რა უფრო დამტანჯველი შეიძლება იყოს? ის, რომ უუნარო ხარ პასუხი აგებინო სხვა ადამიანებს იმის გამო, რაც დაგიშავეს თუ ცოდნა იმისა, რომ გაუმართლებელი საქციელის საზღაურად აუცილებლად დაისჯები და ამის მოლოდინი ხანგრძლივ წამებად გადაგექცევა? თუ საპასუხო დარტყმის ღირსეულად მიღება, მოთმენა და საბოლოო წერტილის დასმა ორმხრივი ბოროტებისთვის?
ნოემ არ იცოდა სად იყო ტანჯვის სათავე, საიდან მოედინებოდა ჭეშმარიტ მიზეზთა წმინდა და ანკარა, აუმღვრეველი წყარო, რომელიც გონებაში დიდ და გაურკვევლობით სავსე ტბად დაუბოლოვდა, დაუგუბდა, აემღვრა და ჩაუბინძურდა, სადაც სიმართლეს ვეღარ აგნებდა და უკვე იმასაც გრძნობდა, რომ ძიება, რომელიც სასოწარკვეთილების ფონზე საკუთარ თავში წამოიწყო, ფარსი იყო და თვალთმაქცობა რაღაც შეუგუებლის დასაფარავად.
შეეგუებოდა ღირსეულ მარცხს, ჯოჯოხეთურ მწვალებლობასაც აიტანდა სინდისისგან, მაგრამ ვერასდროს ხმამაღლა ვერ გამოაცხადებდა და მით უფრო საკუთარ თავს ვერ გაუმხელდა, რომ უსუსურსა და უძლურს, მისკენ მიმართულ ბოროტ ქმედებათა საწინააღმდეგოდ არაფრის გაკეთება შეეძლო.
და რატომაც არ აწყობდა, რომ ჩაბღაუჭებოდა მიას ვერსიას, თითქოს სამართლიანად მიაჩნდა მის ახალ ნამუშევრებს სიცოცხლის ბოლო ამოსუნთქვა რომ ამოსტაცა მიამ თავისი ვერაგი, მავნებელი ხელებით და ერთი სრული ბნელი ღამეც არ დასჭირდა, შურისძიების მოტივით გაენადგურებინა ადამიანებივით მეტყველი, ნოეს სულჩატანებული ახალი კოლექცია, რომელსაც შეიძლება არნახული წარმატების კარი გაეხსნა ახალბედა მხატვრისთვის. როგორ თუ სამართლიანი ვერ იქნება, როცა შენს წინსვლას აფერხებენ და დღეებით, თვეებით და წლებით, ზოგჯერ კი შეიძლება მთელი სიცოცხლით უკან გწევენ?! განა დაუჯერებელია ეს ყველაფერი მას შემდეგ, რასაც ამ ადამიანს უკეთებ? თანაც ისიც იმავეს რომ ადასტურებს?! ორი ადამიანი, რომლებიც, უეჭველია, ინდივიდები არიან და განსხვავებულად უყურებენ სამყაროს, ყველაფერ ამის მიუხედავად, მაინც ერთ აზრზე რომ დგას და მათი შეხედულებები იგივურია რომელიმე კოკნკრეტულ შემთხვევაზე, ეს უკვე მნიშვნელოვანი გადაცდომაა სუბიექტური ხედვის ჭრილში, ეს უკვე ნიშნავს, რომ მათ აქვთ ლეგიტიმაცია, ობიექტურ სინამდვილედ შერაცხონ ის, რაც სიმართლედ მიაჩნიათ ან აწყობთ, რომ სიმართლე იყოს. აი, ნოეს კი აწყობს, რომ სამართლიანი ეგონოს მიას უსამართლობა და ამით გაამართლოს საკუთარი უმოქმედობა და მიას პასუხგაუცემელი, გამოუსყიდავი დანაშაული, რომელსაც, როგორც თვითონ შენიშნა სანაპიროზე შეხვედრისას, სინანული არ გამოუწვევია მასში, არ აუფორიაქებია, არ შეურყევია და შეუძრწუნებია სულ ოდნავადაც კი.
არ ახსოვს როდიდან ჩაებეჭდა გონებაში აზრი, რომ ბოროტება თავისუფალი სულის ისეთივე გამოვლინებაა, როგორც სხვა დანარჩენი და გარდაუვლად როდიდან სცნო, რომ სხვებს უფლება ჰქონდათ დაეჩაგრათ, დაენგრიათ მისი ოცნებები, მიეყენებინათ ტკივილი და ამის გამო სათანადოდ არ დასჯილიყვნენ. არც ის ახსოვს, როგორ დაძლია გულისწყრომა და წვნეული მარცხი, მაგრამ ვერც ადრე მოახერხა ფეხი დაეკრა და უკანმოუხედავად გაქცეულიყო საკუთარი თავისგან, რომელსაც უსუსურობის განცდა ლამის ძვლებს უღრღნიდა, და ვერც ახლა მოახერხებს ასეთი ნოეს უკუგდებას, ზემეტი ცხიმის გროვასავით მოშორებას, დავიწყებას ან გამიჯვნას. ის ასეთია. ასეთი ლაჩარი და სუსტი, ასე უღონო, ჭიანჭველასავით მარტივად გასაჭ....ტი, ბალახივით ლამაზად გადასათელი, ასეთი ბეჩავი და ასეთი დაუცველი და რაც არ უნდა ბევრი ითამაშოს, ითვალთმაქცოს, ატყუოს სხვები და მოიტყუოს თავი, მაინც ასეთი დარჩება, მაინც ვერაფერს შეცვლის. იმიტომ, რომ საკუთარ ცხოვრებაში, არც საკუთარი თავის უფალი და არც ბერძნული მითოლოგიიდან რომელიმე ღმერთი თუ ნახევარღმერთი არ არის ნოე! ჩამოთვლითაგან და კიდევ ჩამოსათვლელთაგან საერთოდ არცერთი! დიახაც, არცერთი!
ეს იყო და მოლბერტთან ჩამომჯდარი, ფიქრების მოლივლივე ზღვაში მოცურავე, უღმერთო მხატვარი ფხიზელ რეალობას დაუბრუნდა. ძალ-ღონედაკარგულმა შეხედა ნახატს და ვერავითარი კავშირი ვეღარ დაინახა შემოქმედსა და შემოქმედებას შორის. ფუნჯის მონასმევებში ამოკითხული კაცი ნოეს სახება აღარ იყო, აღარ გამოკრთოდა ნახატიდან დაფხორჭნილი სულის გაუსაძლისი ტკივილი, ხმა აღარ გაისმოდა თავზარდაცემული, ბოლო ხმაზე მოღრიალე და აბღავლებული ადამიანის, არავითარი კვალი აღარ დარჩენილიყო უწინდელი განწყობილებისა, რომელმაც ამ ნახატის შექმნისკენ უბიძგა ნოეს. უჩუმრისპირად გაპარულიყო ნაცნობი, მშობლიური სახლის მორყეული და მოფომფლოებული ერთადერთი ფანჯრიდან და სახლში, სითბოთი სავსე ბუდეში, სწორედ ეს ფანჯარა დაეტოვებინა ჩამოლეწვამდე ღია, რომ შემოდგომის თავაშვებულ ქარებს დამანგრევლად ებოგინათ.
ნირი წაუხდა მხატვარს. ეძნელებოდა მუზასთან განშორება, რომლის სიახლოვეს სხვა დროს თავს გრძნობდა ხოლმე ძლევამოსილად. ახლა კი იმის თავიც აღარ ჰქონდა, შუა გზაზე მიეტოვებინა ხატვის პროცესი. ისე დააუძლურა მწუხარებისგან გამოძალულმა ყველა ემოციამ და ისე დაღალა სიცხადესთან მცირეხნიანმა შეჭიდებამ, რომ წამით მოეჩვენა, თითქოს საღებავებით დასვრილი ფუნჯის გასუფთავებამ საუკუნეების სადარი დრო, უზღვავი ენერგია და ვიტალურობა გამოსტაცა გრძნობადაკარგული, ჩამომჭკნარი ხელებიდან, რომელთაც ხატვა უკვე ისე უმძიმდათ, როგორც ზამთრის ცივ დღეებს უმძიმთ მღვდლების შავად მობრდღვიალე, მოშვებული წვერივით უსაშველოდ გრძელი ღამეების გადაგორება.
გაიხსენა, როგორ დაიწყო ეს ამბავი. დილა, გაღვიძება გაიხსენა; სარკე და მოშიშვლებულ თავზე დაკვირვება გაიხსენა და ცეცხლისფერ წამწამებში საახალწლო ნაძვის ხის მოკაზმულობასავით შეჩურთული ყვითელი წირპლებით გარშემორტყმული თვალებიც ნელ-ნელა ამოუტივტივდა მეხსიერებიდან. ჯანდაბა, უღმერთო მხატვრის ღმერთო! ხელ-პირი ჯერაც არ დაუბანია. კბილები ისევ ინდაურის ყვითელ ხორცისფრად უელავს, არ გამოუხეხავს; სისხლძარღვებგადაკრული, სათუთი ღრძილები არ დაუგლიჯავს ჯაგრისის მყარი ფოჩებით. ჯანდაბა, ნოეს ცხოვრებაში არარსებულო ღმერთო! როგორ არ გრცხვენია საკუთარი არარსებობის?!
და რა შეიძლება ითქვას ნოეს გასამხნევებლად? რომ ზუსტად ისეთივე დამანგრეველია ცხოვრებაში ღმერთის გადაჭარბებული არსებობა, როგორც უმისობა?
გამაგრდი, ნოე. შენ არჩევანი არასდროს გქონია.
***
გავარკვიოთ მანანა დეიდას სახლში ვისი აჩრდილები დაძრწიან. კარგად ამოვქექოთ წარსულის დაულაგებელი უჯრები, შევამოწმოთ ყველა სამალავი და შევეცადოთ წინასწარ გამოვიცნოთ, რა შეიძლებოდა, რომ იქ დაემალათ.
დაახლოებით ის დრო იქნებოდა, თვრამეტი წელი რომ გავიდა მას შემდეგ, რაც ახალგაზრდა და ნორჩმა მანანამ, ლოყებშეფაკლულმა, ცხოვრების სიძნელეებთან ჯერ არზიარებულმა, ნამცხვრებისა და კერძების რეცეპტთა აუარება ჩანაწერით გაავსო გასაოცრად სქელი რვეული. უნდა აღინიშნოს, რომ ეს გააკეთა შესაშური მონდომებითა და სიჩქარით, რადგან რამდენიმე დღეში საცხოვრებლად უნდა გადასულიყო სრულიად უცნობ კაცთან, რომელიც მანანას ოჯახმა გულმოდგინე ძიების შედეგად შეარჩია. ქმარი შესანიშნავი პარტნიორი გამოდგა ოჯახურ თანაცხოვრებაში, თუმცა მანანა წლობით ვერ ახერხებდა დაფეხმძიმებას. სიმართლე ითქვას, გათხოვების მერე ყველა ღამე ერთნაირად გაცრეცილ, ვნებისგან გამოწურულ და იმედგამაცრუებელ კოშმრად ექცა, რადგან ქმარი, რომელიც თურმე ლატენტური გეი იყო, ახლოს არ ეკარებოდა. პირველი საზიარო საიდუმლო მათ წყვილს სწორედ ამის გამოაშკარავებისას გაუჩნდა.
ამ დროიდან თვრამეტი წელი რომ ჩაყლაპა ცამ და მიწამ, როგორც იქნა, ჩვილმა ბავშვმა შეაბიჯა მათ ცხოვრებაში თავისი მახინჯი და სნეული ფეხებით. ბავშვს ჯანმრთელობის სერიოზული პრობლემები ჰქონდა და მასში გადახდილი იყო ზუსტად ათი ლარი. არაფერი ახსენდება მანანას იმ დღეზე უფრო შთამბეჭდავი, პირველად რომ იგრძნო სანუკვარი ოცნების ფრთაშესხმა, პირველად რომ შეეხო პატარას ძალიან რბილ კანს, რაზეც თოთო ბავშვს მყისიერად გაეღიმა და თითქოს ციდან ჩამოვარდნილი მინიშნება იყო ეს ღიმილი, მანანამ ირწმუნა, რომ აუცილებლად სწორად იქცეოდა და მორჩილად ასრულებდა უზენაესის ეჭვშეუტანელ ნებას - გამოეჩინა კეთილშობილება და ეზრუნა მშობლებისგან უარყოფილ უსუსურ არსებაზე.
- ვერ წარმოიდგენ რა მადლიერი ვარ ღმერთის, რომ ასეთი საჩუქარი გამიკეთა. ყველაზე ძვირფასი ადამიანები რომ გაიმეტა ჩემთვის. შენ და ჩვენი პატარა. - უთხრა ქმარს და სიხარულისგან ცრემლმდინარი მაგრად ჩაეხუტა.
- მადლობა, რომ ყოველთვის გვერდში მიდგახარ და ჩემთან ერთად ეზიდები ჩემ წილ ნაგვიან ცხოვრებას.
- ასე ნუ ამბობ. ისეთი მიყვარხარ, როგორიც სამყაროს მოევლინე. შენ სიკეთით სავსე ხარ, მთავარი ეს არის.
- მითხრეს, რომ აპირებდნენ ლუკა დაერქმიათ.
მანანამ ჩვილი გულში ჩაიკრა, შუბლზე ტუჩები მიადო და ზედ კანზე უჩურჩულა: "პატარა, საყვარელი ლუკა ხარ შენ, ჩემო ბიჭო". ლუკა გაფართოებული თვალებით შესჩერებოდა და უღიმოდა.
წლები გავიდა, ლუკა გაიზარდა და დრო, რომელიც განგების უკეთილშობილურესი ძალით სიცოცხლის შესაგრძნობად მიეცა, უცაბედად ამოეწურა. მანანას კი ლუკას გარდაცვალებამდე ცოტახნით ადრე გადაღებული ფოტო შემორჩა, სადაც ავადმყოფობის ჯინაზე, მთელი თავისი სიჯიუტით და გამოჯანმრთელების იმედით აღსავსე თვალებით შეუცვლელად იღიმოდა ლუკა. ზუსტად ისევე, როგორც - ბედისწერისგან დედად რგუნებულ მანანასთან პირველ შეხვედრისას.
მართალი იყო მია. მანანას შვილი კუბოში ლპებოდა.
დაკრძალვის შემდეგ საღამოს, საწოლში ქმრისგან ზურგშექცევით რომ ჩაწვა მანანა, გულდამდუღრულსა და განადგურებულს, პირველად შემოესმა იმ კაცის წრფელი ქვითინის ხმა, ვისგანაც მხოლოდ სიყალბესა და ნიღბებს იყო შეჩვეული. ჩასაფრებულივით გაიტრუნა. უსმინა, აცადა გულის მოოხება და როცა ქმრის მოთქმაც შესუსტდა და ცრემლები უხმო, უენო, მაგრამ შანთივით გავარვარებულ ხანჯლებად გადაიქცა, თანაგრძნობით განმსჭვალულმა იბრუნა პირი ტირილმოგუდული კაცისკენ და თმაზე მოეფერა. ისიც ზურგშექცეული იწვა. მანანა კისერზე ეამბორა, ზურგზე შემოეჭდო, რბილი ძუძუები ზედ მიაბჯინა, ხელი ნიკაპთან მიუტანა და აიძულა, მისკენ მოებრუნებინა სახე. კაცმა გვერდი იცვალა. ფაქიზად მოსცილდა მანანას სხეულს და ისე, რომ იგი ძალიან არ შეწუხებულიყო, კიდევ უფრო ფრთხილი მოძრაობითა და სინაზით გადმობრუნდა. მანანამ თვალებში ჩახედა, უცქირა მის აწყლიანებულ სიმრგვალეებს. მერე სახეზე მიეფერა, თავი მკერდზე ჩამოუდო და ქურდივით ნელა, შეპარვით ჩაუძვრინა ხელი საცვალში. კაცი დენდარტყმულივით დაიკრუნჩხა.
- რას აკეთებ?
- შვილი მინდა. ჩემი ლუკა მინდა მყავდეს ისევ.
- ვერ გვეყოლება; - სხაპასხუპით თქვა ქმარმა და ვერ მიხვდა, როგორ დამანგრევლად და გულისგასახეთქად გამოუვიდა გამოუსწორებელი სიმართლის ცოლისთვის შეხსენება.
- შენგან არა.
- ანუ?
- სხვისგან.
- იმის თქმას ცდილობ, რომ გინდა შვილი გააჩინო და ნებართვა მთხოვო სხვასთან დასაწოლად?
- შეგიძლია ამაზე დათანხმება?
- მანო, შენ იმდენი მოითმინე ჩემს გამო, უფლება არ მაქვს, რომ ხელი შეგიშალო სასურველის მიღებაში. თუ შვილი გინდა, უნდა გააჩინო კიდეც. ოღონდ დამპირდი, რომ ბავშვზე მეურვეობას მეც გამიზიარებ და მეც მომცემ საშუალებას, ისევ გავხდე მამა. თუნდაც ჩვენს პატარას ისევ ლუკა ერქვას. ძალიან გთხოვ, მანო, დამპირდი, რომ ასე იქნება.
- ჩემი ბრალია, რომ ლუკა წაგვართვა ღმერთმა. მე დამსაჯა, მე ვარ ცოდვილი.
- რას ამბობ, თავს ნუ იდანაშაულებ.
- ორსულად ვარ. გიღალატე და ამიტომ მომიკლა ღმერთმა ჩემი ხალასი ლუკა.
- ის ცუდად იყო. დაბადებიდანვე იყო სიკვდილ-სიცოცხლის ზღვარზე და ნუ ამბობ, რომ მისი სიკვდილი შენი ბრალია. იცი, რა? მაპატიე, რომ სურვილმა გძლია და სხვასთან დაწექი. ეგ ნამდვილად ჩემი ბრალია. მაპატიებ, მანო?
- ჯერ საკუთარ თავს უნდა ვაპატიო, რაც ჩავიდინე. დამიჯერე, ძალიან კარგი ხარ.
მანანამ ბავშვი გააჩინა, მაგრამ დედობის სიხარული კვლავ მსწრაფლ ჩაუკლა ბედისწერის თუ განგების მსახვრალმა და ბოროტმა, სისხლის ნიაღვრებით მორწყულმა ხელმა.
მის ძმას ეჭვები ღრღნიდა. არ ეჯერა, რომ ამდენი წლის შემდეგ ასე მოულოდნელად შეიძლება დაორსულებულიყო. სიძეც არ მოსწონდა. ერთ საღამოს ზედმეტი დალია, თავი ვეღარ შეიკავა და ურცხვად გაუმხილა თავისი ეჭვები ეჭვმიტანილებს. მანანას ქმარსაც შერცხვა კიდევ ერთხელ უტიფრად ეცრუა ცოლის წინაშე, გამბედაობა მოიკრიბა და პირდაპირ პირში მიახალა ბრაზმორეულ და განრისხებულ მანანას ძმას, რომ კაცები მოსწონდა და ლუკა მისი შვილი არ იყო; რომ მანანას შეუთანხმდა, სხვასთან დაწოლილიყო ბავშვის ჩასასახად.
იმ ღამეს მანანას პატარა ლუკა, საყვარელი და უცოდველი ლუკა, ხელმეორედ წაიყვანა ღმერთმა თავისთან და ამჯერად მანანას ქმარიც თან გაიყოლა. ქალმა საიდუმლოდ შეინახა, ძმამ როგორ გამოსჭრა სამზარეულოს დანით ყელი მის საყვარელ ადამიანებს, ერთბაშად ჩამოჭკნა და ჩამობერდა. მზად იყო სიცოცხლეს დახსნოდა, გაქცეოდა ამ ტკივილებით სავსე სამყაროს და კოსმოსის უწონადობაში დაევანებინა ადგილი, მაგრამ მისთვის რომ გეკითხათ, უეჭველად ჯოჯოხეთში მოხვდებოდა, ყველაზე უფრო ცხელ და გავარვარებულ ქვაბში მოუწევდა აორთქლებამდე მოხარშვა. თუმცა, მანანას სული ღმერთს არ გამოუთხოვია და მანანას რწმენით, ეს იმის ნიშანი იყო, რომ ღმერთმა დრო მისცა ცოდვების მოსანანიებლად.
ამაშიც მართალი იყო მია. კობოს გამოხრულ ფიცრებში შემძვრალი ჭიაღუა ჭამდა მანანს ქმარსაც.
მოდი, შევაჯამოთ.
მის სახლში სამი აჩრდილი დაძრწის: ლუკა პირველი, ლუკა მეორე და კაცი, რომელიც წარმოუდგენლად კარგი იყო.