლება არ მიეცა. ყოველი წვეთი ცრემლი ერთი-ორად ზრდიდა მის სიამაყეს, რომელიც ასეთ საოცარ სიჯიუტეს სძენდა მას, აძლიერებდა და ნაწილობრივ სიმშვიდის შენარჩუნებაში ეხმარებოდა.
მისი მზერა კვლავ წიგნების თაროებისკენ იყო მიმართული, როცა მოჩვენებითი აუღელვენლობით - ვითომც არაფერი მომხდარა, საკუთარ თავს ჰკითხა: - მია, აბა მითხარი, რას უყურებ? კარგად ვერ მიმიხვდი რას ვგულისხმობ? კი ბატონო, საქმეს გაგიმარტივებ... რამდენიმე წიგნით შევსებულ ნახევრად ცარიელ თაროებს უყურებ, თუ მხოლოდ და მხოლოდ ნახევრად ცარიელ თაროებს? მოდი, ჯერ კარგად დაფიქრდი და მერე მიპასუხე; ნუ აჩქარდები. აბა, დააკვირდი! უკვე გაქვს პასუხი? გისმენ, მითხარი... აჰა, ე.ი. შენთვის ეს თაროები რამდენიმე წიგნით შევსებული და თან ნახევრად ცარიელია? მშვენიერია! ზუსტად ამგვარ პასუხს ველოდი შენგან. ახლა კი, მიდი და მათეს ჰკითხე იგივე... იქნებ მას სხვა პასუხი აქვს? მიდი, მიდი ჰკითხე!
ზოგჯერ ადამიანები საკუთარ თავში უცნაურ ძალას აღმოვაჩენთ ხოლმე. ფსიქოლოგიურად რთულ მდგომარეობაში მყოფნი ვახერხებთ, რომ ყურადღება სრულიად სხვა საკითხზე გადავიტანოთ, თავი მოვიკატუნოთ თითქოსდა არაფერი ხდებოდეს და მთელი არსებით ჩავეფლათ ჩვენს მიერ შექმნილ სახებაში - ახალ როლში. ამ ყველაფერში იმდენადვე დიდი ტრაგიზმია ჩაბუდებული, რამდენიც გაუფურჩქვნელი სულის სიკვდილში. კონტარსტიც მეტად დიდებულია ამ უნანასკნელთ შორის: ერთი მხრივ, ტრაგედია უხილავი და შეუცნობელია; მეორე მხრივ — საყოველთაოდ ხილული, ყველასათვის სულში ჩამწვდომი სისასტიკის მქონე. აქ თვითმოტყუებასთან გვაქვს საქმე, რაც მხოლოდ გარეგნულ ქცევებში გამოიხატება და შინაგანი სამყაროსთვის სავსებით უცხოა, ვით ფსიქოპათისთვის ადამიანური სითბო. ეს არის ანტაგონისტური, პარადოქსალური ხასიათის მქონე თვითდარწმუნება, რომელიც მიმართულია არა საკუთარი თავის წინაშე მანიპულატორობისაკენ, არამედ სხვათა მოტყუებისაკენ. სწორედ სხვათა გონებაში ილუზიების წარმოქმნის მიზნით არის აუცილებელი როლში მთელი არსებით შეჭრა, თვითმოტყუების თამაში. ეს ხელოვნებაა... უმაღლესი რანგის ხელოვნება, თუმც ხელოვანისგან გაუცნობიერებლად შექმნილი.
მია მყისიერად დაიძრა ადგილიდან და ცოტახანში მათე ზუსტად იმ თაროების წინ იდგა, რომლის დაკვირვების შემდეგ ცოლისთვის უნდა ეპასუხა, თუ რას ხედავდა.
მათე გაოგნებული იყო მეუღლის განწყობის ამგვარი ცვლილებით. ვერ შეიგრძნო მისი ტრაგედია... მია მის ტუჩებს ღიმილით შესციცინებდა და ინტერესით ელოდა რა გამოიჟღერებდა მათ მიღმა სივრციდან.
მათეს მარცხენა ხელის საჩვენებელი თითი მარცხენა საფეთქელზე მიედო; იმავე ხელი იდაყვისა და მაჯის ძვლების არეში მოეხარა; მტევნის დანარჩენი 4 თითი თავისუფლად მიეშვა და ისინიც უძლურად, უსიცოცხლოდ ჩამოკიდებულიყვნენ. მათე მიასკენ ისე შებრუნდა, ხელი არ გაუტოკებია. ცოლს გამჭოლი მზერა მიაპყრო თითქოს მინის ჭურჭელს უყურებდა და მშვენივრად ხედავდა შიგ რა ესხა. მარცხენა საფეთქლიდან ჯერ მარცხენა ხელის საჩვენებელი თითი მოიშორა და განზე გასწია; შემდეგ მოხრილი მაჯა დაჭიმა და გაშალა; მერე ხელი ჰორიზონტალურ მდგომარეობაში გაასწორა და თავი ოდნავ მარცხნივ გადასწია. ტუჩები ერთმანეთს ოდნავ დააშორა, რომ ლაპარაკი დაეწყო, მაგრამ შეყოვნდა და მიას კვლავ ყოვლისჩამწვდომი თვალები მიაპყრო; ბოლოს გაეღიმა. თუმცა ეს მისთვის ჩვეული ღიმილი არ იყო — მის ტუჩებს სწორად გავლებული ხაზის ფორმა ჰქონდა. კვლავ თაროებისკენ შებრუნდა და საკმაოდ მჟღერი ხმით, რომელშიც უდიდესი თავდაჯერება და გამარჯვებული ტონი იგრძნობოდა, თქვა: - მია, სწორედ ახლა ვუყურებ წიგნებით შევსებულ თითქმის ცარიელ თაროებს. დიახ, დიახ! აი, ესაა ჩემი პასუხი და ვინაიდან შენც ამავე აზრზე დგახარ, აღარ დავიწყებ იმის ახსნას, თუ რატომ ვფიქრობ ასე. წეღანაც ხომ გითხარი, უნდა დავიძინო.
მათეს მიასთვის არ შეუხედავს, ამას ისე ეუბნებოდა. საკმაოდ რთულია უტიფრად უყურებდე იმ ადამიანს, რომელსაც თავგზას უბნევ. ასევე წარმოუდგენლად რთულია ეს არ გაწუხებდეს, მითუმეტეს მაშინ, როცა იგი ძვირფასია შენთვის. თითოეულ სწორად დამიზნებულ სიტყვას შესაბამისი ეფექტი აქვს. უმნიშვნელოა ის, თუ რას ამბობ. მთავარია სწორად დაუმიზნო და იღბალი არ გიმტყუნებს. ეფექტი კი ნამდვილად გასაოცარი იქნება: ადამიანებს ეჩვენებათ, რომ ჯადოქარი ხარ. ეს ფრიად სასიამოვნო რამაა.
ისევ მარტო დატოვა ცოლი და ცხვირაბზუებით გავიდა საძინებელ ოთახში.
მიამ თვალი გააყოლა... შეეცადა გაეხსენებინა უთხრა თუ არა მათეს, თვითონ რას ფიქრობდა, მაგრამ მსგავსი არაფერი ამოუტივტივდა გონებაში და ჩაფიქრდა...
ფიქრობდა, რომ მათემ მისი აზრები წაიკითხა, მაგრამ ამის მაინცდამაინც მტკიცედ არ სჯეროდა და მალევე თავი გაანება ამ საკითხზე ტვინის ჭ....ტვას.
სინამდვილეში მათეს აზრი იმიტომ აინტერესებდა, რომ გაეგო თვითონ რატომ მიაჩნდა თაროები რამდენიმე წიგნით შევსებულად და ნახევრად ცარიელად. იმედი ჰქონდა, რომ თუ მათესთვისაც ზუსტად ასეთი იყო ეს თაროები, ქმარი აუხსნიდა — რატომ. იმ შემთხვევაში კი, თუ მათე მის საპირისპირო მოსაზრებას წამოაყენებდა, რამენაირად შეეცდებოდა ქმარი გაეწბილებინა და იმ ზომამდე მიეყვანა, რომ დაფიქრებულიყო ცოლი რის საფუძველზე ირჩევდა ამ ერთობ პოზიტიურ და ოდნავ მელანქოლიურ ვარიანტს. მოკლედ, მია ორივე შემთხვევაში მოისმენდა მეუღლის ანალიზს და გულუბრყვილოდ ირწმუნებდა მის არგუმენტებს. შესაძლოა, ხვალ რომელიმე მეგობრისთვის ან მეზობლისთვის დაესვა იგივე კითხვა, თავისი აზრიც გამოეთქვა; შემდეგ კი სიტყვა-სიტყვით ჩამოერაკრაკებინა ის, რასაც მათე ამაღამ ეტყოდა ამ თაროების შესახებ. თუმცა მათემ მოხერხებულად იეშმაკა...
არ იფიქროთ, რომ მიას აზროვნება არ შეეძლო. უბრალოდ მათეს მასზე ბევრად უფრო გამჭრიახი გონება გააჩნდა და მიჩვეული იყო, რომ ქმარს მის მაგივრადაც უნდა ეაზროვნა. არც ის იფიქროთ, რომ აზროვნება ეზარებოდა. არა! უბრალოდ ძლიერი გონება ყოველთვის სჯაბნის სუსტს და არწმუნებს, რომ თვითონ იზრუნებს ყველაფერზე.
მია მაგიდას მიუჯდა და მხოლოდ და მხოლოდ გართობის მიზნით, რათა დრო როგორმე გაეყვანა და ამ დროს რაღაც მაინც ეკეთებინა, ჭამას შეუდგა.
მათეს არ ეძინებოდა. თვალები არაერთხელ მოხუჭა, მაგრამ რული მაინც არ ეკარებოდა. იმდენად სურდა მიასთვის ნათქვამი “უნდა დავიძინო” სისრულეში მოეყვანა, რომ მთელი ღამე ამის ცდაში იტანჯებოდა. რა პატიოსნად იქცეოდა! ცოლის მოყტუება არ უნდოდა და ამიტომ თავს აიძულებდა დაეძინა, თუმც ამის მოთხოვნილება საერთოდაც არ ჰქონდა.
არსებობს ადამიანების ისეთი კატეგორია, რომელთათვის ნათქვამი და გაკეთებული მკაცრ ჰარმონიაშია. აღნიშნული მათი კომფორტის ზონაა. ეს ყველაფერი გადაჯაჭვულია სრულ გამჭირვალობამდე მისულ გულწრფელობასთან, რაც ერთგვარად უკვე სიყალბეა. ნებისმიერი ძალდატანებითი, თვითკონტროლილებადი ქცევა თუ თვისება ყალბია, გამოფიტულია პირველსაწყისისაგან და შექმნილია გონების კარნახით. მათე სწორედ ამ კატეგორიის ადამიანია... მასშიც არის გულწრფელობისა და პატიოსნების მიმიკრია.
და ახლა მისი ფიქრთა ღელვა დაემორჩილებინა ერთ აზრს, რომ ხვალ აუცილებლად განქორწინდებოდა. მას მია აღარ უყვარდა. მისთვის კი წარმოუდგენელი და ძლიერ სატანჯველი იყო ისეთ ქალთან ერთად ცხოვრება, რომლის მიმართ არანაირი გრძნობა არ გააჩნდა. რა ექნა?! თავს დატყვევებულად გრძნობდა და ბორკილები, რომელთაც ასე შეებოჭა იგი, უნდა მოეხსნა.
მათე ხვდებოდა, რომ უსუსური იყო მისი არგუმენტები თავის გასამართლებლად და ეს ორმაგად უჭიმავდა ნერვებს. მთელი ღამე ამგვარი სტრესის ქვეშ გაატარა.